To 1997, η γειτονική μας Αλβανία του Μπερίσα παραδόθηκε στο χάος και τον τρόμο της αναρχίας. Αιτία, η κατάρρευση των παρατραπεζών στις οποίες το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού είχε επενδύσει τις αποταμιεύσεις του. Δεν επρόκειτο για πραγματικές τράπεζες, αλλά για επενδυτικά σχήματα βασισμένα στη γνωστή απάτη της «πυραμίδας». Ζωές διαλύθηκαν, και αμέτρητες οικογένειες πιθανότατα σήμερα […]

Η οικονομική κρίση χρησιμοποιείται σαν δικαιολογία από τους αμετανόητους κρατιστές, που στην Ελλάδα δυστυχώς περισσεύουν, για να αναβιώσει ο σχετικά δυσφημισμένος τα τελευταία χρόνια παραδοσιακός ελληνικός κρατισμός. Ένα και μόνο σχετικό παράδειγμα νομίζω πως αρκεί. Προ καιρού ο μικρός μου γιός, που πηγαίνει στο Δημοτικό εγγλέζικου σχολείου, έφερε για διάβασμα ένα μικρό βιβλίο από την […]

Ως πολίτες έχουμε χρέος να ελέγχουμε την εξουσία για τις παραλείψεις της, που καταργούν το κράτος δικαίου και υπονομεύουν την ασφάλεια των ελευθεριών και των δικαιωμάτων μας. Το κράτος δεν είναι μια συμμορία που απαιτεί με εκβιαστικό τρόπο τους φόρους μας (άσχετα αν μάλλον έτσι κατανοούν οι διαχειριστές του τον ρόλο του). Έχει υποχρεώσεις, και […]

Ήταν αναμενόμενο. Δίχως αμφιβολία, η χριστιανική αγάπη, η μεγαλοθυμία και συγχώρεση ώθησαν το Πρωτοβάθμιο Συνοδικό Δικαστήριο να θέσει, με ψήφους επτά προς πέντε, την υπόθεση του έκπτωτου μητροπολίτη Αττικής Παντελεήμονoς στο αρχείο, διότι «αφού μελέτησε τον σχετικό ανακριτικό φάκελο, κατέληξε […] ότι δεν προκύπτουν επαρκείς ενδείξεις ενοχής κατά του εγκαλουμένου Αρχιερέως». Ο πρώην Αττικής, κατά […]

Ας πούμε λοιπόν ότι υπάρχουν δυο χωριά κάπου στην ορεινή Ελλάδα. Ας ονομάσουμε αυτά τα χωριά το χωριό Α και χωριό Β. Τα δυο αυτά χωριά λοιπόν είναι αποκομμένα από τον υπόλοιπο κόσμο και εξαρτώνται το ένα από το άλλο για όλες τις βασικές τους ανάγκες. Το χωριό Α παράγει περισσότερο βιομηχανικά προϊόντα και το χωριό Β ασχολείται πιο πολύ με τον τομέα τροφίμων. Βέβαια και τα δυο χωριά παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες σε όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας, απλά έχουν εξειδικευτεί στους τομείς που είπα πιο πάνω. Για πολλά χρόνια λοιπόν αυτά τα δυο χωριά έχουν μια αρμονική εμπορική σχέση μεταξύ τους. Το κάθε ένα παράγει αρκετά έτσι ώστε να έχει επάρκεια για τις ανάγκες του και ανταλλάσσει με το άλλο, προϊόντα και υπηρεσίες που είτε δεν παράγει αρκετά, είτε δεν παράγει καθόλου. Η κατανομή της ανταλλαγής των προϊόντων και υπηρεσιών είναι έτσι ώστε οι εξαγωγές και οι εισαγωγές και στα δυο χωριά να είναι ίδιες. Δηλαδή τα δυο χωριά μεταξύ τους έχουν μηδέν εμπορικό έλλειμμα η πλεόνασμα.

Ο οικονομικός εθνικισμός αποτελεί μακροπρόθεσμα τον μεγαλύτερο κίνδυνο που απειλεί την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη και την έξοδο από τη σημερινή κρίση, υποστηρίζει ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Yale, Jeffrey Garten. «Ο οικονομικός εθνικισμός με τον αυταρχικό του χαρακτήρα και τη φιλοσοφία του “ο σώζων εαυτόν σωθήτω” αντιπροσωπεύει μια λανθασμένη προσέγγιση στη σημερινή κρίση και […]

Ο πρωθυπουργός της χώρας φέρεται σε ιδιωτική του συνομιλία με δημοσιογράφο να προέβη σε μια ενδελεχή εξομολόγηση. «Είμαι κουρασμένος», φέρεται να είπε ο κ. Καραμανλής, για να καταλήξει «Αν χάσω στις εκλογές, τότε θα φύγω». Κατ’ αρχήν μια εύλογη απορία. Στην περίπτωση δηλαδή που κερδίσει, θα ξεκουραστεί και θα μείνει; Ακολούθησε η αναμενόμενη διάψευση της […]

Ολοι διακηρύσσουν (και οι περισσότεροι μάλιστα το πιστεύουν) ότι η ελευθερία είναι καλό πράγμα. Το πρόβλημα όμως είναι ότι λίγοι γνωρίζουν γιατί. Αλλοι πιστεύουν στην ελευθερία διότι τους κάνει να νιώθουν καλά και άλλοι διότι χύθηκε αίμα γι’ αυτήν. Τι στην ευχή! Τόσοι και τόσοι σκοτώθηκαν για να είμαστε εμείς ελεύθεροι, δεν μπορεί να έκαναν […]

Το θεωρητικό και το πρακτικό ενδιαφέρον για τα δικαιώματα είναι σχετικά πρόσφατο στον κόσμο. Ασφαλώς και το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρέμεινε επίκαιρο, τουλάχιστον από την Παγκόσμια Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών το 1948. Η αναφορά, όμως στα ανθρώπινα δικαιώματα σήμερα γίνεται συνήθως σε περιπτώσεις κατάφωρης παραβίασης τους σε ορισμένα καθεστώτα και απευθύνεται στις πολιτιστικές ευαισθησίες που απαντώνται κυρίως στη Δύση. Δεν παραπέμπει σε θεωρίες όσον αφορά την έννοια του δικαιώματος. Σε τι συνίσταται αυτή η έννοια; Τα δικαιώματα απορρέουν από την ίδια την ανθρώπινη ιδιότητα. Συνδέονται άμεσα με την απόφασή μας να επενδύουμε την ανθρώπινη προσωπικότητα με δυνάμεις πέρα από αυτές που έχει η αναγνώριση της φυσικής της ύπαρξης. Αναγνωρίζουμε, με άλλα λόγια, την ύπαρξη ενός ηθικού χώρου που περιβάλλει κάθε ανθρώπινο άτομο.

Ενα παλιό αριστερό ρητό έλεγε ότι «αν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί με τη θεωρία τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα. Θα στρεβλωθεί τόσο ώστε να χωρέσει στο θεωρητικό καλούπι που έχουμε φτιάξει». Η δεξιά απάντηση σ’ αυτό μάλλον είναι ότι «αν η πραγματικότητα δεν συμβαδίζει με τους στόχους που έχουμε θέσει, τόσο το χειρότερο για […]

Δεν αρκεί η γκρίνια και οι επισημάνσεις λαθών, παραλείψεων και αδράνειας. Σαν σύγχρονοι πολίτες οφείλουμε να βλέπουμε μπροστά. Και με γνώμονα την κοινή λογική να ψάχνουμε για λύσεις στα προβλήματα που μας πνίγουν. Κάποιοι είχαν μιλήσει για επανίδρυση του κράτους πριν από λίγα χρόνια. Κι οδήγησαν την χώρα στην παρακμή και κοντά στα όρια της […]

Τελικά το περίφημο ρητό του αείμνηστου Κωνσταντίνου Καραμανλή «έξω πάμε καλά» ακολουθεί και αυτό την φρενήρη κάθετη πτώση, όπως όλοι οι υπόλοιποι κυβερνητικοί χειρισμοί. Οι πανηγυρισμοί και οι επευφημίες για την εκλογή Ομπάμα και την ανάληψη της προεδρίας του ΟΑΣΕ από τη χώρα μας είχαν απ’ότι φαίνεται πολύ μικρή διάρκεια ζωής. Μετά την επίσημη επίσκεψη […]

Πολλές φορές, περπατώντας στο κέντρο της Βιένης, από την Karlsplatz μέχρι το Imperial Palace, που σήμερα στεγάζεται η αγαπημένη μου και φιλόξενη Εθνική Βιβλιοθήκη, αναρωτιέμαι πόση μεγάλη δύναμη σκέψης και πνεύματος στεγάστηκε σ’ αυτά τα μνημειώδη κτίρια και τείχη. Σ’ αυτήν την πόλη έλαβαν χώρα σημαντικές συμβολές στην Τέχνη, στη φιλοσοφία, στην επιστήμη. Η Βιένη δεν ήταν μόνο η μουσική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Εδώ γεννήθηκε η ψυχανάλυση (Sigmund Freud), ο νεοθετικισμός (Schlick, Wittgenstein, Carnap), ο κριτικός ορθολογισμός (Karl Popper) αλλά και τα αυστριακά οικονομικά που έμελλαν να προσφέρουν μία ολοκληρωμένη φιλελεύθερη θεωρία της πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης. Αφορμή για το παρόν σημείωμα μου έδωσε η έκδοση του βιβλίου «Το Σύνταγμα της Ελευθερίας» του Hayek από το Ιδρυμα Κ. Καραμανλής. Στη χώρα μας αρεσκόμαστε να κατηγορούμε συλλήβδην τον νεοφιλελευθερισμό για όλα τα δεινά. Ομως, οι εκδόσεις των βιβλίων των πρωτεργατών του στα ελληνικά είναι μόνο τρεις.

Σε δύο πολύ εύστοχα άρθρα (4-5 Μαρτίου), ο Πάσχος Μανδραβέλης ανέδειξε μια ενδιαφέρουσα αντίφαση. Η κυβέρνηση ζητά συναίνεση στην πολιτική της την ώρα που διάχυτες νησίδες αυθαιρεσίας και ανομίας (στους διαδρόμους της εξουσίας και στα πεζοδρόμια της κοινωνίας) καταργούν το απόλυτο μίνιμουμ της συναίνεσης: τους κανόνες του κράτους δικαίου. Έχει νόημα η αναζήτηση συναίνεσης στην […]

Για την αριστερά, στις πολυποίκιλες εκδοχές της, τα πράγματα είναι σχετικά απλά για την πορεία των πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων. Οι «νεοφιλελεύθερες» πολιτικές κυβέρνησης και αντιπολίτευσης οδήγησαν τον τόπο στα σημερινά αδιέξοδα. Και η διέξοδος δεν είναι άλλη από την μοιρασιά παροχών σε όλους. Τον αν υπάρχουν χρήματα ή όχι είναι αδιάφορο. Δεν θα κληθούν […]

Ανικανότητα είναι η αδυναμία να παράγεις αποτελέσματα που να ανταποκρίνονται στις προθέσεις σου. Θεσμική ανικανότητα είναι η αδυναμία ενός θεσμού να διεκπεραιώνει με επιτυχία βασικές πτυχές της αποστολής του. Αν λ.χ. η εγκληματικότητα ανεβαίνει, αν δραπετεύουν οι κρατούμενοι, ή αν οι αστυνομικοί δεν γνωρίζουν πώς και πότε να χρησιμοποιούν τα όπλα τους, τότε η Αστυνομία […]

Στη ζωή ισχύει ο χρυσός κανόνας ότι η πρόληψη κοστίζει γενικά λιγότερο από την θεραπεία. Αλλά η πρόληψη απαιτεί νοοτροπία συστηματικής πρόνοιας, μια ιδιότητα που δεν μας χαρακτηρίζει ούτε ως άτομα, ούτε ως κοινωνικό σύνολο. Θα αποφύγω να δώσω παραδείγματα, προκειμένου να επικεντρωθώ στο δημοσιονομικό πρόβλημα που μας καίει αυτή τη στιγμή. Δυστυχώς όλα όσα λέγαμε μερικοί τις τρεις τελευταίες δεκαετίες για τα ελλείμματα και το χρέος περιφρονήθηκαν και τώρα έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια δημοσιονομική κατάσταση εκτός ελέγχου, η οποία χειροτερεύει καθημερινά λόγω και της επιδεινούμενης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Προσωπικά έχω επιφυλάξεις αν αντιλαμβα-νόμαστε πως από το «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» καταλήξαμε στο «Η Ελλάδα ανήκει στους δανειστές της». Αλλά έστω και τούτη την ύστατη ώρα δεν αποκλείεται να μας έχουν μείνει αποθέματα δυνάμεων να αντιδράσουμε οικειοθελώς και να μην περιμένουμε να καταφθάσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Γι’ αυτό επιθυμώ να καταθέσω τις ακόλουθες σκέψεις.

Το μεγάλο πρόβλημα της κυβέρνησης ήταν πάντοτε η επικοινωνία. Ακόμη και όταν αυτή γινόταν αέρας στα πανιά της. Η επικοινωνία της ήταν πρόβλημα και την περίοδο που η Ν.Δ. κυριαρχούσε στο επικοινωνιακό στερέωμα, επειδή της έγινε άγχος και τις περισσότερες φορές την οδηγούσε σε πολιτικές «κρότου-λάμψης»: ανακοίνωνε μέτρα με μεγάλο επικοινωνιακό αντίκτυπο και μικρή αποτελεσματικότητα. […]

Έχω επαναλάβει σε κάθε κατεύθυνση ότι το πρόβλημα της χώρας εδράζεται στο πολιτικό πρόβλημα. Έτσι και η διαφθορά είναι ένα αμιγώς πολιτικό πρόβλημα. Και είναι ανήθικο κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε ένα σκάνδαλο (μικρό ή μεγάλο) να μετακυλύουμε τις δικές μας πολιτικές ευθύνες στους ώμους των διοικητικών επιτελών και υπαλλήλων. Είναι επίσης υποτιμητικό για την νοημοσύνη […]