Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε στο καινούργιο περιοδικό των εκδόσεων Παπαζήση με τίτλο «Η Νέα Πολιτική» (τεύχος 3, Δεκέμβριος 2005).

Το ζήτημα εμφανίζεται, συνήθως, ως παράπονο. Γιατί τα πανελλήνιας κυκλοφορίας, κατ’ ουσία αθηναϊκά ΜΜΕ, δεν προβάλλουν τον κόσμο των ΜΚΟ; Θα προσπαθήσω να τεκμηριώσω, ότι το ερώτημα είναι λάθος. Και, ότι το κρίσιμο ερώτημα, δεν είναι εάν τα ΜΜΕ «παίζουν» τις ΜΚΟ, αλλά εάν έχουν καν την ικανότητα και την δυνατότητα να παρακολουθήσουν τον τρόπο που κινούνται σήμερα οι ΜΚΟ; Και παραπέρα. Εάν έχουν την ικανότητα να συλλάβουν τον διαφορετικό σύγχρονο κόσμο στον οποίο τα κράτη και τα κόμματα δεν είναι αποκλειστικοί πρωταγωνιστές. Στα ερωτήματα αυτά, η απάντηση είναι όχι!

Είναι ανόητοι, όσοι φαντάζονται ότι τα ΜΜΕ έχουν λόγους να ευνοούν τον Κίμωνα Κουλούρη, αντί των Γιατρών χωρίς Σύνορα. Ή την Ζέτα Μακρή, αντί της Διεθνούς Αμνηστίας. Απλούστατα βιώνουν την τραγικότητα να αδυνατούν –ενώ πολύ θα ήθελαν- να συλλάβουν τη σύνθετη δημοσιότητα που παράγει η WWF και η Action Aid, όπως μπορούν να συλλάβουν την απλοϊκή που εκπορεύεται από τον Ορέστη Κολοζώφ και τον Παναγιώτη Λαφαζάνη.

Θα επιχειρήσω να τεκμηριώσω τον ισχυρισμό, μέσα από τη δημόσια παρουσία μία τυχαίας οργάνωσης. Επέλεξα μία που δεν είναι διεθνής (όπως η Κάριτας), δεν έχει χιλιάδες μέλη (όπως η Greenpeace), δεν ασχολείται με αβανταδόρικα θέματα (όπως το Παρατηρητήριο του Ελσίνκι), δεν έχει την κύρια δράση της στην Αθήνα (όπως η Ελπίδα)! Ο Αρχέλων, ασχολείται με τις θαλάσσιες χελώνες. Και κινείται κυρίως στην επαρχία (και ολίγον στη Γλυφάδα)

Α. Η ένσταση του μέσου Έλληνα δημοσιογράφου είναι απλή.

«Δεν ασχολούμαστε συχνά με τον Αρχέλωνα, διότι οι δράσεις του δεν είναι σημαντικές. Όταν είναι, αλλά και όσες είναι, προβάλλονται κανονικά».

Η ένσταση, είναι σωστή. Αναζητώντας τα τελευταία δελτία τύπου του Αρχέλωνα, με όσο καλή διάθεση και αν είχα, δεν θα μπορούσα να ισχυριστώ, ότι το κοινό των ΜΜΕ … τις περιμένουν με αγωνία! «Δύο χελώνες απελευθερώθηκαν στο Καλαμάκι», «απελευθερώθηκε ο Ορέστης», «παρουσίαση της 22χρονης δράσης του στη Ζάκυνθο», , δύο συμμετοχές σε συνέδρια, «εκδήλωση στον Αυλώνα» κ.λπ.
Εδώ ο μέσος έλληνας δημοσιογράφος έχει δίκαιο. Αυτά δεν ενδιαφέρουν το κοινό!

Β. Μόνο αυτά, όμως, είναι ο Αρχέλων;

Η απάντηση είναι όχι.

Έχει μία καταλυτική 22χρονη παρουσία στο ζήτημα της Καρέττα, συγκροτεί ετησίως στρατό 600-700 εθελοντών από όλο τον κόσμο που λειτουργούν ως φύλακες, «παρακολουθεί 75 χλμ. ακτών και 2500 φωλιές», διαθέτει Κέντρο Διάσωσης στη Γλυφάδα, δορυφορική παρακολούθηση των χελωνών κ.λπ.

Εδώ ο μέσος έλληνας δημοσιογράφος, ξύνει το κεφάλι και βεβαιώνει, ότι «ίσως κάποια παρουσίαση χρειάζεται να γίνει»!

Γ. Αλλά δεν κάνει μόνο αυτά ο Αρχέλων.

Διότι έχει αναλάβει συνευθύνη και για δημόσιες υποθέσεις, Σε τομείς τέως κρατικής αρμοδιότητας, που είναι προσανατολισμένο το 60-70% των δημοσιογράφων. Ο Αρχέλων –αλλά και πολλές άλλες ΜΚΟ συνδιαχειρίζονται τομείς που αποτελούσαν κάποτε αποκλειστικότητα του κράτους και των κομμάτων! Συμμετέχει, δηλαδή, στη διοίκηση τεσσάρων «ΜΚΟ τρίτης γενιάς» που ασκούν δημόσια εξουσία σε τομείς υψίστης σπουδαιότητας. Στους Φορείς Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων (Ζακύνθου, Μεσολογγίου, Αμβρακικού και Κοτυχίου – Στροφυλιάς).

Επίσης, μαζί με την Γ.Γ. Νέας Γενιάς, υλοποιεί πρόγραμμα για εκπαίδευση εθελοντών και με τα Λιμεναρχεία, το Εθνικό Δίκτυο Διάσωσης!
Εδώ ο δημοσιογράφος, ανακαλύπτει τον ένοχο. «Αρμόδιος είναι ο συντάκτης που είναι διαπιστευμένος στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Αυτός δεν κάνει καλά τη δουλειά του». Αδύνατον, όμως, να αντιληφθούν οι λειτουργοί των ΜΜΕ, ότι οι εν λόγω ΜΚΟ είναι πλήρως ξεχωριστές από το ΥΠΕΧΩΔΕ και ο ρεπόρτερ που το καλύπτει, δεν παρακολουθεί κάτι που δεν υπάγεται στην ιεραρχία του υπουργείου. Άρα, αυτά, χάνονται (1)!

Δ. Πάλι, όμως, δεν τελειώσαμε.

Διότι μέσω της διεθνούς δράσης του, χαράζει τις πολιτικές για τις χελώνες που εφαρμόζονται στην Ελλάδα, από το … παράθυρο! Συμμετέχει στο Μεσογειακό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον του ΟΗΕ, στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος και στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την Διατήρηση των Ακτών. Κοινώς, οι εθνικές πολιτικές, οι οποίες αποτελούν υλοποίηση των διεθνών αποφάσεων, διαμορφώνονται και μέσα από την ΜΚΟ Αρχέλων!

Τα ΜΜΕ, όμως, αυτά δεν τα παρακολουθούν!

Ε. Ούτε ακόμα τελειώσαμε.

Διότι, όπως κάθε ΜΚΟ, διαθέτει δικές της «Διπλωματικές Αποστολές» με διακλαδώσεις σε όλο το σύστημα που χαράζει τις διεθνείς πολιτικές! Η αφέλεια των ΜΜΕ να πιστεύουν, ότι όλα τα διεθνή περνάνε από το Υπ. Εξωτερικών ανήκει στις δεκαετίες του 70! Το έζησα επί πέντε χρόνια στην «Επιτροπή για τις ΜΚΟ» του Υπ. Εξωτερικών. Αυτό που παρουσιάζεται στους διπλωματικούς συντάκτες (στην ουσία καταγραφείς των κινήσεων του Υπουργού και μόνο), αποτελεί δεν αποτελεί το 20-30% των πολιτικών που φθάνουν στην χώρα απλώς για επικύρωση –και πολλές φορές ούτε για αυτήν- από την παγκοσμιοποιημένη πλέον κοινωνία μας!

Ο 63χρονος φυσικός και αναλυτής συστημάτων, συνταξιούχος του ΟΤΕ, Δημήτρη Μαργαριτούλης, παλιός πρόεδρος του Αρχέλων, είναι η αντένα του (έκφραση των διπλωματών) στην International Sea Turtle Society (το παγκόσμιο συνέδριο της οποίας θα πραγματοποιηθεί την άνοιξη του 2006 στο Ηράκλειο). Είναι βέβαιο, ότι ο πρόεδρος του παγκόσμιου αυτού δικτύου για τις χελώνες, είναι λιγότερο αναγνωρίσιμος από την Φανή Πετραλιά. Και κανένα κρατικολάγνο ΜΜΕ, που ισχυρίζεται ότι παρακολουθεί την πολιτική, δεν αντιλαμβάνεται ότι η νομιζόμενη ως ενασχόληση με αυτήν του Γιώργου Παναγιωτακόπουλου, δεν φθάνει ούτε στο μισό της αντίστοιχης του Δ. Μαργαριτούλη. Και, όμως, η διεθνής πολιτική (για το συγκεκριμένο θέμα), διαμορφώνεται και με τη δική του συμβολή.

ΣΤ. Και πάλι δεν τελειώσαμε.

Ο ίδιος είναι και αντιπρόεδρος για τη Μεσόγειο της World Conservation Union (IUCN). Εκεί και αν γίνεται η ανατροπή των -τέως- αυτονόητων! Αν οι σοβαροί δημοσιογράφοι αισθάνονται δέος και αμηχανία από την πολυπλοκότητα του κόσμου μας, οι θεωρητικοί των διεθνών σχέσεων νοιώθουν το έδαφος να μετακινείται κάτω από τα πόδια τους! Το δόγμα αιώνων ότι «υποκείμενο του διεθνούς δικαίου είναι μόνο τα κράτη», ανατρέπεται. Ο IUCN είναι ο μεγαλύτερος διεθνής οργανισμός που χαράζει τις πολιτικές για τα είδη που κινδυνεύουν (και όχι μόνο)! Μέλη του, όμως, δεν είναι μόνο τα κράτη! Μετέχουν 82 κράτη και 111 κυβερνητικοί οργανισμοί, αλλά και 800 ΜΚΟ! Στην περίπτωση της χώρας μας λ.χ. μέλη του είναι το κράτος «Ελλάς», αλλά και έξι ελληνικές ΜΚΟ! Επιτρέψτε μου κάποια απλοϊκότητα. Οι εν λόγω, μπορούν να υποστηρίξουν διαφορετικές θέσεις από το κράτος «Ελλάς»! Και -θεωρητικά- οι θέσεις αυτές -και όχι του κράτους- να υιοθετηθούν! Και, θεωρητικά πάντα, το κράτος «Ελλάς» να κληθεί, εκ των υστέρων, να εφαρμόσει τις απόψεις των ΜΚΟ και όχι τις δικές του!

Ζ. Όλα τα παραπάνω δεν αφορούν μόνο τον Αρχέλων. Αφορούν όλες τις ΜΚΟ. Ο Αρχέλων επιλέχτηκε τυχαία. Είναι μία τυπική ΜΚΟ.

Υπάρχουν άλλες που έχουν ανάλογες ή περισσότερες δράσεις.

Η άρνηση των ΜΜΕ να προβάλλουν, ως είδηση, την «απελευθέρωση του Ορέστη», είναι εύλογη.

Η αδυναμία τους, όμως, έστω και να παρακολουθήσουν, την δικτυακή διακλάδωση των χιλιάδων ΜΚΟ, δεν είναι. Στην πραγματικότητα οφείλεται στην αδυναμία τους να φωτογραφήσουν την ίδια την δημοκρατία του 21ου αιώνα! Και στην εμμονή τους να ταυτίζουν την πολιτική με τα κόμματα και να επιμένουν σε ένα –νεκρό από χρόνια- μοντέλο πυραμιδοειδούς οργανωμένου κράτους.

Στην ουσία, αδυνατούν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις σε ένα πολύπλοκο, πολυκεντρικό, επέκεινα του εθνικού κράτους και πέραν της συμπύκνωσης της πολιτικής στο κεντρικό παιχνίδι των κομμάτων, κράτος!

Τα ΜΜΕ αδυνατούν να φανταστούν, ότι αυτό που ονομάστηκε «πολιτική» και «διοίκηση» και εξελισσόταν στα πλαίσια της δημόσιας διοίκησης και της πολιτικής, σήμερα έχει κονιορτοποιηθεί και οι αναρίθμητες πλευρές του διαμορφώνονται σε ένα απέραντο πλέγμα διεθνών και εθνικών θεσμών. Κρατικών και μη κρατικών. Οι δημοσιογράφοι, όμως, ακόμα περιμένουν στο Γραφείο Τύπου του υπουργείου στο οποίο είναι διαπιστευμένοι!

————————————————
(1) Για την αδυναμία των ΜΜΕ να συλλάβουν την κοινωνική πολυπλοκότητα και τις συνέπειες αυτού στην κατάρρευση των καθημερινών εφημερίδων και του ενημερωτικού σκέλους της ραδιοτηλεόρασης, «Οι συνέπειες του Γατόσκυλου», Νικήτας Λιοναράκης. Εκδ. Παπαζήση (2002).