10 ΝΕΟΛΛΗΝΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ 2. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΟΡΕΣΜΕΝΟΙ ΤΟΜΕΙΣ, ΜΟΝΟ ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ ΜΥΑΛΑ!

Φεβ 9th, 2005 | | Κατηγορία: 10 Νεοελληνικοί μύθοι, Ελλάδα, Οικονομικά | Email This Post Email This Post | Print This Post Print This Post |

Μεταολυμπιακη Αθηνα και Supply Side Economics

Τα οικονομικα της προσφορας (supply side economics) ειναι ενας ορος που περιγραφει την απαντηση μερικων οικονομολογων στην οικονομικη πολιτικη της Δυσης την περιοδο μετα το Κραχ και ως τις δεκαετιες του 60 και 70. Σε αυτα τα χρονια, οι κυβερνησεις ειχαν πεσει σε μια ξεφρενη ανοδο δαπανων και φορολογιας αντιστοιχα, βασισμενες στην διασημη ρηση του Τζ.Μ.Κεινς οτι αν το κρατος πληρωνει εργατες για να κανουν τρυπες στο εδαφος και να τις κλεινουν παλι, αυτο θα ειναι καλο για την απασχοληση και την αναπτυξη! Δυστυχως για μας, δεν εκατσαν να διαβασουν και το υπολοιπο της προτασης* που λεει οτι αυτη η πραξη θα ηταν ανοητη, για καποιον που εχει κατανοησει πως λειτουργει η Ζητηση στην οικονομια.

Ετσι για πολλα χρονια και βασισμενοι στην παρανοηση μιας ιδεας ενος μεγαλου οικονομολογου που μιλουσε για την βραχυπροθεσμη διορθωση κρισεων και οχι για μια μακροπροθεσμη οικονομικη πολιτικη, οι πολιτικοι λεηλατουσαν τα δημοσια οικονομικα για σπαταλα εργα.

Την δεκαετια του 70 ομως και ισως με τη βοηθεια των πετρελαικων κρισεων που εφεραν εκρηξη του πληθωρισμου, αρχισε να κερδιζει εδαφος η ιδεα οτι οι δημοσιες δαπανες (και η φορολογια που συνεπαγονται) πρεπει να εχουν ορια, τα οποια ειχαν σιγουρα υπερβει οι περισσοτερες κυβερνησεις. Χαρακτηριστικη ιδεα αυτου του τυπου ειναι η λεγομενη Laffer curve, που αποτυπωνει τα φορολογικα εσοδα σαν συναρτηση του φορολογικου συντελεστη. Ο κ.Λαφφερ εκανε την απλη σκεψη οτι αυτη η συναρτηση ειναι κυρτη (με τον φορολογικο συντελεστη στον αξονα Χ θα ειχε σχημα Λ περιπου) και οχι αυξανουσα. Αυτο σημαινει οτι μια μειωση της φορολογιας μπορει σε μερικες περιπτωσεις να φερει αυξηση των φορολογικων εσοδων! Ο συλλογισμος ειναι οτι μια μειωση της φορολογιας φερνει ανοδο της οικονομικης δραστηριοτητας, αυξηση του ΑΕΠ η οποια με τη σειρα της φερνει περισσοτερα φορολογικα εσοδα. Εχει χυθει πολυ μελανι για το αν σε καποια χωρα εφτασε η φορολογια σε τοσο ψηλο σημειο που να ισχυει αυτη η ιδεα. Και τα αποτελεσματα της πολιτικης Ρεηγκαν που προσπαθησε με μειωση των φορων να πετυχει ακριβως αυτο, ειναι αμφισβητουμενα.

Αυτο που δεν αμφισβητει ομως μαλλον κανεις πια, ειναι οτι μια μειωση των φορων φερνει τονωση των επενδυσεων. Και αντιστροφα οτι υπερβολικα υψηλες δημοσιες δαπανες φερνουν μειωση των επενδυσεων και πληθωρισμο. Αυτο ειναι κατι που οι Ελληνες εζησαν απο κοντα την δεκαετια του 80 με τις παραλογες αυξησεις των δαπανων που εφεραν καταστροφικες αυξησεις του πληθωρισμου και τους χρεους και συνακολουθη οικονομικη υφεση.

Ενω λοιπον πολιτικες του στυλ 80 ειναι μαλλον εκτος συζητησης, το ποσο πρεπει να μειωθουν οι δαπανες και το αριστο μεγεθος του κρατους δεν εχει απαντηθει οριστικα.ακομα

Η ριζα της οικονομικης διαφωνιας των οπαδων του ελαχιστου κρατους με τους μεγαλοκρατιστες ειναι η ερωτηση: Τι οδηγει την οικονομια, η Προσφορα ή η Ζητηση?

Υπαρχουν και απο τις δυο μεριες ανθρωποι που αρνουνται απολυτα την συμβολη της αντιθετης μεριας στην αυξηση του ΑΕΠ. Υπαρχουν λοιπον φανατικοι που νομιζουν οτι μονο το κρατος με τις δαπανες του (Ζητηση) μπορει να φερει προοδο, υπαρχουν αλλοι που πιστευουν πως μονη της η ιδιωτικη πρωτοβουλια (Προσφορα) μπορει να κανει θαυματα.

Αν και θα βρει κανεις φωνες σεβαστων οικονομολογων να υποστηριζουν σθεναρα την μια ή την αλλη πλευρα** (βλεπε πχ Πωλ Κρουγκμαν για τους Κεινσιανιστες ή Φριντμαν για τους εχθρους του μεγαλου κρατους) η απαντηση ενος προνοητικου οικονομολογου θα ηταν: εξαρταται!

Ας δουμε ενα παραδειγμα για να γινει κατανοητο το προβλημα:

Ενα δειγμα οικονομικων της προσφορας ειναι η κινηση του τουρισμου στην Αθηνα που προβλεπεται για το 2005 (μετα τους Ολυμπιακους). Ενω τη χρονια των Ολυμπιακων ο τουρισμος ηταν σχεδον στασιμος, για το 2005 προβλεπεται ισως και ανοδος! Πως εξηγειται? Ειναι η εφαρμογη της λογικης: Χτιστε τα ξενοδοχεια και οι τουριστες θα ερθουν. Μεσα στο 2004 για πρωτη φορα τα τελευταια χρονια ολοκληρωθηκαν πολλα νεα ξενοδοχεια στην Αθηνα. Ο λογος ηταν οτι επιτελους η κυβερνηση ανοιξε την αγορα, που ηταν χαρακτηρισμενη ως “κορεσμενη” και επετρεψε την δημιουργια νεων ξενοδοχειων. Δυστυχως αυτη η κινηση ηρθε πολυ καθυστερημενα, ετσι δεν προλαβαν οι ξενοδοχοι να ειναι πληρως ετοιμοι για τους Ολυμπιακους Αγωνες. Ομως τωρα πολλα νεα ξενοδοχεια ειναι ετοιμα και οι ιδιοκτητες τους με διαφορες κινησεις προσπαθουν να προσελκυσουν πελατες. Και οχι μονο αυτο αλλα αυτοι οι ξενοδοχοι για να προστατευσουν την επενδυση τους πιεζουν και τον δημοσιο τομεα προς την βελτιωση της πολης (οπως διαβαζα προσφατα σε αρθρο στο Βημα***).

Ας δουμε για συγκριση και το πολυσυζητημενο παραδειγμα της Βαρκελωνης. Για τους Ολυμπιακους χτιστηκαν παρα πολλα ξενοδοχεια. Το χρονο μετα την Ολυμπιαδα οι πληροτητες ειχαν πεσει σε τραγικα επιπεδα (20-30%). Ομως οι ξενοδοχοι φροντισαν να προσελκυσουν τουριστες με συνεδρια για να σωσουν την επενδυση τους. Επισης πιεσαν την πολη για διοργανωση συνεδριων, εμπορικων εκθεσεων, αναπλασεις περιοχων κτλ και το αποτελεσμα ειναι η Βαρκελωνη σημερα να ειναι απο τους μεγαλυτερους προορισμους παγκοσμιως για Συνεδρια και συντομες επισκεψεις.

Σε εναν κοσμο που εχει οικονομιες κλιμακας (περισσοτερες πτησεις -> χαμηλοτερο κοστος -> περισσοτεροι τουριστες -> ζητηση για περισσοτερες πτησεις) και φαινομενα “μοδας” η αυξηση της προσφορας μπορει να φερει αυξηση της ζητησης! Θριαμβος των οπαδων της Προσφορας! Αφηστε την αγορα ελευθερη και η αναπτυξη θα ερθει.

Μια δευτερη ματια στα γεγονοτα ομως δειχνει οτι τα πραγματα δεν ειναι τοσο απλα. Η απουσια παρεμβασης στην Αθηνα (αρση του καθεστωτος κορεσμου) φαινεται να αποδιδει καποιους καρπους. Στην Βαρκελωνη ομως, οπου μιλαμε για πραγματικη τουριστικη εκρηξη δεν ηταν τοσο η απουσια παρεμβασης, οσο οι αποτελεσματικες παρεμβασεις του κρατους. Το κρατος εχτισε σωστες υποδομες, βελτιωσε ριζικα την εικονα της πολης, οργανωσε την προβολη της, διοργανωνει συνεχως διεθνεις εκδηλωσεις και παλευει χερι με χερι με την ιδιωτικη πρωτοβουλια για την αναπτυξη της πολης.

Το διδαγμα ειναι απλο. Η αναπτυξη χρειαζεται συνεργασια ιδιωτων και δημοσιου. Το δημοσιο ομως δεν μπορει να μικρο-διοικει την οικονομια. Οπουδηποτε το δημοσιο προσπαθησε να διαλεξει νικητες και χαμενους, να στηριξει “ανταγωνιστικους” τομεις και να κλεισει “κορεσμενους” τομεις, απετυχε παταγωδως. Ειναι ομως αρμοδιο για τον μακροπροθεσμο σχεδιασμο, για την αναπτυξη των υποδομων. Το κρατος δεν ειναι αρμοδιο να κρινει που θα γινουν οι επενδυσεις, δινοντας σπαταλες επιδοτησεις κατα βουληση****. Ισα ισα το κρατος πρπεπει να καθαριζει το χωρο για ολες τις επενδυσεις (level the playing field) και να ξοδευει τους περιορισμενους πορους του μονο σε υποστηρικτικες υποδομες. Σε καθε κριση της ελληνικης βιομηχανιας (οπως τωρα της κλωστουφαντουργιας) παμπολλοι ρωτουν που ειναι το κρατος να τους βοηθησει. Η σωστη απαντηση ειναι πουθενα! Το κρατος πρεπει να επιτρεπει στις παραγωγικες δυναμεις να ανακατευθυνονται ευκολα προς οποιον τομεα βλεπει η αγορα ως πιο προσοδοφορο. Ετσι, προγραμματα δια βιου εκπαιδευσης, περιβαλλον χαμηλων φορων, χαμηλη γραφειοκρατεια και σωστες υποδομες βοηθουν. Το κρατος δεν βοηθαει ομως με διασωση κακων εταιρειων ουτε με υποστηριξη ολοκληρων κλαδων, ουτε φυσικα με επιβολη δασμων σε ξενα προιοντα.

Με λιγα λογια το κρατος δεν ειναι αρμοδιο να κρινει που υπαρχουν κορεσμενοι τομεις και που ανταγωνιστικοι, το κρατος ειναι μονο αρμοδιο να καθαριζει τα κορεσμενα μυαλα!

Καντε κλικ εδω για να περασετε στον 3ο μύθο.

——————-

*. ‘To dig holes in the ground’, paid for out of savings, will increase, not only employment, but the real national dividend of useful goods and services. It is not reasonable, however, that a sensible community should be content to remain dependent on such fortuitous and often wasteful mitigations when once we understand the influences upon which effective demand depends.

John Maynard Keynes, The General Theory of Employment, Interest and Money (New York: Harcourt Brace Jovanovich, 1964), p. 220.

**. Το φαινομενικο παραδοξο, γιατι μεγαλες μορφες των Οικονομικων να διαφωνουν τοσο, εχει μαλλον απλη απαντηση. Γιατι οσο και να προοδευσει η επιστημη φτανει ενα σημειο που υπαρχουν θεματα πιστεως. Οπως στη Φυσικη η ερωτηση: Και ποιος υπηρχε πριν την Μεγαλη Εκρηξη (Big Bang) δεν μπορει να απαντηθει ευκολα μεσα απο την επιστημη, ετσι δυστυχως και στα οικονομικα, τελικα η σωστη μιξη κρατους-ιδιωτικης πρωτοβουλιας φαινεται να ειναι θεμα πιστης ή φιλοσοφικου στοχασμου!

***http://tovima.dolnet.gr/demo/owa/tobhma.print_unique?e=B&f=14372&m=D12&aa=1&cookie=

****Πραγμα που δυστυχως το ελληνικο κρατος εξακολουθει να κανει τοσο ξεχωριζοντας κλαδους οσο ξεχωριζοντας περιοχες για υποστηρικτικες επεμβασεις (βλεπε αρθρο περι αποκεντρωσης).

4 σχόλια
Leave a comment »

  1. συμφωνώ μαζί σου, το κράτος δεν μπορεί να επιδοτεί τον κάθε αποτυχημένο. Πιστεύω ότι η καλύτερη αξιοποίηση των Ολυμπιακών Έργων είναι να γίνει η Αθήνα μια νέα Βαρκελώνη. Ένα μέρος δηλαδή που το χειμώνα θα διοργανώνονται σεμινάρια , εμπορικές εκθέσεις, σαλόνια αυτοκινήτου, συνέδρια κλπ κλπ. και το καλοκαίρι συναυλίες ,φεστιβάλ, να γίνουν τα Ολυμπιακά έργα τουριστικά αξιοθέατα και επιτέλους να ξεφύγουμε από τη νοοτροπία sex sun & holidays , pita with tzatziki στάσου μύγδαλα και άλλες τέτοιες φολκλορικές μπούρδες. Το μόνο που χρειάζεται είναι σωστές ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ πρωτοβουλίες

  2. […] Η Αθηνα δεν μπορει να αντιγραψει τα παντα. Για παραδειγμα δεν υπαρχουν αρκετα νεοκλασικα ή αλλα ενδιαφεροντα κτιρια πια στο κεντρο της***, ενω η Βαρκελωνη ηταν γεματη ομορφα παλια κτιρια και μοντερνιστικους αρχιτεκτονικους θησαυρους (Γκαουδί και αλλων) που περιμεναν μια ανακαινιση. Ομως πρεπει να καταλαβουμε οτι η αναβαθμιση μιας περιοχης περνα μεσα απο τους ιδιωτες. Πρεπει να γινονται βασικες δημοσιες υποδομες και μετα να δινουμε κινητρα σε κατοικους και επιχειρηματιες να επενδυουν, οχι να τους σπρωχνουμε στην παρανομια αφαιροντας αδειες λειτουργιας επειδη η περιοχη ειναι κορεσμενη! Ανταγωνισμος χρειαζεται, οχι προστασια μιας μιζερης μειονοτητας τυχερων ή παρανομων επιχειρηματιων, εις βαρος ολης της πολης! Και σιγουρα πρεπει να μαθουμε να αναδεικνυουμε τα καλα μας, να βλεπουμε ευκαιριες μεσα στις αδυναμιες μας. Εχουμε στενους δρομους με μικρα πεζοδρομια στο κεντρο? Πεζοδρομειστε τους ολους και καντε την πολη ελκυστικη για πεζους και εχθρικη στα ΙΧ! Εχουμε πολλη ζεστη? Καντε την πολη εναν κηπο με συντριβανια που μπορεις να εισαι ολη μερα στον δρομο! Μας αρεσει υπερβολικα η διασκεδαση και οχι η δουλεια? Καντε την Αθηνα τον χωρο διασκεδασης ολων των Ευρωπαιων! Ειναι υπερβολικα χαωδης και βρωμικη η πολη για να επιβαρυνεται με βαρια βιομηχανια? Καντε την κεντρο των υπηρεσιων, των ναυτιλιακων εταιρειων, της εκπαιδευσης****, φερτε ολες τις διαφημιστικες εταιρειες της Ευρωπης να γυριζουν διαφημισεις στον ανεξαντλητο ηλιο μας! […]

  3. Οι τριτοκοσμικές Διατάξεις Κορεσμού πρέπει να αφαιρεθούν ASAP τουλάχιστον απ’τις ιδιωτικές βιομηχανίες και στη συνέχεια και απ’τις κρατικές, όταν βρεθούν εναλλακτικοί τρόποι επιβράβευσης της εθελουσίας αποκέντρωσης απ’τις διοικήσεις τους.

  4. […] Καντε κλικ εδω για να περασετε στον 2o μύθο. […]

Σχολιαστε