Το ημερολόγιο έγραφε 1922. H κούραση και η απελπισία του κόσμου, το βάρος των ευθυνών του πολιτικού κατεστημένου, η αντικειμενική αδυναμία εύρεσης μιας σωτήριας λύσης, όλα αυτά μαζί και καθένα χωριστά είχαν πλάσει το νεοφανές, και θνησιγενές ιδεολόγημα του «οίκαδε». Σήμερα η χώρα βρίσκεται και πάλι στο μεταίχμιο. Εδώ και τρία χρόνια περίπου βιώνει μια μανιασμένη μάχη με τους εταίρους της, τους δανειστές της και τον ίδιο της τον εαυτό. Σήμερα η αντιμνημονιακή επιχειρηματολογία συνιστά, από πολλές πλευρές, το νέο Οίκαδε.

Το βιβλίο «Το Δόγμα του Σοκ» της Ναόμι Κλάιν υποτίθεται ότι αποτελεί μια αποκάλυψη της ανάλγητης φύσης του Καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς και του κορυφαίου πρόσφατου υποστηρικτή του, του Μίλτον Φρήντμαν. Όμως, όπως εξηγεί ο Johan Norberg, η ανάλυση της Κλάιν είναι απελπιστικά ελαττωματική, ουσιαστικά σε όλα τα επίπεδα. Τα ίδια τα λόγια του Φρήντμαν τον αναδεικνύουν σε υποστηρικτή της Ειρήνης, της Δημοκρατίας, των Ατομικών Δικαιωμάτων και των σταδιακών οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Tα ιστορικά παραδείγματα της Κλάιν επίσης καταρρέουν αν εξεταστούν λεπτομερειακά, όπως και οι ευρύτερες εμπειρικές διαπιστώσεις.

Πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα σήμερα, έχουν τις ρίζες τους στις παρενέργειες των θεσμικών επιλογών και τις οικονομικές πολιτικές που υιοθετήθηκαν τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Τρία άτομα που επηρέασαν θεμελιακά τη διαμόρφωση των πολιτικών αυτών ήταν οι Ξ. Ζολώτας, Κ. Τσάτσος και Π. Παπαληγούρας, ενώ ένα τέταρτο, ο Α. Αγγελόπουλος, επέδρασε έμμεσα. Στη παρούσα εργασία, εξετάζουμε τις ιδέες και τις προτάσεις που διατύπωσαν, τις πολιτικές μέσα από τις οποίες τις προώθησαν, και τις αρνητικές συνέπειες που συνεπάγεται για την κοινωνία και την οικονομία το καθεστώς που διαμορφώθηκε, το οποίο είναι τύποις φιλελεύθερο αλλά ουσιαστικά περισσότερο σοσιαλιστικό. Γι΄ αυτό, η άποψή μας είναι ότι δεν θα βγούμε από το αδιέξοδο που αντιμετωπίζουμε, αν η «κεντροδεξιά» δεν απαρνηθεί πλήρως τις σοσιαλιστικές καταβολές του όποιου-φιλελευθερισμού (x-φιλελευθερισμού) επικαλείται, για να δικαιολογήσει τον κοινωνικό χαρακτήρα των δημόσιων επιλογών της.

Ο György Lukács στο σημαντικό του βιβλίο «Ιστορία και Ταξική Συνείδηση» καταπιάνεται με της αντιφάσεις της Αστικοφιλελεύθερης Κοινωνίας, ανάγοντας αυτές στα φιλοσοφικά της θεμέλια. Και τούτα είναι ο εγγενής της «νομιναλισμός» είτε Καντιανός (Apriori-κος) είτε Εμπειριστικός, η αποδοχή δηλαδή του χωρισμού Ιδέας και Ύλης από ένα hiatum irrationalis, —ανορθόλογο χάσμα, το οποίο δεν μπορεί να είναι παρά η Φύσις και η Τέχνη. Τουναντίον, η Εγελιανή και κατ’ επέκτασιν Μαρξιστική Διαλεκτική που υιοθέτει ο Lukács, ενώνει Ιδέα και Ύλη κατά τρόπο απόλυτο διαμέσου ενός «Γίγνεσθαι» που για τον ίδιο αποτελεί η μαρξιστική Πράξις, η Επανάσταση του Προλεταριάτου. Πράγματι, η τροπικότητα (modalitas) του Φιλελευθερισμού ανάγεται στις ρίζες της νεότερης φιλοσοφίας που βρίσκονται στην «Ονοματοκρατία» (Nominalism) του William of Ockham, η οποία και εγκαινιάζει την χειραφέτηση του κόσμου των γεγονότων —καθέέκαστον ὄντων— από τον κόσμο των ιδεών —καθόλου— δηλαδή τη Μεταφυσική, ή πιο απλά, του Ανθρώπου από την Θεία Πρόνοια. Με αυτή την πρωταρχική διασαφήνιση θα μπορέσουμε να δούμε πως οι αντιφιλελεύθερες κριτικές, «συντηρητικές» ή «προοδευτικές», που αναπτύσσονται τον 19ο αι. και λαμβάνουν απτή μορφή τον 20ο, είναι προϊόντα αυτού ακριβώς του ανορθόλογου χάσματος καθώς δείχνουν να μη βολεύονται μέσα σε αυτό.

(και τρία ακόμη δυσάρεστα ερωτήματα) του Αριστείδη Χατζή1 ,2 Η Ιστορία δεν είναι θρησκεία. Ο ιστορικός δεν δέχεται κανένα δόγμα, δεν σέβεται καμία απαγόρευση, δεν γνωρίζει ταμπού. Μπορεί κιόλας να ενοχλεί. Πιερ Βιντάλ-Νακέ Η συζήτηση και οι αντιδράσεις που προκάλεσε το βιβλίο της 6ης δημοτικού εξέπληξε πολλούς, αλλά μάλλον αδικαιολόγητα. Οι περισσότεροι φαίνεται να εντυπωσιάστηκαν […]

του Τηλέμαχου Χορμοβίτη «Η ‘Συνωμοσία Εναντίον της Αμερικής’ του Φίλιπ Ροθ είναι το μυθιστόρημα που ένας νεοσυντηρητικός θα έγραφε, εάν βέβαια ένας νεοσυντηρητικός μπορούσε να γράψει μυθιστόρημα»– Bill Kauffman, συγγραφέας Κυκλοφόρησε και στα ελληνικά πριν λίγες μέρες η «Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής», το μυθιστόρημα του κορυφαίου Αμερικανού συγγραφέα , Φίλιπ Ροθ. Ο, εξαιρετικά δημοφιλής και […]

του Brian Doherty1 Το φιλελεύθερο όραμα βρίσκεται στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας: όλοι δημιουργηθήκαμε ίσοι, κανένας δε θα έπρεπε να έχει ειδικά δικαιώματα και προνόμια στις κοινωνικές του σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους. Έχουμε συγκεκριμένα δικαιώματα-στη ζωή μας, στην ελευθερία μας, στο να κάνουμε ότι μας ευχαριστεί για να βρούμε την ευτυχία. Η κυβέρνηση έχει μόνο […]

του Γεώργιου Παγουλάτου1 Η επ’αόριστον αναβολή των επώδυνων λύσεων είναι τακτική δοκιμασμένη. Τα πλεονεκτήματά της ακαταμάχητα: απομακρύνει τα δυσάρεστα, εξασφαλίζει μια ψευδαίσθηση ηρεμίας και συναίνεσης. Έχει ένα μόνο ελάττωμα: κάποια στιγμή αναπόφευκτα το μέλλον γίνεται παρόν. Τότε τα προβλήματα που κουκουλώθηκαν κάτω από προσωρινές διευθετήσεις επιστρέφουν γιγαντωμένα. Και η πραγματικότητα που επί χρόνια απωθούσαμε μας […]

του Τάκη Μίχα Μια 15χρονη τίναξε στον αέρα τη γιορτή των Τριών Ιεραρχών στο Σικάγο «Ο χριστιανισμός υπεύθυνος για πολλές θηριωδίες» Και εγένετο… χαμός! Μόνο έτσι μπορεί να περιγράψει κανείς τις κωμικοτραγικές σκηνές που διαδραματίστηκαν στη γιορτή των Τριών Ιεραρχών στο Σικάγο, που διοργάνωσε, όπως κάνει κάθε χρόνο, η ελληνική παροικία της πόλης. Στο γεύμα […]

του Τάκη Μίχα* Η διαβόητη ρουκέτα στην αμερικανική πρεσβεία και η τελευταία προκήρυξη του Επαναστατικού Αγώνα επαναφέρουν στο προσκήνιο το θέμα του αντιαμερικανισμού στην Ελλάδα. «Αιχμή», η υποστήριξη της χούντας από τις ΗΠΑ, η ιμπεριαλιστική εξωτερική πολιτική της υπερδύναμης, η πολύχρονη κριτική της αριστεράς στην Ουάσιγκτον. Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα; Ενα βιβλίο που θα […]

Του Τηλέμαχου Χορμοβίτη* Eβδομήντα χρόνια μετά το θάνατό του, ο Ελευθέριος Βενιζέλος εξακολουθεί να θεωρείται η κορυφαία πολιτική προσωπικότητα της νεώτερης Ελλάδας. Όλες οι πολιτικές παρατάξεις, με την εξαίρεση της δογματικής κομμουνιστικής Αριστεράς, έχουν κατά καιρούς διεκδικήσει την πολιτική κληρονομιά του «Εθνάρχη». Διαβάζοντας με πολύ προσοχή, την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιδρυτική πολιτική διακήρυξη της «Φιλελεύθερης Συμμαχίας», […]

Του Πάνου Ευαγγελόπουλου Στη μεγάλη ιστορική διάρκεια από την περίοδο του πρώιμου ευρωπαϊκού διαφωτισμού μέχρι την σημερινή εποχή, ο δυτικός πολιτισμός επιχείρησε πολλές φορές και με διάφορους τρόπους την εισαγωγή μηχανισμών στην οργάνωση των κοινωνιών που σκοπό θα είχαν την άμβλυνση των οικονομικών ανισοτήτων. Κορωνίδες αυτής της μακράς ιστορικής προσπάθειας αποτελούν η γαλλική επανάσταση, η […]

Του Χάρη Πεϊτσίνη Ακόμα και σήμερα, 15 χρόνια μετά την πτώση της Ε.Σ.Σ.Δ., 89 χρόνια μετά την Οκτωβριανή επανάσταση η ιστορία του σοβιετικού καθεστώτος παραμένει από πολλές πλευρές ένα αίνιγμα. Η αγοραία φιλοσοβιετική και αντισοβιετική ιστοριογραφία στάθηκαν ανίκανες να καταδείξουν ή να καταρρίψουν την σχέση του οικονομικού πειράματος που έλαβε χώρα στη Σ.Ε. με την […]

Με αυτό το άρθρο επιχειρώ την ένταξη των σημαντικότερων γεγονότων της ιστορίας της παιδείας -σύμφωνα με τις πηγές μου- στο ευρύτερο σύνολο της ιστορίας του ελληνικού έθνους κατά το 19ο αιώνα. Γίνεται, βέβαια, αναφορά και σε προηγούμενους αιώνες, που η μελέτη τους, όμως, είναι εξίσου σημαντική για τα εκπαιδευτικά πράγματα της χώρας. Το τρίτο, κατά […]

Πολιτεία και Εκκλησία κατά την πρώιμη Βυζαντινή περίοδο. Το θέμα των σχέσεων κράτους και εκκλησίας στο Βυζάντιο ερευνήθηκε από το σύνολο σχεδόν των μελετητών της ιστορίας αυτής της περιόδου. Τα συμπεράσματα αυτής της έρευνας είναι μεταξύ τους εκ διαμέτρου αντίθετα. Η αντίθεση δεν ξεκινάει μόνο από την αναπόφευκτη διαφορετική αξιολόγηση των γεγονότων από κάθε συγγραφέα, […]

Σημείωση: το κείμενο αποσύρθηκε ύστερα από παράκληση του κ. Βασιλάκη. Αποτελεί πάγια τακτική της ιστοσελίδας μας να σεβόμαστε την κυριότητα των κειμένων που φιλοξενούμε για αυτό και αφαιρέσαμε το αρχικό κείμενο του συγγραφέα. Ακολουθώντας την ίδια λογική, τα σχόλια θα παραμείνουν ως έχουν καθώς η αφαίρεση ή η οποιαδήποτε τροποποίησή τους θα αποτελούσε ασέβεια της […]

αφέντρα, δούκισσα, πολέμαρχος, αχόρταγη ερωτική μηχανή

Ένα βιβλίο-έκπληξη από τον Ανδρέα Ανδριανόπουλο, μια μυθιστορία της Αναγέννησης

Του Μανώλη Βασιλάκη

Go out and murder the Jewish infidel in the name of the holy Koran . . . he who kills a Jew is assured of a place in the next world. Amin al-Husseini Αν η πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 την το συμβολικό τέλος της αναμέτρησης των δημοκρατικών κοινωνιών με μια από τις […]