Economic freedom is an essential requisite for political freedom. By enabling people to cooperate with one another without coercion or central direction, it reduces the area over which political power is exercised.
Milton Friedman
Ένα από τα θεμέλια του σύγχρονου φιλελευθερισμού είναι η προτεραιότητα που δίνει στο άτομο να διαχειρίζεται ελεύθερα χωρίς περιορισμούς του πόρους του. Η μεγιστοποίηση της οικονομικής ελευθερίας μιας κοινωνίας και των οικονομικών επιλογών του ατόμου βρίσκεται στον πυρήνα κάθε πραγματικά φιλελεύθερης πολιτικής και είναι ένα από τα βασικότερα εργαλεία μιας ανοιχτής κοινωνίας όχι μόνο για να παράγει ευημερία αλλά και για να διασφαλίζει την δημοκρατία και τις πολιτικές ελευθερίες. O βαθμός οικονομικής ελευθερίας κάθε κοινωνίας είναι μέγεθος μετρήσιμο και κάθε χρόνο δημοσιεύονται με βάση αυτόν εκθέσεις κατάταξης [1] των διαφόρων χωρών.
Τα συμπεράσματα των συγκρίσεών τους είναι πραγματικά εντυπωσιακά, αν και σπάνια γίνεται λόγος για αυτά στην χώρα μας. Όχι μόνο λόγω της απαράδεκτης θέσης μας [2], αλλά και διότι διαψεύδουν τις συνεχώς αναμασώμενες κυρίαρχες ιδεολογικές καραμέλες, που διαστρέφουν και συκοφαντούν κάθε πολιτική αύξησης των οικονομικών μας ελευθεριών. Βέβαια στην Ελλάδα ο παραλογισμός έχει ξεφύγει σε βαθμό να κατηγορείται ως “νεοφιλελεύθερη λαίλαπα” σχεδόν οποιαδήποτε κυβερνητική επιλογή, άσχετα με τα χαρακτηριστικά της. Ας δούμε λίγα στοιχεία για την οικονομική ελευθερία:
Η οικονομική ελευθερία σχετίζεται απόλυτα με το κατακεφαλήν εισόδημα. Μπορεί να υπάρχουν διακυμάσνεις και κάποιες εξαιρέσεις, αλλά η τάση είναι ξεκάθαρη: μια χώρα με οικονομικές ελευθερίες είναι κατά τεκμήριο πολύ πιο πλούσια από όσες επιμένουν σε παρεμβατικές επιλογές που περιορίζουν και καταπατούν την οικονομική ελευθερία του ατόμου:
H εξήγηση έρχεται από την πολύ στενή συσχέτιση οικονομικής ελευθερίας και ανάπτυξης. Μπορεί να συνυπάρχουν διάφορες συγκυρίες σε κάθε χώρα σε μια δεδομένη στιγμή, αλλά και πάλι φαίνεται ξεκάθαρα ότι η οικονομική ελευθερία δημιουργεί πολύ ευνοϊκότερες συνθήκες ανάπτυξης. Για μια χώρα που θέλει να ξεφύγει από τον κύκλο της ανέχειας, η υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων που αυξάνουν την οικονομική ελευθερία είναι αναγκαία συνθήκη, ίσως όχι παντά και ικανή από μόνη της:
Γεγονός απόλυτα λογικό, αφού το πόσο πιο ελεύθερη είναι μια οικονομία είναι από τα βασικότερα κριτήρια που την κάνουν ελκυστική σε επενδύσεις:
Όχι όμως μόνο αυτό, οι επενδύσεις σε ελεύθερες οικονομίες έχουν μεγαλύτερη αποδοτικότητα:
Το μικρότερο και με λιγότερες εξουσίες κράτος είναι λιγότερο δεκτικό στην διαφθορά και υπάρχουν λιγότερα κίνητρα για να το κάνει, αφού ελέγχει πολύ μικρότερα τμήματα της οικονομικής δραστηριότητας:
Η παραοικονομία είναι μικρότερη (για την μεγάλη σημασία της ενσωμάτωσης της παραοικονομιάς περισσότερα εδώ [3]):
Έτσι χώρες με μεγαλύτερη οικονομική ελευθερία έχουν κατα τεκμήριο χαμηλότερη ανεργία:
Τι γίνεται όμως με τις ανισότητες; Όπως βλέπουμε παρά την πολύ μεγάλη διαφορά στο κατακεφαλήν εισόδημα, οι χώρες με αυξημένη οικονομική ελευθερία δεν έχουν μεγαλύτερη ανισοκατανομή εισοδήματος, αφού το φτωχότερο 10% τους έχει παρόμοιο ποσοστό με τις φτωχότερες κοινωνίες:
Η μεγάλη διαφορά όμως γίνεται όταν το εισόδημα του φτωχότερου 10% σε απόλυτες τιμές. Η ελεύθερη οικονομία δεν στοχεύει στην κατάργηση των οικονομικών ανισοτήτων. Βελτιώνει όμως το επίπεδο ζωής και το εισόδημα όλων των στρωμάτων, πράγμα που την δικαιώνει αφού τα καταφέρνει καλύτερα από κάθε παρεμβατική πολιτική. Για να θυμηθούμε και τον Rawls: inequality is acceptable only if the lot of the worst off is improved:
Επιπλεόν, το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν κάτω από τα όρια τη φτώχειας μειώνεται:
Η παιδική εργασία μηδενίζεται στις χώρες με αυξημένο βαθμό οικονομική ελευθερίας:
Οι κοινωνίες με αυξημένη οικονομική ελευθερία, προσφέρουν πολύ καλύτερες συνθήκες ζωής στους πολίτες τους:
Πέρα όμως από όλα αυτά, είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η οικονομική ελευθερία είναι σε ευθεία συσχέτιση με τις πολιτικές ελευθερίες και την δημοκρατική διακυβέρνηση. Μπορεί να υπάρχουν επιμέρους διαφοροποιήσεις, μπορεί ανελεύθερα καθεστώτα να επιλέξουν πολιτικές οικονομικής ελευθερίας (υπονομεύοντας τα θεμέλιά τους), αλλά και πάλι φαίνεται η ξεκάθαρη τάση η οικονομική φιλελευθεροποίηση να οδηγεί τελικά στην πολιτική φιλελευθεροποίηση:
Θα μπορούσαμε να επεκταθούμε και στην συμβολή της ελεύθερης οικονομίας στον περιορισμό των ένοπλων συγκρούσεων [4] του πλανήτη ή στους μεγαλύτερους δείκτες προστασίας του περιβάλλοντος:
Νομίζω ότι τα παραπάνω στοιχεία επαρκούν για να δείξουν ότι οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που ζητούνε τον περιορισμό της γραφειοκρατείας [5], της φορολογίας [6], του ρόλου του κράτους ως επιχειρηματία [7] και των μονοπωλίων του, των κανονιστικών ρυθμίσεων, των επιδοτήσεων [8], των παρεμβάσεων στην αγορά [9] και την αύξηση της οικονομικής μας ελευθερίας είναι …καταστροφικές, απάνθρωπες ή ανάλγητες! Η σοβαρότητα δεν ήταν ποτέ χαρακτηριστικό της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας…
Διαβάστε περισσότερα:
Η ελεύθερη αγορά είναι η μόνη διέξοδος για την αλλαγή των ολοκληρωτικών καθεστώτων [10]
Ανοικτές αγορές και δημοκρατία: Πώς μπορεί ο καπιταλισμός να προωθήσει την πολιτική ελευθερία (και αντιστρόφως); [11]
Economic Freedom of the World: 2005 Annual Report [12]
Trading tyranny for freedom: How open markets till the soil for democracy [13]
The Noble Feat of Nike [14]
Democracy, Market Economics, and Development – An Asian Perspective [15]
CEIP – Economic Institutions, Democracy, and Development [16]
IMF – The Political Dimensions of Economic Reforms, Conditions for Successful Adjustment [17]