Για την υπάρχουσα κρίση είμαστε διατεθειμένοι να πούμε τα πάντα εκτός από την αλήθεια. Το “φταίνε οι κερδοσκόποι” ακούγετε καθημερινά. Βεβαίως είναι και η συγκυρία της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Λίγο φταίμε και εμείς. Ο κ. Παπανδρέου λέει ότι φταίει ο κ. Καραμανλής – ο κ. Καραμανλής λέει ότι φταίει ότι φταίει ότι έγινε πριν από αυτόν.

Μερικοί λένε ότι φταίνε αυτοί που τα πήραν. Συνήθως εννοούν την διαφθορά τύπου Siemens.

Η αλήθεια είναι πολύ πιο απλή. Όταν την δεκαετία του 80 οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης περνούσαν τα τελευταία στάδια του σοσιαλιστικού τους συστήματος, εμείς στην Ελλάδα χτίζαμε το δικό μας ιδιότυπο μεσογειακό σοσιαλισμό.

Συνήθως οι της ανατολικής Ευρώπης πλήρωναν τον σοσιαλισμό τους τοις μετρητοίς. Η φτώχεια τους ήταν εμφανής εξ αρχής. H λιτότητα σχετικά καθολική και ομοιόμορφη. Ο δικός μας σοσιαλισμός έχει έντονα χαρακτηριστικά συλλογικής απληστίας. Στην σοσιαλιστική παραγωγή μας προσθέσαμε την καπιταλιστική μας κατανάλωση και την διαφορά την καλύψαμε με ευρωπαϊκή βοήθεια και κυρίως με δανεισμό. Τα συνθήματα της μεταπολίτευσης τα μετατρέψαμε σε εθνική συνείδηση και κουλτούρα. Αυτά τα συνθήματα είναι το πρίσμα μέσα από οποία η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών και της ελληνικής πολιτικής τάξης αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα. Το δημόσιο χρέος, περί του οποίου τόσο λόγος γίνεται τελευταία, δεν είναι τίποτε άλλο εκτός από την ποσοτικοποίηση της διαφοράς που υπάρχει μεταξύ των αντιλήψεών μας για την πραγματικότητα και την πραγματικότητα καθαυτό.

Είναι συνήθειο των δημοσιογράφων κάθε Κυριακή βράδυ των εθνικών εκλογών να ανακοινώνουν το τέλος της μεταπολίτευσης. Καμία από τις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις δεν πληροί τις προϋποθέσεις που θα μας επέτρεπε να την χαρακτηρίσουμε ως απαρχή μιας νέας εποχής. Η υπάρχουσα κρίση είναι η πρώτη φορά που διαφαίνεται η σοβαρή πιθανότητα για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Μιλάω για πιθανότητα ακόμα και αυτή την ύστατη ώρα γιατί είναι πολύ δύσκολο να βρει κάποιος αυτή την εποχή ένα πιο πολιτικά, ηθικά και οικονομικά χρεοκοπημένο σύστημα σαν τον ελληνικό σοσιαλισμό, που να χαίρει ταυτόχρονα τέτοιας πλατιάς λαϊκής νομιμοποίησης και αποδοχής.

Αντίθετα με τους σοσιαλιστές της ανατολικής Ευρώπης που έχτιζαν τείχη από μπετόν και τούβλα, αυτά που έχτισε το ελληνικό αριστερό κατεστημένο, ήταν τείχη της νόησης. Αντί για φόβο και αστυνόμευση προτίμησε να νομιμοποιήσει και να κολακεύσει τις αδυναμίες του Έλληνα. Αντικατέστησε τη χρήση βίας με την διάχυση της διαφθοράς και αναξιοκρατίας σε όλα τα πεδία της καθημερινότητας. Αντί για εκφοβισμό προτίμησε την συνενοχή. Αυτό εξηγεί και την απίστευτη ανοχή της ελληνικής κοινωνίας στα απαράδεχτα φαινόμενα κοινωνικού εκβιασμού (βλ. μπλόκα αγροτών). Πολλοί από εμάς ξέρουμε ότι με το δικό μας τρόπο είμαστε συνένοχοι στο σύστημα, και όσοι απομένουν ευελπιστούν ότι θα γίνουν.

Η ιστορία πολλές φορές έρχεται με μια ισχυρή δόση ειρωνείας. Η μεγάλη αρχή και το γιγάντωμα των ψευδαισθήσεων που ώθησαν στην σημερινή κρίση έγινε με έναν Παπανδρέου. Σχεδόν 30 χρόνια μετά ένας άλλος Παπανδρέου καλείτε να αντιμετωπίσει τις συνέπειες. Έχει κανείς την εντύπωση ότι ο συγγραφέας του “αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα” είχε προφητικά την συγκεκριμένη περίπτωση στον νου. Εάν καταφέρουμε να βγούμε από την κρίση με μια οικονομία βιώσιμη μακροπρόθεσμα αυτό θα μπορεί να έχει επιτεχθεί μόνο όταν ο νυν πρωθυπουργός θα έχει διαπράξει ένας είδος πολιτικής πατροκτονίας. Ίσως αυτό που μας λείπει στα ανώτερα κλιμάκια είναι ένα οιδιπόδειο σύμπλεγμα με πολιτικές αιτίες και αφορμές.

Η Ελλάδα σήμερα χρειάζεται κάτι πολύ παραπάνω από μέτρα οικονομικής αυστηρότητας και νοικοκυρέματος. Το διακύβευμα είναι κάτι πολύ πιο ουσιαστικό από την μείωση του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ. Αυτό που λείπει περισσότερο, αυτό που είναι πιο αναγκαίο από οτιδήποτε άλλο αυτή τη στιγμή, είναι οι ιδέες που θα αλλάξουν τον τρόπο με το οποίο βλέπουμε τους εαυτούς μας και το κόσμο. Η κρίση θα πάει χαμένη εάν μια νέα αντίληψη της πραγματικότης δεν κυριαρχήσει στην ελληνική κοινωνία.

Εμείς οι φιλελεύθεροι ξέρουμε ότι είμαστε “πολλά ολίγοι”, αλλά επίσης ξέρουμε ότι πολλές επαναστάσεις, όπως αυτή του 21, άρχισαν με λίγους που έγιναν πολλοί.

Ναπολέων Λιναρδάτος