Το (ψηφιακό) μέλλον των πόλεων: εσείς οδηγείτε κοιτάζοντας μόνο το καθρεφτάκι;
Αυγ 29th, 2007 | Γιάννης Λάριος| Κατηγορία: Τεχνολογία |
Email This Post
|
Print This Post
|
του Γιάννη Λάριου1
Η συζήτηση για τις πόλεις του μέλλοντος έχει μια εγγενή αδυναμία. Τα κρίσιμα οικιστικά θέματα, τα σημαντικά ζητήματα περιβάλλοντος, μετακινήσεων, διαχείρισης αποβλήτων κλπ. διατυπώνονται υποθέτοντας ότι οι πόλεις θα συνεχίσουν να εξελίσσονται πάνω στο ίδιο πρότυπο: δηλαδή, ένα μεγάλο και δυσκίνητο κράτος θα συνεχίσει να καθορίζει τις κεντρικές πολιτικές για τις επενδύσεις, την απασχόληση, τη χρηματοδότηση και το σχεδιασμό δρόμων και υποδομών ενώ οι πόλεις θα ακολουθούν ασθμαίνουσες το χορό, σε έναν ανταγωνισμό εξασφάλισης πόρων του κρατικού προϋπολογισμού. Αυτό το πρότυπο υποθέτει ότι οι πόλεις δεν θα είναι παρά μικρογραφίες της χώρας, με τη μοίρα τους λίγο-πολύ καθορισμένη από τα ψηλά παράθυρα των Υπουργείων της κεντρικής κυβέρνησης.
Είναι όμως δυνατόν μια συζήτηση για την επόμενη εικοσαετία, να βασίζεται σε πρότυπα ανάπτυξης του παρελθόντος; Μήπως το μέλλον των πόλεων δεν είναι γραμμική προέκταση του παλιού; Μήπως τελικά αλλάζει ο χαρακτήρας τους; Και μήπως προσπαθούμε να κατευθύνουμε τις πόλεις μας στο μέλλον, κοιτάζοντας μόνο από το καθρεφτάκι του οδηγού και όχι βλέποντας το δρόμο μπροστά;
Εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν! Ωστόσο, μερικές μακροσκοπικές παρατηρήσεις μπορούν να βοηθήσουν. ….
Πρώτη παρατήρηση: Για πρώτη φορά παγκοσμίως, ο πληθυσμός της γης που κατοικεί στις πόλεις ξεπερνά σε αριθμό αυτούς που μένουν στην ύπαιθρο. Το 1950 το ένα τρίτο περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού κατοικούσε σε πόλεις. Το 2000 τα δύο τρίτα κατοικούσαν σε πόλεις και η τάση συνεχίζει αμείωτη. Οι πόλεις στις αναπτυσσόμενες χώρες, θα είναι αυτές που θα παρουσιάσουν εκρηκτική ανάπτυξη. Έως το 2030, τέσσερα δισεκατομμύρια άνθρωποι θα κατοικούν σε πόλεις-τέρατα, μόνο στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Και λοιπόν; Αυτά τα στοιχεία δεν επιβεβαιώνουν την αγωνία για την εξυπηρέτηση περισσότερων πολιτών σε όρους καθαριότητας, καλύτερης μετακίνησης, εκπαίδευσης, αντιμετώπισης του εγκλήματος, προστασίας του περιβάλλοντος; Σίγουρα ναι!
Αλλά υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος: Καθώς θα αυξάνεται το μέγεθος των πόλεων θα αυξάνει ραγδαία η σημασία τους και ο μεταξύ τους ανταγωνισμός! Οι πόλεις και όχι τα κράτη, θα αποτελούν το πεδίο ανταγωνισμού για διεθνείς επενδύσεις, διαθεσιμότητα υψηλής στάθμης ανθρώπινου δυναμικού και υποδομών για την εγκατάσταση επιχειρήσεων που θα φέρουν νέες θέσεις εργασίας. Οι επιχειρήσεις δεν θα επιλέγουν να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, την Ιταλία, ή την Αίγυπτο, αλλά ήδη εξετάζουν αν είναι καταλληλότερη η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, το Μιλάνο, η Νάπολη ή το Κάιρο. Αυτό είναι το νέο πεδίο ανταγωνισμού! Και ακόμη περισσότερα: οι πόλεις θα είναι αυτές που θα ανταγωνίζονται για την προσέλκυση νέων πολιτών από τα πιο παραγωγικά ηλικιακά στρώματα της κοινωνίας, ώστε να καρπωθούν τα οφέλη του δυναμισμού τους.
Δεύτερη παρατήρηση: Σε όλη την Ευρώπη αλλά και στις ΗΠΑ, η τάση για αποκέντρωση της εξουσίας και των αποφάσεων προς την περιφέρεια είναι πια όχι απλώς ορατή, αλλά δεδομένη…. Όλες οι πολιτικές και οι χρηματοδοτήσεις της Ε.Ε. διέπονται από ισχυρή περιφερειακή διάσταση. Οι εξουσίες και οι αρμοδιότητες σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες μεταφέρονται σταδιακά από τα κεντρικά Υπουργεία σε Περιφέρειες, Νομαρχίες και Δήμους. Ο ρόλος των πόλεων αποκτά επιτέλους την πολιτική σημασία που πρέπει!
Τρίτη παρατήρηση: Οι κυβερνήσεις όλων των χωρών την τελευταία πενταετία, και ιδιαίτερα στην Ευρώπη, αναζήτησαν και βρήκαν στην τεχνολογία τον σύμμαχο για αποδοτικότερες υπηρεσίες προς τους πολίτες. Η «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» και το «ψηφιακό κράτος» αποτέλεσαν αφορμή αλλά και βασικό εργαλείο, μέσω του οποίου οι κυβερνήσεις αλλάζουν τόσο το επίπεδο υπηρεσιών όσο και την ταχύτητα λήψης αποφάσεων. Και είναι επόμενο, αυτός ο «τεχνολογικός σύμμαχος» να βρει το δρόμο του και το ρόλο του και στις πόλεις της Περιφέρειας.
Ο συνδυασμός των τριών παρατηρήσεων, οδηγεί σε ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα: Τα επόμενα είκοσι χρόνια θα ζήσουμε πόλεις που θα γιγαντώνονται… Πόλεις που θα ανταγωνίζονται η μια την άλλη, είτε εντός, είτε εκτός συνόρων…. Πόλεις που θα αποκτούν αυξανόμενη πολιτική ισχύ για να ρυθμίσουν οι ίδιες το μέλλον τους, με περισσότερα εργαλεία πολιτικής… Πόλεις που θα ανακαλύπτουν τη σημασία της τεχνολογίας για να χαράξουν ένα πιο αποδοτικό μονοπάτι ανάπτυξης…
Πόλεις που θα αντιλαμβάνονται ότι οι συγκοινωνίες δεν βελτιώνονται απαραίτητα με ακόμη περισσότερη άσφαλτο, αλλά με εργασία από το σπίτι μέσω ευρυζωνικών υποδομών που μειώνει δραστικά τις ανάγκες μετακίνησης. Πόλεις που θα προσελκύουν επιχειρήσεις, όχι απαραίτητα μέσω επιδοτήσεων, αλλά γιατί μπορούν να προσφέρουν χαμηλότερο κόστος γης με εγκατάσταση μακριά από το κέντρο, χωρίς όμως να τους στερούν τίποτα από τις δυνατότητες επικοινωνίας ή επαφής με τους πελάτες τους, χάρη στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες. Πόλεις που θα παρακολουθούν το περιβάλλον με ηλεκτρονικά μέσα. Πόλεις που αξιοποιώντας νέες ενεργειακές τεχνολογίες, θα είναι καθαρότερες και πιο παραγωγικές. Πόλεις που θα προσφέρουν περισσότερες δυνατότητες ψυχαγωγίας και θα εκπέμπουν πολιτισμό –αντί απλώς να καταναλώνουν- με κάθε διαθέσιμο τρόπο μέσω Διαδικτύου σε όλο τον κόσμο.
Πόλεις που θα προσπαθούν να πετύχουν όλα τα παραπάνω, αξιοποιώντας νέα εργαλεία πολιτικής, όπως νέες και καθαρότερες τεχνολογίες. Όχι όμως απαραίτητα επειδή η τεχνολογία θα είναι η μόδα ή τρέχουσα τάση, αλλά επειδή αν δεν το κάνουν θα το κάνει η ανταγωνίστρια πόλη!
Ουτοπία; Όχι! Απλώς πραγματικότητα…..
Ευρωπαϊκές πόλεις όπως η Almere, το Oulu, το Eindhoven, η περιφέρεια της Brescia και άλλες, βάζουν σταδιακά την τεχνολογία και τα ευρυζωνικά δίκτυα στο DNA της ανάπτυξής τους και προσελκύουν νέες επιχειρήσεις, νέες θέσεις εργασίας, και χιλιάδες νέους κατοίκους, ακολουθώντας το παραπάνω αναπτυξιακό υπόδειγμα. Πόλεις και περιφέρειες της Ευρώπης που βρέθηκαν σε στασιμότητα, στρέφονται στα νέα τεχνολογικά εργαλεία για να προσφέρουν στους πολίτες περισσότερη ψυχαγωγία, περισσότερη μεταξύ τους επικοινωνία, περισσότερες υπηρεσίες, περισσότερες ευκολίες, καλύτερες θέσεις εργασίας.
Και όλα αυτά χωρίς να περιμένουν απαραίτητα την ελεημοσύνη του κρατικού προϋπολογισμού. Χρησιμοποιώντας νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, συμπράξεις ιδιωτικού-δημόσιου τομέα, απευθείας χρηματοδοτήσεις από την Ε.Ε. ή από διεθνείς τράπεζες και αναπτύσσοντας στρατηγικές συμφωνίες με μεγάλες εταιρίες, αυτές οι πόλεις βρίσκουν ένα νέο μονοπάτι ανάπτυξης που βασίζεται στην ευρυζωνικότητα και την αξιοποίηση της γνώσης. Και το κάνουν μόνες τους!
Είναι όμως η τεχνολογία το μόνο συστατικό; Σε καμία περίπτωση!
Μελετώντας το κάθε ξεχωριστό παράδειγμα με όλες τις ιδιαιτερότητές του, συναντά κανείς ένα «αόρατο» νήμα που τα συνδέει:
Όλες αυτές οι πόλεις, έχουν εξαιρετικά επίπεδα διασύνδεσης με ευρυζωνικά δίκτυα.
Όλες έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους είτε στην ανάπτυξη, είτε στην προσέλκυση ανθρώπινου κεφαλαίου υψηλής στάθμης, με τις πλέον σύγχρονες δεξιότητες.
Όλες έχουν κινητοποιήσει εταιρείες του ιδιωτικού τομέα, που δέχονται να ρισκάρουν και να καινοτομήσουν στην περιοχή.
Και το πιο σημαντικό, όλες χαρακτηρίζονται από τοπικές αυτοδιοικήσεις και τοπικούς άρχοντες που έχουν ισχυρό όραμα για το μέλλον των πόλεών τους και υψηλή αποτελεσματικότητα. Και με αυτά τα συστατικά πετυχαίνουν περισσότερα.
Και στην Ελλάδα; Οι ελληνικές πόλεις; Ό,τι γνωρίζαμε για την τοπική ανάπτυξη, σε λίγα χρόνια δεν θα ισχύει. Αντί για μερικούς ακόμη δρόμους και πλατείες, οι πόλεις της επόμενης μέρας θα χρειαστεί να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στο τοπικό ανθρώπινο κεφάλαιο. Αντί για την εύκολη «πολιτική γκρίνια» για περισσότερο κρατικό προϋπολογισμό, θα χρειαστεί να μάθουν να αξιοποιούν τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως και οι Ευρωπαϊκές πόλεις. Αντί για παθητική στάση απέναντι στα προβλήματα της ανεργίας και της εγκατάλειψης, οι ελληνικές πόλεις θα χρειαστεί να ανακαλύψουν νέους τρόπους για να κινητοποιήσουν το ανθρώπινο δυναμικό και τους νέους.
Έχουν όμως τα εργαλεία; Σε πολλές περιπτώσεις τα έχουν ήδη από σήμερα. Στο πλαίσιο της Ψηφιακής Στρατηγικής 2006-2013, περισσότερες από 75 πόλεις δημιουργούν τα δικά τους μητροπολιτικά δίκτυα οπτικών ινών. Εκατοντάδες δήμοι, μικροί και μεγάλοι, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Αυτοδιοίκηση» αναπτύσσουν ψηφιακές υπηρεσίες εξυπηρέτησης των πολιτών. 146 δήμοι και 24 ΤΕΔΚ αναπτύσσουν ασύρματα δίκτυα. Σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης της ΚΕΔΚΕ, 17.500 αιρετοί από τους ΟΤΑ όλης της χώρας, θα «καθίσουν στα θρανία» για να μάθουν χρήση υπολογιστών, αλλά και για να ενημερωθούν για τις αναπτυξιακές δυνατότητες των νέων τεχνολογικών μέσων.
Αρκούν τα παραπάνω; Και ναι και όχι!
Οι παραπάνω υποδομές και υπηρεσίες θα αποτελέσουν μια καλή πρώτη ύλη για όσους τοπικούς άρχοντες κατανοούν το μέλλον που έρχεται. Αυτές οι πρωτοβουλίες της Ψηφιακής Στρατηγικής, σε συνδυασμό με ένα ρεαλιστικό και προκλητικό όραμα συστηματική εργασία αλλά και κινητοποίηση του ιδιωτικού τομέα της περιοχής, θα αποτελέσουν ίσως το πιο ουσιαστικό ανταγωνιστικό εφόδιο στη φαρέτρα της κάθε πόλης, για τα χρόνια που έρχονται.
Για τους άλλους, για όσους δηλαδή τοπικούς παράγοντες επιμένουν να αντιλαμβάνονται αυτές τις ευκαιρίες απλώς σαν προϋπολογισμούς και «λεφτά», γι’ αυτούς οι πραγματικές ευκαιρίες που προσφέρει η Ψηφιακή Στρατηγική θα σκορπίσουν στον άνεμο. Θα απομείνουν σαν μια «πολιτική επιταγή», χρήσιμη ίσως για τις ομιλίες τους στις επόμενες τοπικές εκλογές, αλλά τίποτα παραπάνω…..
Και δεν είναι μακριά η στιγμή που μερικές ελληνικές πόλεις θα αρχίσουν να ξεχωρίζουν για όλους τους παραπάνω λόγους….. Ενώ την ίδια στιγμή, κάποιες άλλες πόλεις θα συνεχίζουν να κατευθύνονται στο μέλλον με μόνο σύμβουλο το καθρεφτάκι του οδηγού… Και θα ζητούν ακόμη περισσότερα χιλιόμετρα από άσφαλτο, περισσότερα κυβικά μπετόν και μερικά ωραία πεζοδρόμια με παρτέρια. Πόσο να απέχει άραγε ο γκρεμός;
—————————————————————————
- δημοσιεύθηκε στην Ελληνική έκδοση του Economist, στο αφιέρωμα “Μητροπόλεις”, τον Αύγουστο του 2007 [↩]
H δική μου είναι από τις τελευταίες. Η λέξη βλαχοδήμαρχος ταιριάζει γάντι και στον νυν, και στον πρώην (νυν βουλευτής) και στην αντιπολίτευση.
Το (ψηφιακό) μέλλον των πόλεων: εσείς οδηγείτε κοιτάζοντας μόνο το καθρεφτάκι; (e-rooster)…
“Ό,τι γνωρίζαμε για την τοπική ανάπτυξη, σε λίγα χρόνια δεν θα ισχύει. Αντί για μερικούς ακόμη δρόμους και πλατείες, οι πόλεις της επόμενης…
Ελπιδοφόρο το κείμενο Γιάννη.
Υπάρχει μια τρέχουσα πηγή ενημέρωσης για το ποιοί δήμοι έχουν υλοποιήσει ποιές ηλεκτρονικές υπηρεσίες; Ποιοί δήμοι έχουν υλοποιήσει ήδη τα ασύρματα δίκτυα; Χάρτες κάλυψης; Πληροφορίες για τα SSIDs; Έχει καταρτιστεί η «διδακτέα ύλη» για τους αιρετούς που θα κάτσουν στα θρανία; Έχει δημοσιοποιηθεί κάπου;
Υπάρχει κάπου κάποιος χάρτης των μητροπολιτικών δικτύων οπτικών ινών; Πληροφορίες για το πώς ένας ενδιαφερόμενος μπορεί να αποκτήσει σύνδεση στα δίκτυα αυτά;
Κατα τη γνώμη μου υπάρχει ένα ακόμη ζήτημα το οποίο θα αναγκάσει τις πόλεις να μεταμορφωθούν, το οποίο δεν αναφέρεται στο συγκεκριμένο άρθρο(αυτό δεν είναι κριτική απλά προσθήκη).
Η μετεξέλιξη του εμπορίου απο τη φυσική του μορφή σήμερα σε ηλεκτρονική όσο προχωρά η διείσδυση των ευρυζωνικών δικτύων και οι πολίτες εμπιστεύονται περισσότερο την απρόσωπη διαδικασία θα μετατρέψει πολλά τοπικά κέντρα(π.χ. Αθηναϊκές γειτονιές) σε ιστορίες του παρελθόντος. Η αγορά της Ν. Σμύρνης ή ο κεντρικός δρόμος της Κηφισιάς θα σταματήσουν να είναι μέρη για window shopping αφού τα περισσότερα μαγαζιά δε θα μπορούν να δικαιολογήσουν οικονομικά τη φυσική τους παρουσία.
Αυτό (με εξαίρεση τα μέρη συνεστιασμού και διασκέδασης – τα οποία και αυτά θα υποστούν μια μετεξέλιξη, όπως εξελίχθηκαν τα παλιά καφενεία σε καφετέριες) θα οδηγήσει στη μείωση των προσδοκόμενων εσόδων από τους δήμους. Τα μειωμένα έσοδα απο τα δημοτικά τέλη σε συνδυασμό με το εξορθολογισμό(κάποια στιγμή θα γίνει) των εξόδων κάθε πόλης (επενδύσεις σε υποδομές, κόστος ενέργειας, διαχείριση σκουπιδιών και αποβλήτων, ύδρευση κτλ κτλ) θα σημάνουν σημαντικά(σημαντικότερα απο τα τωρινά) ελλείματα και αν αφεθούν ανεξέλεγκτα οικονομική κατάρρευση της μονάδας(δηλ. του δήμου).
Κατα τη γνώμη μου όποια πόλη δε καταφέρει να αποκτήσει το απαραίτητο μέγεθος για να μπορέσει να φτάσει στην ‘αυτάρκεια’ των ‘πόλεων-κρατών’ είναι καταδικασμένη να καταντήσει είτε πόλη-φαντασμα είτε γκέτο εξαθλιωμένων και οικονομικά ανίσχυρων ατόμων με όποια αρνητικά αποτελέσματα αυτό συνεπάγεται.
Ειδικά για την Αθήνα, θα έπρεπε να είναι κοινός τόπος η απαίτηση για την δημιουργία ενός μητροπολοτικού δήμου, ώστε να μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε πλήρως τα οφέλη της οικονομίας κλίμακας, με τους ελάχιστους δυνατούς κανόνες στην λειτουργία της πόλης, ώστε να εξασφαλίσουμε την ανεμπόδιστη διαρκή επικαιροποίηση των προσφερομένων αναγκών της πόλης μέσα απο την ιδιωτική επένδυση και το δέλεαρ του κέρδους.
Υπάρχει μία ακόμα καθοριστική παράμετρος την οποία δεν αναφέρει ο Γιάννης, ο χρόνος. Η Almere, το Oulu, το Eindhoven κλπ, χρησιμοποίησαν τις ευρυζωνικές υποδομές στο πρώϊμο τους στάδιο, κερδίζοντας έτσι όλα τα μεγάλα οφέλη που προσφέρει ένα νέο επίτευγμα της σύγχρονης τεχνολογίας σαν “καινοτομία”. Όταν θα αρχίσει να αξιοποιείται η ευρυζωνικότητα στην Ελλάδα, θα έχουν χαθεί τα οφέλη της σαν καινοτομία και θα είναι σαν ένα άλλο τεχνολογικό commodity, η προστιθέμενη αξία του οποίου θα απαιτεί πλέον περισσότερες προϋποθέσεις όπως ηλεκτρονικές υπηρεσίες και ηλεκτρονικό περιεχόμενο, που δεν θα υπάρχει σε ικανή ποσότητα. Δυστυχώς συνεχίζουμε να τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις, έστω και με ταχύτερο ρυθμό. Αρκεί όμως αυτό ή χρειάζεται το μεγάλο άλμα για να συμβαδίζουμε με τις εξελίξεις και να έχουμε τα πολλά οφέλη που δίνει όχι απλά η εφαρμογή της τεχνολογίας αλλά η καινοτομία; (βλέπε παράδειγμα Φιλανδίας)
Το παρόν κείμενο του Γιάννη Λάριου, όπως και τα υπόλοιπα του αφιερώματος του Περιοδικού “The Economist” με τίτλο :”Μητροπόλεις. Άνθρωπος και Χώρος στον 21ο αιώνα, φιλοξενούνται στην ιστοσελίδα http://www.enthesis.net
Ωραίο το άρθρο… Αλλά ενώ το διάβαζα, μου δημιουργήθηκε η εξής εντύπωση: τελικά ποιο άρθρο είναι αυτό που απειχεί τη φιλελεύθερη ιδεολογία; Αυτό ή το “Αποκέντρωση τώρα;” των 10 Νεοελληνικών Μύθων του Σωτήρη Γεωργανά; Γιατί πρόκειται για 2 μετωπικά συγκρουομενες ιδέες.
Θα συμφωνήσω με το θεωρητικό μέρος του άρθρου αλλά και με το παραπάνω σχόλιο (5.)
Α. Ένα επιπρόσθετο πρόβλημα για τις ελληνικές πόλεις (ή το 99% αυτών) το οποίο δεν θίγει το άρθρο είναι πως τα θέματα “παλαιάς κοπής” (πάρκα, πεζοδρόμια, χώροι άθλησης, αρχιτεκτονικός χαρακτήρας, κτλ.) δεν ξεπερνιούνται έτσι απλά. Πρέπει πρώτα (ή παράλληλα) να τα κατακτήσεις και μετά να πας στις όποιες επόμενες καινοτομίες. Για τις ελληνικές πόλεις όμως όλα αυτά είναι ακόμη ζητούμενα. Και θα παραμείνουν ζητούμενα είτε με είτε χωρίς τηλε-εργασία. Στο βαθμό δε, που δεν δημιουργούνται οι συνθήκες για να αντιμετωπιστούν κάθε προσπάθεια “φυγής προς τα μπρος” θα είναι μάταιη. Μου έρχονται στο μυαλό κάποια ευρωπαϊκά “πιλοτικά προγράμματα” που έχουν κατά καιρούς εφαρμοστεί σε κάποιους δήμους χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα, ακριβώς επειδή ήταν “πιλοτικά” (άλλα τα λένε αρπαχτές) και δεν ήταν σε συντονισμό με την περιρέουσα ατμόσφαιρα / πραγματικότητα.
Β. Επιπλέον, έχω κι εγώ τα ερωτήματα του λ:ηρ. Αν είναι να ξοδευτούν κάποια εκατομμύρια για να ψευτο-μάθουν (έχω περάσει κι εγώ από σεμινάρια) κάποιοι ηλικιωμένοι αιρετοί να χρησιμοποιούν το Word και το Outlook δε βλέπω κανένα ουσιαστικό κέρδος για τις πόλεις.
Γ. Το ουσιώδες θα ήταν να δημιουργηθούν οι ουσιαστικές διοικητικές συνθήκες για τον απογαλακτισμό / απελευθέρωση των πόλεων από τον ασφυκτικό έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης. Και αυτό πρέπει να γίνει θαραλλέα, συνολικά, και όχι με μεσοβέζικα, άτακτα βηματάκια. Είναι ο μόνος τρόπος για να εντυπωθεί οριστικά και βέβαια στον κάθε δημότη η πεποίθηση ότι για τα θέματα της πόλης αποφασίζει η πόλη (και άρα ο ίδιος).
Αν δεν εντυπωθεί αυτή πεποίθηση οι “κακοί” αιρετοί θα μπορούν να ξεγελούν τους δημότες για την ανικανότητά τους, οι “καλοί” θα έχουν δεμένα τα χέρια και οι δημότες θα κοιτούν απορημένοι δεξιά-αριστερά, ψάχνωντας για ευθύνες.
Δ. Καταληκτικά, οι πόλεις μπορούν να διοικηθούν αποτελεσματικά -και να προοδεύσουν- μόνο αν υπάρχει συνολικός σχεδιασμός (σε επίπεδο κάθε πόλης εννοώ) και όχι αποσπασματικές παρεμβάσεις. Αυτός ο συνολικός σχεδιασμός όμως δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο αν υπάρχει ένα, ενιαίο, κέντρο ευθύνης.
Μπορεί κάποιοι πράγματι να οδηγούν κοιτώντας το καθρεφτάκι, Ο Γιάννης όμως οδηγεί κοιτώντας στο μέλλον. Το ζήτημα της αποτελεσματικής διακυβέρνησης και των μορφών που αυτή παίρνει στην εποχή των επιστημών της πληροφορίας και της τεχνολογίας είναι και θα παραμείνει επίκαιρο. Ακριβώς και για το λόγο αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί προφητικό το κείμενο του Γιάννη.
“Στο πλαίσιο της Ψηφιακής Στρατηγικής 2006-2013, περισσότερες από 75 πόλεις δημιουργούν τα δικά τους μητροπολιτικά δίκτυα οπτικών ινών….”
Αν ισχύει κάτι τέτοιο, πρόκειται γιά την μεγαλύτερη σπατάλη πόρων,την μεγαλύτερη δυνητική εστία διαφθοράς, την μεγαλύτερη επίδειξη επαρχιώτικου νεο-πλουτισμού και την μεγαλύτερη μπαρούφα τεχνολογικού “σχεδιασμού” που μπορεί κανείς να διανοηθεί.
Μα δέν έχει ακούσει κανείς από τους φωστήρες που γράφουν τέτοια πράγματα γιά την ασύρματη ευρυζωνικότητα, γιά την προοοδευτική μετάβαση στην ευέλικτη φορητότητα και την εξ αυτού πανταχού πρόσβαση…..και δεν ομιλώ βέβαια μόνο για την κινητή τηλεφωνία και τα παράγωγά της, αλλά για άλλες καινοτομίες εφαρμογές στην χρήση του φάσματος συχνοτήτων…
Και φυσικά, γιά την υπέρβαση της δαπανηρής καλωδίωσης, την κατάργηση του χρονοβόρου σκαψίματος, και βεβαίως την υπερφαλάγγιση όλων εκείνων των νομοθετικών εμποδίων(πχ δικαιωμάτων πρόσβασης) που αρθρώνονται πάνω στις παροχυμένες αυτές πρακτικές. Και παράγουν την απίθανη ψηφιακή καθυστέρηση στην οποία βρίσκεται η χώρα.
Αλλά τί άλλο να περίμeνε κανείς απο τους κρατικίστικους σχεδιασμούς με τα φανταχτερά “Gosplan” της πολιτικής ηγεσίας αυτού του τόπου. Ηγεσία που θέλει τις δυνάμεις της αγοράς υποχείριες στα κελεύσματα του κράτους, όχι διαμορφωτές και κινητήριες δυνάμεις της πορείας προς τα μπρός.
Και ομιλώ μετά λόγου γνώσης…τουλαχιστόν όσον αφορά την Αθήνα και τη ασύρματη ευρύζωνη ψηφιακή χειραφέτηση της..
Αλλά περί αυτού μιά άλλη φορά. Οχι τώρα που ζούμε το δράμα και την δαιμονολογία του καψίματος της Πελοποννήσου.
Χάρη (#7) δεν νομίζω ότι συγκρούεται αυτό το άρθρο με το άρθρο του Σωτήρη. Ο Σωτήρης στο άρθρο του για την αποκέντρωση εξηγεί γιατί η Αθήνα έχει πολύ μεγάλα πλεονεκτήματα που την καθιστούν την πιο ανταγωνιστική πόλη στην Ελλάδα και γιατί είναι άδικο να επιχειρείται με το ζόρι αποκέντρωση εκεί που δεν κολλάει. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα είναι πάντα το ίδιο ανταγωνιστική ούτε ότι δεν μπορούν άλλες πόλεις να γίνουν ανταγωνιστικότερες (με τη βοήθεια της τεχνολογίας λ.χ.). Όμως για να μιλάμε για ανταγωνισμό που οδηγεί σε σωστά αποτελέσματα πρέπει να υπάρχει ελευθερία και αυτό ήταν το νόημα του άρθρου του Σωτήρη, ότι δεν μπορείς με σοβιετικού τύπου πολιτικές να κάνεις αποκέντρωση σε εθνικό επίπεδο. Η αποκέντρωση θα γίνει όταν υπάρξουν οι συνθήκες και η θέληση από αρκετούς ανθρώπους για να ανταγωνιστούν από την επαρχία.
Το άρθρο του Γιάννη Λάριου περιγράφει ακριβώς ένα μελλοντικό σενάριο που η περιφέρεια θα εκμεταλλευτεί νέες δυνατότητες ώστε να γίνει πιο ανταγωνιστική. Το μόνο ζήτημα που βλέπω (όσον αφορά την φιλελεύθερη οπτική του θέματος) είναι πως, αν, και κατά πόσο, είναι σωστό να δίνονται αβέρτα χρήματα για “πρώτη ύλη” (όπως λέει ο Λάριος) από μια κεντρική κυβέρνηση (είτε η ΕΕ είτε το ελληνικό κράτος). Αν δηλαδή η επένδυση σε νέες τεχνολογίες από τις περιφερειακές διοικήσεις είναι σωστό να κατευθύνεται κεντρικά και να χρησιμοποιείται δημόσιο χρήμα (το οποίο πληρώνουν όλοι). Όμως εξάλλου αυτό το ζήτημα δεν είναι η ουσία του άρθρου του Λάριου αφού κάνει σαφές ότι το σημαντικό είναι οι τοπικές αυτοδιοικήσεις να δουν μπροστά και να πράξουν από μόνες τους το δέον. Προσωπικά πιστεύω ότι η “ψηφιακή στρατηγική” δεν χρειάζεται κατά κανένα τρόπο να είναι κεντρικά σχεδιασμένη και ότι οι αυτοδιοικήσεις μπορούν εάν θέλουν να δρέψουν όλους τους καρπούς μιας ψηφιακής στρατηγικής χωρίς να το κάνουν με τις πλάτες του κράτους.
Κωνσταντίνε (#11), ευχαριστώ! Δεν θα μπορούσε να το εκφράσω καλύτερα!
Απλώς μόνο μια επισήμανση: Όταν συζητούμε για διάθεση πόρων από την Ψηφιακή Στρατηγική της χώρας, πρέπει να λάβουμε υπόψη τρεις αλληλο-συμπληρούμενες παραμέτρους:
α. η χρηματοδότηση έρχεται από την Ε.Ε. σε μεγάλο ποσοστό μέσω Προγραμμάτων, τα οποία όμως κουβαλούν και κάποιους περιορισμούς. Μεταξύ αυτών είναι και η “αυστηρή χωροθέτηση” των πόρων. Δηλαδή οι πόροι που πρέπει να πάνε στην Περιφέρεια Χ, ΔΕΝ μπορούν να πάνε αλλού. Άρα δεν πρόκειται για χρήματα “όλων” που πάνε σε “κάποιους”.
β. η χρηματοδότηση δράσεων δεν έχει την έννοια του κεντρικού σχεδιασμού. Κάθε άλλο. Η Ψηφιακή Στρατηγική δίνει μια γενική κατεύθυνση και μια “φιλοσοφία” για την ψηφιακή ανάπτυξη. Από εκεί και πέρα δίνει και την δυνατότητα χρηματοδότησης. Δήμοι και πόλεις με όραμα έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στους πόρους για να υλοποιήσουν το ΔΙΚΟ τους σχέδιο ανάπτυξης. Δεν επιβάλλεται κάποιο άνωθεν σχέδιο.
γ. η ανάπτυξη μητροπολιτικών δικτύων αποτελεί πανευρωπαϊκή πολιτική και κατευθύνεται από τις πολιτικές eEurope και i2010 σε όλη την Ευρώπη. Ο τρόπος και η διαδικασία ανάπτυξης των μητροπολιτικών δικτύων στην Ελλάδα ακολουθεί το παράδειγμα της Σουηδίας και της Ιρλανδίας, και σε μεγάλο ποσοστό κατευθύνεται από τις Ευρωπαϊκές κατευθύνσεις και πολιτικές. Επ’ αυτής της πολιτικής μπορούμε να συζητούμε για πολλές ώρες, βάσει πολιτικών, τεχνολογικών και άλλων τινών επιχειρημάτων…. Σίγουρα όμως χωρίς δαιμονοποιήσεις και συνθήματα…
Αυτά απλώς προς διευκρίνιση. Όμως η ουσία του άρθρου δεν είναι αυτά που είπα μόλις.
Για να μην χαθεί -και επιμένω σ’ αυτό- η ουσία του άρθρου μου, θέλω να πω πώς η λιγότερο σημαντική παράμετρος είναι η χρηματοδότηση. (αυτό το λέω με κάθε αφορμή). Αντίθετα, πιστεύω πως η επικέντρωση σε προϋπολογισμούς και πόρους είναι το χειρότερο σφάλμα όπως χαρακτηριστικά αναδεικνύω.
Οι σημαντικότερες προϋποθέσεις είναι άλλες και τις περιγράφω τόσο με βάση την προσωπική μου πεποίθηση, όσο και βάσει των παραδειγμάτων που έχω μελετήσει σε άλλες χώρες και σε άλλες πόλεις.
Ευχαριστώ για τον εποικοδομητικό διάλογο που “ξεκίνησε” με αφορμή το άρθρο.
Γιάννη, σύμφωνοι για τα σημεία (α), (β) και (γ). Σαφώς δεν θέλω να δαιμονοποιήσω τις ευρωπαϊκές πολιτικές που αναφέρεις. Απλά διάβασα ξανά το εν λόγω άρθρο του Σωτήρη για την αποκέντρωση για να δω εάν και κατά πόσο συγκρουόταν με άρθρο σου, όπως είπε ο Χάρης παραπάνω. Το μόνο σημείο που μπορούσα να εντοπίσω κάποια σύγκρουση ήταν το σημείο όπου ο Σωτήρης απορρίπτει την κινητροδότηση της περιφέρειας λέγοντας ότι Κινητρα για μια περιοχη = αντικινητρα για μιαν αλλη. Παρ’ότι τείνω να συμφωνήσω με τον Σωτήρη σε αυτό το θέμα αναγνωρίζω (και νομίζω και αυτός) ότι ίσως είναι πιο πολύπλοκο το θέμα από μια απλή εξίσωση.
Κωνσταντίνε,
Καταλαβαίνω τι εννοείς και εσύ και ο Σωτήρης. Απλά δεν πρόκειται για “κίνητρα”. Πρόκειται για δύο πράγματα:
α. μερικές “ιδέες κατευθύνσεων” μήπως και “αφυπνιστούν” οι δήμοι, και
β. ένα “κουβά” με χρήματα που έχουν πρόσβαση όσοι έχουν ιδέες βιώσιμες κλπ.
Απο εκεί και πέρα, πρέπει ΜΟΝΕΣ τους οι πόλεις να σκεφτούν, να σχεδιάσουν, να ακολουθήσουν ένα νέο ψηφιακό μονοπάτι ανάπτυξης (εφ’ όσον βέβαια το επιθυμούν). Τα συστατικά δεν είναι τα λεφτά. Είναι κυρίως όλα τα άλλα που λέω στο άρθρο μου.
Σε ευχαριστώ όμως για τις διευκρινίσεις που δίνουν την ευκαιρία για αποσαφηνίσεις που δεν χωρούν απαραίτητα σε ένα κείμενο με περιορισμένο αριθμό λέξεων.
Imitators are doomed to be laggards. Innovators rely on their inherent
strengths, their comparative advantages, rather than try to copy others. For
their first thousand years, Greeks were not the imitators. Computers are
useful tools, but most people who work with computers are still clerks. The
real technologies (bio, nano, materials..) require getting hands dirty.
Κύριε Λάριε,
Εσείς (και οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης) μπορεί να λέτε και να πιστεύετε ότι το κύριο δεν είναι τα χρήματα αλλά το πιστεύουν και οι ίδιοι οι δήμαρχοι; Μου είναι δύσκολο να πιστέψω ότι 75+146=221 δήμοι (από τους περίπου 800 της χώρας) είδαν ξαφνικά το ψηφιακό φως, τη στιγμή που εξακολουθούν να πετούν τα σκουπίδια τους σε λαγκάδια και “χωματερές”.
Επίσης, διαβάζω παντού για αποτυχία των δημοτικών ασύρματων (Wi-Fi) δικτύων και την εγκατάλειψη των σχετικών επενδυτικών σχεδίων. Και αυτό μάλιστα σε πόλεις / χώρες όπου υπάρχει πολύ μεγαλύτερη, θεωρητικά τουλάχιστον, ζήτηση για τέτοιες υπηρεσίες.
Δείτε παραδείγματα εδώ: 1, 2, 3 (pdf, θεωρητικό κείμενο του 2005), 4 (παραδείγματα οικονομικής αποτυχίας).
Εκτός και μιλάτε για τη νεότερη τεχνολογία του Wi-Max για εφαρμογές της οποίας δεν γνωρίζω.
Αγαπητέ Mantz,
1. Όχι (δυστυχώς) οι 221 δήμοι ΔΕΝ είδαν απαραίτητα το “ψηφιακό φώς”. Αν διαβάσατε το άρθρο, θα διαπιστώσετε την έντονη κριτική μου διάθεση προς όσους “αφήσουν” αυτή την πρώτη “ψηφιακή ύλη” να παραμείνει απλώς ως “λεφτά” που θα διαφημίζουν οι δήμαρχοι πως “κέρδισαν” από Προγράμματα.
2. Για το σημείο περί της βιωσιμότητας των δημοτικών δικτύων, έχω εκφραστεί με μεγάλη σαφήνεια τον Απρίλιο του 2006 (στην ελληνική έκδοση του The Economist). Το άρθρο μου με τίτλο “Ευρυζωνικότητα και …. δημοτικές εκλογές” θα το βρείτε εδώ…
Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που περίπου ένα χρόνο+ μετά, δημοσιεύματα και αναφορές σαν αυτά που λέτε επιβεβαιώνουν το άρθρο μου. Παρακαλώ να ανατρέξετε σε αυτό. Ούτως ή άλλως αρκετή συζήτηση επί των ζητημάτων που έθετα, έγινε και στο e-rooster. Ωστόσο οι αναφορές που λέτε και που είδαν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο τρίμηνο, επιβεβαιώνουν πλήρως την αρχική μου θέση.
Χαιρετισμούς,
κκ Mantz & Larie,
Σχετική με την ασύρματη ευρυζωνία επισημανση έκανα στο σχόλιο #14, αναφορά που πήγαζε απο πρόταση δικτύωσης κεντρικών σημείων των Αθηνών με WiFi, το 2004/5.
Και η (ιδιωτική) χρηματοδότηση είχε εξασφαλισθεί (μέσω venture capital funding),και η δημοτική αρχή είχε συμφωνήσει,αλλά το όλο εγχείρημα σκόνταψε στην απροθυμία των μονίμων στελεχών του δήμου να παράσχουν την σχετική τεχνική συνδρομή…..γιά ευνόητους εν ελλάδι λόγους.
Πάντως για να μήν κάνουμε κατάχρηση του χώρου του e-rooster,επιγραμματικά θέλω να τονίσω
1)ότι διαφωνώ πλήρως με την αντίληψη ότι τα αστικά WiFi δίκτυα είναι αποτυχία….Αυτά ισχύει μόνο για εκείνα που έξ αρχής δεν ήσαν βιώσιμα….και τα περισσότερα δεν είχαν κάν κάνει ούτε μελετη σκοπιμότητος/business plan.
2)Εξαιρετικό εργαλείο παρακολούθησης είναι το http://www.muniwireless.com
3) Αξίζει να ρίξτε μιά ματιά στο σχετικό με την ευρυζωνία κεφάλαιο του Προγράμματος της ΦΣΥ. Τουλαχιστον γίνεται λόγος εκεί και για τέτοια δίκτυα, και την ανάγκη απελευθέρωσης σχετικών τμημάτων του φάσματος απο τις ρυθμιστικές αρχές στην Ελλάδα, που είναι ακόμη de facto κλειστές.
Δηλαδή θα επιστρέψουμε με κάποιο τρόπο ξανά στις πόλεις – κράτη, αλλά σε ένα διαφορετικό επίπεδο εξέλιξης;
coolplatanos, αν και εγώ γενικά είμαι υπερ ενός νομικοπολιτικού πλουραλισμού, νομίζω ότι ο αρθρογράφος δεν αναφέρεται σε κάτι σαν τις πόλεις κράτη του παρελθόντος. Απλά μιλά για αποκέντρωση της ανάπτυξης των ψηφιακών υποδομών.
[…] Το μέλλον των πόλεων […]
http://decommunity.net/watch_the_video
Το θέμα των ‘ψηφιακών πολεων’ όπως υπεραπλουστευμένα αποκαλείται το παρακολουθώ αρκετό καιρό (ως ανεξάρτητος ερευνητής μια και το επαγγελματικό μου πεδίο είναι άσχετο _ όσο άσχετο μπορεί να θεωρηθεί οποιοδήποτε επάγγελμα σήμερα με τις νέες τεχνολογίες). Τίθεται εξ αρχής σε λάθος βάση. Για να μην μακρηγορώ θα αναφέρω μόνο μερικές ενστάσεις στη γενικότερη περορρέουσα ατμόσφαιρα και δε θα εξαντλήσω την επιχειρηματολογία μου.
1. Δεν υπάρχουν ‘ψηφιακά Τρίκαλα’ ή ΄ψηφιακή Λάρισσα’ ή ‘Θεσσαλονίκη’. Η έννοια ακριβώς της μετάβασης της πληροφορίας και των δομών της αγοράς και της κοινωνικής ζωής σέ μια άϋλη σφαίρα ακυρώνει από μόνη της την έννοια της εντοπιότητας (προτείνω οποιονδήποτε να διαβάσει το σχετικό κεφάλαιο ‘Locality’ απ’το εξαιρετικό βιβλίο του John Thackara ‘In the bubble’).
2. To 01 επειδή ακριβώς είναι άυλο είναι δωρεάν. Το ζήτημα δεν είναι οι υποδομές αλλά η χρήση τους (οπτικές ίνες κλπ κουτσάστραβά όλοι θα αποκτήσουν. Το περιεχόμενο δημιουργεί την προστιθέμενη αξία και όχι ο φορέας. Χρηματοδότες υπάρχουν και παρακαλούν να επενδύσουν, αν τους δοθεί κάποια πραγματικά καινοτόμα ιδέα.
3. Ο δρόμος προς την αειφορία δεν περνάει ούτε από τη Δημόσια Διοίκηση ούτε από το Ηλεκτρονικό εμπόριο, που ο ανέμπνευστος κ. Ασημακόπουλος (υπεύθυνος της ψηφιακής στρατηγικής) εκθειάζει μην έχοντας κάτι πιο δημιουργικό να προτείνει. Και τα 2 είναι πεπερασμένα και μεταθέτουν (χωρίς να αυξάνουν) το αναπτυξιακό μέρισμα. Το τελευταίο μπορεί να τονωθεί μόνο από την εισαγωγή στην προσφορά (και τη ζήτηση αν είσαι μάγκας) ανέγγιχτων εως σήμερα δραστηριοτήτων – τις οποίες δε θα διαχωρίσω σε προϊόντα και υπηρεσίες, απ’τη στιγμή που η παραγωγική διαδικασία του μέλλοντος θα εμπλέκει και τη διαχείριση υλικών αλλά και την ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΗ παραμετροποίηση τηε επεξεργασίας τους, π.χ. μέσα από ένα πλαίσιο ψηφιοποιημένων μεν, αλλά και χειροκίνητων υποβοηθούμενων λειτουργιών (physical interfacesε έμφαση στην ποιότητα).
Προτείνω οποιονδήποτε καλόπιστο να δει ως αρχή το video που παραθέτω στην αρχή του σχολίου (δεν εξαντλεί τα θέματα που έθιξα, αλλά είναι ένα καλό έναυσμα).