Η ένδεια του ιστορικισμού

Μάι 24th, 2009 | | Κατηγορία: Βιβλιοκριτικές, Φιλελευθερισμός, Φιλοσοφία | Email This Post Email This Post | Print This Post Print This Post |

Βιέννη, καλοκαίρι του 1919. O Karl Popper, νεαρός κομουνιστής, παρακολουθεί τρομοκρατημένος τη βαρβαρότητα της αστυνομίας που πυροβολεί το άοπλο πλήθος με αποτέλεσμα το θάνατο νεαρών σοσιαλιστών και κομουνιστών εργατών. Οι πυροβολισμοί ξεσπάνε όταν, με την υποκίνηση των κομουνιστών, η διαδήλωση μετατρέπεται σε προσπάθεια απελευθέρωσης μιας ομάδας συντρόφων τους από τα κρατητήρια του κεντρικού αστυνομικού τμήματος της πόλης. Ο Popper, μόλις 17 ετών, αισθάνεται ότι, ως Μαρξιστής, φέρει μέρος της ευθύνης για την τραγωδία – «τουλάχιστον επί της αρχής» – μιας και η θεωρία που υποστήριζε απαιτούσε την εντατικοποίηση της πάλης των τάξεων ώστε να επιταχυνθεί ο ερχομός του σοσιαλισμού. (Popper, Unended Quest 2002)

Ο Popper εγκαταλείπει το Μαρξισμό και βάζει στόχο τη σε βάθος μελέτη και διάψευση του δήθεν επιστημονικού χαρακτήρα του – όπως τουλάχιστο γινόταν τότε αντιληπτός από τους Μαρξιστές μελετητές κι ακτιβιστές. Το αποτέλεσμα αυτής της μελέτης είναι ένα μικρό στριφνό βιβλιαράκι με τον τίτλο ‘Η Ένδεια του Ιστορικισμού’, καθώς και το ‘Η Ανοιχτή Κοινωνία και οι Εχθροί της’ – το magnum opus του Popper στο χώρο της πολιτικής φιλοσοφίας.

Αν και ο τίτλος της σημερινής συζήτησης αναφέρεται μόνο στην ‘Ένδεια’, η πρόθεσή μου ήταν να συζητήσουμε όχι μόνο την Ένδεια – ούτε καν όλη την Ένδεια – αλλά το επιχείρημα του Popper κατά του ιστορικισμού. Επιχείρημα που στην αρχική του μορφή παρουσιάστηκε όντως ως Ένδεια του Ιστορικισμού’, ανάπτυξη του οποίου είναι και το ‘Η Ανοιχτή Κοινωνία και οι Εχθροί της’, και που παίρνει την τελική του μορφή σε έναν από τους τόμους-υστερόγραφα του ‘Logic of Scientific Discovery’.
Για πιο πράγμα όμως μιλάμε; Ποιος είναι αυτός ο ιστορικισμός που προσπαθεί να αντιμετωπίσει ο Popper; Ο ίδιος ο Popper, πάντα απολύτως τίμιος με τους αντιπάλους του, ξοδεύει ένα μεγάλο μέρος της ‘Ένδειας’ προσπαθώντας να περιγράψει με όσο πιο ολοκληρωμένο τρόπο γίνεται τη στάση του ιστορικισμού. Ο λατινοαμερικάνος συγγραφέας Mario Vargas Llosa από την άλλη, λιγότερο ίσως έντιμος, το ίδιο όμως εύστοχος, αναφέρει:

«Αυτοί που νομίζουν ότι η ιστορία της ανθρωπότητας είναι «γραμμένη» πριν συμβεί, ότι αποτελεί την παράσταση ενός προϋπάρχοντος λιμπρέτου, σχεδιασμένου από το Θεό, τη φύση, την ανάπτυξη της λογικής, ή της τάξης των πάλεων και των μέσων παραγωγής. Που πιστεύουν ότι η ζωή είναι μια δύναμη ή ένας κοινωνικός και οικονομικός μηχανισμός που τα άτομα από μόνα τους έχουν λίγη ή καθόλου δύναμη να αλλάξουν. Που πιστεύουν ότι αυτή η κίνηση της ανθρωπότητας μέσα στο χρόνο έχει λογική και συνέπεια, και είναι οπότε προβλέψιμη. Που, εν ολίγοις, πιστεύουν ότι η ιστορία έχει κάποιο κρυφό νόημα, που, παρά την απείρως επεισοδιακή πολυμορφία της, δίνει στα πάντα μια συντονισμένη λογική και τα καθορίζει ως ένα πάζλ, με κάθε κομμάτι τοποθετημένο στη σωστή του θέση. Αυτοί οι άνθρωποι είναι, σύμφωνα με τον Popper, ‘ιστορικιστές’.» (Llosa 2008)

Παρά τις λογοτεχνικές υπερβολές όμως του συγγραφέα, ο ιστορικισμός δεν είναι η φιλοσοφία μιας μυστικής σέκτας μαρξιστών μελλοντολόγων. Είτε λόγω της έντονης σχέσης του με τις θρησκείες της δύσης (και του εσχατολογικού τους χαρακτήρα), είτε λόγω της ίδιας της ανθρώπινης φύσης μας που μας οδηγεί ίσως στο να αναζητούμε προβλέψιμα σχήματα ως ερμηνεία των εμπειρικών μας δεδομένων, ο ιστορικισμός αποτελεί ένα καλά εδραιωμένο κομμάτι του πολιτισμού μας – της κοινής μας λογικής, αν προτιμάτε.

Αυτός ο ιστορικισμός, βρίσκεται αναπόφευκτα στον πυρήνα κάθε ολοκληρωτισμού. Και, παρά τη φαινομενική του φιλοσοφική αφέλεια, ευθύνεται σημαντικά για εκατομμύρια νεκρούς, εξόριστους, πρόσφυγες, φυλακισμένους.

ο ιστορικισμός, βρίσκεται αναπόφευκτα στον πυρήνα κάθε ολοκληρωτισμού

Γιατί, αν και μόνο «οι ανόητοι τολμούν να προβλέψουν με απόλυτη εμπιστοσύνη στον εαυτό τους ότι συγκεκριμένα πράγματα όντως θα συμβούν στο μέλλον και άλλα όχι» (Medawar 1996), είναι η ανοησία τους αυτή που δημιουργεί το έδαφος για τους κάθε λογής προφήτες/δικτατορίσκους να ‘επιταχύνουν δήθεν’ την αναπόφευκτη πορεία της ιστορίας τερματίζοντας το μέλλον όσων τολμούν να αμφισβητήσουν τη βεβαιότητα αυτή.

Αν και δεν είναι δύσκολο να δείξουμε ότι το σύστημα του κεντρικού σχεδιασμού βρίσκεται στην αρχή της πολύ γλιστερής πλαγιάς προς τον ολοκληρωτισμό, είναι σχεδόν αδύνατο να αρνηθούμε ότι κάθε ολοκληρωτισμός συνοδεύεται από την πλαστή βεβαιότητα ότι η οικονομία, και κατ’ επέκταση κάθε κοινωνική δραστηριότητα, μπορεί – διορθώνω, «οφείλει» – να σχεδιαστεί κεντρικά, για το καλό της εργατικής τάξης, του έθνους, της φυλής, του οικοσυστήματος, του πλανήτη. Και, βέβαια, ο σχεδιασμός του μέλλοντος έχει πάντα ως απαραίτητη προϋπόθεση την προβλεψιμότητα του μέλλοντος, μιας και αν κάτι είναι από τη φύση του απρόβλεπτο είναι αδύνατο να το κατευθύνεις στην κάθε του λεπτομέρεια, όπως φιλοδοξούν οι υπουργοί συντονισμού και οι επιτροπές σχεδιασμού. Η εμπειρία του προηγούμενου αιώνα, πολύ φοβάμαι, δεν υπήρξε αρκετή για να αποτρέψει τους ιστορικιστές της εποχής μας, χρησιμοποιώντας μοντέρνα εργαλεία του πολιτικού μάρκετινγκ, να παρασύρουν τους συνανθρώπους μας σε νέες περιπέτειες κεντρικού σχεδιασμού.

Στον αντίποδα αυτής της αντίληψης βρίσκεται η φιλελεύθερη παράδοση της δυναμικής εξέλιξης, της ατομικής ευθύνης και της αποκεντρωμένης εξουσίας. Στο χώρο της πολιτικής φιλοσοφίας, η προσφορά του φιλελευθερισμού στη μάχη κατά του ολοκληρωτισμού εντοπίζεται κυρίως στο έργο των Mises, Ηayek και Popper που, ως σύνολό, καθιστά τον κεντρικό σχεδιασμό φιλοσοφικά εκτεθειμένο και πρακτικά αδύνατο. (Ελπίζω να μου συγχωρείτε αυτή τη μικρή παρένθεση.)

Ο κεντρικός σχεδιασμός, για να έχει νόημα, οφείλει:
1. να έχει πλήρη εικόνα για τις ανάγκες («στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του») της κοινωνίας, του κάθε πολίτη δηλαδή, [το ‘πρόβλημα της πληροφορίας’]
2. να μπορεί να υπολογίσει τη βέλτιστη κατανομή των διαθέσιμων πόρων με βάση αυτές τις ανάγκες, [το πρόβλημα του υπολογισμού]
3. και να μπορεί να προεκτείνει τους υπολογισμούς αυτούς στο μέλλον [το πρόβλημα της προβλεψιμότητας].

Αν έστω κι ένα από τα προβλήματα αυτά αποδειχτεί άλυτο, ο κεντρικός σχεδιασμός – στην ολοκληρωτική του μορφή τουλάχιστο – αποδεικνύεται αδύνατος. Οι Mises-Hayek-Popper κατάφεραν να αποδείξουν ότι και τα τρία προβλήματα δεν έχουν λύση. Ο κεντρικός σχεδιασμός δεν έχει νόημα και κάθε ολοκληρωτισμός είναι απολύτως κενός περιεχομένου – το μόνο που απομένει είναι τα βαρύγδουπα σύμβολα, οι κοκκινόμαυρες στολές και η βαρβαρότητα.

O Hayek (Hayek 1945) κατάφερε να αποδείξει ότι είναι αδύνατο να συγκεντρωθούν όλα τα απαραίτητα δεδομένα – που, παρεμπιπτόντως, μεταβάλλονται διαρκώς – για την επίλυση του οικονομικού προβλήματος σε ένα κεντρικό εγκέφαλο. Η τάση των οικονομολόγων να λησμονούν τη σημασία των συνεχών μικρών μεταβολών που συνθέτουν την εικόνα της οικονομίας είναι αποτέλεσμα της ενασχόλησής τους με στατιστικές αφαιρέσεις που, αν και δίνουν την αίσθηση μερικής σταθερότητας, αγνοούν την κινητικότητα των δεδομένων που κρύβεται από πίσω τους.

Ο Mises δείχνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει οικονομικός υπολογισμός χωρίς ή έξω από το σύστημα των τιμών που η αγορά εξασφαλίζει –η σοσιαλιστική οικονομία παύει να είναι οικονομία. Η πληροφορία διαστρεβλώνεται και ο σχεδιασμός είναι ανέφικτος.

ο Popper δίνει τη χαριστική βολή στον κεντρικό σχεδιασμό και κάθε μορφή ολοκληρωτικού ουτοπισμού. Δεν μπορεί να υπάρξει πρόβλεψη της ιστορίας

Τέλος, και επιστρέφοντας στο θέμα της σημερινής μας συζήτησης, ο Popper δίνει τη χαριστική βολή στον κεντρικό σχεδιασμό και κάθε μορφή ολοκληρωτικού ουτοπισμού. Δεν μπορεί να υπάρξει πρόβλεψη της ιστορίας. (Popper, The Poverty of Historicism 2002) Οπότε, κάθε προσπάθεια σχεδιασμού και οργάνωσης της ιστορίας είναι αδύνατη. Δεν μπορεί να υπάρξει μηχανική της ιστορίας όταν το μέλλον είναι απρόβλεπτο.

Το επιχείρημα του Popper (Popper, The Open Universe: An Argument for Indeterminism – From “Postscript to the Logic of Scientific Discovery” 1982) είναι εντυπωσιακά απλό – αν και πιθανότατα όχι τόσο απλό όσο αρχικά φαίνεται:

1. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε, με λογικά ή επιστημονικά μέσα, τη μελλοντική ανάπτυξη της ανθρώπινης γνώσης. (Αν και δεν είναι δύσκολο να πειστεί κανείς για την αλήθεια αυτού του ισχυρισμού, ο Popper προσφέρει και τη λογική απόδειξη του ισχυρισμού στους αναγνώστες του.)
2. Η πορεία της ανθρώπινης ιστορίας επηρεάζεται έντονα από την ανάπτυξη της ανθρώπινης γνώσης.
3. Οπότε, δεν μπορούμε να προβλέψουμε την μελλοντική πορεία της ανθρώπινης ιστορίας – τουλάχιστο όχι αυτές τις πλευρές της που επηρεάζονται έντονα από την ανάπτυξη της γνώσης μας.
Ο ιστορικισμός είναι λοιπόν αβάσιμος. Το μέλλον είναι ανοιχτό και κανένας σχεδιαστής, ουτοπιστής, δικτάτορας, δεν μπορεί πια να μας πείσει για το προδιαγεγραμμένο μέλλον μας που οφείλουμε να επιταχύνουμε. Ο επιστήμονας μελλοντολόγος/σχεδιαστής μπορεί να υπάρξει μόνο ως μεταφυσικός προφήτης – δεν αποκλείεται αυτό από την ανάλυση του Popper – δάκτυλος ανώτερης δύναμης έξω και πέρα από την πορεία της ανθρώπινης γνώσης.

Το επιχείρημα του Popper δεν οδηγεί στην κατάργηση του κράτους ή την άρνηση της οποιασδήποτε παρέμβασης στην οικονομία. Καθιστά όμως αδύνατη την πίστη στον κεντρικό σχεδιασμό

Ο ιστορικισμός αποτελεί πιθανότατα μια ακόμη παρενέργεια του μηχανισμού της εξέλιξης. Κι αν δεν υπήρχε η άλλη ‘καταραμένη παρενέργεια’, αυτή του ‘συντηρητισμού’, που μας προφυλάσσει από την αποδοχή ριζοσπαστικών αλλαγών και ουτοπικών λύσεων, θα είχε πιθανά ήδη οδηγήσει στην εξαφάνιση του είδους μας.

Σύμφωνα με τον Popper, το αντίδοτο στον κεντρικό σχεδιασμό είναι η μηχανική της ‘μπουκιάς’ – ένα είδος δηλαδή συντηρητικού εκσυγχρονισμού, που μικρά πολιτικά πειράματα αντικαθιστούν τα μεγαλόπνοα σχέδια και τις ολιστικές προσεγγίσεις. Το επιχείρημα του Popper δεν οδηγεί στην κατάργηση του κράτους ή την άρνηση της οποιασδήποτε παρέμβασης στην οικονομία. Καθιστά όμως αδύνατη την πίστη στον κεντρικό σχεδιασμό και δυσκολεύει έντονα το έργο του υπουργού Εθνικής Οικονομίας όταν οραματίζεται να ‘κατευθύνει την οικονομία’ προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση, όπως πολύ συχνά ακούμε. Ο Popper ανοίγει το δρόμο στην αποκέντρωση και τον εκσυγχρονισμό κι αυτή είναι ίσως η μεγάλη προσφορά του στο χώρο της πολιτικής φιλοσοφίας.

Γιώργος Σαρηγιαννίδης

———————————————————-

Βιβλιογραφία :
Hayek, Friedrich A. «The Use of Knowledge in Society.» AER, 1945.
Llosa, Mario Vargas. Wellsprings (The Richard Ellmann Lectures in Modern Literature). Harvard University Press, 2008.
Medawar, Peter Brian. The Strange Case of the Spotted Mice and Other Classic Essays on Science: And Other Classic Essays on Science. 5, illustrated. Oxford University Press, 1996.
Mises, Ludwig von. «Economic Calculation In The Socialist Commonwealth.» Στο Collectivist Economic Planning, μοντάζ: F.A. Hayek, 87-130. London: George Routledge & Sons, 1935.
Popper, Karl. The Open Universe: An Argument for Indeterminism – From “Postscript to the Logic of Scientific Discovery”. Routledge, 1982.
—. The Poverty of Historicism. 2, reissue, revised, reprint. Routledge, 2002.
—. Unended Quest. 5, illustrated. Routledge, 2002.

14 σχόλια
Leave a comment »

  1. Ευχαριστώ τον αρθρογράφο για την σαφή και περιληπτική απόδοσι του νοήματος του βιβλίου.
    – Δύσκολα πλέον βρίσκω την διάθεσι να δαβάσω βιβλία, και πολλοί Κριτικοί γράφουν με τρόπο απλής προώθησης ενός βιβλίου.
    – Αυτό, πρέπει να είναι ενδιαφέρον βιβλίο , και μάλιστα διότι φαίνεται οτι εγράφη απο εμπειρίες εποχής του αναδυομένου σοσιαλισμού/κομμουνισμού.
    – Γνωρίζουμε πότε πρωτοεκδόθηκε ????

  2. Συγχαρητήρια γιά το άρθρο.
    Θα είχα να προσθέσω οτι ακόμη κι αν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί και να ελεγχθεί απόλυτα το παρόν και το μέλλον (με ένα παντοδύναμο κομπιούτερ) πάλι ο κεντρικός σχεδιασμός θα υποβίβαζε την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής αφού εξ’ ορισμού ο κεντρικός σχεδιασμός αφαιρεί το πολυτιμώτερο αγαθό γιά την ανθρώπινη ευτυχία που είναι Η ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, δηλαδή ΤΟ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΛΕΙ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΟΙ ΑΛΛΟΙ!

    Μανώλης Στειακάκης (www.kede.gr)

  3. http://en.wikipedia.org/wiki/The_Poverty_of_Historicism

  4. Μα βέβαια κύριε Στειακάκη, το μυστικό της αποτυχίας των πολιτικών ή ακόμα και των θρησκευτικών συστημάτων είναι η αδιαφορία τους προς τις ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ του ανθρώπου αλλά και τις ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ του κάθε ατόμου. Γιαυτό απέτυχε με τόσο θεαματικό τρόπο το σύστημα του “κεντρικού σχεδιασμού και ελέγχου” το κομμουνιστικό και γιαυτό απέτυχε με τον ίδιο θεαματικό τρόπο το σύστημα του “κανενός ελέγχου” το κεφαλαιοκρατικό. Κανένα από αυτά τα συστήματα δεν ελάμβανε υπόψιν του τον τρόπο που αντιμετωπίζει και προγραμματίζει το μέλλον ο άνθρωπος που εκ φύσεως μπορεί να είναι θαραλέος ή φοβητσιάρης, φιλόδοξος ή αδιάφορος, ονειροπόλος ή πραγματιστής, φιλοχρήματος ή αφιλοκερδής, φιλάνθρωπος ή μισάνθρωπος, αγαθός ή πονηρός και ακόμα ακόμα νέος ή γέρος, ευπαρουσίαστος ή δυσμορφος, δυνατός ή αδύνατος και τόσοι άλλοι χαρακτήρες. Αυτοί που μελετούν και εφαρμόζουν συστήματα διαχείρησης των κοινωνιών με δογματικό τρόπο απλώς συντηρούν την αντιπαράθεση μέχρι τρομοκρατίας και πολέμου. Η εκτόνωση μέσω των κομμάτων διαφόρων “τάσεων”, θα μπορούσε να είναι η λύση αν οι ηγεσίες τους είχαν τα “προσόντα” που απαιτούνται, δηλαδή εντιμότητα και ειλικρίνεια. Δεν τα έχουν όμως! Η εξ’ αρχής μελέτη του Μαρξ με σκοπό, όπως λένε, την καλύτερη κατανόησή του, είναι ματαιοπονία. Ο Μαρξ πέθανε μαζί με την Σοβιετία. Ζήτω ο νέος Μαρξ, που θα αρχίαζει και θα τελειώνει με τον σεβασμό, όχι μόνο λεκτικά, προς τις ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ και την κατανόηση και σεβασμό των ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΩΝ του κάθε ακόμου. Γίνεται ;

  5. (δια Κ.Δρακάτον)

    …….. Και εγένετο η ΠΟΛΙΤΙΚΗ……..,
    δηλαδή , η διαχείρησις της ομαλής και συνεχούς επικοινωνίας μεταξύ όλων αυτών των διαφόρων χαρακτηριστικών.
    – Σωστή η παρατήρησίς σας, αλλά ας μην ξεχνάμε οτι και οι πολιτικοί προέρχονται απο την ίδια κοινωνία με όλους αυτούς που απαριθμέίτε, συν οτι ο χαρακτήρας του κάθε ανθρώπου επηρεάζεται και -εν πολλοίς- αλλάζει λόγω…. λόγων…
    – Επομένως, άν βλέπουμε κάποιον Πολιτικό να διατηρεί τα “κοινά” χαρακτηριστικά με τα οποία άρχισε την καρριέρα του , θα πρέπει να τον φυλάμε ως κόρην οφθαλμού.
    – Οσο αναπτύσσεται το μορφωτικό επίπεδο της κοινωνίας , τόσο λιγώτερη ανάγκη υπάρχει για μεγάλους ηγέτες, οι περισσότεροι των οποίων τελικά αποδεικνύονται είτε απατεώνες είτε συμμορίτες.
    – Λυπάμαι , που σε πρόσφατη δημοσκόπησι, ο Περικλής δεν κατέλαβε καλύτερη θέσι (δέκατος , νομίζω, πάλι καλά).

  6. Το παρήγγειλα το βιβλιαράκι – 200 σελίδες , αν θυμάμαι καλά – θα βγεί γρήγορα , και με τις επαναλήψεις, Ευχαριστώ

  7. Γιώργο πολύ καλό άρθρο που αποσαφηνίζει πολλές παρεξηγήσεις και αναδεικνύει τον λανθασμένο “θεμέλιο λίθο” πάνω στον οποίο έχει χτιστεί το πολιτικό και κοινωνικό μας σύστημα.

  8. Αν ο “Popper ανοίγει το δρόμο στην αποκέντρωση και τον εκσυγχρονισμό κι αυτή είναι ίσως η μεγάλη προσφορά του στο χώρο της πολιτικής φιλοσοφίας” τότε ας αρχίσουμε καταργώντας την λέξη ΛΑΟΣ που σημαίνει πολτοποίηση, ουσιαστικά, κατάργηση της ατομικής ανθρώπινης υπόστασης. Μοιραία κατάληξη ο “Ιστορικισμός” όπως τον ερμηνεύει ο Popper. Μόνο ο ΠΟΛΙΤΗΣ μπορεί να καταστήσει “αδύνατη την πίστην στον κεντρικό σχεδιασμό” και αυτόν ο Popper και όχι μόνο, τον αγνοεί.

  9. “Ο κεντρικός σχεδιασμός, για να έχει νόημα, οφείλει:
    1. να έχει πλήρη εικόνα για τις ανάγκες («στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του») της κοινωνίας, του κάθε πολίτη δηλαδή, [το ‘πρόβλημα της πληροφορίας’]
    2. να μπορεί να υπολογίσει τη βέλτιστη κατανομή των διαθέσιμων πόρων με βάση αυτές τις ανάγκες, [το πρόβλημα του υπολογισμού]
    3. και να μπορεί να προεκτείνει τους υπολογισμούς αυτούς στο μέλλον [το πρόβλημα της προβλεψιμότητας].”

    to eupepto kai rixo anagastika biblio akolou8ei thn polh palia autapath ,gnwsth akoma kai sthn supsh ths klasikhs germanikhs filosofias,sumfona me thn opoia ama o an8ropos apalagei apo tis 8eoritikes autapates,me ulika ths idias ths ideologias opws einai h sofistikh tou or8ologismou ,pou xanetai sta polu psila epipeda ths 8eoritikhs afereshs me e3isou anuparktes a3iomatikes vaseis, opws autes tou a priorismou tou Kant,tote 3emperdepse me thn pragmatikothta.
    Polu pio sustimatikih kritikh se auth thn 8esh mesa sthn opoia xanenetai o idos o Popper kai me ta ulika ths opoias epixeirei na apodomisei ka8e logikh aneputuxws-afou h logikh sthn opoia morfh kai na pernei h idia exei thn afetiria ths stis anagastika ulikes sxeseis paragwghs, pou epimelws paravlepei sto onoma ths epixeirimatologias-exei kanei o Marx sthn Germanikh Ideologia sta neanika tou xronia.Malista den thn 8eorise kai toso simantikh afou o idios mazi me ton Engels thn afise sthn kritikh twn troktikwn kai den thn e3edose ws simantiko filosofiko vivlio opws o Popper[kapoies selides tou xeirografou ontos fagodikan apo pontikia]
    to vivlio einai gemato tupikologikous sulogismous kenothtas,epifaniako mimitismo pneumatos germanikhs kritikhs[opws o titlos tou] alla apousia periexomenou,pola uposxomenes epikefalides stis enothtes tou opws o epilogos tou pou upoti8etai oti o anagnosths 8e geutei thn “siginisiakh gohtia tou istorikismou” kai sto va8mo pou einai gnwsths tou 8a dei epitelous to fws to ali8ino.Alla auto omws den pragmatonetai se kamia periptosh dioti to vivlio anaferetai se imima8eis opws paradexetai o sugrafeas ston epilogo:”…oi neoteroi istorikistes,omws,deixnoun na agnoun thn arxaia katagwgh ths 8eorias tous…”
    as poume oti anaferetai se enan tetoio kuklo akadhmaikwn kai oxi se kapoion pou exei vgalei sustimatika ta matia tou panw sthn istoria ths filosofias.

    Kai tota erxomaste ston kentriko sxediasmo kai to ti ofeilei na einai,ws epidi3h ths fanerhs gohtias tou istorikismou kai apo thn ore3h pou exoume na pai3oume me to kokkino filosofiko pani pou sikwnei o popper antigrafontas me ena kits tropo titlous ergwn tou Mar3,xrisimopoiontas fisika mono filosofia(h opoia den einai se 8esh na leisei tetoia provlimata) tirontas tous orous ths monomaxias kai molunontas me dialektikh ka8e epixeirhmatologia:

    sthn 8esh tou kentrikou sxediasmou vazoume thn AGORA!
    etsi h AGORA gia na exei nohma ofeilei:
    1. να έχει πλήρη εικόνα για τις ανάγκες («στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του») της κοινωνίας, του κάθε πολίτη δηλαδή, [το ‘πρόβλημα της πληροφορίας’](ka8ws to aithma “ston ka8ena sumfona me tis anages tou genietai mesa sthn simerini koinonia tou polith ton opoio prepei na sevastoume)
    2. να μπορεί να υπολογίσει τη βέλτιστη κατανομή των διαθέσιμων πόρων με βάση αυτές τις ανάγκες, [το πρόβλημα του υπολογισμού]
    3. και να μπορεί να προεκτείνει τους υπολογισμούς αυτούς στο μέλλον [το πρόβλημα της προβλεψιμότητας].”

    me aformh thn krish vlepoume kanena apo ta parapanw kritiria na epivevaionontai.ara h agora den exei nohma.kai apotelei sthn simerinh fash leitourgias ths arnhsh ths upostashs tou polith kai ths koinwnias twn politwn.

    etsi apenanti sto anousio tupiko kai monomeres xarakthra tou 8etikou sulogismou tou ti ofeilei na einai o kentrikos sxediasmos vazoume to akros anti8eto tou dimiourgontas mia Hagel style provlimatikh krish sto sunolo twn 2…
    Perisoteres plirofories kai h sunexeia tou provlimatismou edw…G.W.FR.Hegel – H epistimh ths logikhs[h Megalh logikh h aliws h didaskalia peri ths enoias] ekdoseis Papazhsh sel 303.c.H apodeiktikh krish

  10. Esi pou mallon ehis “vgali ta matia sou stin istoria tis filosofias” hrisimopiis/dehese afta ta epihirimata:

    -“afou h logikh sthn opoia morfh kai na pernei h idia exei thn afetiria ths stis anagastika ulikes sxeseis paragwghs”

    -“me aformh thn krish vlepoume kanena apo ta parapanw kritiria na epivevaionontai.ara h agora den exei nohma.kai apotelei sthn simerinh fash leitourgias ths arnhsh ths upostashs tou polith kai ths koinwnias twn politwn”

    Solid logiki, tha pas poli mprosta…

  11. «Η ΕΝΔΕΙΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΙΣΜΟΥ»
    ΚΑΡΛ ΠΟΠΠΕΡ
    ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
    ISBN 960-8187-15-Χ
    Μετάφραση: Αθανάσιος Σαμαρτζής
    TΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
    Σελ. 244
    Διαστάσεις: 14x21cm
    Χαρτί σώματος: Samua 100 gr
    Χαρτί εξωφύλλου: Aquarello Bianco 280gr
    Περιγραφή
    “Η ένδεια του ιστορικισμού” είναι δίχως αμφιβολία ένα από τα σημαντικότερα και περισσότερο συζητημένα έργα φιλοσοφίας και μεθοδολογίας των κοινωνικών επιστημών του 20ού αιώνα, στο οποίο φανερώνονται η βαθύτητα, η σαφήνεια και ο πλούτος της πολιτικής και κοινωνικής σκέψης του Καρλ Πόππερ.
    Ο Πόππερ παρουσιάζει και αναλύει τις παρανοήσεις στις οποίες είναι θεμελιωμένος ο ιστορικισμός, μέσα από μια ανηλεή κριτική των επιστημολογικών του προϋποθέσεων.
    Αν όμως στην “Ένδεια του ιστορικισμού” δούμε απλώς μια καινοτόμο πραγματεία αναφερόμενη στην επιστημολογία των κοινωνικών επιστημών, τότε ναι μεν θα έχουμε αντιληφθεί μια ουσιώδη έποψη του παρόντος έργου, θα μας έχει όμως διαφύγει το βαθύτερο πολεμικό της κίνητρο.
    Διότι απογυμνώνοντάς τον από το μεταφυσικό του μανδύα, ο Πόππερ μάς αποκαλύπτει τον ιστορικισμό, “τον βράχο στον οποίο μας καλούν να χτίσουμε ένα νέο κόσμο”, στην ένδειά του.
    Και αυτό που αναδύεται μέσα από αυτήν την κριτική είναι η θριαμβευτική αναγνώριση της δυνατότητας της κοινωνίας να ορίσει ελεύθερα το μέλλον της.

    http://www.eurasiabooks.gr/greek/books3.htm,
    Ομήρου 47, 10672, Αθήνα Τηλ. 210 3614968, Fax. 210 3613581
    eurasian@otenet.gr

  12. @Mystikisti: Ελπίζω η βαθιά γνώση της φιλοσοφίας που επιδεικνύεις να σε βοηθήσει να βάλεις greek keyboard,
    σε διαβεβαιώ δεν είναι δύσκολο, 2-3 κλικ.

    Επί της ουσίας νομίζω το πρόβλημα δεν είναι ότι η αγορά είναι τέλεια ενώ ο κεντρικός σχεδιασμός δεν είναι, αλλά ότι με την αγορά υπάρχει κάποιος έλεγχος της κοινωνίας πάνω στο τι παράγεται και γιατί. Στον κεντρικό σχεδιασμό ο έλεγχος αυτός εξαφανίζεται (έτσι έχει δείξει η ιστορία, κάποιος καλός πατερούλης αντικαθιστά την κοινωνία….). Φυσικά η αγορά δεν είναι ότι καλύτερο, μία πιο ανθρώπινη λύση είναι ίσως ένα μικτό σύστημα όπως αυτά που απεχθάνονται οι φιλελεύθεροι θεοποιώντας την αγορά.

    Ο κεντρικός σχεδιασμός έχει πολλά πρακτικά προβλήματα και κανένας δεν έχει δείξει ούτε πρακτικά αλλά ούτε καν σε θεωρητικό επίπεδο πως αυτά θα επιλυθούν. Αν έχεις κάποια ιδέα για το πως η κοινωνία θα αποφασίζει τι θα παράγει, ποιοί και με τι κίνητρο θα ενδιαφέρονται να αυξηθεί η παραγωγικότητα, με τι τρόπο θα γίνονται οι προσλήψεις στις δημόσιες επιχειρήσεις κλπ θα ήθελα να την ακούσω.

    Οι υπάρχουσες δημόσιες επιχειρήσεις και δημόσιοι υπάλληλοι δε με εξιτάρουν πάντως για να θέλω να τις πολλαπλασιάσω, ίσως πάλι για σένα όλα να είναι καλά.

  13. Απο τις πιό ενδιαφέρουσες συζητήσεις….

    (@panos)
    – Σωστά το θέτεις το ερώτημα/αναζήτησί σου. (άν και η ειρωνική εισαγωγή σου με ξενίζει…)
    – Ισως , το “Κράτος”=”κυβέρνηση” θα έπρεπε να κάνει μια απαναξιολόγησι του ρόλου της.
    – Εκτός απο τους βασικούς λόγους ύπαρξίς της, (Αμυνα, εσωτερική Ασφάλεια/Δικαιοσύνη, βασική Εκπαίδευση), οι δευτερεύοντες λόγοι έχουν πολλαπλασιασθεί εκτός ελέγχου.
    – Δηλαδή, η στοιχειώδης προστασία του πολίτη απο ηλικία (=σύνταξις) και υγεία (=πρωτογενής περίθαλψη) , έχει επεκταθεί σε διακαίωμα του πολίτη απολύτου προστασίας έναντι πάντων και σε δικαίωμα της Κυβέρνησης να ρυθμίζει τα πάντα.
    – Δυστυχώς, άν και όλοι (??) γνωρίζουμε οτι τέτοιου είδους δικαιώματα είναι ανέφικτα, πολλοί συνεχίζουν να υποκρίνονται – πρός ίδιον όφελος , φυσικά….

  14. to mellon tis koinonias den einai prosopiko mou 8ema.

    mia epipleon paratirish gia ton popper einai h e3hs:
    me ti tropo 8emeliwnei o popper thn diakrish tou meta3u metafusikhs kai epistimhs?
    {h aliws…h 8eoria tou popper oti mia 8eoria gia na einai epistimonikh prepei na einai diapseusimh…einai diapseusimh kai katepektash epistimonikh sthn autoanafora ths?}

    h apantish einai me tropo metafusiko.
    (kai gia na min brizoume thn metafusikh kai na eimaste pio akriveis …me ena sofistiko texnasma
    to opoio exontas suneidish tou sta geramata to anairouse legontas oti mia 8eoria pou einai epistimonikh den diaforopoihtai se toipote apo kapoia allh.)

    den exei plaka na 8emeliwneis thn 8eoria sou panw se auto pou 8es na antipalepseis kai na kataligeis sto 0 logo au8eresias?

Σχολιαστε