του Πάνου Ευαγγελόπουλου1 [1] ,2 [2]
Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ φιλελεύθερων και συντηρητικών [3] είναι η έννοια της μεταβολής της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων υπέρ της διεύρυνσης ταυτόχρονα του χώρου υπεράσπισης των ελευθεριών στην πολιτική, στην οικονομία και εν τέλει σε ολόκληρη την κοινωνία. Η διαφορά αυτή υπογραμμίζεται για να δείξει ότι η κίνηση της μεταβολής δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντα περιορισμένη μόνον σε έναν χώρο της συλλογικής δράσης αλλά ούτε και παλίνδρομη ώστε να επιστρέφει ενισχύοντας περισσότερο το κατεστημένο. Το πιο σημαντικό μέσο ή καλύτερα η πιο αποτελεσματική τεχνολογία της μεταβολής σε μία δημοκρατικά οργανωμένη κοινωνία είναι η όποια παλινδρόμησή της να ρέπει τουλάχιστον προς τα εμπρός, δηλαδή να κινείται με δύο βήματα μπροστά και ένα πίσω.
Δύο βήματα μπρος για να αλλάζει τα πράγματα και ένα βήμα πίσω για να καθιστά εφικτούς τους αναγκαίους συμβιβασμούς που είναι απαραίτητοι αφενός μεν για τη διασκέδαση των ανησυχιών των συντηρητικών κύκλων αφετέρου για την εμπέδωση και την αφομοίωση των αλλαγών από την ευρύτερη αδρανή μάζα της κοινωνίας. Αυτή η διαδικασία της υλοποίησης των μεταβολών συνάδει με την Δημοκρατία, εξομαλύνει τις αντιθέσεις και δίνει την ευκαιρία στην μειοψηφία και στην πλειονοψηφία να αναμορφωθούν, να διαπαιδαγωγηθούν με το μέγεθος των αλλαγών και να συνεισφέρουν σε μία ποιοτική σύνθεση του νέου που καταλαμβάνει αναπόδραστα τον χώρο του παλαιού.
Η σημασία αυτής της μεθόδου αλλαγής που προέρχεται από την κλασική φιλελεύθερη παράδοση [4] και πηγάζει από τις απαρχές του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού [5], διέρχεται όλη την πορεία του μετασχηματισμού της Ευρώπης σε μία πλειάδα σύγχρονων κρατών δημοκρατικά οργανωμένων. Αυτή η μέθοδος της φιλελεύθερης σοφίας για τη μεταρρύθμιση είχε τόσο μεγάλη επιρροή που σαγήνευσε ακόμη και τον Λένιν [6]. Οι μπολσεβίκοι [7] υπό την ηγεσία του και μπροστά στο χάος της επαναστατικής αλλαγής [8] που επέφερε η εφαρμογή του πολεμικού κομμουνισμού, επανέφεραν αμέσως την αγορά και τη μικρή ιδιοκτησία με την εφαρμογή της περίφημης Νέας Οικονομικής Πολιτικής [9].
Η πολιτική μεταρρυθμίσεων που έχει επιλέξει η ΝΔ σε συζυγία με το πολιτικό επινόημα του μεσαίου χώρου, επιδιώκει να ρυθμίσει έναν συντεταγμένο βηματισμό αλλαγών, με μία τεχνική ομαλών προσαρμογών της κοινωνίας, με το νέο που αναδύεται. Ωστόσο το εγχείρημα πάσχει διότι ο κυβερνητικός χρόνος δείχνει ότι γίνονται δύο βήματα πίσω και ένα μπροστά, με αποτέλεσμα οι μεταρρυθμίσεις να τελματώνουν. Ο μεσαίος χώρος και οι αναστολές του αιχμαλώτισαν την κυβερνητική πράξη και κατέστησαν την παλινδρόμηση της μεταβολής σε μεταρρυθμιστική καθίζηση. Η ΝΔ αντί να επιλέξει να κινητοποιήσει τα νέα δυναμικά στρώματα της κοινωνίας, έριξε μεγαλύτερο βάρος στον χαρακτηριστικό για την αδράνειά του μεσαίο χώρο που λειτουργεί σαν κινούμενη άμμος για να βουλιάξει πολιτικά και η πιο έξυπνη και η πιο γενναία πολιτική μεταρρύθμιση. Η γενικευμένη μείωση των φόρων [10], η κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου στην ανώτατη παιδεία [11], η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υποδομών [12], το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων [13], η αναμόρφωση του συστήματος υγείας [14] και η ανασύνταξη του ασφαλιστικού συστήματος [15] που αργοπεθαίνει [16], είναι θέματα κεφαλαιώδη που κάποια προχωρούν με γρήγορους ρυθμούς, άλλα αργά με ίχνη προόδου και κάποια άλλα θα περιμένουν για την αντιμετώπισή τους μετά τις εκλογές.
Αν σ’ αυτά προσθέσουμε και την απαράδεκτη διελκυστίνδα για τον προσδιορισμό του χρόνου των εκλογών, τότε η αποθέωση του τακτικισμού απέναντι στη στρατηγική πλεύση που θα έπρεπε να έχει το κυβερνητικό έργο, μειώνει το θεσμικό βάθρο της νέας διακυβέρνησης και ενταφιάζει τις μεταρρυθμίσεις. Οι σειρήνες των συνεχών τακτικών αλλαγών διαβρώνουν την χάραξη της επιτυχούς στρατηγικής και ακυρώνουν τους μεταρρυθμιστικούς στόχους, οι οποίοι γίνονται εύκολη λεία της δυσμενούς πολιτικής συγκυρίας. Εν τέλει οι αλλαγές τακτικής αντικαθιστούν στην πράξη τις αλλαγές που θα έπρεπε να επιφέρει η στρατηγική της μεταρρύθμισης.
Ο χώρος της πολιτικής και κοινωνικής αρένας στη χώρα μας δεν είναι ο ευνοϊκότερος απέναντι στις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Διά να αντιπαρέλθουμε αυτή την ασύμμετρη δυσκολία, θα πρέπει αντί του εξωραϊσμού του μεσαίου χώρου που μόνον σύμμαχος δεν θα είναι την ώρα των αλλαγών, να επιλέξουμε τη δημιουργία δυναμικών συναινέσεων ενημερωμένων πολιτών που συνειδητά γνωρίζουν τι υπερασπίζουν αλλά και πώς διαχέονται τα οφέλη των μεταρρυθμίσεων στο σύνολο του λαού. Με αυτόν τον τρόπο η μεταρρύθμιση θα προχωρήσει, παραχωρώντας ένα βήμα πίσω στους αντιδραστικούς και χαρίζοντας δύο βήματα μπροστά στους προοδευτικούς.
—————————————————————————————————-
Σημειώσεις