Εξαιρετικά λίγοι κοινωνικοί στοχαστές είχαν την ευκαιρία να δουν τις ιδέες τους να επιβεβαιώνονται. Ο Friedrich Hayek, που πέθανε ακριβώς είκοσι χρόνια πριν, στις 23 Μαρτίου του 1992, ήταν ένας αυτούς, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη βασική θέση της πολιτικής και οικονομικής του σκέψης: ότι δηλαδή ο κεντρικός σχεδιασμός είναι ανέφικτος. Η ηχηρή κατάρρευση του κάποτε υπαρκτού σοσιαλισμού κατέδειξε πρωτίστως τη γνωσιολογική ανεπάρκεια των ολοκληρωτικών πολιτικών προτάσεων. Όπως ακριβώς είχε προειδοποιήσει ο Hayek, βάζοντας όλα τα αυγά μας σε ένα καλάθι, κινδυνεύουμε να τα χάσουμε όλα όταν συμβεί η αναπόφευκτη διάψευση των σχεδιασμών μας. Κι αυτό γιατί η γνώση στην κοινωνία δεν μπορεί να συγκεντρωθεί με τη μορφή «αντικειμενικών δεδομένων» καθώς είναι εγγενώς διασπαρμένη και αποσπασματική, αφορά διαρκώς μεταβαλλόμενες υποκειμενικές προτιμήσεις και ερμηνείες της πραγματικότητας και είναι σε μεγάλο βαθμό υπόρρητη.

Γιατί έπρεπε να περιμένουμε 50 χρόνια μέχρι να μεταφραστεί στα ελληνικά το Σύνταγμα της Ελευθερίας; Ας πούμε τα πράγματα με το όνομά τους: ο πραγματικός και πολύ ουσιαστικός λόγος που η ελληνική έκδοση του Χάγιεκ έμενε στις ελληνικές καλένδες, είναι το ιδιότυπο εμπάργκο που ισχύει εδώ και καιρό για τη λέξη που αρχίζει από «φ». Σε ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής δημόσιας σφαίρας, ο φιλελευθερισμός δεν είναι θέμα συζήτησης. Είναι ανάθεμα. Η ετυμηγορία έχει εδώ και καιρό βγει και δεν επιδέχεται αμφισβήτηση: Είναι μια ιδεολογία απάνθρωπη, μια ιδεολογία που πάνω από τους ανθρώπους και τις ανάγκες τους βάζει την αγορά, μια ιδεολογία που θέλει να εφαρμόσει στην κοινωνία το νόμο της ζούγκλας. Είναι η ιδεολογία της εκμετάλλευσης, της φτώχειας, των πολέμων, της κλιματικής αλλαγής. Είναι η αιτία της πρόσφατης οικονομικής κρίσης. Για κάποιον μπλόγκερ μάλιστα, ο ίδιος ο Χάγιεκ είναι ο ηθικός αυτουργός της δολοφονικής επίθεσης εναντίον της Κωνσταντίνας Κούνεβα. Γιατί; Διότι υποστηρίζει ότι η συμμετοχή σε εργατικά συνδικάτα πρέπει να είναι αυστηρά οικειοθελής! Διότι υπογραμμίζει πως σε ένα κράτος δικαίου νόμος δεν είναι το δίκιο μόνο του εργάτη, ή μόνο του εργοδότη, αλλά οι νόμοι πρέπει να είναι γενικοί και να έχουν καθολική εφαρμογή!

Για ποιο λόγο ο Φρίντριχ Χάγιεκ, ο κατ’ εξοχήν υπέρμαχος της «ακουσίως προκύπτουσας τάξης» για τον 20ό αιώνα, αποφάσισε να συγγράψει το Σύνταγμα της Ελευθερίας, έναν οδικό χάρτη για τη φιλελεύθερη δημοκρατία γεμάτο από προτάσεις για το τι και πώς πρέπει να γίνει; Πώς δένει η αυθορμησία με τον συνταγματικό σχεδιασμό; Η απάντηση σ’ αυτή τη φαινομενική αντίφαση είναι και η προϋπόθεση για να κατανοήσει και να αποτιμήσει κανείς δίκαια την πολιτική σκέψη του Χάγιεκ. Αυτό το δύσκολο όντως έργο ανέλαβε να φέρει εις πέρας στις 25 Ιανουαρίου ο κ. Βασίλης Μαγκλάρας από τις σελίδες της «Καθημερινής» της Κυριακής. Και δυστυχώς απέτυχε (σ.σ. Η κριτική του κ. Β. Μαγκλάρα αναφερόταν στην έκδοση «Το Σύνταγμα της Ελευθερίας», που κυκλοφορεί από τις εκδ. Καστανιώτη και το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής).