Το θαύμα της Χιλής
Απρ 10th, 2006 | Φώτης Περλικός| Κατηγορία: Κόσμος |
Email This Post
|
Print This Post
|
“The real miracle in Chile was not that those economic reforms worked so well, because that’s what Adam Smith said they would do. Chile is by all odds the best economic success story in Latin America today. The real miracle is that a military junta was willing to let them do it.”
Milton Friedman
Πολλά πράγματα μοιάζουν θαύμα στη σύγχρονη Χιλή, και ίσως το σημαντικότερο είναι ότι δεν μοιράζεται την ίδια οικονομική τύχη με πολλούς γείτονές της. Όπως παρουσίαζε προ ημερών η Ναυτεμπορική, με ρυθμό 6% προβλέπεται να αναπτυχθεί για τρίτο έτος το 2006 η οικονομία της Χιλής, αυξάνοντας τα έσοδα από τις διευρυμένες κοινωνικές υπηρεσίες της κυβέρνησης, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών της χώρας, Andres Velasco. Ο υπουργός είπε ότι η οικονομία θα έχει μάλλον τον ίδιο ρυθμό ανάπτυξης των δύο προηγούμενων ετών, όταν αναπτύχθηκε με ρυθμό 6,2% και 6,3% αντιστοίχως.
Το γεγονός ότι σήμερα η Χιλή διαθέτει μια εύρωστη, ισχυρή και ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία, σε μια περιοχή όπου οι γείτονές της αντιμετωπίζουν τεράστια οικονομικά προβλήματα, είναι απόδειξη των γερών της οικονομικών της βάσεων, θεμελιωμένων βαθιά στη φιλοσοφία των ανοιχτών αγορών και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Δεν διαθέτει μόνο την πιο ισχυρή οικονομία της περιοχής, με σταθερά μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά ως αποτέλεσμά της και την πιο ισχυρή δημοκρατική διακυβέρνηση και το μεγαλύτερο σεβασμό στα ατομικά, κοινωνικά και πολιτικά, δικαιώματα. Η κατανόηση του πλαισίου της σύγχρονης χιλιανής παραγματικότητας απαιτεί μια μικρή ιστορική αναδρομή.
Στις προεδρικές εκλογές του 1970, μετά από πολλά χρόνια κεντρώας χριαστιανοδημοκρατικής διακυβέρνησης, κέρδισε ο Allende, με την οριακή πλειοψηφία του 1% (36% σε σχέση με το 35% του συντηρητικού Alessandri και του 28% του χριστιανοδημοκράτη Tomic). Η νίκη του Allende ήταν αποτέλεσμα της διάσπασης του κεντροδεξιού συνασπισμού που τον είχε κερδίσει τις εκλογές του 1964 με 56% (με ηγέτη τον τότε κεντρώο Frei, οποίος όμως δεν κατέβηκε ξανά το 1970 και ο διάδοχός του Tomic δεν έγινε καθολικά αποδεκτός). Η ακολουθούμενη μέχρι τότε πολιτική είχε μια ευρύτατη κοινωνική αποδοχή, όπως δείχνουν τα αποτελέσματα των εκλογών (και το 56% του 1964 και το άθροισμα 63% των δύο υποψηφίων του 1970). Αντίθετα, παρά την οριακή του νίκη και την μειοψηφική αποδοχή, ο Allende εφάρμοσε ένα επιθετικό και καταστροφικό οικονομικό πρόγραμμα προκειμένου να εθνικοποιήσει τα μέσα παραγωγής και να σοσιαλιστικοποίησει την κοινωνία.
Η πρώτη χρονία διακυβέρνηση του Allende ήταν εντυπωσιακή (όπως συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις που κάποιοι αποφασίζουν να φάνε τα έτοιμα). Το 1971 το ΑΕΠ αυξήθηκε 7,7%, η ανεργία μειώθηκε στο 4% και οι μισθοί αυξήθηκαν 23%! Αυτή όμως η ανάπτυξη δεν ήταν αποτέλεσμα της αποτελεσματικής λειτουργία της οικονομίας αλλά του ανοίγματος της κρατικής κάνουλας χωρίς όρια. Ο Αllende απλά έσφαξε την κότα που έκανε αυγά για να φάει το κρέας, και τα αυγά τελείωσαν πολύ γρήγορα. Ήδη από το 1972 το ΑΕΠ βρισκόταν σε πτώση. Τα τεράσια ελλείματα του Allende χρηματοδοτήθηκαν από την Κεντρική Τράπεζα, που αναγκάστηκε να τυπώσει πληθωριστικό χρήμα για να τα καλύψει, εκτινάσοντας των πληθωρισμό στο 600%. Αυτό μηδένισε τα όποια κέρδη στο εισόδημα των φτωχότερων στρωμάτων, καθώς οι μισθοί το 1972 έπεσαν κατά 25%. Απεργίες και κινητοποιήσεις της αντιπολίτευσης συγκλόνιζαν την Χιλή από τον Οκτώβριο του 1972 και η παραίτηση του Allende γινόταν γενικό αίτημα.
Δυστυχώς όμως, ο Allende δεν πρόλαβε να ηττηθεί στις εκλογές, αφού τον πρόλαβε το πραξικόπημα της χούντας του Πινοσέτ τον Σεπτέμβρη του 1973. Μια απαράδεκτη (και ίσως αχρείαστη) κατάλυση της δημοκρατίας, με την υποστήριξη του Κίσσιντζερ στα πλαίσια του ψυχροπολεμικού ανταγωνισμού των υπερδυνάμεων. Μια καταπιεστική και αιματηρή χούντα που, με τα εγκλήματά της, ηρωοποίησε στα μάτια όλου του κόσμου την προηγούμενη καταστροφική διακυβέρνηση και εμπόδισε την εκλογική καταδίκη που της άξιζε. Μια σχεδόν textbook περίπτωση, πώς η καταστροφή και η εθνικοποίηση της οικονομίας οδηγεί σε αντιδημοκρατικές λύσεις, όπως περιγράφεται στο “Δρόμο προς τη Δουλεία“. Ο Allende πρόβαλε τον σχεδιασμό της οικονομίας ως λύση για την ανάπτυξη και την βελτίωση των φτωχότερων στρωμάτων, απέτυχε όμως παταγωδώς να παρουσιάσει αποτελέσματα. Έκανε όμως τους Χιλιανούς πιο δεκτικούς σε άλλους σχεδιαστές με λιγότερες δημοκρατικές ευαισθησίες.
Στόχος της χούντας ήταν να γυρίσει τα πράγματα στην προ-1970 κατάσταση, γι’αυτό και υποστηρίχθηκε από πολλούς που είχαν θιγεί από τις αλλαγές του Allende. Αρχικά σε όλα τα κρίσμια οικονομικά πόστα τοποθετήθηκαν στρατιωτικοί με μηδενικές γνώσεις οικονομικών, με αποτέλεσμα η κρίση απλώς να μεγαλώνει. Η κατάσταση ανάγκης οδήγησε την χούντα σε λύσεις στις οποίες κανένα απολυταρχικό ολοκληρωτικό καθεστώς δεν θα κατέφευγε, την φιλελευθεροποίηση της οικονομίας και τον περιορισμό του κρατικού ελέγχου. Άλλωστε τα ίδια μέτρα προτάθηκαν και σε άλλες απολυταρχίες όπως την Κίνα, την Γιουγκλαβία και την Νότια Αφρική, με πολύ μικρότερα αποτελέσματα. Είναι πραγματικά θαύμα το γεγονός ότι ένα καθεστώς υιοθέτησε πολιτικές που μακροπρόθεσμα υπέσκαπταν τα ίδια του τα θεμέλια, αλλά η άμεση κρίση και η έλλειψη πρόθυμων επιστημόνων οικονομολόγων να βοηθήσουν, οδήγησε στο πολιτικό αυτό παράδοξο. Οι λεγόμενοι Chicago Boys ήταν περίπου 30 Χιλιανοί οικονομολόγοι, που είχαν σπουδάσει οικονομικά στο πανεπιστήμιο του Σικάγο, και που ήταν από τους λίγους που δεν ήταν ύποπτοι σχέσεων με την προηγούμενη κυβέρνηση.
Ο ίδιος ο Μίλτον Φρίντμαν, παρότι έδωσε διαλέξεις στην Χιλή (όπως και σε πολλά άλλες δικτατορίες, όπως η Κίνα) για την αξία της ελεύθερης οικονομίας, ουδέποτε έγινε σύμβουλος της χιλιανής κυβέρνησης ούτε ενέκρινε τις πολιτικές θέσεις του καθεστώτος (παρά την λάσπη περί του αντιθέτου). Επικρότησε όμως την εφαρμογή των οικονομικά φιλελεύθερων πολιτικών, οι οποίες σταδικά οδήγησαν και στην βελτίωση της χιλιανής οικονομίας και την επικράτηση πολιτικά φιλελεύθερων πρακτικών. Η αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1990 ήταν η δικαίωση οχι μόνο της θεωρίας ότι ο οικονομικός φιλελεύθερισμός οδηγεί στον πολιτικό, αλλά και της άποψης ότι η μεγαλύτερη βοήθεια στον καταπιεσμένο λαό ενός αυταρχικού κράτους δεν είναι η απομόνωση ή τα εμπάργκο αλλά το εμπόριο και το άνοιγμα των αγορών του. H oικονομική ελευθερία είναι η βάση της ευημερίας και της δημοκρατίας
Η εφαρμογή των πολιτικών της σχολής του Σικάγο αρχίζει τον Απρίλιο του 1975 και τα θεαματικά τους αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν. Τα μέτρα περιλάμβαναν μείωση εισαγωγικών δασμών, απευλευθέρωση τιμών, μείωση των κρατικών δαπανών, μείωση των δημοσίων υπαλλήλων και η κατάργηση των κρατικών επιδοτήσεων. Ο φόρος εισοδήματος δεν ξεπερνούσε το 10%, μεγάλος αριθμός κρατικών επιχειρήσεων ιδιωτικοποίηθηκε, επιτράπηκε η ίδρυση ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και η οικονομία προσανατολίστηκε στο εξαγωγικό εμπόριο στην παγκόσμια αγορά. Σε δεύτερο χρόνο ελαστικοποιήθηκε η αγορά εργασίας, το σύστημα υγείας κατέληξε στην συνύπαρξη ενός μείγματος ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, το ασφαλιστικό σύστημα ιδιωτικοποίθηκε και βασίστηκε στην επενδυτική απόδοση των ατομική εισφορών και όχι στην αναδιανομή, ενώ και η εκπαίδευση αποκεντρώθηκε και ιδιωτικοποίθηκε.
Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους της προπαγάνδας εναντίον των μεταρρυθμίσεων των Chicago Boys είναι η χειροτέρευση της θέσης των φτωχότερων και το άνοιγμα των ανισοτήτων. Γι’αυτό και οι συγκρίσεις που υποτίθεται ότι δείχνουν την αποτυχία τις ελεύθερης αγοράς δεν συγκρίνουν με την κάτασταση που υπήρχε πριν τις μεταρρυθμίσεις αλλά με το 1970, δηλαδή πριν την καταστροφική επίδραση του Allende! Στην πραγματικότητα η μεγάλη αύξηση των ανισοτήτων και της ανεργίας σημειώθηκε πριν και όχι μετά την αρχή της εφαρμογής των αλλαγών τους (τον Απρίλιο του 1975), ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης της υπερχρεωμένης, πληθωριστικής, κρατικίστικης οικονομίας. Το 1974 η αξία των μισθών είχαν φτάσει πλέον στο 64.7% περίπου του 1971. Αντίθετα, ήδη από το 1976 είχαμε τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης και ανάπτυξης. Μέχρι το 1982 οι μισθοί είχαν φτάσει πάλι στο 109% του 1971. Η οικονομία αναπτυσσόταν με σταθερούς μεγάλους ρυθμούς που έφτασαν το 9,9% το 1977 και ο πληθωρισμός έπεσε το 1981 το 9,5%, διασφαλίζοντας τα εισοδήματα από τον εξανεμισμό τους.
Παρά τις μεγάλα ανοίγματα στην αγορά, η χούντα κράτησε στα χέρια της το μονοπώλιο των ορυχείων χαλκού, που είναι το κύριο εξαγωγικό προϊόν της Χιλής και βάση της χρηματοδότησης του καθεστώτος και εξυπηρέτησης του εξωτερικού δανεισμού της, το οποίο έγινε η αχίλλειος πτέρνα του συστήματος. Το 1982 η διεθνής πτώση της τιμής του χαλκού απέδειξε το πόσο επικίνδυνο είναι να στηρίζεται ένα κράτος στην λειτουργία του ως επιχειρηματίας. Η κρίση του 1982-83 δεν είναι δείχνει την αποτυχία της ελεύθερης αγοράς, αφού δεν προκλήθηκε από κει αλλά από τον τομεά της χιλιανής οικονομίας με τον βαρύτερο κρατικό έλεγχο. Ήταν μια κρίση όπως αυτές που βιώνουν όλα τα κράτη που στηρίζονται στην εξαγωγή πρώτων υλών, όπως πχ μια ραγδαία πρώτη της τιμής του πετρελαίου οδηγεί σε κρίση τις οικονομίες των κρατικοδίαιτων πετρελαιοπαραγωγών χωρών. Η αντίδραση δε του κράτους στην κρίση, ήταν η ακριβώς αντίθετη από αυτή που δίδασκαν οι καταστροφικές εμπειρίες της Μεγάλης Ύφεσης στις ΗΠΑ, επαναλαμβάνοντας τα ίδια σφάλματα, Η κυβέρνηση αντέδρασε περιοριστικά, μειώνοντας τα έξοδα και τους μισθούς ενώ κρατικοποίησε τις ιδιωτικές τράπεζες.
Μέχρι την πτώση της χούντας ακολούθησε άλλος ένας γύρος ταχείας ανάπτυξης, ως αποτέλεσμα των επιπλέον φιλελεύθερων μέτρων που πάρθηκαν. Το 1989 η αύξηση του ΑΕΠ έτρεχε με ρυθμούς 10%, η ανεργία είχε πέσει στο 6,4% και οι μισθοί είχαν επανέλθει στο 92% του 1970 (σε σύγκριση με το -12,9% ανάπτυξη, 16,4% ανεργία και 64,7% αξία μισθών το 1975 όταν ξεκίνησε η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας). Ο πληθωρισμός ήταν το 1988 στο 12,5% από το 369,2% του 1974 και το 343% του 1975. Επίσης το ποσοστό του ΑΕΠ που αναλογούσε στο φτωχότερο 40% του πληθυσμού αυξήθηκε από το 11,5% του 1970 στο 12,6% το 1989.
Στο γράφημα φαίνεται πώς η περίοδος 1970-1975 σταμάτησε την σταθερή πορεία ανάπτυξης της Χιλής, καθώς και τις 2 περιόδους οικονομικού boom, το 1975-1981 και το 1983-1998 (ενώ σήμερα η Χιλή βιώνει το τρίτο boom της, 2000-2006).
Το 1990 αποκαταστάθηκε η δημοκρατία στην Χιλή, όλες όμως οι βασικές οικονομικές πολιτικές της χούντας παρέμειναν συνεχίζοντας να τροφοδοτούν την ανάπτυξη της χώρας. Όταν ήρθε στην εξουσία ο Aylwin, διατηρήθηκαν όλοι οι βασικοί προσανατολισμοί της οικονομίας και προστέθηκαν μια σειρά από μεταρρυθμίσεις διαφοροποίησης, αναβάθμισης και ενίσχυσης των εξαγωγών. Η Χιλή αναπτύχθηκε της περίοδο 1990-1997 με κατά μέσο όρο με 7,2%. Το ποσοστό των ανθρώπων κάτω από το όριο της φτώχειας έπεσε κατά 24% μεταξύ 1987-2001 ενώ το 2001 ο πληθωρισμός ήταν πλέον 2,6%. Η Χιλή είναι ο ασφαλέστερος προορισμός επενδύσεων στην περιοχή. Η σημερινή οικονομική της ευρωστία αποδεικνύει ότι μπορεί μεν μια οικονομικά φιλελεύθερη πολιτική να εφαρμοστεί με το ζόρι από μια χούντα, όμως όταν συνδυάζεται με πολιτικό και κοινωνικό φιλελευθερισμό γίνεται πολύ παραγωγικότερη και αποδοτική, πράγμα που αποτελεί ένα από τα κυριότερα διδάγματα της χιλιανής ιστορίας.
Καθώς η χώρα πλουτίζε μέσω των ελεύθερων αγορών, έγιναν πλέον δυνατές οι παροχές προς τους ασθενέστερους. Όχι μέσω της εθνικοποίησης και καταστροφής της παραγωγικής βάσης, όπως προσπάθησε ο Allende, ούτε μέσω του παρεμβατισμού και της ρύθμισης της οικονομίας, ούτε μέσω της ανάληψης από το κράτος επιχειρηματικού ρόλου. Αντίθετα, διατηρώντας σε μεγάλο βαθμό την οικονομική ελευθερία της (είναι 14η στον κατάλογο των χωρών με βάση τον δείκτη οικονομικής ελευθερίας), άρχισε να δημιουργεί ένα δίχτυ ασφαλείας για τους λιγότερο πετυχημένους. Ένα δίχτυ που αποτελεί φιλελεύθερη πρόταση πολύ πριν οι διάφορες κρατικοπαρεμβατικές ιδεολογίες το υιοθετήσουν (όταν ο Μίλτον Φρίντμαν μιλούσε τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα ή τον αρνητικό φόρο, αυτοί που σήμερα τον αντιγράφουν μίλαγαν για ουτοπικές ολοκληρωτικές κοινωνίες).
«Η οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με ανάλογους ρυθμούς», είπε ο σημερινός υπουργός Οικονομικών της χώρας Velasco κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνέντευξης στο Σαντιάγο, συμπληρώνοντας: «Οι χώρες μπορούν να αναπτυχθούν και να είναι ανταγωνιστικές και παράλληλα να είναι κοινωνικά υπεύθυνες». Η κυβέρνηση της Χιλής θέλει να εξασφαλίσει την ανάπτυξη για έβδομο έτος το 2006 και στα σχέδιά της περιλαμβάνεται η αύξηση των συντάξεων των φτωχών ηλικιωμένων.
Περισσότερα:
EMPOWERING WORKERS: THE PRIVATIZATION OF SOCIAL SECURITY IN CHILE
THE SUCCESS OF CHILE’S PRIVATIZED SOCIAL SECURITY
Macroeconomic Stability and Income Inequality in Chile
Success Story in Latin America
Και η αρνητική άποψη:
Miracle cure, but the medicine was bright red
Macroeconomic stabilization as the ground of structural reforms in Chile
The dark side of Chile’s economic miracle
Πολύ αξιόλογο άρθρο. Εγώ απλά να σημειώσω ότι η περιλάλητη κρίση των αρχών του 80 επληξε όλες σχεδόν τις χώρες της Νότιας Αμερικής και όχι μόνο την “νεοφιλελεύθερη” Χιλή όπως σπεύδουν να ισχυριστούν όσοι προσπαθούν να κερδοσκοπήσουν πολιτικά πάνω στις οικονομικές καταστροφές και τον ανθρώπινο πόνο. Αντίθετα μαλιστα, η Χιλή ήταν η πρώτη χώρα που ξέφυγε από αυτήν την κρίση σε σχέση με τις υπόλοιπες λατινοαμερικανικές οικονομίες.
Η περίπτωση της Χιλής και ιδίως ο παράδοξος συνδυασμός της ελεύθερης οικονομίας με μια στυγνή διακυβέρνηση έδωσε λαβή στους πάσης φύσεως εχθρούς του φιλελεύθερισμού να χτυπήσουν με όλη τους τη δύναμη τα οικονομικά μέτρα συμψηφίζοντας τα με τα πολιτικά. Ακόμα και διαφοροι επιστημονοφανείς θεωρητικολογούντες του μαρξισμού πλειοδότησαν στο συνήθη λαικισμό ξεχνώντας φαίνεται τη θεμελιώδη διαλεκτική αλληλεπίδραση οικονομικών βάσεων-πολιτικού επικοδομήματος (που στις μπροσούρες τους δεν παύουν να επαναλαμβάνουν) και θεωρώντας ότι η ανατροπή του τελευταίου ήταν εξέλιξη άσχετη με τις νέες βάσεις που έθεσε η ηγεσία της δικτατορίας στον οικονομικό τομέα. Απλά θλιβερό…
Παρα πολύ καλό το αρθρο και πάνω στην ώρα(πιο καλό τάιμινγκ δεν γινόταν!)
Ολη η φάση με τα ορυχεία χαλκού αποτέλεσε ένα από τα βασικά ζητήματα στις προεκλογικές εκστρατείες των Frei,Alessandri,Allende,κλπ.Η κρατικοποίησή τους ήταν αυτό που εκμεταλλευόταν όποιος πήγαινε να ανέβει στην εξουσία τις δεκαετίες 60/70 ως τον Pinochet που ανέβηκε μια κι όξω.
Τώρα,ένα άλλο ενδιαφέρον για τη Χιλή είναι πως όπως και η Ελλάδα η οικογενειοκρατεία καλά κρατεί στην πολιτική.Κάπου στη δεκαετία του 90 έσκασε μύτη ένας Frei jr.
Τέλος,το σημερινό σύνταγμα,σχεδόν προιόν του καθεστώτος Pinochet έχει μετατραπεί σε λίγα σημεία(αλλά σε πολλές αναθεωρήσεις).Αλλά χαρακτηριστική είναι η αναθεώρηση του άρθρου νομίζω 24 παράγραφος 9 για την αναγκαστική απαλλοτρίωση.
Για τις πρόσφατες εκλογές,μια φίλη μου συνταγματολόγος Χιλιανή δηλώνει δυσαρεστημένη και προτιμούσε αντί της Bachelet να παραμείνει ο Ricardo Lagos.
Ένα άλλο που διαπίστωσα είναι πως η δική μας μπανανία,ένα μυστήριο για την ανθρωπότητα ως το αβούλιαστο καράβι έχει τόσα κοινά με τις χώρες τις λατινικής Αμερικής.Δεν είναι καθόλου τυχαίο που στην Ελλάδα έπιασαν οι σαπουνόπερες(τίποτε σε αυτή τη ζωή δεν είναι τυχαίο)
Γενικότερα η οικονομία και οι επενδύσεις σε χώρες της Λατινικής Αμερικής είναι εξαιρετικό θέμα και μου αρέσει όσο λίγα,και ως γενική παρατήρηση για τη Χιλή έχω να πω ότι δεν ανήκει στα ντόμινο που παρατηρήθηκαν τη δεκαετία 80-90,εμφανίζει εξαιρετική σταθερότητα.
(Θα γράψω περισσότερα επί του θέματος αφού δώσω εξετάσεις καθώς Χιλή,Μεξικό,Βραζιλία,Νοτιοανατολική Ασία,και τώρα Σοβιετική Ένωση και οι οικονομίες τους αποτελούν μέρος της εξεταστέας ύλης,αλλά είμαι εντελώς αδιάβαστη)
οντως η Λατινικη Αμερικη μας μοιαζει αρκετα. Μονο που εμεις ξεπερασαμε τα παπανδρεϊκα μας χρονια με την φρικτη δεκαετια του 80, ενω μερικες χωρες εκει οπως η Βενεζουελα φαινεται να μπαινουν ολο και πιο βαθια. Νομιζω βεβαια οτι αν δεν ειχαμε και μεις το προνομιο της γεωγραφικης θεσης και της ΕΕ, θα ειμασταν κατι παρομοιο με την Ουρουγουαη σημερα.
Οι ψυχολογικοι και πολιτισμικοι λογοι που μας οδηγησαν σε παρομοια μοιρα, υποστηριζω προχειρα οτι ειναι ο αντιαμερικανισμος μας που ηρθε ισως μετα απο χοντροκομμενες αμερικανικες επεμβασεις. Συνδεσαμε τις ορθες οικονομικες πολιτικες με τους Αμερικανους και ετσι ειχαμε αποστροφη και στα δυο.
Τελοσπαντων, για να μενουμε στο θεμα, βρισκω τρομερα ενδιαφερουσα την συγκριση Αργεντινης-Χιλης. Η Αργεντινη ηταν πριν 100 χρονια μια απο τις 10 πλουσιοτερες χωρες στον κοσμο, κατι που φαινεται απο τα πληθη ευρωπαιων (Ιταλων, Γερμανων) που κατεφυγαν εκει. Λοιπον σημερα η χωρα βαδιζει απο κριση σε κριση και η Χιλη νομιζω την ξεπερασε σε κατα κεφαλην εισοδημα! Ισως θα επρεπε να προσθεσουμε στο πολυ ενδιαφερον αρθρο μια τετοια συγκριση…
Είναι πάντως αξιοπερίεργο πως δεν ανοίγουν τα μάτια τους οι πολιτικές ηγεσίες των γύρω χωρών. Αφού είναι ηλίου φανερότερο ποιές συνταγές πετυχαίνουν! 🙁
Αυτό λες,ή που στη Βενεζουέλα για ό,τι κακό συμβαίνει κατηγορούν τη Χιλή;Πραγματικά η Χιλή είναι περίεργο παράδειγμα να το εξετάσει κανείς.Σωτήρη,η σύγκριση Αργεντινής-Χιλής είναι όντως εξαιρετική περίπτωση.
Ζητώ συγγνώμη για την κατάχρηση του χώρου αλλά η απάντησή μου στον-ην SG σε σχετικό ερώτημα στο κείμενο περί ερασμικής προφοράς βρίσκεται στο εν λόγω κείμενο και αναμένει ανάγνωση. Ζητώ επίσης συγγνώμη για την καθυστέρηση αλλά δεν έχω δίκτυο στο σπίτι οπότε και χρησιμοποιώ δημόσιο υπολογιστή. Ευχαριστώ.
Αν δεχθούμε ότι το πολιτικό καθεστώς που στερούσε πολιτικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα Δικαιώματα των πολιτών της Χιλής είχε ένα καλό οικονομικό επιτελείο, τότε και το προηγούμενο καθεστώς με αφετηρία και προτεραιότητες στο σεβασμό των πολιτικών δικαιωμάτων διέθετε ένα κακό οικονομικό επιτελείο, αξίζει να γίνει μιά έρευνα προσωποποίησης του και ιστορικότητας αυτού του οικονομικού επιτελείου,ποιοί, πώς πόθεν. Νομίζω η παράκαμψη και συσκότιση αυτού τού 4ου παράγοντα-Αλλέντε,Πινοσέτ,σχολή Σικάγου, κρύβει αλήθειες χρήσιμες.
Οι περισσότεροι συμφωνούν στο συνδυασμό πολιτικών ελευθεριών με οικονομικούς δείκτες ανάπτυξης όπως είναι σήμερα στη Χιλή με πρόεδρο τη Μισέλ Μπατσελέ. Αλλοι τόσοι διαφωνούν να θυσιάσουν τις πολιτικές τους ελευθερίες για στείρα οικονομική ανάπτυξη.
Το ζήτημα δε βρίσκεται να δεχθούμε όπως λές, “ότι ο οικονομικός φιλελεύθερισμός οδηγεί στον πολιτικό”, αλλά αν εννοείς ότι η στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων προυποθέτει και συνδυάζεται με την άσκηση φιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής μετά απο μια πολιτική ελευθεριών με αποτυχημένη λαϊκιστική οικονομική πολιτική, με το επίπονο ερώτημα ποιοί είναι αυτοί οι τελευταίοι που τη σχεδίασαν.
αν εννοείς ότι η στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων προυποθέτει και συνδυάζεται με την άσκηση φιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής μετά απο μια πολιτική ελευθεριών με αποτυχημένη λαϊκιστική οικονομική πολιτική, με το επίπονο ερώτημα ποιοί είναι αυτοί οι τελευταίοι που τη σχεδίασαν.
Αλοίμονο αν ίσχυε κάτι τέτοιο. Όλοι καταδικάζουν τα εγκλήματα του καθεστώτος Πινοσέτ, αυτό που επίσης όλοι επικροτούν είναι πως σε ένα τέτοιο καθεστώς (που συνήθως χαρακτηρίζονται από πλήρη κρατισμό, παρεμβατισμό και συντηρητική οικονομική πολιτική) δόθηκαν τα ηνία της οικονομίας σε ανθρώπους που ο Allende δε θα εμπιστευόταν ποτέ. Σίγουρα δε θα έδειχνα αυτό το άρθρο σε ένα Χιλιανό που έχασε τον πατέρα του λόγω του Πινοσέτ, ούτε φυσικά ισχυρίζομαι ότι πρέπει οι Χιλιανοί να βλέπουν τη χούντα σαν σωτήρα τους.
Αντιστοίχως στην Ελλάδα επί χούντας ολοκληρώθηκαν πολλά και σημαντικά δημόσια έργα είχε δοθεί μέχρι και αμνηστία. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να νοιώθουμε ευγνωμοσύνη για αυτό το καθεστώς και να το νοσταλγούμε. Ούτε όμως πρέπει να νοσταλγούμε τις εποχές “Τσοβόλα δώστα όλα” μόνο και μόνο από αντίδραση στη μετέπειτα οικονομική λιτότητα που -αναγκαστικά- ακολούθησε.
Φώτη βρίσκω αρκετές ανακρίβειες και ένα-δυό λογικά άλματα στο άρθρο. Όταν βρω χρόνο θα γράψω post-length απάντηση, αλλά επιγραμματικά: η οικονομική αποτυχία του Allende είναι άδικο να αποδίδεται μόνο στην οικονομική του πολιτική. Υπήρχαν ισχυρότατες εξωτερικότητες που έφεραν την οικονομική πτώση του ’72, ενώ το ’73 ο Allende ουσιαστικά δεν κυβερνούσε πλέον. Επίσης η δημοφιλία του την εποχή του πραξικοπήματος ήταν πολύ υψηλότερη απ’ όσο υπονοεί το άρθρο.
Ακόμα: η κρίση του ’82-’83 δεν οφειλόταν στην πτώση της τιμής του χαλκού, αλλά στον ξαφνικό περιορισμό του διεθνούς δανεισμού προς λατινοαμερικανικές χώρες – η Χιλή ήταν η πλέον χρεωμένη. Η δε ανάκαμψη, μετά τα μέσα των 80ς, έγινε ερήμην των Chicago Boys. Τέλος o ισχυρισμός ότι ο οικονομικός φιλελευθερισμός του Πινοσέτ υπονόμευσε το καθεστώς του και έφερε τη δημοκρατία είναι πολύ τραβηγμένος – αν η Χιλή αποτελεί case-in-point ότι ο οικονομικός φιλελευθερισμός είναι η ατμομηχανή της δημοκρατίας, τότε μιλάμε για πραγματικό μουτζούρη! Ο Π. ήταν ο μακροβιότερος μιας μεγάλης λίστας δικτατόρων της Ν. Αμερικής, κυβέρνησε 17 ολόκληρα χρόνια και αποχώρησε σαν κύριος.
Ναυά.. ,
“δόθηκαν τα ηνία της οικονομίας σε ανθρώπους που ο Allende
δε θα εμπιστευόταν ποτέ.”
ποιοί έδωσαν τα ηνία, σε ποιούς; that ‘s the point
Καλώς ή κακώς η φράση ότι ο οικονομικός φιλελευθερισμός οδηγεί στον πολιτικό και όχι το ανάποδο φαίνεται να είναι αλήθεια.Διότι ο οικονομικός φιλελευθερισμός όπως τον αντιλαμβανόμαστε στο πλαίσιο ενός κράτους δικαίου οδηγεί αναπόφευκτα στην υιοθέτηση νομοθετικών μορφωμάτων με κεντρικό πυλώνα τη διαφάνεια.Είναι απλό.Παρέχεις δικαστική προστασία σε όλα τα επίπεδα,και το κράτος δικαίου στα χαρτιά όταν συνοδεύεται από οικονομία της αγοράς καταλήγει να γίνει και κράτος δικαίου στην πράξη.Άσε που σε μια οικονομία ελεύθερης αγοράς είναι αναπόφευκτη η κοινωνική κινητικότητα με αποτέλεσμα την πιο έντονη διακίνηση ιδεών.
Τελικά νομίζω ότι συμφωνώ απόλυτα με το Φώτη στη θέση ότι ο οικονομικός φιλελευθερισμός φέρνει τον πολιτικό (αν και με τον Μίλτον Φρίντμαν δεν τα έχω και πολύ καλά…)
Ελβίρα.
..«Διότι ο οικονομικός φιλελευθερισμός όπως τον αντιλαμβανόμαστε στο πλαίσιο ενός κράτους δικαίου οδηγεί αναπόφευκτα στην υιοθέτηση νομοθετικών μορφωμάτων με κεντρικό πυλώνα τη διαφάνεια.» … από «Μπέρτολ Μπρέχτ»
ή Πιραντέλο; «έτσι είναι αν έτσι νομίζετε».
δλδ το καθεστώς Πινοσέτ με τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ισοδυναμεί με το κράτος δικαίου που αναφέρεις παραπάνω;
Το καθεστώς Πινοσέτ έκατσε εκεί για τόσα χρόνια.Κανένας χρόνος δεν ήταν ίδιος με τον άλλο,και επιπλέον,για αλλαγή (ασφαλώς δεν υπερασπίζομαι το καθεστώς!)αλλά,κοιτάξτε λίγο και την κοινή γνώμη στη Χιλή.Τελοσπάντων,θέλω να πω ότι οι δικτατορίες δεν επεβίωσαν ποτέ,έχουν όλες ημερομηνία λήξης,όπως και οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων,είναι σαν το the end of history,once a level of life has been achieved,it is difficult to go back.Είναι μεγάλη συζήτηση.Δηλαδή,όταν η οικονομία αρχίζει και δουλεύει,αρχίζουν οι επενδύσεις από το εξωτερικό, εισβάλλει μέσα η παγκόσμια τράπεζα και ξαφνικά δεν μπορείς να αποφύγεις δικαιοδοσίες και να κρυφτείς ή να κρύψεις πια τα πτώματα στις φυλακές σου.Το κράτος δικαίου δεν είναι στολή,σήμερα τη βάλαμε και αλλάξαμε,είναι προτσές,και παίρνει καιρόοοοοοοοο.Άρα κοιτάμε μια εικοσαετία και την πορεία προς το κράτος δικαίου,όχι σκέτες ημερομηνίες,κοιτάμε το πριν,το μετά και το ανάμεσα.
Για την Αργεντινή,μεγάλο κομμάτι του προβλήματος στη σύγκριση Αργεντινής Χιλής είναι ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο όχι μόνο δε βοήθησε στην περίπτωση της Αργεντινής,αλλά τα έκανε θάλασσα(μη πω κάτι χειρότερο).Δηλαδή,κάνανε τα λάθη τους εντός,αλλά και οι απέξω βάλανε το χεράκι τους (ο ΟΝήλ,με τις σοφές δηλώσεις τύπου “ποιός θα θυμάται την Αργεντινή μετά 5 χρόνια,εν έτι 2000.Εμείς σήμερα μπάρμπα!).Ωραίο βιβλίο επί του θέματος το “And the money kept rolling in (and out)”
Ξέχασα.Του Πιραντέλο το Έτσι είναι γιατί έτσι νομίζετε,εξαιρετικό θεατρικό,δεν είναι;
“Το κράτος δικαίου … είναι προτσέσ”, ελβί…
άρα όλα γίνονται αχταρμάς και πριονίδια.
Οι επιστημονικοί μέθοδοι θέλουν ΤΟΜΕΣ, όπως η κατανόηση των αρχιτεκτονικών μελετών,
της ηλικίας των δένδρων, των πετρωμάτων, κλπ
Αν κάνουμε τομή στη πολιτική Αλλιέντε αποδεικνύεται ότι εγκλωβίστηκε-παγιδεύθηκε απο Ποπήλιους κύκλους για να κυβερνήσει, με προτεραιότητα τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά χωρίς να γνωρίζει τους νόμους της οικονομίας. Ας ρώταγε τη σχολή του Σικάγου. Οπως λένε οι κινέζοι, δεν έχει σημασία τι χρώμα έχουν τα ποντίκια αρκείνα ξέρουν να πιάνουν ποντίκια.
Με την κατάληξη στο καθεστώς Πινοσέτ αποδεικνύεται ότι οι προθέσεις δεν αρκούν και μετατρέπονται σε Δούριο ίππο.
Η πολιτική του Αλλιέντε δεν μας αφορά για να δείχνουμε ελεημοσύνη και συμπαράσταση αλλά για να μαθαίνουμε όταν δεν είναι έτοιμοι να μη κυβερνάνε ή να κυβερνάνε μέχρι εκεί που γνωρίζουν. Βέβαια η κυβερνητική έχει αβεβαιότητα και ρίσκο, αλλά το στοίχημα δε το βάζουμε για να χάνουμε και να μας χρησιμοποιούν.
Αρα, μπορεί να λειτουργήσει ο Αλλιέντε με τη σχολή Σικάγου;
να βρεθεί η χρυσή ΤΟΜΗ εξυπηρέτησης των Α. Δικαιωμάτων και της οικονομικής επιστήμης, σε ένα ιστορικό προτσέσ;
Δεν είναι ουτοπία, γιατί η ιστορία συντίθεται απο αντίθετα, αυτό αποδεικνύεται απο τη διαλεκτική της.
“Ετσι είναι άν έτσι νομίζεται”, αποτελεί πλέον μια σοφή ρήση του Πιραντέλλο.
Πολλοί νομίζουν ότι δικαιώνει τις πλειοψηφίες και τους μηχανισμούς τους, αλλά ισχύει πρόσκαιρα και με ψευδοπροφήτες αρχηγούς.
Επειδή όμως ο Πιραντέλλο ώς Μεσόγειος εκ Νότιας Ιταλίας, γνώριζε την αρχαία τραγωδία, εννοεί τη συμφορά της τραγωδίας που έρχεται όταν δε χρησιμοποιούμε τη γνώση και βάζουμε το κάρο μπρός απο το ά-λογο.
NAΙ ΟΝΤΩΣ Η ΧΙΛΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΠΤΥΓΜΕΝΗ ΧΩΡΑ. ΑΛΛΑ ΣΤΗΝ ΧΙΛΗ ΔΕΝ ΧΤΙΖΕΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΟΠΟΥ ΤΟΥ “ΚΑΥΛΩΣΕΙ”, ΝΑ ΤΟ ΠΩ ΕΤΣΙ ΧΟΝΤΡΑ. ΣΤΗΝ ΧΙΛΗ ΔΙΑΤΗΡΟΥΝ ΕΝΑΝ ΘΑΥΜΑΣΤΟ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΠΛΟΥΤΟ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΗΤΑΝ ΣΤΡΑΒΟΣ Ο ΓΑΪΔΑΡΟΣ ΚΑΙ ΕΓΙΝΕ ΚΙ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΕΤΣΙ. ΕΧΕΤΕ ΔΕΙ ΤΟ ΜΕΤΡΟ ΤΟΥ ΣΑΝΤΙΑΓΟ? ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΚΑΙ ΘΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΤΕ.ΟΣΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΟΣΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΑΝΑΡΧΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΒΙΟΥ, ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΩΝ ΕΕΕΕΕ ΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΠΟΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΝΑ ΕΒΡΙΣΚΕ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ????????
Καλό το σχόλιο για την Χιλή αλλά όχι πλήρες. Στην χώρα αυτή καταπατώνται ακόμη τα ανθρώπινα δικαιώματα και υπάρχουν πολιτικοί κρατούμενοι με τους νόμους της χούντας. Οι άνθρωποι που διώκονται λέγονται Mapuche και αποτελούν το 10% του πληθυσμού της Χιλής, κατοικούν στον νότο που κατελήφθη βιαίως απο την Χιλή τον 19ο αιώνα. Η ανάπτυξη της Χιλής γίνεται σε βάρος της γής των ιθαγενών. Αυτή τη στιγμή γίνονται απεργίες πείνας στις φυλακές της Χιλής απο αγωνιστές Mapuche σε εφαρμογή αντιτρομοκτατικών νόμων (συνθήκες Γκουντανάμο), χωρίς να έχουν υπαρξει πράξεις βίας (βόμβες, δολοφονίες κλπ. Η “δημοκρατική” Χιλή οφείλη να επιστρέψει την κλεμμένη γή στους κατοίκους της και να τους αναγνωρίσει τουλάχιστον αυτοδιάθεση όπως ορίζουν οι διεθνείς οργανισμοί για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Φυσικά στην Χιλή υπάρχουν ακόμα προβλήματα. Η ετήσια έκθεση των Δημοσιογράφων χωρίς σύνορα αναφέρει:
The Chilean media continues to be one of the freest in Latin America. However, the offices of the nationwide TV station TVN in Valparaíso were daubed with swastikas and death threats to its journalists on 15 July 2005 from neo-Nazis after a programme about them was broadcast. Fifteen years after the fall of the Pinochet dictatorship (1973-90), the authorities have still not recognised the rights of the Mapuche indigenous minority and their spokesman, Pedro Cayuqueo Millaqueo, editor of the magazine Azkintuwe, was sentenced on 2 June to spend 41 nights in prison. This was for not paying a fine imposed in 1999, when he was jailed for 61 days for occupying land that had been seized from the Mapuche. Some thought his magazine was the real target.
Δεν παύει όμως να είναι μια από τις πιο ελεύθερες και δημοκρατικές χώρες της περιοχής.
Η αλήθεια όταν λέγεται σίγουρα βοηθάει αλλά όταν γίνεται οδηγός για πράξεις σώζει.
Περίεργο άρθρο!!!!!
Κάποια προφανή πράγματα προσπαθεί (άκομψα τελείως) να τα παρουσιάσει ανάποδα.
1.”Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους της προπαγάνδας εναντίον των μεταρρυθμίσεων των Chicago Boys είναι η χειροτέρευση της θέσης των φτωχότερων και το άνοιγμα των ανισοτήτων.” : Η ανεργία το 1977 επί Allende ήταν 3% ενώ το 1975 (μετά την εφαρμογή των προτάσεων των Chicago Boys για τους οποίους η αγία τριάδα της ελεύθερης αγοράς είναι οι ιδιωτικοποιήσεις, η απορρύθμιση και οι περικοπες των κοινωνικών δαπανών) ήταν 25%. Και μη μου πεις ότι αυτοί που έμειναν άνεργοι ήταν πλούσιοι!
2.” ο πληθωρισμός έπεσε το 1981 το 9,5%, διασφαλίζοντας τα εισοδήματα από τον εξανεμισμό τους.” μην ξεχνάς ότι το 1982 η οικονομία της Χιλής κατέρρευσε. Υπερπληθωρισμός και ανεργία στο 30%. Ποιά εισοδήματα είπαμε;
Το 85% των εσόδων από τις εξαγωγές της Χιλής προέρχονταν από την κρατική εταιρεία εξόρυξης χαλκού Coldeco (την οποία ο Allende είχε εθνικοποιήσει).
Το 1982 ο Pinochet είδε και απόειδε και εθνικοποίησε τις επιχειρήσεις που είχε εθνικοποιήσει και πριν ο Allende και έδιωξε από τα κυβερνητικά πόστα τα Chicago Boys.
Έλεος πια με τον φιλελευθερισμό τύπου Φρίντμαν. Επειδή μας βγήκε ο κ… να πάρουμε πτυχίο δεν είναι ανάγκη να ταυτιζόμαστε ότι λέει ο καθένας που μας τον παρουσιάζουν σαν κορυφή στα οικονομικά.
“Δυστυχώς όμως, ο Allende δεν πρόλαβε να ηττηθεί στις εκλογές, αφού τον πρόλαβε το πραξικόπημα της χούντας του Πινοσέτ” ……………..Αυτη η φραση τα λεει ολα
[…] http://e-rooster.gr/04/2006/248 […]