Τα όρια της οικογενειακής στοργής και μια αληθινή ιστορία από τον Κ. Πορφύρη
Δεκ 8th, 2008 | Διονύσης Γουσέτης| Κατηγορία: Διονύσης Γουσέτης |
Email This Post
|
Print This Post
|
Ο Μαρκ Τουαίν και ο Τσαρλς Ντίκενς είναι ίσως οι γνωστότεροι κλασσικοί που περιέγραψαν τα παιδικά τραύματα από έλλειψη οικογενειακής στοργής. Δεν γνωρίζω όμως κλασσικό συγγραφέα να έχει περιγράψει τα τραύματα από την υπερβολική και καταπιεστική οικογενειακή στοργή. Ίσως επειδή τα τραύματα αυτά δεν συγκινούν τους ρομαντικούς. Ίσως επειδή αυτό το φρούτο δεν φυτρώνει έξω από την ανάδελφη χώρα μας. Η υπερβολική οικογενειακή στοργή είναι καρπός μιας κοινωνίας που η στέρηση και η ανασφάλεια την οδήγησαν στον κατακερματισμό. Μιας κοινωνίας, δηλαδή, χωρίς κοινωνική συνοχή, χωρίς συνολικό κοινωνικό ορίζοντα. Μιας κοινωνίας όπου τα στενά οικογενειακά συμφέροντα στέκουν συχνά πάνω από τα ταξικά ή τα εθνικά. Όπου η οικογενειακή στοργή συνυπάρχει αρμονικά με τον περιρρέοντα κυνισμό.
Μέσα στην οικογένεια, μπορούν να γίνουν -και συχνά γίνονται- θυσίες. Για παράδειγμα, οι γονείς στερούνται ακόμα και το φαγητό για να νοσηλευτεί ο παππούς ή να σπουδάσει το παιδί. Να πάρει το πτυχίο, ώστε μετά να προσφύγουν ταπεινά στον δήμαρχο ή τον βουλευτή για διορισμό (αν πρόκειται για γόνο δήμαρχου ή βουλευτή, ο διορισμός είναι δεδομένος: είμαστε πρώτοι σε νεποτισμό). Τώρα μάλιστα που τα πτυχία περισσεύουνε και ο ανταγωνισμός οξύνεται, χρειάζεται και μεταπτυχιακό. Για το διορισμό μιλάμε. Όχι για τη γνώση.
Κουτσά στραβά οι σπουδές τελειώνουν. Υπάρχει και το «δημοκρατικό 5». Τελειώνει και ο στρατός. Αρχίζει ο αγώνας για το διορισμό. Αν, παρ’ ελπίδα, δεν ευοδωθεί ή αν χρειάζεται η σχετική «υπομονή», το παιδί -ενήλικας πια- γίνεται επ’ αόριστον οικότροφος της οικογένειας. Το ίδιο και αν διοριστεί με μισθό ανεπαρκή.
Για όλα αυτά, το ίδιο το παιδί έχει μικρή ευθύνη. Δεν του ζητήθηκε ποτέ η γνώμη και δεν του δόθηκε ποτέ δυνατότητα πρωτοβουλίας. Και όχι σπάνια οι θυσίες που γίνονται ακολουθούνται από υστερίες και ενοχοποιήσεις του παιδιού:
– Θυσία έγινα για σένα και συ βγήκες ανεπρόκοπος.
Οι συνέπειες στο παιδί είναι προφανείς. Θα εκφυλιστεί σε άβουλο και ανεύθυνο πολίτη. Την προσφορά ή τη θυσία των γονιών του τις εκλαμβάνει ως υποχρέωσή τους. Το διορισμό δεν τον αναμένει. Τον απαιτεί. Και γι’ αυτό γίνεται κυνικός και αδίστακτος. Περιφρονεί την αξιοκρατία, όχι μόνο διότι αυτή σπανίζει στην πιάτσα, αλλά και διότι έτσι διαπαιδαγωγήθηκε στην οικογένεια.
Υπάρχει και η αντίθετη συνέπεια. Το παιδί διαφωνεί και επαναστατεί. Στην επανάστασή του είναι θέμα τύχης και συγκυρίας να πέσει σε μια ισορροπημένη δημιουργική αντίδραση ή στην ακροδεξιά, στην ακροαριστερά, στους αναρχικούς, στους χουλιγκάνους, στη θρησκοληψία, στα ναρκωτικά.
Η τραγωδία των σπουδών είναι μόνο ένα παράδειγμα. Η υπερβολική οικογενειακή στοργή οδηγεί και σε χειρότερες τραγωδίες. Ορισμένοι Έλληνες συγγραφείς έχουν ασχοληθεί με αυτές. Ένας είναι ο Δημήτρης Χατζής στο «Τέλος της μικρής μας πόλης». Ωστόσο, η πραγματικότητα τους ξεπερνά. Αντιγράφω μια ανατριχιαστική πραγματική ιστορία από τον εξαιρετικό τόμο που κυκλοφόρησε πρόσφατα «Κ. Πορφύρης: Κείμενα για τον πολιτισμό, την ιστορία και την πολιτική, Μουσείο Μπενάκη – Πλατύφορος». Γράφει ο, τότε πολιτικός κρατούμενος της δικτατορίας Μεταξά, Πορφύρης:
«Την άλλη μέρα εφέρανε στο Μεταγωγών από την Ειδική Ασφάλεια και το φοιτητή Π.Π. – τον στέλνουνε κι αυτόν στην Αίγινα. Η περίπτωσή του είναι μια από τις πιο τραγικές του ελληνικού λαϊκού κινήματος: ήταν στέλεχος της Σπουδάζουσας. Και μόλις κηρύχτηκε η διχτατορία έφυγε απ’ το σπίτι του και έγινε παράνομος. Ο πατέρας του κι η μητέρα του, άνθρωποι συντηρητικοί, ήταν απελπισμένοι που ο μοναχογιός τους είχε πάρει «άσχημο» δρόμο. Κατάφεραν κι ήρθαν σε επαφή με τον Κομποχόλη, το διοικητή της Ειδικής Ασφαλείας. Αυτός τους είπε να κανονίσουνε να του τον πάνε και αναλαμβάνει να τακτοποιήσει την υπόθεση. Θα τον βάλει να του υπογράψει ένα χαρτάκι μοναχά και θα τον αφήσει αμέσως, τους έδωσε το λόγο του. Έτσι θα γλυτώσουν το παιδί τους από την καταστροφή. Ο πατέρας κατάφερε κι έμαθε πού κρύβεται ο γιος του και μια ωραία μέρα οργάνωσε κανονική απαγωγή: πήγε μαζί με άλλους συγγενείς μ’ ένα αυτοκίνητο, τον πήραν, τον ξαναπήγαν σπίτι, τον κλειδομαντάλωσαν σ’ ένα δωμάτιο και ειδοποίησαν αμέσως τον Κομποχόλη. Σε λίγες ώρες ο νέος βρισκόταν μπροστά στο διοικητή της Ειδικής. Το χαρτάκι που του ζήτησε να υπογράψει ήταν μια απλή δηλωσούλα Μετανοίας. Εκείνος αρνήθηκε και τον περάσανε από δίκη. Τον δικάσανε τρία χρόνια φυλακή. Η Κατοχή τον βρήκε κρατούμενο. Τον μεταφέρανε στο Στρατόπεδο Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη, απ’ όπου, αρχές 1943, τον πήρανε και τον εκτελέσανε οι Γερμανοί».
Διονύσης Γουσέτης
Κάτι θέλετε να μας πείτε για τα παιδιά που σπάζουν βιτρίνες και πετάνε μολότωφ; Είστε επίκαιρος ή απλώς έτυχε;
Πιάσατε την ουσία κ. Γουσέτη. Αυτή που ελάχιστοι τολμούν να αγγίξουν, γιατί τότε θα έπρεπε ν’ αρχίσουν να κοιτάζουν όχι μόνο προς τα έξω αλλά και προς τα μέσα, και εκεί αρχίζουν τα δύσκολα…
Δὲν εἶμαι ἀπολύτως βέβαιος γιὰ τοὺς ἀκριβεῖς ἀριθμούς, άλλὰ νομίζω ἀπὸ τὶς 48.000 ποὺ ἡ δικτατορία Μεταξᾶ κάλεσε νὰ ὐπογράψουν δηλώσεις, οἱ 47.000 ὐπέγραψαν, μεταξὺ αὐτῶν καὶ ὁ Θανάσης Κλάρας, μετέπειτα Ἄρης Βελουχιώτης. Οἱ στοργικοὶ γονεῖς στοιχημάτισαν μὲ πιθανότητα ἐπιτυχίας 98%. Δύσκολο νὰ τοὺς κατακρίνουμε
γιὰ ὑπερβολικὴ στοργή, ὅταν οἱ ψυχροί ἀριθμοὶ ἦταν κι αὐτοὶ μὲ τὸ μέρος τους. Μᾶλλον ἐλλείπουσα γνώση τοῦ πραγματικοῦ χαρακτῆρος τοῦ παιδιοῦ τους μαρτυρεῖ τὸ ἐπεισόδιο, δηλαδή ἔλλειψη στοργῆς.
Οἱ ψυχολόγοι λένε ὅτι σὲ κάθε ὁμάδα ἀνθρώπων βρίσκεις περίπου 5% ἀκάμπτων. Ἀπ’ αὐτὴν τὴν ὁμάδα βγαίνουν οἱ ἡγέτες ἀνταρτῶν καὶ δοσιλόγων σὲ άνωμάλους καιρούς. Βέβαια αὐτὰ μελετήθηκαν πολύ ἀργότερα στοὺς αἰχμαλώτους τοῦ πολέμου τῆς Κορέας.
Ὅσο γιὰ τὴν βελτίστη ποσότητα οἰκογενειακῆς στοργῆς, μήπως ἔχουμε κάτι συγκεκριμένο καὶ πρακτικὸ νὰ προτείνουμε, ἀντὶ νὰ κατακρίνουμε ἐκ τοῦ άσφαλοῦς ;
Διάνα η τοποθέτηση του κ.Γουσέτη.
Νεποτισμός, αναξιοκρατία, έλλειμμα παιδείας, ασυμμετρία κοινωνικής-οικογενειακής πραγματικότητας.
Καλή αρχή θα αποτελούσε μια ριζική μεταρρύθμιση-εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού συστήματος συνοδευόμενη από εξορθολογισμό και ξεσκαρτάρισμα της δημόσιας διοίκησης. Δύσκολο όμως εδώ.
Απαιτείται λοιπόν ικανός και χαρισματικός ηγέτης που θα κερδίσει την κοινωνική συναίνεση για τις αναγκαίες αλλαγές, χωρίς να καούν και να παραλύσουν τα πάντα από καταλήψεις και απεργίες από τους “θιγόμενους”.
Συμφωνώ και με το σχόλιο του mantz.
Τὰ τελευταῖα τριάντα χρόνια ἔχουμε μιὰ μείωση τῆς οἰκογενειακῆς στοργῆς μὲ τὴν αὐξανομένη άπασχόληση τῶν γυναικῶν ἐκτὸς οἰκίας καὶ μὲ τὴν αὔξηση τῶν διαζυγίων. Ἔχουμε λιγώτερα κακομαθημένα παιδιά ; Ὄχι.
Μᾶλλον συκοφαντεῖται, λοιπόν, ἠ οἰκογενειακὴ στοργή. Μᾶλλον ὁ έγωισμὸς τῶν γονέων νὰ ἀναπτύξουν τὴν προσωπικότητά τους μὴ άφιερώνοντας ἐπαρκῆ χρόνο στὰ παιδιά τους φταίει. Τὸ νὰ σκίζεσαι στὴν δουλειὰ γιὰ νὰ στείλεις τὸ παιδὶ στὸ ἰδιωτικὸ σχολεῖο ἀπ’ όπου γυρίζει δῆθεν διαβασμένο στὶς πέντε τὸ ἀπόγευμα, τὸ νὰ τοῦ πληρώνεις φροντιστήρια μέχρι καί γιά τὴν Γυμναστικὴ δὲν εἶναι, φαίνεται, ἐπαρκὲς ὑποκατάστατο τοῦ νά διαθέτεις χρόνο γιὰ νὰ εἶσαι ἁπλῶς μαζί του. Καταλαβαίνει ὅτι τὸ κάνεις περισσότερο γιὰ τὴν καρριέρα σου καὶ τὴν εἰκόνα σου στὴν κοινωνία καὶ ἠ πρόοδος τοῦ παιδιοῦ εἶναι πρόφαση. Ρωτήστε καὶ κανέναν δάσκαλο νὰ σᾶς ‘πεῖ ποιά παιδιὰ ἔχουν τὰ περισσότερα προβλήματα στό σχολεῖο.
ΥΓ Ὁ Ἄνταμ Σμίθ ἔχει γράψει ὅτι τὰ παιδιά σου πρέπει νὰ τὰ ἔχεις κοντά σου καὶ γιὰ τὸ δικό τους καλό, καὶ, κυρίως, γιὰ τὸ δικό σου. Δὲν εἶναι τὰ παιδιὰ καρφίτσες νὰ τὰ δώσεις ἐργολαβία σὲ εἰδικούς νὰ τὰ φτιάξουν. Καὶ μακριά τους γίνεσαι κι ἐσὺ ἀπάνθρωπος.
Αποκαλυπτική η αναφορά στη σχέση των γενεών και των γονιών.
Σαφώς οι γονείς επιβαρύνουν με το άγχος την επόμενη γενιά
και αντιστρόφως. Συνήθως και το χειρότερο, τα μπερδεύουν.
Η σκυταλοδρομία είναι ένα άθλημα που δεν ενδείκνυτε γενικώς μεταξύ των γενεών,
θέλει θάρρος.
Στη μικρή ιστορία σημασία δεν έχει η δηλωσούλα αλλά η προδοσούλα και η παραπομπούλα στο Κομποχόλη.
Καὶ μιὰ ἱστορικὴ λεπτομέρεια γιὰ τοὺς κομμουνιστές κρατουμένους ποὺ ἡ μοναρχοφασιστική δικτατορία μονίμως κατηγορεῖται ὅτι παρέδωσε στίς δυνάμεις κατοχῆς :
Μέχρι τὴν 22α Ἰουνίου 1941, ἡ Σοβιετικὴ Ἕνωση ἦταν σύμμαχος τῶν δυνάμεων τοῦ Ἄξονος. Ἀπὸ τὶς 27 Ἀπριλίου 1941, ποὺ οἱ Γερμανοὶ μπῆκαν στὴν Ἀθήνα, μέχρι τὶς 22 Ἰουνίου 1941, γιατὶ τὸ ΚΚΕ δὲν φρόντισε νὰ ἀπολυθοῦν οἱ κρατούμενοι ; Μᾶλλον θὰ βρισκόταν σὲ σύγχυση, ὅπως καὶ ἠ κακιὰ δεξιά. Ἀλλὰ τὸ ἐλαφρυντικὸ ἰσχύει μονοπλεύρως μόνον, ὄχι ἀμφιπλεύρως !
Πάντως, οἱ Βούλγαροι φρόντισαν μέσῳ τῆς πρεσβείας τους στὴν Ἀθήνα νά ἀπολυθοῦν ἐγκαίρως οἱ περίπου 50 κομμουνιστές Βούλγαροι ἤ Βουλγαρόφρονες κρατούμενοι ἀπὸ τὶς φυλακὲς τῆς δικτατορίας Μεταξᾶ.
Καλά, λοιπόν, τὰ πονεμένα λόγια, ἀλλὰ νὰ κοιτᾶμε νὰ μᾶς βγαίνει καὶ καμμιὰ ἡμερομηνία.