Είναι τα μάτια σοσιαλιστικά;
Φεβ 5th, 2007 | Τάκης Μίχας| Κατηγορία: Επιστήμες | Email This Post | Print This Post |του Τάκη Μίχα*
Αναμφίβολα ο ανταγωνισμός μεταξύ των ανθρώπων για, π.χ., την απόκτηση ερωτικού εταίρου ή σπάνιων πόρων έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη εξέλιξη. Ομως εξ ίσου σημαντικό ρόλο φαίνεται ότι έπαιξε και η λογική της συνεργασίας μεταξύ των ανθρώπων. Αυτό τουλάχιστον δείχνουν ορισμένα πρόσφατα ευρήματα της εξελικτικής βιολογίας, δηλαδή της επιστήμης η οποία προσπαθεί να εξηγήσει τη συμπεριφορά των σημερινών ανθρώπων με βάση τη δαρβινική θεωρία της εξέλιξης.
Η ιστορία ξεκινά με το ασπράδι των ματιών. Ενα από τα χαρακτηριστικά που διακρίνει τον άνθρωπο από τα άλλα πρωτεύοντα όντα είναι το μεγάλο μέγεθος του ασπραδιού των ματιών το οποίο περιβάλλει την ίριδα και την κόρη. Στα περισσότερα άλλα ζώα τα μάτια δεν περιβάλλονται από ασπράδι. Η ύπαρξη αυτού του λευκού χιτώνα μας διευκολύνει να δούμε πού κοιτάζει ο άλλος, κάτι που θα ήταν αδύνατο ή πολύ δύσκολο αν ολόκληρη η περιοχή ήταν σκοτεινή, χωρίς ασπράδι, όπως συμβαίνει με τα άλλα ζώα.
Με άλλα λόγια, ο άνθρωπος δεν μπορεί να κρύψει από τους συνανθρώπους του πού κοιτάζουν τα μάτια του. Αν λοιπόν ισχύει αυτό τότε συνεπάγεται ότι οι άνθρωποι προσέχουν περισσότερο τα μάτια των συνανθρώπων τους από ό,τι τα άλλα ζώα.
Το οποίο πράγματι ισχύει όπως επιβεβαιώθηκε πρόσφατα από ένα πείραμα που έγινε στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ Εξελικτικής Βιολογίας στη Λειψία της Γερμανίας. Οι ερευνητές προσπάθησαν να συγκρίνουν τις αντιδράσεις χιμπατζήδων και γορίλων με νήπια ηλικίας ενός έτους και δεκαοκτώ μηνών. Στο πείραμα ένας ενήλικος άνδρας αφού αποσπούσε την προσοχή του πιθήκου και του νηπίου κοίταζε προς το ταβάνι. Την πρώτη φορά κοίταζε μόνο με τα μάτια του το ταβάνι, τη δεύτερη έστρεφε τόσο τα μάτια όσο και το κεφάλι του προς το ταβάνι και την τρίτη έστρεφε μόνο το κεφάλι του, ενώ κρατούσε τα μάτια του κλειστά.
Τόσο οι πίθηκοι όσο και τα νήπια κοίταζαν προς την κατεύθυνση προς την οποία πίστευαν ότι κοίταζε ο ενήλικος. Όμως οι πίθηκοι ακολουθούσαν την κίνηση του κεφαλιού του ενηλίκου ανεξάρτητα από το πού κοίταζαν τα μάτια του. Αντίθετα τα νήπια ακολουθούσαν την κίνηση του ματιού ανεξάρτητα από την κατεύθυνση προς την οποία ήταν στραμμένο το κεφάλι.
Το πείραμα αυτό και ανάλογα που ακολούθησαν επιβεβαίωσαν ότι ο άνθρωπος ανέπτυξε μάτια με μεγάλο ασπράδι, που διευκολύνουν τους συνανθρώπους του να μπορούν να δουν πού κοιτάζει. Αν υποθέσουμε τώρα ότι τα χαρακτηριστικά τα οποία μεταφέρονται από γενιά σε γενιά είναι εκείνα που βοηθούν την επιβίωση και αναπαραγωγή του ατόμου, τότε προφανώς το ασπράδι των ματιών έπαιξε έναν ανάλογο ευεργετικό ρόλο.
Το ασπράδι οπωσδήποτε βοηθάει αυτόν που παρακολουθεί τα μάτια του άλλου: Αν ο Γιώργος της λίθινης εποχής γνώριζε τι κοιτάζει ο Κώστας, αυτό θα παρείχε σημαντικές πληροφορίες στον πρώτο για το τι αισθάνεται και τι σκοπεύει να κάνει ο δεύτερος. Ακόμα και τα νήπια προτού καν βγάλουν τους πρώτους ήχους κατανοούν ότι όταν κάποιος κοιτάζει ένα παιχνίδι αντί για κάποιο άλλο κατά πάσα πιθανότητα προτιμάει αυτό το παιχνίδι.
Όμως ποια ακριβώς ήταν τα πλεονεκτήματα για τον προϊστορικό πρόγονό μας Κώστα από το γεγονός πως ο Γιώργος και οι άλλοι άνθρωποι μπορούσαν να διαβάζουν τη ματιά του;
Σύμφωνα με το καθ. Μάικλ Τομασέλο, μια πιθανή απάντηση είναι ότι επιτρέπει το συγχρονισμό των δραστηριοτήτων, κάτι το οποίο ωφελεί αμφότερους.
«Αν μαζεύουμε φρούτα από ένα δέντρο», γράφει ο Τομασέλο, «όπου ο ένας κατεβάζει το κλαδί και ο άλλος τα κόβει, θα ήταν χρήσιμο -ιδιαίτερα προτού αναπτυχθεί η γλώσσα- για όλους μας να μπορούμε να συγχρονίζουμε τις δραστηριότητές μας και να ειδοποιούμε τον συνεργάτη μας για το τι πρόκειται να πράξουμε, χρησιμοποιώντας τα μάτια μας και πιθανώς διάφορες άλλες χειρονομίες που βασίζονται στην όραση».
Πάντως η συζήτηση δεν έχει τελειώσει και υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις του φαινομένου. Όμως όπως συμφωνούν όλοι οι ερευνητές, η δυνατότητα του να διαβάζουμε ο ένας τα μάτια του άλλου, που μας παρέχει το ασπράδι, δείχνει πόσο σημαντική ήταν η συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων από τα πρώτα στάδια της εξέλιξης.
Η συνεργασία και όχι ο ανταγωνισμός. Αν οι ανθρώπινες σχέσεις βασίζονταν κυρίως στον ανταγωνισμό -ή ακριβέστερα αν το περιβάλλον ευνοούσε τον ανταγωνισμό- τότε η φυσική επιλογή θα είχε προτιμήσει να απουσιάζει το ασπράδι από τα μάτια έτσι ώστε να μην μπορεί κανείς να διαβάζει τα μάτια του άλλου. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους πιθήκους. Σε ένα περιβάλλον το οποίο ευνοεί τον ανταγωνισμό, ασφαλώς αποτελεί πλεονέκτημα για τον παλαιολιθικό Κώστα να μην μπορεί ο Γιώργος να δει ότι ο πρώτος κοιτάζει μια ωραία μπανάνα -διότι απλούστατα ο δεύτερος θα τρέξει να τον προλάβει και να του τη φάει.
Φυσικά όλες αυτές οι διαπιστώσεις είναι προσωρινές, μέχρι δηλαδή ένα νέο πείραμα ή μια νέα θεωρία να ανατρέψει τα σημερινά δεδομένα. Διότι η επιστήμη -σε αντίθεση με τη θρησκεία και ορισμένα άλλα ψευτοεπιστημονικά πολιτικά δόγματα- προχωρεί ανατρέποντας συνεχώς τις ίδιες της τις βεβαιότητες.
—————————————————————————–
*www.tmichas.wordpress.com
δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» στις 30/01/2007
Ζούμε σ’ ένα κόσμο που εμείς το διαμορφώνουμε με τις επιλογές μας. Υπάρχει όμως και μια γενικότερη κατεύθυνση τουλάχιστον της ζωής και αυτή προσδιορίζεται από την εξέλιξη.
Η ίδια η εξέλιξη δεν προχωράει μόνο με τον ανταγωνισμό και ούτε ο ανταγωνισμός είναι αυτός που αποτελεί σκοπό γι’ αυτήν. Αν ήταν θέμα ανταγωνισμού-επιβίωσης τότε οι αμοιβάδες θα ήταν το πιο επιτυχημένο είδος καθώς έχουν επιβιώσει δισεκατομμύρια χρόνια.
Η εξέλιξη βασίζεται κυρίως στη συμβιωτικότητα και τη συνεργασία. Αυτή μοιάζει να είναι και η κατεύθυνσή της, από το απλούστερο στο πολυπλοκότερο. Γιατί;
Γιατί η ίδια η πολυπλοκότητα οδηγεί σε περιπλοκότητα (ελπίζω πως συνεχίζω να γίνομαι κατανοητός). Η περιπλοκότητα πάλι αναγκάζει τα άτομα και τα είδη να συνεργασθούν προκειμένου να την αντιμετωπίσουν. Αυτό οδηγεί σε επικοινωνία και σε σχέση –μη χωριστικότητα. Η κοινωνικότητα δηλαδή αποτελεί στόχο της εξέλιξης των ειδών.
Αν έρθουμε στη «σχέση» που μόλις προαναφέραμε θα διαπιστώσουμε πως για να είναι βιώσιμη απαιτεί κάποιους κανόνες εθελοντικής προσφοράς από τον ένα στον άλλο- συνεργασία δηλαδή μέσα από την οποία κερδίζουμε όλοι μας. Μία σχέση για να παραμείνει ως τέτοια πρέπει να είναι αβλαβής και προς τα δύο μέρη. Δεν είναι έτσι;
Αυτό το σκεπτικό επιβεβαιώνεται και από την ίδια τη διαστρωμάτωση του εγκεφάλου του ανθρώπου και των ανώτερων θηλαστικών (μέσα από τα εκατομμύρια χρόνια) και τις βασικές ιδιότητες που συνδέονται με τα διάφορα τμήματά του. Σ’ αυτά διαπιστώνει κάποιος πως τελικά η εξέλιξη είναι ηθική! Προχωράει από το πιο άγριο και ενστικτώδες (ερπετικό σύμπλεγμα) στο πιο κοινωνικό και συναισθηματικό (μεσεγκέφαλος) ως την αφαιρετική φιλοσοφική σκέψη και λόγο (φλοιός ή ανώτερος εγκέφαλος).
Τα είδη λοιπόν γενικά κινούνται πάνω σ’ αυτή τη γραμμή. Οδηγούνται σταδιακά και αργά στη συνεργασία και την αβλάβεια.
Αδυνατώ να αντιληφθώ την αξία της υπεραπλούστευσης που υπονοείται ανταγωνισμός=φιλελευθερισμός, συνεργασία=σοσιαλισμός.Το ότι τα ανθρώπινα μάτια ευνοούν τον συγχρονισμό των δραστηριοτήτων είναι κάτι σοσιαλιστικό? Οι φιλελεύθεροι δεν μιλάνε δηλαδή? Δεν συγχρονίζουν τις δραστηριότητες τους? Τότε τι είναι οι συναλλαγές, οι επιχειρήσεις, τα χρηματιστήρια, οι αγορές αν όχι συντονισμένες δραστηριότητες που απαιτούν επικοινωνία?
Ο πρώτος έμπορος στην αρχαιότητα φαντάζομαι πως θα είχε εξαιρετικά ανεπτυγμένες τις δυνατότητες επικοινωνίας σε σχέση με τους συνανθρώπους του.Ενδεχομένως με τα μάτια του και με τις εκφράσεις του να έδειχνε τις συμφέρουσες συναλλαγές στους πελάτες.
Νομίζω ότι είναι μια ενδιαφέρουσα επιστημονική διαπίστωση που απλώς δεν έχει πολιτικές προεκτάσεις – ή τουλάχιστον το παρόν άρθρο δεν με πείθει ότι υπάρχει κάποια τέτοια προέκταση.
“Η συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων”.
Μάλιστα. Στα τριάντα μου, με διδακτορικό από το καλύτερο πανεπιστήμιο της Ευρώπης, δύο μάστερ, πρώτο πτυχίο από το Καποδιστριακό, εκπληρωμένες στρατιωτικές υποχρεώσεις, δημοσιεύσεις (πιστεύω σοβαρές- το ίδιο πιστεύουν και πολλοί άλλοι) επιστρέφω στην Ελλάδα για να δω ότι είμαι όχι απλά άνεργος, αλλά και ο χαζός της υπόθεσης.
“Στην Ελλάδα αν δεν είσαι σε κλίκα είσαι ένα τίποτα” μου είπαν προχθές. Δεν το είχα σκεφτεί ποτέ αυτό, αν και είχα ανέκαθεν τις ενδείξεις. Αυτή είναι λοιπόν η “συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων”, ήτοι η βισματίωση, το γύψιμο, η “προώθηση” από ρασοφόρους, μπάρμπες, δημάρχους και δεν συμμαζεύεται. Τα ίδια στον στρατό, τα ίδια στα πανεπιστήμια, τα ίδια παντού.
Εμ βέβαια, θα μου πείτε, εσύ δεν είσαι καλός στο networking,έχεις και αναρχοκαπιταλιστικές όλιγον τι περίεργες απόψεις (critical realism, είπες; Τί είναι αυτό καλέ;) γυρεύοντας πήγες. Γιατί στην Ελλάδα δεν τραβάμς γροθιές στο μαχαίρι. Στην Ελλάδα πάμε με την Ελληνορθοδοξία, τη Δεξιά του Κυρίου, τα χατίρια. Αφού ετέθην εξαρχής εκτός του παιχνιδιού, τί θέλω και ανακατεύομαι.
Ναι, το τρένο το έχασα. Και το χειρότερο είναι να βλέπω όσους το πρόλαβαν να μοιράζουν φιλιά από τα παράθυρα. Λες να μου ρίξουν και φάπα καθώς θα περνάνε, όπως έκανε ο Ούγκο Τονιάτσι στο Amici Miei του Μονιτσέλι;
Αυτά λοιπόν για την “συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων”. Σε μας δεν δούλεψε, και για τούτο δεν πιστεύουμε πλεον σε αυτήν. Ένα ακόμα φάντασμα είναι. Όπως λέει και ένα σοφό ρητό (μού το είπε μια βουδδίστρια φίλη), ο δρόμος δεν υπάρχει, τον δρόμο τον φτιάχνεις περπατώντας.
Είμαι της άποψης ότι η βάση της αντίληψης με την οποία γράφτηκε το άρθρο είναι λανθασμένο. Προφανώς, υπάρχει μία υπόρρητη παραδοχή του συγγραφέα ότι αν αποδειχθεί μέσω της επιστήμης ότι τα μάτια είναι ‘σοσιαλιστικά’ ή ‘φιλελεύθερα’, τότε θα πρέπει να υιοθετηθεί το ανάλογο μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης, αφ’ ης στιγμής ‘αποδείχθηκε’ από την επιστήμη ότι αυτό ταιριάζει στον άνθρωπο, αυτό είναι το ‘φυσικό’ σύστημα που του ταιριάζει. Όμως, η ανθρώπινη κοινωνία, όπως είχαν καταλάβει πολλούς αιώνες πριν οι σοφιστές, είναι δημιουργημένη νόμωι και όχι φύσει. Η κοινωνική οργάνωση είναι αποτέλεσμα συμβάσεων που έχουν ελεύθερα επιλεγεί από τα άτομα που αποτελούν την κοινωνία (ή έχουν επιβληθεί από κάποια άλλα) και όχι νομοτελειακή επιλογή καθοριζόμενη από τη φυσική επιλογή. Διότι, ποιος ο λόγος να σκεφτόμαστε ή να προτείνουμε πολιτικές; Σε μία περίπτωση που η κοινωνία ήταν δημιουργημένη φύσει, το μόνο που θα είχαμε θα ήταν να βρούμε ποιο είναι αυτό που υπαγορεύει η φύση και απλώς να το ακολουθήσουμε.
Για κοίτα κάτι βαθυνούστατα ευρήματα ! Ώστε η συνεργασία ωφελεί ! Καλά που το κατάλαβε και η αυτοαποκαλουμένη επιστήμη. Αλλά μήν ανησυχείτε. Όπου νάναι θα βγάλει νέα ευρήματα, αντίθετα από τα τωρινά, για να μην μείνει κανένας παραπονεμένος.
Ενδιαφέρουσα η θέση σας Baudrillard, αλλά μάλλον αντιφάσκει προς το critical realism. Καλά, δεν έχετε διαβάσει ότι το διδακτορικό είναι μηχανισμός σηματοδοσίας (signalling) προς τους εργοδότες ότι ο κάτοχός του δεν κάνει για την πειθαρχία της εξηρτημένης εργασίας. Τι να γίνει ; Για να παραχθεί, φερ’ ειπείν, ένα φάρμακο σωστά πρέπει να τηρηθούν θρησκευτικώς (σας πειράζει, καταλαβαίνω) οι διαδικασίες παραγωγής του από όλους όσους έχουν ρόλο στην παραγωγή του. Όποιος θέλει να το φιλοσοφήσει, να κοιτάξει αλλού για οιονεί δουλειά. Έλα, όμως, που τα κατάλληλα τεμπελχανεία (πανεπιστήμια, δημόσιες υπηρεσίες, ΔΕΚΟ) έχουν πολλή ζήτηση και όσοι μπήκαν μέσα διαφυλάσσουν καλά τα προνόμιά τους.
Ιδού τι ίσχυε παλαιότερα :
«Είχεν ακούσει τον λαϊκόν μύθον δια τον τεμπέλην, οπού επήγαιναν να τον κρεμάσουν, και όστις συγκατένευσε να ζήση υπό τον όρον να είναι “βρεμένο το παξιμάδι”. Εγνώριζε και την άλλην διήγησιν δια το τεμπελχανιό, το οποίον ίδρυσε, λέγουν, ο Μεχμέτ Αλής εις την πατρίδα του Καβάλαν. Εκεί, επειδή το κακόν είχε παραγίνει, ο επιστάτης εσοφίσθη να στρώνη μίαν ψάθαν, επί της οποίας ηνάγκαζε τους αέργους να εξαπλώνωνται. Είτα έβαζε φωτιάν εις την ψάθαν. Όποιος επροτίμα να καή, παρά να σηκωθή από την θέσιν του, ήτο σωστός τεμπέλης και εδικαιούτο να φάγη δωρεάν το πιλάφι. Όποιος εσηκώνετο και έφευγε το πυρ, δεν ήτο σωστός τεμπέλης και έχανε τα δικαιώματα. Τόσοι Βαλλιάνοι, τόσοι Αβέρωφ και Συγγροί, εσκέπτετο ο μαστρο-Παύλος, και κανείς εξ αυτών να μην ιδρύση παραπλήσιόν τι εις τας Αθήνας!»
Ε, λοιπόν στην Ελλάδα δεν βάζουμε ποτέ φωτιά στην ψάθα. Θα μας κατήγγελαν και για παραβίαση του δικαιώματος του ανθρώπου στην τεμπελιά.
Τώρα, όμως, αφού έχετε διδακτορικό από το καλύτερο πανεπιστήμιο της Ευρώπης, και αφού η Ευρώπη δεν έχει σύνορα για τους εργαζομένους, γιατί δεν βρίσκετε εκεί δουλειά ; Απ’ όσο θυμάμαι, πάντως, έχει κι εκεί κλίκες. Και στην Αμερική έχει. Άνθρωποι είναι κι αυτοί. Αν, βέβαια είσθε von Mises ή Hayek θα μπορούσατε να μισθοδοτείσθε απ’ ευθείας από τους μαθητές σας, χωρίς την διαμεσολάβηση της υπηρεσίας μισθοδοσίας κανενός πανεπιστημίου. Είσθε, όμως, von Mises ή Hayek ;
Συνεχίζοντας για την συνεργασία, οι σκύλοι μυρίζουν τα οπίσθια αλλήλων για να δουν τι έχουν φάει, ώστε να ξέρουν ποια τροφή υπάρχει στην περιοχή και να την αναζητήσουν κι αυτοί. Και αντίθετα με τα μάτια που μπορεί και να παραπλανήσουν (άλλα μου λεν τα μάτια σου και άλλα η καρδιά σου – πράγμα που δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην το έχει πάθει), τα οπίσθια δεν ψεύδονται.
Άντε να μας εξηγήσει τώρα ο κύριος Τομασέλο γιατί δεν είναι καλύτερη συνεργασία το να οσμιζόμαστε τα οπίσθια αλλήλων. Εδώ, πάντως, μερικοί έχουμε την εξήγηση : Φταίει ο μικροαστικός καθωσπρεπισμός, ο επαρχιωτισμός μας, ο σκοταδισμός της θρησκείας, το Ελληνορθόδοξο τόξο και ο Χριστόδουλος !
Κ. Γεωργανά δεν καταλαβαίνω τον λόγο για τον τόνο και τις ειρωνίες σας. Όπως και δεν καταλαβαίνω και την λογική (?) του παραδείγματος σας περί οπισθίων με την κριτική που υποθέτω κάνετε σε όσους αντιδρούν στις οπισθοδρομικές αρλούμπες του κ. Χριστόδουλου….
η επιστήμη συνήθως μπερδεύεται στα αυτονόητα και αυταπόδεικτα…αυτομαστιγώνεται στα προφανή και καλά κάνει. Σε δουλειά να βρίσκεται. Ίσως γι’ αυτά τα βαθυστόχαστα και βαρύγδουπα πειράματα να απορροφούν και επιδοτούμενα δις που τελικά οδηγούν σε συμπεράσματα του τύπου μάλλον, ίσως, περίπου, προφανώς…που σημαίνει ρίξε κι’ άλλα μπάρμπα να συνεχίσουμε τα πειράματα με τις μαϊμούδες γιατί ο άλλος κοίταζε το ταβάνι λίγες ώρες και η μαϊμού η άτιμη δεν καθόταν ήσυχη και μάλλον την έτρωγε ο κώλος της, γιατί όταν ανεβαίνει ψηλά η μαϊμού φαίνεται ο κώλος της. Γιατί άραγε φαίνεται;
Σα φανεί το στήθος της ροδιάς
σταματούν οι χτύποι της καρδιάς…
Εδώ να ρθει το Max Plank να ερευνήσει…σταματούν ή ανεβαίνουν οι έρμοι χτύποι;
Όλα αυτά σημαίνουν ότι η επιστήμη βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο και μάλλον πρέπει και αυτή να κάμει την αυτοκριτική της και να μην αυτοπροβάλλεται ως η νέα θρησκεία.
Φυσικά και είναι απαραίτητη η συνεργασία σε όλους τους τομείς….γι’ αυτό και οι άνθρωποι οργάνωσαν αγέλες και κοινότητες. Για να ζήσουν και συνεργαστούν καλύτερα. Ο ανταγωνισμός όμως για να αναπτυχθεί χρειάζεται αγέλες και κοινότητες, δηλαδή περιβάλλον συνεργασίας και συναγωνισμού. Ακόμα κι αν πάει στη ζούγκλα με τον Ταρζάν, κάτι θα βρει να ανταγωνιστεί για να περάσει την ώρα του και να αυτοεπιβεβαιωθεί.
Alkis,
Αντιδρώ κι εγώ με τον τρόπο μου στην ημιμάθεια που προδίδουν οι θεωρίες του κυρίου καθηγητού, όπως τουλάχιστον μεταφέρθηκαν στο forum. Θα συμφωνείτε, φαντάζομαι, ότι οι αρλούμπες δεν μπορούν να καταπολεμηθούν με άλλες, οφθαλμοφανώς μεγαλύτερες, αρλούμπες.
Η λίγη εμπειρία μου από επιστημονική έρευνα είναι ότι εκείνο που φθάνει στις εφημερίδες είναι πάντοτε η κακή έρευνα (bad science). Γιατί, λοιπόν, να μην γελάσουμε και λίγο μαζί της ;
Αγαπητέ κ. Γεωργάνα, η θεωρία που αναφέρετε περί των διδακτόρων ως ακατάλληλων δια πειθαρχημένην εργασίαν ήταν τω όντι της μοδός, δεν είναι όμως πλέον. Εις την Εσπερίαν οι διδάκτορες απορροφώνται εις στρατηγικής σημασίας θέσεις (π.χ. εις δραστηριότητες όπως consulting, strategic management κ.α.- όπως λέγονται εις την Βαρβαρικήν)θεωρούνται δε αποδοτικοί τα μάλα, κυριώτατα λόγω των συνθετικών ικανοτήτων που υποτίθεται ότι διαθέτουν. Και ίνα απαντήσω εις το φλέγον ερώτημά σας, ήτοι πώς και δεν παρέμεινον εις την Εσπερίαν, σας λέγω πρώτον ότι όλοι κάνουμε λάθη, δεύτερον ότι το Ελλαδιστάν με τον αείζωον πλανευτήν ήλιον, την καλοκαιρίαν και τα θελκτικά κάλη, δύναται όπως αποπλανηση (υποτακτική, δεν είναι λάθος αγράμματοι!) ταλαιπωρημένους και αραχνιασμένους νέους επιστήμονας.
Έτσι λοιπόν εβρέθην εις την άθλιαν τούτην βαλκάνιον χώραν, έρμαιο ελεεινών κλικών (πολύ χειρότερων από τας ξένας), μιας απωθητικής βλαχομπαρόκ και βλαχοτεξανικής κουλτούρας, την οποίαν καθημερινώς καταριέμαι.
“Η συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων”.
Ιιιιι, που θα έλεγε και η Ζουμπουλία… τι κακά λόγια είναι αυτά κ. Μίχα; Πιπέρι στο στόμα!
Για τον λαό αυτού του σάιτ ισχύουν άλλες αλήθειες:
“Είς οιωνός άριστος, πατάν επί πτωμάτων”.
“Ο θάνατός σου η ζωή μου”.
“Καλύτερο να είναι κανείς πλούσιος και υγιής, παρά φτωχός και άρρωστος” (γιατί ως γνωστόν, οι φτωχοί και οι άρρωστοι είναι λάθη τής φύσης).
Άτονε και άχρωμε Γεωργανα, θα μας γράψεις καμμιά σοφία σου περί αγάπης; Άσε, σε προλαβαίνω εγώ:
Μπαμπούλας: – Γεωργανα τι θα πει αγάπη;
Γεωργανας: – Αγαπη ειναι αυτο που νιωθει ο λυκος για το προβατο.
δεν νομιζω οτι ειναι αναγκαια αυτα τα πειραματα για να ξερουμε οτι οι πρωτοι ανθρωποι βασιζονταν στην συνεργασια για να επιβιωσουν. Οτιδηποτε εκαναν, απο το κυνηγι μεχρι τον καταμερισμο της εργασιας στην κοινοτητα, εχει να κανει με την συνεργασια. Μαλιστα νομιζω οτι τα καταλοιπα εμφυτης συνεργατικης συμπεριφορας που βρισκουμε στα οικονομικα πειραματα (βλ reciprocity, fairness, cooperation) εχουν την ριζα τους στις πρωτογονες κοινωνιες.
αυτο δεν σημαινει βεβαια οτι απουσιαζε ο ανταγωνισμος. Οι διαφορες ομαδες συνεργαζοντουσαν μεσα στην ομαδα, αλλα ανταγωνιζοντουσαν την διπλανη.
μαλιστα δεν ξερω τι διδαγματα υπαρχουν για μας σημερα, αν υπαρχουν καποια. Η κοινωνια μας εχει προχωρησει (και οσο κιαν μερικοι Ελληνες δεν θελουν να το καταλαβουν) δεν στηριζομαστε πια στους μπατζανακηδες, στις οικογενεις και τις φυλες, αλλα στους νομους μας. Η συνεργασια ειναι καλη αλλα μονο εθελοντικα, ο ανταγωνισμος ειναι δικαιωμα του καθενος.
H επαγωγική λογική που χαρακτηρίζει πολλές προσπάθειες να γενικευτούν εκτός του πλαισίου τους και να χρησιμοποιηθούν ως ερμηνευτικά εργαλεία πολύπλοκων φαινομένων κάποιες επιμέρους παρατηρήσεις κρύβει κινδύνους. Με κυριότερο να παραγνωριστούν χιλιάδες άλλες παρατηρήσεις που επίσης έχουν συνεισφορά στα γενικότερα φαινόμενα. Εδώ φαίνεται η αξία της φιλοσοφίας, αφού κάθε επιστήμονας έχει την έμφυτη τάση να υπερμεγενθύνει την αξία και την συνεισφορά των παρατηρήσεων του δικού του γνωστικού αντικειμένου, επί φαινομένων που ξεφεύγουν των στενών πλαισίων αυτού του αντικειμένου, αγνοώντας πληθώρα παραγόντων που συνδιαμορφώνουν τα γενικότερα φαινόμενα και παραγνωρίζοντας άλλες οπτικές στο ζήτημα.
Baudrillard,
Ωραίος ! Ο Μποστ είσαι ;
Αλλά και εις την Εσπερίαν δεν τους ερωτούν τους διδάκτορες, οι επιχειρηματίες.
Τους έχουν για δύο λόγους :
Τους πληρώνουν οι επιχειρήσεις γιατί το κράτος δεν μπορεί να τους πληρώσει γνησίως ικανοποιητικούς μισθούς για να συνεχίσουν να ερευνούν με όρεξη. Παραμένουν διαθέσιμοι ανά πάσαν στιγμήν να συμβουλεύσουν, δωρεάν φυσικά, τις κρατικές αρχές που, αντίθετα από τους κατ’ όνομα εργοδότες τους, χρήζουν των συμβουλών τους. Τώρα, αν η εταιρεία που τους μισθοδοτεί τυγχάνει να παίρνει αβέρτα κρατικά συμβόλαια και να χρησιμοποιεί ελεύθερα τις πλάτες του κράτους στις διεθνείς της δραστηριότητες, αυτό είναι καθαρά σύμπτωσις.
Δεύτερον, οι επιχειρηματίες έχουν τους διδάκτορες, και γενικώς τους σπουδαγμένους ως το τελευταίο άλλοθι. Αν η δουλειά δεν πάει καλά, λένε : Έχω προσλάβει τους καλυτέρους, αλλά, κύριοι μέτοχοι, δυστυχώς αποτύχαμε.
Και σας έχω και άλλα για τους γραμματισμένους :
Από μικρού με έλεγεν ο γέρων ο πατήρ μου/
τέκνον μου, μάθε γράμματα, κι ωσάν εσέναν έχει*,/
βλέπεις το δείνα, τέκνον μου, πεζός περιεπάτει,/
και τώρα εν διπλοεντέληνος και παχυμουλαράτος*./ [. . .]
Αυτός μικρός ουδέν είδεν* το του λοετρού* κατώφλιν,/
και τώρα λουτρακίζεται* τρίτον την εβδομάδαν·/
ο κόλπος του εβουρβούρυζεν* φθείρας αμυγδαλάτας*,
και τώρα τα νομίσματα γέμει τα μανοηλάτα·* [. . .]
Αφού δεν γέγονα καγώ γραμματικός τεχνίτης,/
επιθυμώ και το ψωμίν και του ψωμιού τη μάναν,/
και διά την πείναν την πολλήν και την στενοχωρίαν,/
υβρίζω τα γραμματικά, λέγω μετά δακρύων:/
ανάθεμαν τα γράμματα, Χριστέ, και οπού τα θέλει*,/
ανάθεμαν και τον καιρόν και εκείνην την ημέραν,/
καθ’ ην με παρεδώκασιν εις το διδασκαλείον.
[ο αφηγητής συγκρίνει τη δική του ζωή με του τσαγκάρη γείτονά του]
Αφού δε φάγουν το εκζεστόν, εκτότε το σκορδάτον,/
ανάθεμά με, βασιλεύ, όταν στραφώ και ιδώ τον,/
το πώς ανακομβώνεται κατά της μαγειρίας,/
και εγώ υπηγαίνω και έρχομαι πόδας μετρών των στίχων./
Αυτός κοτσώνει το γλυκύν εις το τρανόν μουχρούτιν,/
κι εγώ ζητώ τον ίαμβον, γυρεύω τον σπονδείον,/
γυρεύω τον πυρρίχιον και τα λοιπά τα μέτρα./
Αλλά τα μέτρα πού ωφελούν την άμετρόν μου πείναν;/
Πότε γαρ εκ τον ίαμβον να φάγω, κοσμοκράτορ,
ή πώς εκ τον πυρρίχιον ποτέ μου να χορτάσω;
*ωσάν εσέναν έχει: ποιος τη χάρη σου!
*διπλοεντέληνος και παχυμουλαράτος: που καβαλάει παχύ μουλάρι με σέλλα, που έχει διπλές αντελήνες (στηθιστήρες)
*ουδέν είδεν: δεν είδε
*λοετρό: λουτρό
*λουτρακίζεται: κάνει λουτρό
*βουρβουρύζω: βουίζω
*φθείρες αμυγδαλάτες: ψείρες μεγάλες σαν αμύγδαλα
*μανοηλάτα: νομίσματα με την εικόνα του Μανουήλ Α’ Κομνηνού
*οπού τα θέλει: όποιον τα θέλει
*μουχρούτιν: ποτήρι
απ’ εδώ :
http://www2.fhw.gr/projects/cooperations/byzantine_literature/gr/700/704ap1.html
Κ. Γεωργάνα, εφέρατε δάκρυα εις τα ήδη τεθλιμμένα ομμάτιά μου. Όχι μόνον με τους εμπνευσμένους στίχους που παραθέσατε, αλλά ιδίως με την παρατήρησή σας σχετικά με τους διδάκτορες στον χώρο των επιχειρήσεων: κάτι ανάμεσα σε πολυέλαιο, λέτε ότι είναι, και ενδοχομένως κακή επένδυση δια τα θηρία της φιλελεύθερης αγοράς. Οποία μοίρα δια τα Γράμματα, τον αιώναν τούτον της θεοποίησης του χρήματος! Ώρες ώρες με πιάνει το παράπονο: μήπως εν τέλει καμιά μολότωφ θα ήταν λογικότερη επιλογή αντί τα αέναα παρακάλια προς εύρεσιν εργασίας; Αχ, πού καταλήξαμε! Να συμπαθώμεν την βίαν! Ενώ θα έπρεπε ευλαβικώς να σκύβωμεν την κάραν ημών, ίσως δε και τη μέσην, και να λέμε ταπεινώς: ‘yes master’.
Έπρεπε τελικώς να είχαμε σπουδάσει στο Deree (που λένε ότι θα αναβαθμιστεί και εις Πανεπιστήμιον διεθνούς φήμης και αίγλης…)
Ο χαρακτηρισμός “σοσιαλιστικά” για τα μάτια ήταν χιουμοριστικός και για αυτό η συζήτηση αυτή έχει διανθιστεί με τόσο χιούμορ.
Ειλικρινά δεν μπορώ να καταλάβω όμως το πνεύμα του κου Μίχα ότι η ανθρώπινη φύση πρέπει να διέπεται είτε από πνέυμα συνεργασίας είτε από πνεύμα ανταγωνισμού ποτέ όμως και από τα δύο. Δεν είναι άσπρο ,δεν είναι μαύρο ,είναι απλά γκρι. Το πνεύμα συνεργασίας ενισχύεται όταν η ομάδα βρίσκεται σε κίνδυνο (εθνικοί πόλεμοι) ή γενικότερα όποτε εμφανίζονται μεγάλες προκλήσεις (ας πούμε μια οικογένεια όταν ένα μέλος πλήτεται). Αναλόγως ο ανταγωνισμός ενισχύεται όταν οι ιστορικές συγκυρίες επιτρέπουν ακόμη και σε μικρότερες ομάδες να γίνουν ανταγωνιστικές (η ελεύθερη αγορά) υπάρχει ένα αγαθό σε έλλειψη (γραπτός διαγωνισμός του ΑΣΕΠ).
Αλλά αυτά είναι αυτονόητα. Ας μιλήσουμε για κάτι πιο σοβαρό:
-Το ασπράδι της ΕΕ προς τα πού κοιτάει; Προς δυσμάς ,προς ανατολάς ή ο ένας έταιρος κοιτάει το ασπράδι του άλλου;
Δεν είναι φρόνιμο να νυμφεύεται κανείς την ερωμένη του. Καλύτερα γάμος δια συνοικεσίου, που ενίοτε οδηγεί και σε πραγματικό έρωτα. Να μη περιμένει, δηλαδή, κανείς να αποζήση εκ του έρωτος των γραμμάτων, όταν προσφέρονται και άλλες δουλειές ήσσον ελκυστικές, αλλά με καλύτερη προίκα.
Ενδιαφέρον για το θέμα παρουσιάζει και το Ενύπνιον του Λουκιανού του Σαμοσατέως, το οποίον εδιδάσκετο ανελλιπώς το πάλαι εν τοις Ελληνικοίς Σχολείοις. Για το ενδιαφέρον του Λουκιανού λογομαχούν η Ερμογλυφική τέχνη, χεροδύναμη και σκονισμένη αντρογυναίκα, με την Φιλοσοφία, λαμπροντυμένη και λεπτοκαμωμένη εστέτ. Το έργο ενέπνευσε τον Παπαδιαμάντη και τον Καβάφη. Ο Καβάφης, που είχε πάρεργο τα γράμματα, τα εξυψώνει (»το εξαίσιον Ούτος Εκείνος,
που άλλοτε στον ύπνο του άκουσε ο Λουκιανός»). Ο Παπαδιαμάντης, επαγγελματίας γραφιάς, ελπίζων ν’ αποζήση εκ του προϊόντος της γραφίδος του, λοιδορεί την τυπική εκπαίδευση με λεπτότητα και τακτ για την τυφλότητά της στον Τυφλοσύρτη. Τουλάχιστον, όμως, δεν αποκηρύσσει, ούτε αυτός, την πραγματική παιδεία. Την εκπαίδευση, όμως, και τα πτυχία δεν τα παραδέχεται.
Πάμε και για την ΕΕ.
Τί σημαίνει το σύνθημα : «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» ;
Μα φυσικά ότι οι υπάλληλοι στην ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ (και σε όλους σχεδόν τους διεθνείς οργανισμούς) έχουν ενιαία συνδικαλιστική εκπροσώπηση. Η οποία φαγώνεται, όπως ακριβώς και οι Ελληνικές συνδικαλιστικές παρατάξεις. Το ασπράδι των ματιών, που λέγαμε !
Αλλά, Ναυάγιο, γιατί να κοιτά η ΕΕ υποχρεωτικώς είτε ανατολικά, είτε δυτικά. Και είσθε ‘σεις ο ίδιος δυο αράδες πιο πάνω που εψέξατε τον κύριο Μίχα για μανιχαϊσμό.
O κ. πολυπτυχιούχος αγνοεί μια βασική πραγματικότητα της ζωής. Για να “προκόψεις”, κατά τη λαϊκή έκφραση, δεν χρειάζεται να είσαι πτυχιούχος αλλά τυχιούχος (αν επιτρέπεται ο νεολογισμός). Αν τον ενδιαφέρει αυτό (η προκοπή) και όχι το βόλεμα σε κάποιο δημόσιο τεμπελχανείο, ας πιάσει δουλειά αρχικά σαν μη πτυχιούχος (οι επιχειρηματίες αποφεύγουν να προσλαμβάνουν άπειρους με μόνο εφόδιο τίτλους σπουδών) και ας αποδείξει τι αξίζει και αν τα χαρτιά που μάζεψε έχουν κάποιο αντίκρυσμα. Το κόλπο είναι δοκιμασμένο και αποτελεσματικό.