«Έχουμε μέτριους πολιτικούς, αυτή είναι η δυστυχία μας. Δεν υπάρχουν μορφές που μπορούν να εμπνεύσουν ή να συναρπάσουν έναν λαό. Να τον οδηγήσουν. Μικροί άνθρωποι…» Θανάσης Βαλτινός, συγγραφέας και Ακαδημαϊκός Δεν μπορείς να διδάξεις σε ένα παλιό σκυλί καινούρια κόλπα, λέει μια παροιμία. Το βιώνουμε, δυστυχώς, σε κάθε ευκαιρία. Η Βουλή έχει ανάγκη από στενογράφους. […]

Ζούμε τη χειρότερη κρίση που θα μπορούσε να μας συμβεί, με εξαίρεση πολεμική σύρραξη ή την κατάλυση της δημοκρατίας. Ουσιαστικά πτωχεύσαμε, με ό, τι συνεπάγεται αυτό (και συνεπάγεται πολλά). Η σχεδόν υπαρξιακή περιδίνηση δημιουργεί τις προϋποθέσεις να αναστοχαστούμε τους ιστορικούς εθισμούς, τις συλλογικές πρακτικές, που μας έφεραν εδώ. Μερικές φορές, όπου υπάρχουν άνθρωποι με ήθος, […]

Ένας σύντομος τρόπος να εξηγηθεί η πρωτοφανής κατάρρευση που βιώνουμε είναι η σταθερή απαξίωση των θεσμών της χώρας μετά τη Μεταπολίτευση. Πάρτε για παράδειγμα το συνδικαλισμό. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970, τα συνδικάτα αποσπούσαν συνήθως το σεβασμό: αναφέρονταν κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, όπου κάποιοι (ίσως πολλοί) αυταρχικοί εργοδότες αρνούνταν στους εργαζόμενους θεσμική εκπροσώπηση, […]

Ο φαύλος κύκλος στενεύει, μας πνίγει. Η αίσθηση του αδιεξόδου μας πανικοβάλλει. Ενεργούμε τυφλά, σπασμωδικά, αντι-δραστικά. Η λογική λέει πως όταν είσαι στριμωγμένος στη γωνία, προσπαθείς να ξεφύγεις, δεν στρέφεσαι εναντίον του εαυτού σου. Το δίλημμα δεν μας αρέσει, αλλά σπάνια επιλέγουμε τα διλήμματά μας. Αν είμαστε σώφρονες, επιλέγουμε τι διλήμματα θέλουμε να αποφύγουμε. Δεν […]

«Η χάρτα αυτού του κράτους κρύβει απάτη που φτάνει στον γνωστό αγριορωμιό στο ντάτσουν μιας φυλής που ζει φευγάτη απ` ό,τι Ελληνικό στον κόσμο αυτό». «Κωλοέλληνες», Διονύσης Σαββόπουλος Θύμωσαν οι εγχώριοι πολιτικάντηδες για το εθνικώς προσβλητικό εξώφυλλο και το συναφές άρθρο του γερμανικού περιοδικού Focus. Περίεργο: αυτοί που θάπρεπε αιδημόνως να σιωπούν, υψηλόφωνα διαμαρτύρονται! Οι […]

Η επαπειλούμενη οικονομική χρεοκοπία της χώρας μας φέρνει αντιμέτωπους με τις πρακτικές και νοοτροπίες που κατέστησαν δυνατή τη χρεοκοπία – την ηθική αμβλύνοια, την απαξίωση των θεσμών, την έλλειψη ηγεσίας. Τα τελευταία τράντα χρόνια στην Ελλάδα κατασκευάστηκε ένας ναρκισιστικός ανθρωπότυπος, κύρια γνωρίσματα του οποίου είναι η περιφρόνηση κανόνων, η καιροσκοπική ιδιοτέλεια, και ο άνευ αρχών […]

«Αλλά το πλείστον κακόν οφείλεται αναντιρρήτως εις την ανικανότητα της ελληνικής διοικήσεως. Θα έλεγέ τις ότι η χώρα αύτη ηλευθερώθη επίτηδες διά να αποδειχθή ότι δεν ήτο ικανή προς αυτοδιοίκησιν» Αλεξανδρος Παπαδιαμαντης Στα τέλη Οκτωβρίου 2004, δημοσίευσα ένα άρθρο, με τίτλο «Οταν κυβερνούν οι άφρονες ερασιτέχνες». Στο άρθρο επέκρινα τον τότε υπουργό Οικονομικών κ. Αλογοσκούφη […]

Μετά από τρεις μήνες διακυβέρνησης, είναι πλέον εμφανής η δυσκολία του πρωθυπουργού να πάρει γρήγορες, συνεπείς και στρατηγικά σχεδιασμένες αποφάσεις, ιδιαίτερα στην οικονομία. Δεν εκπλήσσει. Θέλει από τη μια να είναι συνεπής με όσα «φιλολαϊκά» μέτρα αφρόνως εξήγγειλε προεκλογικά, αλλά από την άλλη πιέζεται από την αμείλικτη οικονομική πραγματικότητα Αποτέλεσμα; Βραδύτητα, παλινωδίες, αντιφάσεις. Ετοιμάζει πρόγραμμα […]

Ο τρόπος με τον οποίο, ως οργανωμένη κοινωνία, αντιμετωπίζουμε χρόνια προβλήματα, ιδιαίτερα εκείνα που έχουν σχετικά σαφή δομή, εγνωσμένα μοτίβα εξέλιξης και παράγουν προβλέψιμα αποτελέσματα, δείχνει τη στάση μας απέναντι στο χρόνο. Κατά πόσον, δηλαδή, θεωρούμε ότι μπορούμε να επηρεάσουμε το μέλλον σύμφωνα με τις αξίες μας ή, αντίθετα, επικεντρώνουμε ευδαιμονιστικά τις προσπάθειές μας στην […]

Τον αναζήτησα τη Δευτέρα το πρωί στο γραφείο του, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ήξερα ότι είναι πρωινός τύπος και του άρεσε ιδιαίτερα να δουλεύει το πρωί. Τηλεφώνησα πολλές φορές, αλλά δεν το σήκωνε κανείς. Παραξενεύτηκα. Του τηλεφώνησα στο κινητό. «Έχουμε κατάληψη, δεν ξέρεις;», μου είπε. Δεν ήξερα. «Για ποιο λόγο;», ρώτησα; «Δεν είμαι […]

Σχεδόν οκτακόσιες χιλιάδες οπαδοί της «Νέας Δημοκρατίας» ψήφισαν στις πρόσφατες εσωκομματικές εκλογές για την ανάδειξη του νέου προέδρου. Επίσης εντυπωσιακά μεγάλος ήταν ο αριθμός στις αντίστοιχες εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ. Αν αμφιβάλλατε ότι ο δικομματισμός έχει μέλλον, ιδού η διάψευση. Ευκαιρίας δοθείσης, οι πολίτες εκφράζουν τις προτιμήσεις τους, δεν παραμένουν απαθείς. Οταν τους δίνουν τον […]

Η χώρα είναι αντιμέτωπη με τη χρεοκοπία: όχι μόνο την επερχόμενη οικονομική, όσο αυτή που έχει ήδη επέλθει – την ηθικο-πολιτική. Φαίνεται, άλλωστε, στις δηλώσεις των Ευρωπαίων αξιωματούχων. Δεν μας επικρίνουν τόσο για εσφαλμένη οικονομική πολιτική, όσο για ανυπαρξία πολιτικής («η Ελλάδα δεν έλαβε κανένα διορθωτικό μέτρο, βυθίζεται στα χρέη και στα ελλείμματα…» – Αλμούνια) […]

Από καιρό μας έχουν πάρει χαμπάρι, πρώτη φορά όμως μας επιπλήττουν δημοσίως απροκάλυπτα. «Είμαι βαθιά έκπληκτος», δήλωσε ο πρόεδρος του Eurogroup κ.Γιουνγκέρ, «από τις αποκλίσεις μεταξύ των παλαιών και νέων (χρηματοοικονομικών) στοιχείων. Έχει συμβεί αρκετές φορές στο παρελθόν. […]. Το παιχνίδι τελείωσε. Χρειαζόμαστε σοβαρά στατιστικά στοιχεία». Ξεκάθαρη γλώσσα. Αν είδατε να κοκκινίζουν από ντροπή οι […]

Η επινίκια δήλωση του νέου πρωθυπουργού ήταν εύστοχη. «Γνωρίζω καλά», είπε, «τις τεράστιες δυνατότητες αυτού του τόπου, τις δυνάμεις που πνίγονται κάτω από τη διαφθορά, την αναξιοκρατία, την ανομία και τη σπατάλη. Δυνάμεις που μπορούμε και θα απελευθερώσουμε». Σε όλη την προεκλογική του καμπάνια τόνιζε ότι το κράτος πρέπει να στελεχώνεται «από τους άριστους κι […]

Ο λόγος και η πρακτική που υιοθετεί κάποιος ως αρχηγός της αντιπολίτευσης προοιωνίζονται συνήθως τον τρόπο που θα κυβερνήσει. Όπως δεν χρειάζονταν μαντικές ικανότητες να προβλέψει κανείς, πριν από έξι και πλέον χρόνια, ότι ο Καραμανλής Β’ δεν θα έφερνε το μεταρρυθμιστικό άνεμο ως πρωθυπουργός (αν και ο πάταγος της αποτυχίας του ήταν απρόβλεπτος), έτσι […]

Μια από τις πολλές ειρωνείες της ζωής είναι ότι αντιλαμβανόμαστε πληρέστερα τη σημασία γεγονότων, σχέσεων και προσώπων εκ των υστέρων, όταν εστιάζουμε την προσοχή μας σε αυτά, προσπαθώντας να διαυγάσουμε το νόημά τους. Οπως έγραψε ο Σοπενάουερ, τη ζωή τη ζούμε προς τα μπρος αλλά την κατανοούμε προς τα πίσω. Οταν ένας πολιτικός αναγγέλλει την […]

Τα αποτελέσματα είναι οδυνηρά, η διαδικασία παραγωγής τους σύνθετη, αλλά η διάγνωση είναι απλή, σχεδόν τετριμμένη πλέον: ο πραγματικός εμπρηστής των δασών μας είναι το χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα. Αυτό το σύστημα συντηρεί ένα, κατά περίπτωση, αποδιοργανωμένο, υποχρηματοδοτημένο, διεφθαρμένο, και κομματικοποιημένο κράτος, το οποίο αποτελεί το χρόνιο αντικείμενο πελατειακών σχέσεων μεταξύ εξαχρειωμένων πολιτών και εκμαυλιστών πολιτικών. […]

Η θεσμική παρακμή μιας κοινωνίας αποτυπώνεται πρωτίστως στη γλώσσα με την οποία διεξάγεται η πολιτική επικοινωνία. Όπως προσφυώς παρατήρησε ο Τζώρτζ Όργουελ, όταν παρακμάζει η πολιτική ζωή διαστρέφεται η γλώσσα, κι όταν διαστρέφεται η γλώσσα διαφθείρεται η σκέψη. Στο Σύνταγμα της Ελλάδος ορίζεται ο τρόπος εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το Σύνταγμα, όπως κάθε κείμενο, […]

Πώς τακτοποιείς τους λογαριασμούς σου με το παρελθόν; Οταν κοιτάς πίσω και βλέπεις, ή έστω υποψιάζεσαι, τα λάθη που έκανες, πώς ενσωματώνεις αυτήν την αποτίμηση στη σημερινή αυτοεικόνα σου; Αν υποτίθεται ότι αναγνωρίζεις τα λάθη σου, πώς φαίνεται αυτό στη συμπεριφορά σου; Οχι, δεν χρειάζεται να είσαι ψυχαναλυτής για να θέσεις τέτοια ερωτήματα, ούτε αυτά […]

Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα σύνθετο, αλλά οι κυρίαρχες γλώσσες περιγραφής του απλοϊκές. Από τη μια μεριά είναι οι επαγγελματίες εθνοκάπηλοι, από την άλλοι οι αφελείς διεθνιστές. Και στη μέση, οι χρονίως αμήχανοι κυβερνήτες (τωρινοί και μελλοντικοί). Η διαχείριση της παράνομης μετανάστευσης μπορεί να ήλθε συγκυριακά στην επικαιρότητα, αλλά είναι ένα πρόβλημα με ζωή τουλάχιστον 20 […]

Δύο σφάλματα επαναλαμβάνονται συχνά στην πολιτική ανάλυση: το ρασιοναλιστικό και το δεοντολογικό σφάλμα. Και τα δύο υπεραπλουστεύουν τη διαδικασία πολιτικών επιλογών του ψηφοφόρου και εμφορούνται από ένα υπόρρητα πατερναλιστικό ύφος. Οι ρασιοναλιστές εκδέχονται την πολιτική ως μια διαδικασία μεγιστοποίησης οφελών. Ο πολίτης οφείλει να επιλέγει για αντιπροσώπους του εκείνους του πολιτικούς που έχουν να επιδείξουν […]

Θλιβερό συμπέρασμα…. Τελειώνοντας το προτελευταίο κεφάλαιο του γλαφυρού αυτοβιογραφικού του βιβλίου «Οδοιπορικό για τη Γνώση» (Εστία, 2009), ο διακεκριμένος καθηγητής Ιατρικής Χ.Μ.Μουτσόπουλος (ΧΜ) μελαγχολικά παρατηρεί: «η εμπειρία αυτή μου δίδαξε πόσο δύσκολος είναι ο δρόμος για τον εκσυγχρονισμό των θεσμών μας και πόσο τα ιδιοτελή συμφέροντα επιβάλλονται στο δημόσιο συμφέρον». Για ποια εμπειρία μιλά ο […]

Σε μια απολαυστική γελοιογραφία του ΚΥΡ στο «Βήμα» (22/3/2009), απεικονίζονται δυό νέοι, πιθανότατα φοιτητές, με τα βιβλία υπό μάλης, να περπατούν παρέα μπροστά από τα προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών. Λέει ο ένας στον άλλο: «Δύο δρόμοι ανοίγονται μπροστά μας! Η θα γίνουμε αντιεξουσιαστές να σπάμε ή θα γίνουμε εξουσιαστές να κλέβουμε». Υπερβολικός ο αφορισμός αλλά […]

Η σκηνή είναι γνωστή, πληκτική και άκρως μελαγχολική. Κομματική συγκέντρωση από εκείνες που κάλλιστα θα περνούσαν για συνάθροιση φιλάθλων. Στο βήμα στέλεχος της κυβέρνησης Καραμανλή Β’ (θα μπορούσε να είναι και οποιασδήποτε άλλης στην ιστορία του νεοελληνικού δημόσιου βίου). Δεν διατυπώνει κάποιον συγκροτημένο συλλογισμό (το τελευταίο, άλλωστε, που θα απαιτούσε ένα τέτοιο ακροατήριο), κλιμακώνει όμως […]

Ήταν αναμενόμενο. Δίχως αμφιβολία, η χριστιανική αγάπη, η μεγαλοθυμία και συγχώρεση ώθησαν το Πρωτοβάθμιο Συνοδικό Δικαστήριο να θέσει, με ψήφους επτά προς πέντε, την υπόθεση του έκπτωτου μητροπολίτη Αττικής Παντελεήμονoς στο αρχείο, διότι «αφού μελέτησε τον σχετικό ανακριτικό φάκελο, κατέληξε […] ότι δεν προκύπτουν επαρκείς ενδείξεις ενοχής κατά του εγκαλουμένου Αρχιερέως». Ο πρώην Αττικής, κατά […]

Ανικανότητα είναι η αδυναμία να παράγεις αποτελέσματα που να ανταποκρίνονται στις προθέσεις σου. Θεσμική ανικανότητα είναι η αδυναμία ενός θεσμού να διεκπεραιώνει με επιτυχία βασικές πτυχές της αποστολής του. Αν λ.χ. η εγκληματικότητα ανεβαίνει, αν δραπετεύουν οι κρατούμενοι, ή αν οι αστυνομικοί δεν γνωρίζουν πώς και πότε να χρησιμοποιούν τα όπλα τους, τότε η Αστυνομία […]