Ένας αποτυχημένος πρωθυπουργός φεύγει, ένας ανεπαρκής έρχεται…
Οκτ 1st, 2009 | Χαρίδημος Τσούκας| Κατηγορία: Χαρίδημος Τσούκας | Email This Post | Print This Post |Ο λόγος και η πρακτική που υιοθετεί κάποιος ως αρχηγός της αντιπολίτευσης προοιωνίζονται συνήθως τον τρόπο που θα κυβερνήσει. Όπως δεν χρειάζονταν μαντικές ικανότητες να προβλέψει κανείς, πριν από έξι και πλέον χρόνια, ότι ο Καραμανλής Β’ δεν θα έφερνε το μεταρρυθμιστικό άνεμο ως πρωθυπουργός (αν και ο πάταγος της αποτυχίας του ήταν απρόβλεπτος), έτσι και σήμερα μπορεί βάσιμα κανείς να διαβλέψει ότι η κατρακύλα της χώρας δεν θα ανακοπεί ουσιωδώς αν τον διαδεχθεί στην πρωθυπουργία ο Παπανδρέου Γ’.
Και οι δύο έχουν αξιοπρόσεκτα κοινά σημεία. Πρόκειται για πολιτικές μετριότητες, δίχως επεξεργασμένη άποψη για τη χώρα και, κυρίως, χωρίς πολιτικό θάρρος. Εκτοξεύτηκαν σε ηγετικά αξιώματα εξαιτίας του επωνύμου τους, όχι των ικανοτήτων τους ή κάποιου συμβολισμού που ενσάρκωνε η ηγεσία τους. Επαγγελματίες πολιτικοί, μεγάλωσαν σε προνομιούχες πολιτικές οικογένειες έχοντας διαμορφώσει ιδιοκτησιακή αντίληψη για τα κόμματά τους και τους δημόσιους θεσμούς. Δεν έχουν βιωματική αίσθηση των προβλημάτων, δεν παθιάζονται με τον τόπο.
Το χειρότερο όμως είναι ότι δεν αντιλαμβάνονται τις βαθιές δομές που καθηλώνουν τη χώρα, το συστημικό χαρακτήρα των προβλημάτων, την ιστορικότητά τους, αλλά τα ερμηνεύουν απλοϊκά ως αποτέλεσμα κακών κυβερνητικών επιλογών μόνο. Δεν βλέπουν ότι οι εκάστοτε κυβερνητικές επιλογές συνήθως ερείδονται σε ένα υπόστρωμα ιστορικών νεοελληνικών εθισμών – αναξιοκρατίας, κομματισμού, πόλωσης, έλλειψης εμπιστοσύνης στους θεσμούς, ανοχής της παρανομίας, φατριασμού, αρχηγισμού, κρατικού πατερναλισμού, τοπικισμού, και θυματοποιητικού λαϊκισμού.
Τριανταπέντε χρόνια μετά την Μεταπολίτευση ξέρουμε πλέον ότι η νοοτροπία «φύγε εσύ, ναρθω εγώ κι όλα θα αλλάξουν», είναι φενάκη. Η διαφθορά δεν καταπολεμήθηκε επειδή έφυγε το ΠΑΣΟΚ και ήρθε η ΝΔ το 2004, γιατί η διαφθορά δεν είναι θέμα χρώματος των κυβερνώντων, αλλά βαθιών διοικητικών δομών και νοοτροπιών. Η ελλαδική επαρχία δεν θα αγκαλιάσει ξαφνικά τις ανεμογεννήτριες το 2009 επειδή αυτές θα προταθούν από τον μειλίχιο πρωθυπουργό Παπανδρέου, γιατί οι αντιδράσεις δεν έχουν να κάνουν τόσο με το ύφος της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, όσο με τη βαθιά ριζωμένη νοοτροπία καχυποψίας και προστασίας τοπικών μικροσυμφερόντων. Πως αλλάζουν αυτές οι νοοτροπίες; Κανείς δεν δείχνει να προβληματίζεται.
Συγκρίνετε την προεκλογική συνέντευξη Καραμανλή στις 29/2/2004 με την προεκλογική συνέντευξη Παπανδρέου στις 20/9/2009 (και οι δύο στην «Καθημερινή) και θα δείτε εντυπωσιακές ομοιότητες: ένας στρογγυλεμένος, προγραμματικά κενός αλλά επικοινωνιακά «αισιόδοξος» λόγος• πληκτική φλυαρία για «διάλογο»• η αναπόφευκτη αναφορά στην «πολιτική βούληση» για ένα «άλλο κράτος» και μια «νέα αρχή». Λόγια του αέρα! Αυτό που απουσιάζει και από τους δυο ηγέτες είναι ακριβώς η ισχυρή βούληση – τα κότσια να εφαρμόσουν δύσκολες αλλά απαραίτητες αλλαγές, με πολιτικό κόστος. Η καραμανλική επανίδρυση του κράτους κατέληξε σε φάρσα, ενώ η παπανδρεϊκή βούληση για την αναθεώρηση του άρθρου 16 εξανεμίστηκε τη στιγμή που συγκρούστηκε με το παγόβουνο του κρατικιστικού ΠΑΣΟΚ.
Η τρίτη γενιά των Παπανδρέου ετοιμάζεται να κυβερνήσει. Η τέταρτη υποθέτω ότι ήδη προπονείται. Δεδομένου ότι ο Παπανδρέου Γ’ δεν είναι νέος στην εκτελεστική εξουσία, μπορούμε να εικάσουμε πως θα πολιτευθεί: με πληθώρα εξωϋπηρεσιακών συμβούλων, παρακάμπτοντας τους δημόσιους λειτουργούς (όπως στο υπουργείο Εξωτερικών)• με το βαθύ ΠΑΣΟΚ συσπειρωμένο γύρω του, πνίγοντας τις όποιες εκσυγχρονιστικές πρωτοβουλίες μεταρρυθμιστών υπουργών του• δίχως αυτοφυές πολιτικό ένστικτο, χωρίς κινητοποιό αρχή και αρθρωμένη στρατηγική, με περιορισμένα προσωπικά βιώματα της χώρας που κυβερνά• χωρίς πάθος αλλά με αναβλητικότητα και ισορροπισμούς. Οι ραφές που συγκρατούν το ΠΑΣΟΚ θα φανούν στην πρώτη μεγάλη κρίση που θα διαχειριστεί.
Αν ο κ.Παπανδρέου κατανοούσε βαθιά το φαύλο κύκλο των προβλημάτων που ταλανίζουν τη χώρα, θα διακινδύνευε μια απλή, αδάπανη, και βαθιά συμβολική κίνηση: θα δεσμευόταν ότι, ένα μήνα μετά την εκλογή του, ο γενικός γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου και οι γενικοί γραμματείς των υπουργείων δεν θα είναι πολιτικώς επιλεγμένα πρόσωπα, αλλά ανώτατα στελέχη της διοίκησης. Όποιος θέλει να κάνει ρήξεις, πρέπει πρώτα να διαρρήξει την παραδοσιακή σχέση του κυβερνώντος κόμματος με το κράτος, να δεθεί ο ίδιος στο κατάρτι της αξιοκρατίας και της ακομμάτιστης διοίκησης. Έτσι αρχίζει να λύνεται ο γόρδιος δεσμός του κομματισμού που πνίγει τη χώρα.
Φυσικά δεν θα το κάνει. Ο κ.Παπανδρέου δεν έχει τη στόφα του ηγέτη των ρήξεων. Έχοντας μεγαλώσει στη σκιά του πατέρα του, δεν βρήκε ποτέ το θάρρος να διαπράξει συμβολική πατροκτονία: να χειραφετηθεί από τον πατέρα-αφέντη, να βρει τη δική του φωνή, να εμμείνει σε έναν νεωτερικό πολιτικό λόγο αισθητά διαφορετικό από τον παλαιοπασοκικό. Τα Καναδοαμερικανικά και Σουηδικά βιώματά του δεν τα έχει μεταβολίσει σε ρεαλιστική στρατηγική ρήξεων με τις βαθιές ελλαδικές νοοτροπίες. Παραμένουν ευσεβείς πόθοι και συνθήματα.
Ένας αποτυχημένος πρωθυπουργός φεύγει, ένας ανεπαρκής πρωθυπουργός έρχεται. Η κατρακύλα θα συνεχιστεί, ο ρυθμός της ίσως διαφέρει…
Χαρίδημος Τσούκας
Καταπληκτικό άρθρο. Συμφωνώ μέχρι την τελευταία λέξη.
Στην συγκεκριμένη περίπτωση η “αποτυχία” είναι αντικειμενικό μέγεθος. Η “ανεπάρκεια” ποζάρει ως τέτοιο, αλλά στην ουσία είναι μέγεθος υποκειμενικό, Οι αντιλήψεις, προσλαμβάνουσες και υποθέσεις του κάθε ενός την καθιστούν τέτοια. Μοναδικός τρόπος να επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη λοιπόν είναι (δυστυχώς) εκ των υστέρων. Όταν δηλαδή η “ανεπάρκεια” θα έχει μετουσιωθεί σε “αποτυχία”.
Πάρα ταύτα, συμφωνώ πως η ουσία της παρούσας πολιτικής συγκυρίας είναι πως ο Ελληνικός λαός καλείται να αντικαταστήσει έναν ομολογουμένως “αποτυχημένο”… με έναν εν δυνάμει “μη αποτυχημένο” (συμφωνώ με κάποιες απο τις παρατηρήσεις αλλά μου αρέσει να βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο).
Και επιπλέον, η ουσία γενικά της πολιτικής (καθώς απο τη μία η επάρκεια και η ανεπάρκεια παραμένουν προβλέψεις και “πάς μετά Χριστό προφήτης βλάξ”) είναι η σύγκριση. Δια της συγκρίσεως παράγονται τα συμπεράσματα. Υπό το σκεπτικό αυτό, βρίσκω τον κατα τα άλλα ενημερωμένο αρθρογράφο και καθηγητή… όχι απλά ολίγον μηδενιστή αλλά και εκτός ορθής λογικής καθώς συγκρίνει ανόμοια πράγματα. Ναι, τα πορτοκάλια και οι φράουλες είναι φρούτα αλλά… πέραν από το αυτονόητο… αρκεί αυτό;
Δια της συγκρίσεως λοιπόν είναι για εμένα σαφές, πως ο Παπανδρέου Γ είναι ένας πολιτικός που ανεβαίνει στην εξουσία έχοντας πολύ καλύτερες προθέσεις, πολύ πιο ποιοτικές αντιλήψεις και μια πολύ διαφορετική “κώφωση” απο τον ανεκδιήγητο προκάτοχο του. Και όσον αφορά το Πασόκ… είναι μεν αυτό που είναι (path dependance is a bitch) αλλά μόνο τυφλός δεν θα παραδεχόταν πως ως κόμμα είναι (η προσπαθεί να είναι) σε μια άλλη φάση εξέλιξης (και ωρίμανσης) από τα υπόλοιπα.
Τα υπόλοιπα θα τα γράψει η ιστορία. Ας ελπίσουμε πως παρά τη δύσκολη αυτή συγκυρία ο Παπανδρέου Γ καταφέρει στις επόμενες εκλογές να χάσει, σαν περιττά κιλά, μερικές απο τις άκριτες ψήφους που κουβαλάει … αλλά να κερδίσει αυτούς που η πείρα και ο χρόνος τους έμαθαν να είναι επιφυλακτικοί.
Ααααααααχχχχχ Σημίτηηηηη γιατί μας άφησεεεεες ορφανάααααα εμάς τα παιδιά σουυυυουυουυυυ δεν σκέφτηκες την οικογένειάαααααααααααα σου δεν σκέφτηκες όλους εμάαααααααασς Ααααααααχχχχχ Σημίτηηηηη γιατί μας άφησεεεεες
Πολλά σωστά: Εύνοια ονόματος, “στρογγυλεμένος” λόγος για να μην φοβηθεί ο κόσμος κλπ αλλά….
Αλλά ο κ. Τσούκας (και όχι μόνο ο κ. Τσούκας, αλλά ο κάθε διανοούμενος για να μην είμαι άδικος με αυτόν) μιλά και γράφει με την άνεση του ανθρώπου, που δεν πολιτεύεται, που έχει όλη την άνεση να λύσει σε θεωρητικό επίπεδο οποιοδήποτε πρόβλημα, που εάν είχε αυτός την ηγεσία θα υπήρχε αντικειμενικό σχέδιο εξόδου από την δομική κρίση, που ταλανίζει την χώρα.
Αυτός είναι ο ρόλος του διανοουμένου, να ασκεί κριτική. Δεν διαφωνώ. Όμως, η γενική απαξίωση των διανοουμένων για τους πολιτικούς προσβάλλει και τους ίδιους τους πολίτες.
Παρεμπιπτώντως: Πόθεν γνωρίζει ο κύριος Τσούκας τα ακόλουθα: 1) πως ο κ. Παπανδρεόυ θα είναι ο επόμενος Πρωθυπουργός; 2) πως θα είναι αποτυχημένος;
Στο πρώτο,πάντως επαληθεύτηκε…