Το crowdsourcing ως επιχειρηματική καινοτομία
Δεκ 2nd, 2007 | Θοδωρής Καραουλάνης| Κατηγορία: Γενικά, Τεχνολογία |
Email This Post
|
Print This Post
|
του Θοδωρή Καραουλάνη1
Μία νέα μέθοδος οργάνωσης και ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας.
Μετά από την εξάπλωση των κέντρων τηλεφωνικής εξυπηρέτησης (call centers) σε χώρες του τρίτου κόσμου, πρακτική εφαρμογή των δυνατοτήτων που προσφέρει το διαδίκτυο για εξ αποστάσεως παροχή υπηρεσιών, σήμερα γίνεται λόγος για νέες μεθόδους επιχειρηματικής οργάνωσης και ανάπτυξης όπως το crowdsourcing.
Crowdsourcing είναι όρος που καθιέρωσαν το 2006 ο συντάκτης του περιοδικού Wired Jeff Howe και ο εκδότης του Mark Robinson, με τα άρθρα The Rise of Crowdsourcing, Look Who’s Crowdsourcing και 5 Rules of the New Labor Pool. Ακολούθησε σχετικό άρθρο του BusinessWeek. Αντίστοιχη θεματολογία βρίσκουμε στον ακαδημαϊκό χώρο με τίτλους όπως “user-centered innovation,” ή «open innovation» κλπ.
Επιτυχημένα παραδείγματα όπως η Idea Crossing και η Cabrian House αφορούν επιχειρήσεις που δημιουργούνται προκειμένου να παρέχουν υπηρεσίες διαμεσολάβησης μεταξύ μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων και του επιστημονικού κοινού (μηχανικοί, επιστήμονες, φοιτητές) που αφορούν ένα δεδομένο τεχνολογικό πρόβλημα ή ερευνητική πρόταση. Άλλα παραδείγματα είναι η InnoCentive, η Myndnet και η Threadless, ενώ επίσης πολύ σημαντική επιχειρηματική παρουσία για εμένα είναι η socialtechnologies – S)T.
Πιο εξειδικευμένα, περιθωριακό φαινόμενο υπήρξε στην αρχή η αναζήτηση φωτογραφιών στο ελεύθερο διαδίκτυο. Σήμερα τείνει να ανατρέψει την αγορά του photoreportage με τη μαζική ανάρτηση από ερασιτέχνες φωτογραφιών και video σε τιμές απόλυτα ανταγωνιστικές, όπως κάνει το istockphoto.
Γενικότερα η αλίευση υλικού και γνώσης από τον παγκόσμιο ιστό, έχει εισχωρήσει σε νέες σφαίρες της παραγωγής και της τεχνογνωσίας και διαμορφώνει νέα δεδομένα στην πολιτική έρευνας και ανάπτυξης μεγάλων αλλά και μικρών καινοτόμων επιχειρήσεων. Αυτές προσφεύγουν σε ανοικτά δίκτυα γνώσης προκειμένου να αποκτήσουν εμπειρία ή τεχνογνωσία που παράγεται εκτός των τειχών τους. Ενδεικτικά, τέτοια δίκτυα διακίνησης τεχνογνωσίας είναι το InnoCentive, το Ninesigma, το YouEncore κα.
Ακόμη και στον τομέα των προϊόντων, επιχειρήσεις όπως η καινοτόμα στον τομέα Threadless (T-shirts), ή η Muji.net (ειδικά έπιλα) χρησιμοποιούν το crowdsourcing για βελτιστοποίηση των προϊόντων, επιλογή μίγματος προϊόντων, σχεδιασμό, εξοικονόμηση πόρων κλπ.
Τέλος, ο μη κερδοσκοπικός τομέας φαίνεται ότι έχει υιοθετήσει αντίστοιχες λειτουργίες, όπως φανερώνει το πείραμα της wikipedia και ρητά δηλώνει το ίδρυμα Ροκφέλερ μέσω της The Rockefeller-InnoCentive Partnership.
Υπάρχουν φυσικά και αντιρρήσεις ή αντίθετες μελέτες όπως του Mike McDonald (Ιούλιος 2007): Lost in the Crowd: How Crowdsourcing can Backfire on a Business ή γνώριμη κριτική περί «εργασιακού μεσαίωνα» ή «ανταλλακτικής οικονομίας»…
Πάντως ήδη πολλοί πιστεύουν ότι έρχονται μεγάλες και σημαντικές αλλαγές σε επαγγέλματα και εργασιακές σχέσεις, ενώ εμείς συζητούμε ακόμη για τα «βαρέα και ανθυγιεινά» επαγγέλματα και τα έτη εργασίας…
—————————————————————–
- ο Θοδωρής Καραουλάνης είναι μέλος της Συντονιστικής της Καμπάνιας των 800 ΜΚΟ για το Σύνταγμα και μέλος ΕΕ του Εθνικού Συμβουλίου Νεολαίας. fileleytheros.wordpress.com [↩]
Η wikipedia δεν είναι ένα νέο προϊόν του καπιταλισμού.
Βασίζεται στην οικονομία του δώρου, δηλαδή στην κομμουνιστική οικονομία. Ο καθένας αφιλοκερδώς προσφέρει το δικό του κομματάκι στο σύνολο, περιμένοντας (και τελικά αποκτώντας) κάτι απείρως πιο μεγάλο από το δικό του κομματάκι από την προσφορά και όλων των υπολοίπων. Αυτό λέγεται κομμουνισμός, όχι καπιταλισμός.
Επίσης, η wikipedia βασίζεται στην απουσία ιδιοκτησίας ή άλλου είδους ελέγχου πάνω στην πληροφορία (σχεδόν), την ώρα που ο καπιταλισμός βασίζει την ανάπτυξή του στο ακριβώς αντίθετο, στην ιδιοκτησία πάνω σε οποιουδήποτε είδους πληροφορίας, γνώση και κουλτούρα, δημιουργώντας καθεστώτα ανισοτήτων ανάμεσα στους ανθρώπους και ιδιωτικοποιώντας το μέλλον της ανθρώπινης δημιουργίας.
Κατά γενική ομολογία και παρ’ όλα τα (πολλά) μειονεκτήματα που μπορεί να έχει ένα τέτοιο εγχείρημα μέσα στον ωκεανό του καπιταλισμού, παρ’ όλο που γίνονται προσπάθειες να αφομοιωθεί από το κέρδος (με μόνη βέβαια συνέπεια να πάψει να υπάρχει – ποιος θα συνεισφέρει εθελοντικά, για να βγάζουν φράγκα κάποιοι – μαλάκες δεν είμαστε), η wikipedia ως νησίδα κομμουνισμού είναι αξιέπαινη απόδειξη του τι είναι η πραγματική φύση του ανθρώπου (φυσικά πάνω από όλα ελεύθερη).
Αγαπητοί απελπισμένοι του e-roosters.gr, αναρχοκαπιταλιστές, νεοφιλελεύθεροι και λοιποί ανελέυθεροι υπερασπιστές της δικτατορίας του κεφαλαίου πάνω στον άνθρωπο, καλωσορίσατε στο indymedia (μήπως είναι και αυτό crowdsourcing?? χαχα), την επόμενη όμως φορά που θα παραθέσετε τις κακοφορμισμένες θεωρητικές σας κατασκευές (τύπου crowdsourcing), που διαβάσατε κάπου, μπας και τσιμπήσουν κάποιοι χαζοί, να είστε έτοιμοι να τις στηρίξετε και θεωρητικά.
Άκου η wikipedia προϊόν του καπιταλισμού. Προϊόν της απίστευτης ανθρώπινης φύσης, είναι, που μέσα σε ένα σκατένιο ψεύτικο και ανελεύθερο σύστημα βρίσκει ιδιοφυείς τρόπους να εκφράζεται. ΒΡΕ ΟΥΣΤ!!!!
Η Wikipedia είναι και παραείναι προϊόν του καπιταλιστικού συστήματος, το οποίο φυσικά ως φιλοσοφία διαφέρει από το χαζοχαρούμενο σκιάχτρο που μπορεί να έχει στην κεφάλα του ο τυπικός αναγνώστης του indymedia.
Μάλιστα ο ένας εκ των δύο ιδρυτών της είναι δηλωμένος νεοφιλελεύθερος “μέχρι το κόκκαλο” και μάλιστα της ακραίας “Αϋνραντικής” σχολής. Αυτός ήταν που είχε και την αρχική ιδέα (στο καθόλα νεοφιλελεύθερο μυαλό του) μίας open source εγκυκλοπαίδειας, ανοικτής στη συνεισφορά από απλούς ανθρώπους. Μιλάμε για τη συνεισφορά ανεξάρτητων ατόμων κι όχι κανενός βλαμμένου σοβιέτ. Είμαι σίγουρος πάντως ότι θα έριχνε πολύ γέλιο με την ατάκα “η wikipedia ως νησίδα κομμουνισμού…”
Έι ψιτ, να πω κι εγώ το δικό μου ανέκδοτο: Wikipedia project από την Κούβα! Χα χα, καλό εεεεε;
1. Κατ’ αρχήν περίμενα κάποια πιο θεωρητική κατασκευή ως απάντηση από την απλή διαβεβαίωση ότι η wikipedia “είναι και παραείναι προϊόν του καπιταλιστικού συστήματος”. Αφού βεβαιώθηκα από το ατράνταχτο αυτό επιχείρημα, τώρα μπορώ να χαλαρώσω πίσω στην πολυθρόνα μου, σίγουρος ότι κομμουνισμός δεν έχει εισβάλλει στο pc μου.
2. Το δεύτερο επιχείρημα περί ιδεολογικών καταβολών ενός εκ των δύο ιδρυτών της wikipedia είναι εξίσου ατράνταχτο με το παραπάνω. Να υποθέσω τότε ότι επειδή ο Στάλιν αυτοαποκαλούνταν κομμουνιστής, αυτό που βιώσαμε στην ΕΣΣΔ ήταν κομμουνισμός; Ασφαλώς και ο άνθρωπος αυτός δεν είναι κομμουνιστής. Όμως έχει προφανώς μεγάλη συναίσθηση της ανθρώπινης ελευθερίας και η ιδέα που είχε απελευθέρωσε τη δημιουργικότητα εκατομμυρίων ανθρώπων και επέστρεψε ελεύθερη στην ανθρωπότητα συσσωρευμένη σοφία απίστευτης αξίας, για να την βλέπει και να μορφώνεται ο καθένας και όχι μόνο οι έχοντες.
3. Η οικονομική ανάλυση της wikipedia δεν περιορίζεται στο πρόσωπο του ιδρυτή της. Η παραγωγή της πληροφορίας στην wikipedia βασίζεται στην οικονομία του δώρου (όπως και το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας της πληροφορίας), δηλαδή στην ελεύθερη εθελοντική συνεισφορά του καθενός χωρίς αντάλλαγμα με την προϋπόθεση ότι ο ίδιος θα λάβει και τις συνεισφορές όλων των υπολοίπων και επομένως ένα απίστευτα ευρύ φάσμα πληροφοριών. Όσο και αν σου φαίνεται οξύμωρο, έτσι λειτουργεί ο κομμουνισμός. Ελάχιστα με ενδιαφέρει πως θες να ονομάζεις τη νησίδα wikipedia, ονόμασέ τη νεοφιλελεύθερη κιόλας, αυτό όμως που με ενδιαφέρει είναι το φαινόμενο κοινωνικοποίησης της παραγωγής μέσα στην ΚτΠ, η οποία ανταγωνίζεται πλέον στα ίσα τους καπιταλιστικούς τρόπους παραγωγής πληροφοριών. Επίσης αυτό που με ενδιαφέρει είναι η ελύθερη ροή πληροφορίας, γνώσης και κουλτούρας, για να είναι ελεύθερα προσβάσιμη σε όλους, ώστε να εξαφανίζει τις μορφωτικές (και σιγά σιγά όλες τις )ανισότητες, μακριά από ιδιοκτησίες στη γνώση, ένα ίδιον του καπιταλισμού.
4. Εξήγησέ μου λίγο τα κίνητρα των ανθρώπων που συνεισφέρουν εθελοντικά στη wikipedia. Αυτά δεν είναι σίγουρα το κέρδος. Στην κοσμοθεωρία σου δε χωράει τίποτε άλλο ως κίνητρο. Ειλικρινά είμαι περίεργος να ακούσω την άποψή σου. Αυτά, για να μη μιλάμε μόνο για το “δημιουργό” της wikipedia αλλά για αυτούς που πραγματικά τη δημιούργησαν και τη δημιουργούν.
5. Τυχαίνει να συνομιλείς με αναρχικό οπότε λογοπαίγνια τύπου κούβας με αφήνουν αδιάφορο. Όσο για τα Σοβιέτ, διάβασε πρώτα τι ήταν και πως εκφυλίστηκαν από το ΚΚΡ, γιατί από τα γραφόμενά σου μπερδεύεις τα πρώτα με το ηλίθιο δεύτερο.
6. Δεν μπήκα στον κόπο (κακώς ομολογουμένως) να διαβάσω τα λινκς περί crowdsourcing, μία ταπεινή όμως σημείωση. Σε περίπτωση που το κεφάλαιο με οποιονδήποτε τρόπο θα προσπαθεί να εκμεταλλεύεται οικονομικά τα νέα φαινόμενα, crowdsourcing όπως τα λες, οι κοινότητες των ανθρώπων που θα δραστηριοποιούνται σε αυτά θα αυτο διαλύονται. Για τον απλούστατο λόγο ότι κανείς σε αυτό τον κόσμο δεν προσφέρει αφιλοκερδώς στο κοινωνικό σύνολο τον χρόνο και τις γνώσεις του, προκειμένου κάποιοι τρίτοι να βγάζουν λεφτά. Μόνη περίπτωση για την αποκόμιση κέρδους από τέτοια φαινόμενα είναι η έμμεση, όπως ακολουθείται με ιδιαίτερη επιτυχία από IBM και SUN κλπ στην περίπτωση του ελεύθερου λογισμικού.
Αυτά τα ολίγα (χεχε)
Φιλικά
ΥΓ. Αν σας ενοχλούν τα σχόλιά μου, μπορείτε να τα σβήσετε. Δε θα πειραχτώ.
Τσίμπα λοιπόν κι ένα λινκ όπου μεταξύ άλλων ο εμπνευστής της wikipedia εξηγεί την όλη φιλοσοφία της “νησίδας κομμουνισμού” σου (σμπόινγκ!). Σε αφήνω να το απορροφήσεις καλά αλλά δώσε βάση στο παρακάτω σημείο:
“On other occasions, Wales has offered a more erudite account of the site’s origins and purpose. In 1945, in his famous essay “The Use of Knowledge in Society,” the libertarian economist F.A. Hayek argued that market mechanisms serve “to share and synchronize local and personal knowledge, allowing society’s members to achieve diverse, complicated ends through a principle of spontaneous self-organization.” (These are the words not of the Nobel Prize winner himself but of Wikipedia’s entry on him.) “Hayek’s work on price theory is central to my own thinking about how to manage the Wikipedia project,” Wales wrote on the blog of the Internet law guru Lawrence Lessig. “One can’t understand my ideas about Wikipedia without understanding Hayek.” Long before socialism crumbled, Hayek saw the perils of centralization. When information is dispersed (as it always is), decisions are best left to those with the most local knowledge. This insight, which undergirds contemporary libertarianism, earned Hayek plaudits from fellow libertarian economist and Nobel Prize winner Milton Friedman as the “most important social thinker of the 20th century.” The question: Will traditional reference works like Encyclopedia Britannica, that great centralizer of knowledge, fall before Wikipedia the way the Soviet Union fell before the West?”
Τρία πιθανά σενάρια προκύπτουν λοιπόν:
α)Ο Hayek ήταν κομμουνιστής
β)Ο Wales είναι σχιζοφρενής
γ)Λες πίπες.
Γενικά σου συνιστώ περισσότερο διάβασμα και λιγότερη έπαρση. Είναι προφανές από τα σχόλιά σου ότι στο απλοϊκό σου σύμπαν δε θα μπορούσε ποτέ η κεντρική ιδέα της wikipedia να πηγάζει από τη φιλοσοφία της ελεύθερης αγοράς γιατί δεν ξέρεις τι είναι αυτή.
Γενικά, η απάντησή σου εσκεμμένα αποφεύγει να απαντήσει στη βάση αυτών που είπα. Το αν κάποιος λέει πίπες πρέπει κάθε φορά να αποδεικνύεται και αυτό δεν το καταφέρνεις. Θα μπορούσες να τοποθετηθείς στα 6 παραπάνω στοιχεία που θέτω και όχι να παραπέμπεις προς μελέτη ολόκληρη τη νεοφιλελεύθερη σκέψη, επειδή δήθεν, ανατρέχοντας εκεί μπορώ να βρώ τις απαντήσεις που θέλω. Οι συζητήσεις φυσικά δε γίνονται έτσι αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ένας έξυπνος τρόπος να αποφύγεις τη συγκεκριμένη, επειδή δε σε παίρνει.
Μία μόνο σημείωση : η “φιλοσοφία της ελεύθερης αγοράς” που αναφέρεις στην κοινωνία της πληροφορίας εκφράζεται με συγκεκριμένους κανόνες που λέγονται intellectual property. Έχεις να πεις κάτι επί αυτών συγκριτικά με τη wikipedia?
Αυτά τα ολίγα.
Κρατάω τη ρήση του Walles, που προφανώς μας εκφράζει και τους δύο, αλλά μην το πεις αυτό στους εκπροσώπους της ελύθερης αγοράς, γιατί μπορεί να χεστούν πάνω τους.
“Imagine a world in which every single person on the planet is given free access to the sum of all human knowledge. That’s what we’re doing.”
🙂 Αγαπητέ νησίδα σε συγχαίρω. Κατάφερες να μπερδευτείς ακόμη περισσότερο από ότι στο πρώτο σου σχόλιο! Ξεκινάω με το ξεκαρδιστικό σχόλιο:
Θα σου πω ένα μυστικό: ο Wales είναι εκπρόσωπος της ελεύθερης αγοράς. Είναι φανατίλα ελευθεραγορίτης. Μην το πεις όμως παραέξω γιατί το ξέρουμε μόνο εγώ, εσύ, ο Wales και η ξαδέλφη του η Βιρτζίνια! Ακόμη χειρότερα, το περιοδικό “Reason” όπου δημοσιεύτηκε το παραπάνω κείμενο είναι επίσης αβέρτα νεοφιλελεύθερο. Για την ακρίβεια αυτοαποκαλείται ως “the monthly print magazine of free minds and free markets” (ταντααάν!). Προφανώς τα έγραψαν αυτά για να προκαλέσουν μαζική διάρροια στους αναγνώστες τους.
Εμ, βασικά ο Wales είναι αυτός που έγραψε “One can’t understand my ideas about Wikipedia without understanding Hayek” και παραπέμπει σε ένα (1) δοκίμιο του Hayek για αρχή. Αλλά θα μου πεις εδώ δεν καταλαβαίνεις γρι από αυτά που σου γράφω εγώ. Με τον Hayek θα βραχυκυκλωθείς…
Ναι, ότι δεν έχεις ιδέα για τι μιλάς. 🙂
Αφού σου πα ρε νησίδα δεν ξέρεις καν τι είναι ελεύθερη αγορά κι εσύ το εξέλαβες ως παρότρυνση να διαβάσεις ολόκληρη την νεοφιλελεύθερη σκέψη. Τι να σου απαντήσω; Τέλως πάντων, θα ενδώσω στις μαζοχιστικές μου τάσεις και θα σου δώσω ενδεικτικά αυτό το λινκ προς σκληρή μελέτη και περισυλλογή. Ίσως (ΙΣΩΣ) να καταλάβεις ότι η ελεύθερη αγορά δε συνδέεται κατανάγκην με τα intellectual property rigths και τούμπαλιν.
Ενδεικτικά αναφέρω ότι: “The status of intellectual property rights (copyrights, patents, and the like) is an issue that has long divided libertarians. Such libertarian luminaries as Herbert Spencer, Lysander Spooner, and Ayn Rand have been strong supporters of intellectual property rights. Thomas Jefferson, on the other hand, was ambivalent on the issue, while radical libertarians like Benjamin Tucker in the last century and Tom Palmer in the present one have rejected intellectual property rights altogether.”
Τσίμπα επίσης κι αυτό το άρθρο δημοσιευμένο στο νεοφιλελευθερότατο Journal of libertarian studies.
Η πλάκα είναι ότι παρόμοιες διαμάχες περί αξίας των intellectual property rights ή μη τις έχω διαβάσει και στο παρών site (το e-rooster.gr, ένα νεοφιλελεύρο, ελευθεραγοριτικό ηλεκτρονικό περιοδικό, αν διαβάζεις αυτές τις γραμμές έχεις μπει σε αυτό). Δεν αντιλέγω ότι καλά κάνεις και φροντίζεις για τη διασκέδαση των αναγνωστών αλλά πρόσεξε γιατί πας να ψοφήσεις από τα γέλια όσους συμμετείχαν σε αυτές τις συζητήσεις.
Βέβαια ούτως ή άλλως τα intellectual property rights είναι ψιλοάσχετα με το θέμα μας αλλά δε θα το θίξω αυτό για να μη σε δυσκολέψω περισσότερο.
Γενικά, όταν ζητάς απαντήσεις πρέπει να ξέρεις να κάνεις και σοβαρές ερωτήσεις. Και για να το πετύχεις αυτό πρέπει να το κουράσεις λίγο το κεφαλάκι σου. Μόνος σου. Κανείς δεν μπορεί ή δεν είναι διατεθειμένος να σου κάνει εμφύτευση γνώσεων και iq. Και υπάρχει κι ένα όριο στο πόσο πολύ μπορώ να σε δουλέψω πριν αρχίσω να απογοητεύομαι με τη βλακεία που υπάρχει στον κόσμο. Επομένως, την επόμενη φορά… σκέψου! Μπορείς!
Το απόσπασμα που αφορά τη σκέψη του Χάγιεκ αφορά απλώς την αντίθεσή του στον συγκεντρωτισμό (χαίρω πολύ…). Το γεγονός επομένως ότι το παραθέτει ο ιδρυτής της Wikipedia, γιατί κάνει την τελευταία νεοφιλελεύθερης φιλοσοφίας; Η Wikipedia θα είχε φιλελεύθερο χαρακτήρα αν και μόνο αν είχε κίνητρο το χρηματικό κέρδος σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς με ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής. Αντ’ αυτού, κάνει κάθε χρόνο εκστρατεία εύρεσης χορηγών για να μπορεί να συνεχίσει τη λειτουργία της χωρίς να γίνει εμπορική.
Γενικά, ακριβώς τα ίδια ισχύουν και ευρύτερα για το ανοιχτό λογισμικό. Όποιος έχει δει συνέντευξη του εμπνευστή του ανοιχτού λογισμικού, του Stallman, αμέσως καταλαβαίνει ότι ο τύπος οραματίστηκε εξαρχής ένα σοσιαλιστικό, αποκεντρωμένο και συνεργατικό μοντέλο παραγωγής λογισμικού. Απλώς φρόντισε να μην του δώσει ποτέ εμφανώς πολιτική χροιά.
Μπορεί λοιπόν liberate tutemae το απλοϊκό και διαρχικό σου Σύμπαν να χωρά μόνο κακούς «κουμουνισταραίους» που γουστάρουν συγκεντρωτισμό και γραφειοκρατία, εναντίον καλών φιλελεύθερων που θέλουν να φτάσουμε κάποτε στον ευτοπικό αναρχοκαπιταλισμό, αλλά ευτυχώς η πραγματικότητα διαφέρει.
Παρεμπιπτόντως ο Τάκερ ήταν αναρχοατομικιστής και όχι mainstream φιλελεύθερος (πόσο μάλλον… αναρχοκαπιταλιστής), οπότε άσε τις εκ πονηρού παραπομπές και παροτρύνσεις στον συνομιλητή σου. Εκτίθεσαι.
Και πριν προλάβει κανένας εξυπνάκιας να αρχίσει να κατονομάζει εταιρείες ανοιχτού λογισμικού με αστρονομικά κέρδη, να επισημάνω δύο πράγματα:
α) Δεν πουλάνε το λογισμικό τους, πουλάνε την τεχνική υποστήριξη.
β) Δεν έχουν καμία σχέση με τον Stallman και το πνεύμα που επικρατούσε στο κίνημα του ανοιχτού λογισμικού τη δεκαετία του ’80.
Αυτό δε σημαίνει ότι οι θιασώτες του ανοιχτού λογισμικού είναι χωρισμένοι σε “φιλελεύθερους” και “σοσιαλιστές”. Το “κίνημα” αυτό, αν ιδωθεί ως τέτοιο, ήταν και είναι κατ’ εξοχήν απολίτικο. Όχι όμως και το πνεύμα στο οποίο στηρίζεται.