Το Χρέος και η Αβάσταχτη Ειλικρίνεια των Αριθμών
Απρ 26th, 2010 | Στέφανος Αθανασιάδης| Κατηγορία: Ελλάδα, Οικονομικά |
Email This Post
|
Print This Post
|
Μοιάζει σαν κάποια μακρινή εποχή, αλλά ήτανε μόνο πριν από ένα μήνα όταν ο πρωθυπουργός μας αλώνιζε την υδρόγειο κηρύττοντας ανένδοτο στους “κερδοσκόπους” και στα CDS . Εμείς τότε είχαμε ρισκάρει δύο προβλέψεις: ότι η δημοσιονομική αδυναμία και έλλειψη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης θα μας οδηγήσει στην αγκαλιά του ΔΝΤ, και ότι ακόμα και τότε, δύσκολα θα γλυτώσουμε την χρεωκοπία -εκτός και εάν εφαρμόσουμε έναν πρωτότυπο μηχανισμό υποτίμησης.
Η ενδεχόμενη συμμετοχή του ΔΝΤ επισημοποιήθηκε σχετικά γρήγορα, με την αρχική συμφωνία «στήριξης» από την ΕΕ της 25ης Μαρτίου. Κάτι σαν comic relief, στην ίδια συμφωνία η ΕΕ υποσχέθηκε δάνεια με επιτόκια της αγοράς (λες και το πρόβλημα μας δεν ήτανε τα επιτόκια της αγοράς καθαυτά). Το παραμύθι ήτανε καλό για εσωτερική κατανάλωση αλλά όχι για τις αγορές. Μετά από την κακόρυφη άνοδο των spreads, η Γερμανία πείστηκε να άρει μερικώς την πολιτική μη-στήριξης και σε μία δεύτερη συμφωνία στις 11 Απριλίου αποφασίστηκε η διάθεση δανείων με επιτόκιο περίπου 5%.
Αλλά και αυτή η δεύτερη συμφωνία δεν έπεισε τις αγορές ότι θα αποσoβήσει την χρεωκοπία. Το spread από περιπού 350 bps στις 11 Απριλίου σε λιγότερο από δύο εβδομάδες απογειώθηκε σχεδόν στα 600 bps που πολύ χοντρικά μπορεί να ερμηνευθεί ότι η αγορά εκτιμά ότι υπάρχει 25% πιθανότητα για 25% απώλεια του κεφαλαίου (ή 60% πιθανότητα για 10% απώλεια κ.ο.κ). Το απαγορευτικό κόστος δανεισμού οδήγησε τον ΓΑΠ στην ενεργοποίηση του μηχανισμού υποστήριξης και ουσιαστικά στην προσφυγή στο ΔΝΤ. Αλλά μεσοπρόθεσμα την χρεωκοπία, είτε σαν στάση πληρωμών, είτε σαν αναδόμηση του χρέους, δεν θα μπορέσουμε να την αποφύγουμε.
Η αριθμητική του χρέους είναι πολύ απλή. Το κρίσιμο μέγεθος είναι η βιωσιμότητα του χρέους (debt sustainability) η οποία εξαρτάται από τρεις παράγοντες: επιτόκιο δανεισμού, ανάπτυξη της οικονομίας και ισοζύγιο του προυπολογισμού. Εάν είμαστε αισιόδοξοι και υποθέσουμε επιτόκιο δανεισμού ίσο με 5%1 και ανάπτυξη 0%2 , το πρωτογενές πλεόνασμα του προυπολογισμού που χρειάζεται για να μην χρεωκοπήσουμε είναι περίπου 6.5% του ΑΕΠ (υποθέτουμε μεσοπρόθεσμο χρέος επί του ΑΕΠ κοντά στο 130%). Αυτό σημαίνει 25% μείωση όλων των δημοσίων δαπανών (ελαστικών και «ανελαστικών»), με παράλληλη αύξηση των φορολογικων εσόδων 8%. Πιστεύω στις δυνατότητες του ΔΝΤ, αλλά όχι σε θαύματα. Εκτός εάν κάποιος μας εγγυηθεί μόνιμα χαμηλό επιτόκιο δανεισμού (όχι παραπάνω από 3%), θα πρέπει να ετοιμαστούμε για την διαχείριση της χρεωκοπίας.
Για λόγους εθνικής αξιοπρέπειας και εσωτερικής πειθαρχίας θα πρέπει να κάνουμε το παν να πληρώσουμε τα χρέη μας. Αυτό, δεν μας εμποδίζει όμως να αναβάλλουμε την πληρωμή μερικώς και έντοκα. Με απλά λόγια, ένα μεγάλο ποσό από τα 150 δις που θα πρέπει να πληρώσουμε μέσα στα επόμενα τρία χρόνια ύφεσης, θα πρέπει να γίνει roll-over για τις επόμενες χρονιές όπου ελπίζουμε ότι οι μεταρρυθμίσεις θα έχουν επιτρέψει στην οικονομία να ανακάμψει.3 Ένα διαπραγματευτικό χαρτί που κρατάει η κυβέρνηση και μπορεί να χρησιμοποιήσει είναι το να δώσει supersenior status στα δάνεια που θα πάρουμε από την ΕΕ, το οποίο σημαίνει ότι θα πληρωθούν πριν από το υπάρχον χρέος. Αυτό αυτόματα θα σήμαινε υποβάθμιση των τωρινών χρεών, αναγκάζοντας τους πιστωτές σε συμφωνία αναβολής. Αυτή η λύση θα μας δώσει μία ανάσα για την δύσκολη πορεία μπροστά μας.
Στέφανος Αθανασιάδης
——————————————————
Σημειώσεις:
- Η αγορά μας δίνει πάνω από 8% αυτές τις μέρες, ενώ μελλοντικά διαφαίνεται περαιτέρω άνοδος των επιτοκίων δανεισμού για sovereigns [↩]
- Η Λεττονία που πριν δυο χρόνια βρέθηκε σε παρόμοια κατάσταση με εμάς έχει μέχρι τώρα χάσει περίπου 20% του ΑΕΠ της. Δεδομένων και σημαντικών αποπληθωριστικών (deflationary) τάσεων, δύσκολα μπορεί κανείς να υποθέσει αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ για τα επόμενα χρόνια [↩]
- Μια παρόμοια συμφωνία multiyear rescheduling έγινε το 1984 με το Μέξικο [↩]
Δηλαδή αν πάνε φυλακή 10-20 πολιτικοί θα βρούμε τα λεφτά για να περάσουμε τη χρονιά; Ακόμα κι αν τους δημεύσουμε τις περιουσίες θα βρούμε τα 130 δις που χρειαζόμαστε τα επόμενα 3 χρόνια; όχι και όχι. Λοιπόν γιατί την κάνουμε τη συζήτηση; Για να μην δράσει ο καθένας ατομικά. Σε δουλειά να βρισκόμαστε δηλαδή. Γι’αυτό αντιπαρέρχομαι την συζήτηση περί ευθυνών και φυλακής και εξεταστικών.
Λέτε: “θα πρέπει να παρθούν και μέτρα που θα αφορούν και άλλους και όχι μόνο τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους” ΟΚ, ποιά είναι αυτά τα μέτρα; από τις περικοπές των μισθών ευελπιστούμε να εξοικονομήσουμε περίπου 10 δις. Από που αλλού μπορούμε να τα βρούμε άμεσα αυτά; Ν ‘αρχίσουμε να δημεύουμε περιουσίες;
Γιατί τα χρήματα τα χρειαζόμαστε τώρα, χθες!
pelerin λέω κάτι πολύ απλό…ίσως δεν εκφράζομαι εγώ καθαρά. Πέρα από την αναζήτηση των χρημάτων με συγκεκριμένα μέτρα (που σε κάποια από αυτά συμφωνούμε και σε κάποια διαφωνούμε) πρέπει να επέλθει και μία κάθαρση, αν μη τι άλλο για να λειτουργήσει καλύτερα το σύστημα που υποστηρίζεις. Σου υπενθυμίζω ότι είμαστε το πιο διεφθαρμένο κράτος της ευρώπης. Πρέπει ακόμη να παρθούν μέτρα αναπτυξιακά, να αντιμετωπιστεί μέρος τουλάχιστον της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, οι μαύρες τρύπες και τα δις που χάνονται στο τομέα της Υγείας, να σταματήσει να πληρώνει το δημόσιο τους μισθούς των παπάδων, να μειωθούν οι δαπάνες των εξοπλισμών, να παρθούν μέτρα για καταπολέμηση της μαύρης εργασίας, των καρτέλ, ναπληρώσει πρόστιμα όλη η Εκάλη που δεν έχει δηλώσει τις πισίνες της κλπ
…και ναι, να δημευθούν οι περιουσίες όσων χρηματίστηκαν και πλούτισαν παράνομα, όχι για να βγάλουμε περισσότερα χρήματα αλλά για παραδειγματισμό και τιμωρία. Γνωριζω οτι πολλά από τα μέτρα αυτά δεν είναι άμεσης απόδοσης αλλά κάτι πρέπει να γίνει και προς αυτή την κατεύθυνση και αυτό για 4 λόγους:
1. γιατί πολύ αμφιβάλλω εάν θα βγούμε απο τη κρίση μόνο με τις περικοπές μισθών και τις απολύσεις, δίκαιες ή άδικες.
2. γιατί θα πρέπει να δείξει το κράτος στο μισθωτό και το συνταξιούχο ότι δεν θα τη πληρώνει πάντα και μόνο αυτός
3. γιατί είναι πιο δίκαιο
4. για λόγους “συμφεροντολογικούς” αν θέλεις… με άλλα λόγια εάν η πολιτεια δεν πάρει και αυτά τα μέτρα γιατί είναι πιο δίκαια, ασ τα πάρει τουλάχιστον προκειμένου να μειώσει τις αντιδράσεις των εργαζομένων
Όλα αυτά που λέτε λύνονται με λιγότερο κράτος. Όσο πιό μικρό το κράτος τόσο πιό απλοποιημένες οι διαδικασίες, τόσο μικρότερη η διαφθορά. Έτσι μας δείχνει η εμπειρία της πρώην ΕΣΣΔ για το μεγάλο κράτος.
Θα σα πω μια αληθινή ιστορία που μου την έλεγαν άμεσα εμπλεκόμενοι. Πριν 10 χρόνια περίπου είχε περάσει ένας νόμος για ηλεκτροδότηση αυθαιρέτων σε ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα υγείας. Τις άδειες τις έδιναν οι Νομαρχίες. Όπως αντιλαμβάνεστε έγινε χαμός. Πλαστά πιστοποιητικά υγείας, ψεύτικες βεβαιώσεις, και η διαφθορά πήγαινε σύννεφο. Σκέφτηκαν λοιπόν να δυσκολέψουν το σύστημα. Να ζητάνε πιό πολλές βεβαιώσεις και πιστοποιητικά και να κάνουν διπλούς και τριπλούς ελέγχους. Ε, σας πληροφορώ πως η διαφθορά αυξήθηκε και οι μίζες αυξήθηκαν.
Γιατί είναι διεφθαρμένες οι πλεοδομίες; γιατί είναι δαιδαλώδης η νομοθεσία, που οι ίδιοι οι υπάλληλοι την κάνουν έτσι ώστε να έχουν λόγο να τα παίρνουν. οι εφορίες το ίδιο. Δν/σεις υγείας και έλεγχοι υγειονομικού ενδιαφέροντος το ίδιο.
Όσο πιό πολύ κράτος, τόσο πιό διεφθαρμένο.
@alex
Μεθοδολογικῶς, προσθέστε στήν άνάλυσή σας ἕναν άκόμη παράγοντα. Μὴν σκέφθεσθε μόνον γιὰ έργαζομένους γενικῶς καὶ συλλήβδην, άλλὰ γιὰ δύο εἰδῶν έργαζομένους : γνησίως ἐργαζομένους, δηλαδή αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἐκτεθειμένοι στὸν διεθνῆ ἀνταγωνισμὸ ( αὐτοὶ παρέχουν τήν, κατά Μάρξ, κοινωνικῶς άναγκαία ἐργασία) καὶ δῆθεν ἐργαζομένους, γιὰ παράδειγμα στὸ δημόσιο. Τότε προκύπτει άβίαστα ὅτι τὰ μέτρα ποὺ χρειαζόμαστε εἶναι «ἄδικα». Διότι πρέπει νὰ πάρουμε πόρους ἀπὸ τοὺς δῆθεν ἐργαζομένους καὶ νὰ περάσουν καλύτερα οἱ γνησίως ἐργαζόμενοι.
Γιὰ νὰ καταλάβετε τὶ σημασία ἔχει ἡ ἔκθεση στὸν διεθνῆ άνταγωνισμὸ σκεφθεῖτε τὴν Ἑλληνικὴ ποδοσφαιρικὴ ὀμάδα ποὺ ἔπαιρνε μονίμως πρωτάθλημα, ἀλλὰ ἔτρωγε ἑφτάρες ὅταν ἔπαιζε σὲ Πανευρωπαικές διοργανώσεις. Ἐνῶ ἄλλη ὁμάδα δὲν ἔπαιρνε πρωτάθλημα, άλλὰ ἐμφανιζόταν κάπως πιὸ εὐπρόσωπα μὲ ἀντιπάλους ἐκτὸς Ἑλλάδος. Ἔτσι καὶ τὸ κοπριταριό τοῦ Δημοσίου : κατάφερε νὰ παίρνει περισσότερα ἀπὸ τοὺς γνησίως ἐργαζομένους, ἀλλὰ τώρα ποὺ τοὺς μισθοὺς του τοὺς χρηματοδοτοῦν ξένοι θὰ πρέπει νὰ πείσει αὐτοὺς. Δύσκολο τὸ βλέπω. Ἐνῶ ἐκεῖνοι ποὺ πωλοῦν ἀγαθὰ καὶ ὑπηρεσίες ποὺ ἔχουν ἀξία γιὰ τοὺς ξένους, δὲν θὰ ἔχουν πρόβλημα.