του Ευάγγελου Τάρταρη

Το πολιτικό γεγονός το οποίο σηματοδότησε τους τελευταίους δυο μήνες τον Ευρωπαϊκό χώρο, και έδωσε έναυσμα για πλείστες αναλύσεις και σχολιασμό, ήταν αναμφισβήτητα οι Γαλλικές εκλογές. Ένα τέτοιο γεγονός, με τόση επιρροή στις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις πέραν των ανακατάξεων που διαμόρφωσε, αποτέλεσε και σημείο αναφοράς ώστε να διαπιστώσουμε ή να επιβεβαιώσουμε κάποιες παγιωμένες και ιδιότυπες αντιλήψεις που ταλαιπωρούν την εγχώρια πολιτική ζωή.

Αναφερόμαστε βεβαίως στην αντίδραση και το σχολιασμό αυτών των εκλογικών αποτελεσμάτων από τους εκπροσώπους των αριστερών σχημάτων, η οποία είναι κάπως ενδεικτική τόσο για το επίπεδο της πολιτικής σκέψης όσο και την αποτελεσματικότητα του πολιτικού διαλόγου στη χώρας μας. Ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός το οποίο προέκυψε από τα ποσοτικά χαρακτηριστικά των εκλογών είναι η συντριπτική υποχώρηση των δυνάμεων της αριστεράς κάθε φάσματος, μη συμπεριλαμβάνοντας για χάριν ευκολίας το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (παρ’ όλα αυτά όσοι αυτοπροσδιορίζονται ως “γνήσιοι αριστεροί” τόσο στη Γαλλία όσο και εδώ μάλλον δεν διαφωνούν με το διαχωρισμό). Το συνολικό ποσοστό όλων των αριστερών κομμάτων έφτασε περίπου το 7,6%. Αν σε αυτό προσθέσουμε τα κόμματα με τις περισσότερες “συγκλίσεις” (οικολόγων, πράσινων, ακτιβιστών) το ποσοστό ανεβαίνει μόλις στο 11,7% του εκλογικού σώματος, σε μια εκλογική αναμέτρηση μάλιστα όπου η συμμετοχή υπήρξε πολύ υψηλή και τα αποτελέσματα άκρως αντιπροσωπευτικά της θέλησης του εκλογικού σώματος. Ακόμα και στη περίπτωση που δεχτούμε μια ευρεία συμμαχία όπως λέγεται των αριστερών δυνάμεων, τότε το συνολικό ποσοστό των κέντρο- αριστερών, αριστερών και ακροαριστερών κομμάτων θα ήταν σύμφωνα με τα υπάρχοντα αποτελέσματα στο 37% περίπου, ποσοστό και πάλι μικρό αν σκεφτεί κανείς τη συγκέντρωση τόσο πολλών και ετερόκλητων ομάδων με αναρίθμητες διαφορές και αποκλίσεις σε ένα υποθετικό «ενιαίο» ψηφοδέλτιο.

Μια πρώτη κριτική – ανάλυση που επιχειρήθηκε, παραμέρισε όπως πάντα τα αδιάψευστα ποσοτικά στοιχεία και χρησιμοποίησε κάποια από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των εκλογών. Επιγραμματικά, σύμφωνα με τα ινστιτούτα δημοσκοπήσεων σε κάποιες κατηγορίες (ηλικία, μορφωτικό επίπεδο, γεωγραφική διάρθρωση πληθυσμού) η Γαλλική δεξιά σημείωσε την μεγαλύτερη της επιτυχία, συγκεκριμένα στους άνω των 60 ετών ψηφοφόρους, σε αυτούς με την χαμηλότερη σχετικά μόρφωση καθώς και τους πληθυσμούς της υπαίθρου και των ημιαστικών περιοχών. Είναι τουλάχιστον οξύμωρο να παρουσιάζεται από εκπροσώπους της αριστεράς η ψήφος συνταξιούχων ή ατόμων της υπαίθρου με χαμηλή μόρφωση ως κάτι μειωτικό ή αρνητικό σε σημείο να αναδεικνύεται μια ελιτίστικη αντιμετώπιση της διείσδυσης του νυν Γάλλου προέδρου στα παραδοσιακά αριστερών επιρροών λαϊκά στρώματα. Αν είχε συμβεί το αντίθετο, μάλλον η συνθηματολογία θα ήταν πως «ο λαός μίλησε», «οι αδύνατοι, οι αγρότες, η τρίτη ηλικία» κτλ έφεραν τις δυνάμεις της προόδου στην εξουσία, κτλ. Όσον αφορά την ηλικία, σίγουρα παράγοντες όπως η ανασφάλεια και η αυξανόμενη ξενοφοβία διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο, όπως και η εύστοχη ρητορική Σαρκοζύ που «κέρδισε» το συγκεκριμένο κοινό εις βάρος του Λεπέν αλλά και της Ρουαγιάλ. Όπως γράψαν και οι Financial Times (22/05/2007) στις νεότερες ηλικιακές ομάδες παρατηρείται, όχι μόνο στη Γαλλία αλλά και στη Γερμανία, μια τάση προς τα αριστερά και ίσως στο μέλλον αυτό το στοιχείο να αλλάξει τα δεδομένα. Συγχρόνως βέβαια, και για να θυμηθούμε τα δικά μας δεν θα πρέπει να εξιδανικεύουμε μόνο τέτοια γεγονότα αλλά να μπορούμε και να σκεφτούμε με κάποια δόση χιούμορ, πως το αντίστοιχο ηλικιακό group στη χώρα μας παρακολουθεί σε συντριπτικό ποσοστό το ιδιόμορφο δελτίο ειδήσεων του STAR.

Σε κάθε περίπτωση σαφώς και δεν πρέπει να υποτιμώνται τα ποιοτικά στοιχεία της οποιαδήποτε εκλογικής αναμέτρησης. Η κοινωνιολογική και επιστημονική ανάλυση ενός εκλογικού αποτελέσματος είναι εξόχως σημαντική και μπορεί να εξάγει συγκεκριμένα επιστημονικά συμπεράσματα, τα οποία σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες εξωτερικές συνθήκες μπορούν να υποδείξουν πχ τις τάσεις του πληθυσμού, τα βαθύτερα προβλήματα του, την δυναμική των κομμάτων, τις μελλοντικές εκλογικές αναμετρήσεις, κτλ. Δεν μπορούν όμως να χρησιμοποιούνται αυθαίρετα και κατά το δοκούν, για να υποβαθμίζουμε ή να αναβαθμίζουμε τα πολιτικά αποτελέσματα και τη βούληση της πλειοψηφίας του εκλογικού σώματος, αναλόγως όταν αυτά μας συμφέρουν ή όχι.

Η ίδια κριτική και ανάλυση αναφέρθηκε πιο διεξοδικά στο ότι η αριστερά στη Γαλλία ηττήθηκε λόγω κατακερματισμού και πολυδιάσπασης. Άραγε από πού εξάγεται αυτό; Θα μπορούσε να το υποστηρίξει κάποιος αν οι εν λόγω σχηματισμοί έφταναν τέτοια ποσοστά, στις συγκεκριμένες συνθήκες πάντα, ώστε ενοποιημένα να μπορούσαν είτε να δημιουργήσουν ένα ισχυρό τρίτο πόλο, είτε ακόμα να διεκδικήσουν την προεδρία στο δεύτερο γύρο. Αυτό που συνέβη αντιθέτως, και δεν φαίνεται να προβληματίζει τους κάθε λογής αναλυτές και απολογητές, ήταν πως ένας πρωτοεμφανιζόμενος με σχετικά μικρή κυβερνητική θητεία και πολιτική ισχύ, υποψήφιος (Μπαϋρού) πολύ εύκολα εκμεταλλευόμενος τις αδυναμίες του πολιτικού συστήματος (συνεχής εναλλαγή δυο κομμάτων στην εξουσία, απογοήτευση των πολιτών, συσσωρεμένα προβλήματα, κτλ) να φτάνει σχετικά εύκολα στο σημείο να διεκδικεί την είσοδο του στο δεύτερο γύρο και να γίνεται στη συνέχεια ρυθμιστής και διεκδικούμενος μεταξύ των δυο κυρίων μονομάχων. Γιατί άραγε τον ρόλο αυτό δεν τον διαδραμάτισε κάποιο από τα κόμματα της αριστερας; Της αριστεράς που προβάλει, όπως υποστηρίζει δραστικές λύσεις(;), στα υπαρκτά και διογκώμενα προβλήματα που παρουσιάζονται σήμερα στην Ευρώπη και φυσικά στη Γαλλία. Η συντριπτική ήττα λοιπόν, η οποία δεν είναι παροδικό φαινόμενο αλλά συνέχεια των προηγούμενων εκλογών, δεν ερμηνεύθηκε ούτε εν μέρει, ως ήττα ιδεών, πρακτικών, φιλοσοφίας, προγράμματος, αλλά ένα αποτέλεσμα λόγω συγκυριών, λάθος στρατηγικής, διασπαστικών πρακτικών, «συνδρόμων Παλαιστίνης» και άλλων βαρύγδουπων αλλά ανούσιων περιγραφικών όρων. Τέλος πάντων, οποιονδήποτε άλλο λόγο μπορεί κάποιος να υποθέσει εκτός της παραδοχής πως «ναι, χάσαμε».

Αυτή είναι μια κλασσική μορφή του φαινόμενου το οποίο στο κόσμο των επιχειρήσεων και γενικά των οργανώσεων ονομάζεται “psychic prison”. Όταν δηλαδή, ένας οργανισμός έχει περιχαρακωθεί τόσο πολύ στον εαυτό του, δημιουργώντας στεγανά με τον υπόλοιπο κόσμο, τις νέες εξελίξεις, την ίδια τη πραγματικότητα, τότε αρνείται εκ των πραγμάτων, ακόμα και άθελα του πολλές φορές να την αντικρίσει. Είναι όμως και μια μορφή αφ’ υψηλού θεώρησης των πραγμάτων διανθισμένη με αλαζονικές και παράλογες αυτό- αναφορές οι οποίες σνομπάρουν αυτόματα πια τα αδιάσειστα στοιχεία και τον ορθολογικό λόγο. Είναι συνεπώς και η αιτία της ως σήμερα γενικής ήττας της αριστεράς σε όλη την Ευρώπη, σε σημείο τα μεγάλα ποσοστά του Λεπέν να ενισχύονται σημαντικά από πρώην ψηφοφόρους του κομμουνιστικού κόμματος Γαλλίας (!). Και βέβαια όσον αφορά την «διάσπαση», κανένας λόγος δεν γίνεται για την περίφημη συγκατοίκηση στη Γαλλική πολιτική σκηνή έως το 2002, με τον Σιράκ στην προεδρία και ένα συνασπισμό κεντροαριστεράς, πράσινων, οικολόγων και κομμουνιστών στη κυβέρνηση. Ο συγκεκριμένος κυβερνητικός σχηματισμός που υποτίθεται θα αντιμαχόταν τη νεοφιλελεύθερη πολιτική, είχε ως αποτέλεσμα στις προηγούμενες εκλογές το κωμικό σχεδόν διαγκωνισμό κάθε λογής ψηφοφόρου να ψηφίσει στο Β’ γύρο τον κεντροδεξιό υποψήφιο ώστε να αποτραπεί η έτερα υποψηφιότητα, όχι του παραπαίοντος σοσιαλιστικού κόμματος, αλλά του κόμματος του Λεπέν(!).

Οι αρχικές απορίες για τις παραπάνω αναλύσεις, περνούν γρήγορα στην αντιστοίχηση των πρακτικών των ίδιων πολιτικών δυνάμεων στην Ελλάδα. Οι οποίες, σαφώς και έχουν κάθε δικαίωμα να επισημαίνουν και να διατρανώνουν τις αντιρρήσεις και τις ιδεολογικές διαφορές τους με το σύστημα της ανοικτής οικονομίας, τον καπιταλισμό ή τον φιλελευθερισμό στο εσωτερικό ή διεθνώς. Η κριτική τους μάλιστα συνεισφέρει στο δημοκρατικό μας πολίτευμα ποικιλοτρόπως και η παρουσία τους τόσο στη Βουλή όσο και στον κοινωνικό διάλογο βοηθά σημαντικά την πολυφωνία, την ελευθερία έκφρασης και γενικά την ύπαρξη των λεγόμενων κοινωνικών αντίβαρων που τόσο έλειψαν σε καθεστώτα άλλου τύπου και άλλων εποχών. Από την άλλη μεριά όμως, η αριστερά στον τόπο μας άλλοτε προσπαθώντας να διαδραματίσει τον ρόλο του μοναχικού καβαλάρη ή του περιούσιου καθαρού πολιτικού λόγου που μόνο αυτός κατέχει τα μυστικά και τη γνώση για το τι είναι πρόοδος, και άλλοτε προσπαθώντας να δημιουργήσει για ψηφοθηρικούς λόγους, κάποιο συμπαγές και δυναμικό ακροατήριο χρησιμοποιώντας αόριστες και εξωπραγματικές επιχειρηματολογίες εκμεταλλευόμενη ή υποδαυλίζοντας την κοινωνική αναστάτωση, ουσιαστικά δυναμιτίζει με το μερίδιο της την οποιαδήποτε προσπάθεια συνεννόησης. Και αν οι δυο υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις εξουσίας, ως μοναδικοί πόλοι κυβέρνησης (καλώς ή κακώς) υποσκάπτουν εκατέρωθεν, ανερυθρίαστα και αμοραλιστικά, σχεδόν κάθε κυβερνητικό έργο για λόγους κομματικούς, άραγε ποιο κίνητρο ωθεί τα σχετικά μικρά κόμματα της αριστεράς, να προβαίνουν σε ενέργειες σύγκρουσης στο πολιτικό σκηνικό; Να ανατρέψουν την καπιταλιστική οικονομία; Να εγκαθιδρύσουν τον «σοσιαλισμό»; Ακόμα και οι πιο αισιόδοξες προοπτικές πάντως δεν προβλέπουν κάτι τέτοιο στο άμεσο και μακρινό μέλλον. Αν αντιθέτως, σκοπός τους είναι η βελτίωση των πραγμάτων, η κριτική και οι επισημάνσεις στο σύστημα, η αλλαγή ζημιογόνων ρυθμίσεων και η ανατροπή σαθρών μορφών εξουσίας, τότε το ισχύον σύστημα με τις αναρίθμητες ελλείψεις του, προσφέρει πάμπολλα μέσα όπως τον δημόσιο ελεύθερο διάλογο, τον κοινοβουλευτικό έλεγχο, τα ένδικα μέσα, την δημοσιοποίηση και την πίεση των ΜΜΕ, κτλ, ώστε να πραγματοποιηθούν τέτοιες καλοδεχούμενες απ’ όλους προσπάθειες.

Οι συνήθεις όμως πρακτικές των περισσοτέρων απ’ αυτών των μειοψηφικών ομάδων είναι διαφορετικές. Έχοντας εγκαθιδρύσει με την ευθύνη κυρίως των κυβερνήσεων από το 1981 και έπειτα, παντοδύναμες συνδικαλιστικές οργανώσεις με στιβαρή οργάνωση και προσήλωση, σχεδόν σε κάθε μορφή της δημόσιας λειτουργίας, από τα πανεπιστήμια και τις υπηρεσίες πληροφοριών(!) μέχρι κάθε Υπουργείο και ΔΕΚΟ κοπιάρουν άθελα τους ξεπερασμένες μεθόδους που ανήκουν σε άλλες εποχές και πρακτικές. Μια από αυτές ήταν οι οδηγίες του Χίτλερ προς το φίλο-ναζιστικό κόμμα της Σουδητιας (SdP) και τον ηγέτη του Konrad Henlein, μετέπειτα gauleiter της περιοχής. Θυμίζουμε πως η Σουδητία μια γερμανόφωνη επαρχία της πρώην Τσεχοσλοβακίας έδωσε την τυπική αλλά και αποφασιστική αφορμή στον Χιτλερικό φασισμό να ξεκινήσει τον καταστροφικό Β’ παγκόσμιο, ενσωματώνοντας τη βίαια. Ο Henlein ακολουθούσε μια πολιτική κατά τις εσωτερικές διεργασίες και διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση, υποβάλλοντας αιτήματα τόσο εξωπραγματικά και εξτρεμιστικά μόνο ώστε αυτά να μη μπορούν να γίνουν αποδεκτά και να οδηγούν κάθε ειρηνική προσπάθεια διευθέτησης σχετικά με τους Γερμανόφωνους κατοίκους, στη σύγκρουση και τελικά την προμελετημένη αποτυχία.

Η τακτική αυτή όσο και να μας φαίνεται αναχρονιστική, όσο και να ανήκει σε ένα απόκοσμο μακρινό παρελθόν, εντούτοις σίγουρα επαναλαμβάνεται στα σημερινά μέτρα, και τα αποτελέσματα είναι γνωστά και ορατά σε όλους. Πρέπει κάποιος να ψάξει πολύ για κάποια περίπτωση όπου συναίνεση και γόνιμος διάλογος έλαβαν χώρα σε κάποιο σημαντικό θέμα της κοινωνίας ή της οικονομίας. Οι εκτεταμένες προσπάθειες που επιχειρούν συγκεκριμένες δυνάμεις στη χώρα μας, ασχέτως αν φυσικά έχουν κάθε δικαίωμα διαφωνίας ακόμα και στα πάντα, να συμβάλλουν στη σύγκρουση ή να προωθούν την αποτυχία του διαλόγου και την εγκατάλειψη της συναίνεσης, πάντα μακροπρόθεσμα οδηγούν στη γενικότερη οπισθοδρόμηση και αποτυχία των προσπαθειών για βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών. Η ρητορική της «επανάστασης» και του ξεσηκωμού σε κάθε ευκαιρία και σε κάθε θέμα, από την επίλυση του ασφαλιστικού μέχρι την διεθνή πολιτική προφανώς δεν προωθεί ούτε και τα δίκαια αιτήματα που αρκετές φορές διεκδικούν οι εν λόγω πολιτικές δυνάμεις και οι εκπρόσωποι τους. Αντιθέτως, όλο και περισσότεροι αποδίδουν τέτοιες πολιτικές συμπεριφορές ως προσπάθειες υπεράσπισης κεκτημένων και συμφερόντων, ή φόβου εμπρός στο άγνωστο και την αβεβαιότητα του καινούριου που σίγουρα εμπεριέχει ρίσκο και αναδιατάξεις. Αυτά τα δεδομένα, εκτός του ότι επεξηγούν άμεσα τα χρονίζοντα και αδιέξοδα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, αποκαλύπτουν δυναμικά το επίπεδο του πολιτικού μας πολιτισμού και την ικανότητα μας επίλυσης των διαφόρων κοινωνικών ζητημάτων.

Προφανώς, η ευθύνη για τις όποιες αδυναμίες του συστήματος βαραίνει συγκριτικά πολύ περισσότερο την εκάστοτε κυβέρνηση και την οργανωμένη πολιτεία. Παρ’ όλα αυτά, άμοιροι ευθυνών δεν μπορούν να θεωρηθούν οι σχεδόν κατεστημένες δυνάμεις είτε συνδικαλιστών είτε πολιτικών δυνάμεων στην χώρα μας οι οποίες έχουν εδώ και αρκετό καιρό έχουν διαστρεβλώσει τα σημαντικά καθήκοντα που οφείλουν να ασκούν και έχουν μετατραπεί σε κλειστές ομάδες πίεσης και συμφερόντων.

Το κύριο θέμα για τη χώρα μας βέβαια, δεν είναι ούτε οι γαλλικές εκλογές, ούτε οι εξελίξεις και η κριτική ξεχωριστά σε συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις. Το μέλημα μέσα σε μια δημοκρατία και μια κοινωνία που νοιάζεται για τη πρόοδο της, είναι κατά πόσο μπορούμε να κτίσουμε συνθήκες που να προάγουν τον γόνιμο διάλογο, να ανυψώνουν την πολιτική παιδεία, και να ελαχιστοποιούν όσο γίνεται περισσότερο τις ανούσιες και επιζήμιες συγκρούσεις. Σε αυτά τα σημεία παρατηρούμε και τις μεγαλύτερες δυσκολίες του συστήματος μας, και όχι όπως θα υπέθετε κάποιος στα σκάνδαλα και τις άλλες στρεβλώσεις. Τα τελευταία όπως επισημαίνει εύστοχα ο Γ. Λακόπουλος στον Τύπο της Κυριακής (01/07/2007) είναι το «αλάτι» του συστήματος, μεταφορικά μιλώντας πάντα, και μια από τις συνέπειες τους είναι και να αποκαλύπτουν και να εκθέτουν τις αδυναμίες, τα λάθη, και τις ευθύνες των κυβερνήσεων. Αντιθέτως, οι εξωπραγματικές απαιτήσεις, οι ιδεολογικές διόπτρες και η μονόπλευρη αντίληψη των πολιτικών εξελίξεων, έχουν να προσφέρουν μόνο αμηχανία, τέλμα, στασιμότητα και οπισθοδρομισμό καθώς και στείρες συγκρούσεις.