Η κουλτούρα της Υγιεινής και Ασφάλειας στους χώρους εργασίας
Μάι 25th, 2007 | Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος| Κατηγορία: Γενικά, Επιστήμες |
Email This Post
|
Print This Post
|
του Σωτήρη Ν. Καμενόπουλου*
Η σωστή επικοινωνία μεταξύ των εργαζομένων στους χώρους εργασίας αποτελεί ένα σημαντικότατο παράγοντα μείωσης των εργατικών ατυχημάτων. Η αποτελεσματική ανταλλαγή μηνυμάτων που αφορούν την πρόληψη εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για τη δημιουργία της κουλτούρας Υγιεινής και Ασφάλειας στους χώρους εργασίας.
Τί θεωρείται όμως κουλτούρα; Σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών,1 κουλτούρα εννοείται
«…το σύνολο των πνευματικών, υλικών και συναισθηματικών χαρακτηριστικών της κοινωνίας ή μέρους αυτής, που περιλαμβάνει την τέχνη, την πεζογραφία, τον τρόπο ζωής, τις αξίες, τις παραδόσεις και τα πιστεύω της…»
Ο όρος κουλτούρα της Υγιεινής και Ασφάλειας στην Εργασία (Safety Culture) πρωτοεμφανίστηκε λίγο μετά το πυρηνικό ατύχημα στο Chernobyl το 1986. Σύμφωνα με τον ορισμό της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας ως κουλτούρα Υγιεινής και Ασφάλειας Εργασίας,2 ορίζεται
«…το σύνολο των χαρακτηριστικών και των ιδιοτήτων των οργανισμών ή των ατόμων που καθορίζουν πως πρώτιστη προτεραιότητα στη λειτουργία των οργανισμών ή των ατόμων παίζει η εφαρμογή μέτρων ασφάλειας και αυτά τα μέτρα ασφάλειας λαμβάνουν την απαραίτητη προσοχή που εγγυάται τη εφαρμογή τους».
Η κουλτούρα της Υγιεινής και Ασφάλειας συνδέεται άμεσα με το επίπεδο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Η ανθρώπινη επικοινωνία είναι μια εξαιρετικά σύνθετη διαδικασία ανταλλαγής μηνυμάτων. Αυτή η ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ των ατόμων ή κοινωνικών ομάδων ορίζεται και ως επικοινωνία. Καθημερινά δίνοντας και παίρνοντας πληροφορίες καλύπτουμε ανάγκες πολύ σημαντικές για την επαγγελματική, ψυχολογική και κοινωνική μας επιβίωση. Οι άνθρωποι βρίσκονται σε διαρκή και αδιάκοπη αλληλεπίδραση με το κοινωνικό τους περιβάλλον, ανταλλάσσοντας χιλιάδες πληροφορίες σε καθημερινή βάση. Κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας, μία αρκετά σημαντική ποσότητα πληροφοριών χάνεται, καθώς οι άνθρωποι υψώνουν τείχη αντίστασης κατά της αποδοχής των πληροφοριών που δέχονται από άλλους συνανθρώπους τους. Οι λόγοι αυτής της αντίστασης εξαρτώνται από το ύφος της επικοινωνίας, τις προσωπικές διαθέσεις του κάθε ανθρώπου, τον χαρακτήρα του, τις πολιτιστικές του καταβολές, το επίπεδο μόρφωσής του, τις ιδιαίτερες κοινωνικές συνθήκες και την πιθανή χρήση διαφορετικών – ξένων – γλωσσών μεταξύ των εμπλεκομένων μερών.
Η πολιτική ανοιχτής επικοινωνίας (open door policy) μεταξύ των εργαζομένων και της διοίκησης ενός οργανισμού, ιδιαίτερα σε θέματα Υγιεινής και Ασφάλειας, συνεισφέρει στην παραγωγικότητα του οργανισμού, αυξάνει το επίπεδο αυτοϊκανοποίησης των εργαζομένων, αυξάνει το επίπεδο απόκρισης (feedback effect) της διοίκησης, συμβάλλει στην ανάπτυξη της κουλτούρας Υγιεινής και Ασφάλειας στον οργανισμό και τελικώς βελτιώνει τις συνθήκες ασφάλειας στον οργανισμό.
Η σημασία της ύπαρξης κουλτούρας Υγιεινής και Ασφάλειας σε έναν οργανισμό, διαπιστώθηκε με τραγικό τρόπο στο καταστροφικό δυστύχημα των διϋλιστηρίων γνωστής πετρελαϊκής εταιρείας στο Τέξας το 2005. Στο τραγικό αυτό δυστύχημα είχαν σκοτωθεί συνολικά 15 εργαζόμενοι και πάνω από 170 είχαν τραυματισθεί. Η έκθεση διερεύνησης του δυστυχήματος, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα,3 αποτελούνταν από 374 σελίδες και εστίαζε τα αίτια του δυστυχήματος σε 5 βασικές παρατηρήσεις. Όλες οι παρατηρήσεις των επιθεωρητών ήταν σχετικές με την κουλτούρα Υγιεινής και Ασφάλειας στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης. Στην δεύτερη παρατήρηση των επιθεωρητών γίνεται ρητή αναφορά στο γεγονός πως η επιχείρηση «δεν είχε φροντίσει να δημιουργηθεί ένα θετικό περιβάλλον εμπιστοσύνης και ανοικτής επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων και της διοίκησης της επιχείρησης με ανοικτούς δίαυλους ανταλλαγής πληροφοριών».
Στη χώρα μας, είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο, πως υπάρχει σαφέστατη έλλειψη κουλτούρας Υγιεινής και Ασφάλειας τόσο μεταξύ των εργαζομένων (οι οποίοι φέρουν και αυτοί μερίδιο ευθύνης) όσο και από πλευράς διοίκησης πολλών επιχειρήσεων. Η συνεχής εκπαίδευση των εργαζομένων (δια βίου εκπαίδευση) και η ύπαρξη ανοικτού δίαυλου επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων και της διοίκησης των επιχειρήσεων, είναι τα μοναδικά εργαλεία υιοθέτησης κουλτούρας Υγιεινής και Ασφάλειας στους χώρους εργασίας. Κουλτούρα η οποία συμβάλλει στη μείωση των εργατικών ατυχημάτων που τόσο ακριβά πληρώνει ολόκληρη η κοινωνία.
——————————————————————-
*Ο Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος είναι Διπλ. Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Πολυτεχνείου Κρήτης (M.Eng.) και Διαπιστευμένο Επαγγελματικό Μέλος της Αμερικάνικης Ένωσης Μηχανικών Υγιεινής και Ασφάλειας Εργασίας (Certified Professional Member of the American Society of Safety Engineers). Σε σύνολο 35 χωρών στην Ευρώπη υπάρχουν μόνο 52 αντίστοιχα Επαγγελματικά Μέλη της ASSE. Στην Ελλάδα υπάρχουν δύο (2) αντίστοιχα Επαγγελματικά Μέλη της ASSE.Μπορείτε να διαβάσετε το προσωπικό του blog εδώ.
Βιβλιογραφία:
- UNITED NATIONS/UNESCO, 2002 Universal Declaration on Cultural Diversity [↩]
- International Nuclear Safety Advisory Group (INSAG), Safety Series No-75, INSAG-4, “Safety Culture”, International Atomic Energy Agency, Vienna, 1991 [↩]
- Professional Safety, Journal of the American Society of Safety Engineers, March 2007, Volume 52, Number 3 [↩]
Δεν πιστεύω ότι είναι μόνο θέμα έλλειψης γνώσεων ,γιατί η σχετική νομοθεσία προσφέρεται στον κάθε μηχανικό αν επιθυμεί να τη διαβάσει εύκολα. Το μεγαλύτερο για μένα πρόβλημα είναι κυρίως η ατιμωρησία (από την οποία ξεκινάνε τα περισσότερα δεινά της Ελλάδας) καθώς και το γεγονός ότι στην Ελλάδα ξέρουμε να θεραπεύουμε αλλά όχι να προλαμβάνουμε. Σιγά μην ξοδέψει ο εργολάβος για κράνη για τα συνεργεία του ,όταν όμως θα ανοίξει κάποιο κεφάλι θα τρέξει να τα πάρει και να απειλήσει και με απόλυση όποιον δεν το φορά.
Πέρα από αυτό υπάρχει και μία απαξίωση της θέσης του Τεχνικού Ασφαλείας. Ουσιαστικά ο Τεχνικός Ασφαλείας είναι απλά κάποιος τύπος με δίπλωμα Πολυτεχνείου που μπορεί να μην έχει καθόλου εμπειρία τον οποίο πληρώνεις 200 Ευρώ το μήνα για να σε επιθεωρήσει 15 λεπτά και αν δεν ήσουν υποχρεωμένος δε θα έκανες ούτε αυτό. Ακόμη και σε μένα είχε προταθεί η θέση του μόνιμου συνεργάτη (που στη συγκεκριμένη θέση θα περιελάμβανε τα καθήκοντα του τεχνικού ασφαλείας ) σε βιομηχανία που θα κατασκεύασε φυσίγγια από το μόλυβδο που θα προερχόταν αφού η μονάδα θα ανακύκλωνε μπαταρίες ,χωρίς να έχω καθόλου επαγγελματική εμπειρία!!!!!
@Ναυαγιο
Δεν συμφωνω καθολου μαζι σου. Εχω δουλεψη και σε εργοστασιο και σε οικοδομη(μεταλοκατασκευες) και ενω υπηρχαν και τα κρανη και ιμαντες ασφαλειας για αυτους που δουλευαν σε υψη οι εργατες δεν τα φορουσαν γιατι τους ενοχλουσαν. Ιδιως στο εργοστασιο τα κρανη δεν θελανε να τα βλεπουνε στα ματια τους λογο της ζεστης. Μονο αμα ερχοταν ο επιθεωρητης εργασιας τα εβαζαν. Η διευθηνση φωναζε για ενα διαστημα αλλα μετα βαρεθηκαν να ασχολουντε.
Συγκεκριμενα μια φορα που ήμουν συντονιστης εργασιων συντηρησης στο εργοστασιο και ενω ειναι ο αλλος στη γερανογεφυρα και κανει συντηρηση ακροβαντοντας κυριολεκτικα του βαζω της φωνες να φορεσει ιμαντα, η απαντηση ήταν “ασε με ήσυχο, πρεπει να τον δενω καθε 3 μετρα, αυριο θα τελειωσο”
Μπορεί κάποιος νά μέ πληροφορήσει εάν νοείται ποινική ευθύνη τού τεχνικού ασφάλειας σέ περίπτωση πού συμβεί ατύχημα στόν χώρο εργασίας; Όταν ο νομοθέτης πρόβλεψε τήν παρουσία τεχνικού ασφάλειας ήθελε μήπως νά προσθέσει ακόμη ένα πρόσωπο στήν λίστα τών αντικειμενικά υπεύθυνων (κύριος τού έργου, εργολάβος, εργοδηγός);
είμαι δικηγόρος καί ο πελάτης μου (τεχνικός ασφάλειας σέ ναυπηγοεπισκευαστικό έργο) κατηγορείται γιά ανθρωποκτονία από αμέλεια γιατί, παρά τό ότι υπήρχε έλλειπε ένα προστατευτικό ρέλι μήκους δύο μέτρων στά ικριώματα (συνολικού μήκους 6 χιλιομέτρων !!!), δέν υπέδειξε στόν εργολάβο τήν διακοπή τών εργασιών, μέ αποτέλεσμα ένας ατυχής εργαζόμενος νά πέσει καί νά χάσει τή ζωή του.
Ας σημειωθεί ότι τό ατύχημα έλαβε χώρα τήν πρώτη ημέρα πρόσληψης τού τεχνικού ασφάλειας, πρίν ακόμη αυτός προλάβει νά “περπατήσει” τό εργοτάξιο
Καλη τυχη με τη δικη. Πολυ ατυχος ο πελατης σου.
Θεόδωρε,
Δυστυχώς η νομοθεσία προβλέπει ποινές και για τον μηχανικό-τεχνικό ασφαλείας σε περίπτωση που αυτός δεν έχει προβλέψει-επισημάνει το πρόβλημα στον εργοδότη. Αυτό περιγράφεται από τη σχετική νομοθεσία σχετικά με τις ευθύνες του Τεχνικού Ασφαλείας και του Ιατρού Εργασίας (Ν. 1568/85 και Π.Δ. 17/1996). Βέβαια το γεγονός πως ο συνάδελφος μηχανικός, μόλις είχε αναλάβει καθήκοντα τη μέρα του δυστυχήματος, ίσως του προσφέρει ελαφρυντικά…καθώς αυτός δεν διέθετε τον χρόνο να επιθεωρήσει όλους τους χώρους εργασίας όπως προβλέπει ο νόμος. Και ειδικά ένα ικρίωμα μήκους 6 χιλιομέτρων…αλήθεια σε πόσο χρόνο τρέχει ένας αθλητής τα 6 χιλιόμετρα ;; Και σε πόσο χρόνο μπορεί να επιθεωρήσει ένας μηχανικός θέση εργασίας 6 χιλιομέτρων;;; Αυτά…καλή τύχη στον συάδελφο μηχανικό….
Ναυάγιο,
δεν συμφωνώ καθόλου με την άποψή σου. Η ελληνική νομοθεσία περί Υγιεινής και Ασφάλειας Εργασίας (όπως και όλες οι ελληνικές νομοθεσίες) είναι τρομερά περίπλοκες και χαοτικές. Το θεσμικό πλαίσιο της Υγιεινής και Ασφάλειας Εργασίας στη χώρα μας διακρίνεται για την πανσπερμία και τη διασπορά του σε διάφορους Νόμους, Προεδρικά Διατάγματα, Βασιλικά Διατάγματα (sic), Αναγκαστικούς (Μεταξικούς) Νόμους (sic), Υπουργικές Αποφάσεις, Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις, Υπηρεσιακές και Υπουργικές Εγκυκλίους, Κανονισμούς διάφορων φορέων (π.χ. Τεχνικές Οδηγίες Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος – ΤΟΤΕΕ) καθώς και Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σημαντικά άρθρα που αφορούν θέματα Υγιεινής και Ασφάλειας περιλαμβάνονται σε νόμους-σκούπες καθιστώντας έτσι το έργο των εμπλεκομένων επαγγελματιών (π.χ. Μηχανικοί Υγιεινής και Ασφάλειας – Ιατροί Εργασίας, Δικηγόρους, Ασφαλιστές κλπ.) αλλά και οποιουδήποτε άλλου ενδιαφερόμενου Έλληνα Πολίτη πολύ δύσκολο καθώς εμπλέκεται σε έναν κυκεώνα νομοθετημάτων. Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ) είχε καταγράψει το 1997 πάνω από 2.500 διεσπαρμένα Ελληνικά νομοθετήματα σχετικά με την Υγιεινή και Ασφάλεια [1]. Το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας Εργασίας είχε καταγράψει συνολικά 973 νομοθετήματα σχετικών με την Υγιεινή και Ασφάλεια Εργασίας που θεσμοθετήθηκαν μεταξύ των ετών 1861 και 2002 [2].Η αντίστοιχη αμερικάνικη νομοθεσία έχει τη μορφή Κώδικα [3] και είναι αρκετά πιο απλή και εύχρηστη (πίστεψέ με: ουδεμία σύγκριση). Οποιαδήποτε στιγμή, σε ελάχιστο χρόνο, ο οποιοσδήποτε μπορεί να βρει στοιχεία σε αυτόν τον Κώδικα για οποιοδήποτε θέμα Υ&ΑΕ τον απασχολεί…στην Ελλάδα υπάρχει το νομοθετικό χάος…Γι’ αυτό υπάρχει τρομερή ανάγκη Κωδικοποίησης της υφιστάμενης νομοθεσίας…όπως και όλων των νομοθεσιών…
Όσο αφορά τους εργαζόμενους…θα πρέπει να συμφωνήσω με τον κύριο Πολιτάκη: φέρουν και αυτοί προσωπικές ευθύνες…τις οποίες δεν έχουν κατανοήσει…και υπάρχει ένας διαρκής αγώνας των μηχανικών να πείσουν τον μπαρμπα-Μήτσο ή τον μπαρμπά-Κώστα να εφραμόζει τους κανονισμούς…
1. “Ευρετήριο Θεμάτων Ασφάλειας και Υγιεινής της Εργασίας”, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, Επίκαιρα, 27/10/1997.
2. “Χρονολογικός και Θεματολογικός Κατάλογος Νομοθετημάτων Σχετικών με την Υγιεινή και Ασφάλεια στους Χώρους Εργασίας και το Περιβάλλον 1861-2002”, Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας Εργασίας, Αθήνα, 2002.
3. 29 CFR 1910
Μα φυσικά και υπάρχει και η κατάσταση που περιγράφει και ο κος Πολιτάκης ,δικό μου το σφάλμα αν άφησα να εννοηθεί ότι ρίχννω όλες τις ευθύνες στους εργολάβους. Τώρα για το ότι υπάρχουν νόμοι ,ναι υπάρχουν αλλά εγώ μίλησα για συγκεκριμένη περίπτωση: Για Τεχνικούς Ασφαλείας που είτε δεν εργάζονται στην επιχείρηση για την οποία υπογράφουν ,είτε αναλαμβάνουν καθήκοντα σε ένα εργοτάξιο ,φυσικά επί συμβάσει έργου. Δηλαδή δεν έχετε δει ποτέ κάποιο μικρότερο έργο (δεν εννοώ τη γέφυρα Ρίου Αντιρρίου ας πούμε) που ο Τεχνικός Ασφαλείας εμφανίζεται ως δια μαγείας μόνο όταν σκάσει η έφοδος της επιθεώρηση εργασίας; Αυτή την περίπτωση είχα υπόψιν μου όταν αναφερόμουν σε απαξίωση του Τεχνικού Ασφαλείας.