Καλό είναι η πολιτική εμπάθεια να συνοδεύεται από γνώση. Διαφορετικά οδηγείται στην ευτέλεια και την αυτοδιάψευση. Δεκάδες κείμενα βλέπουν το φώς της δημοσιότητας σε ελληνικά έντυπα καταδικάζοντας τις νεοφιλελεύθερες επιλογές για την κατάρρευση της αμερικανικής οικονομίας και την εξαγωγή της κρίσης στον υπόλοιπο κόσμο. Τα επιχειρήματα όμως που συνοδεύουν τους σχετικούς φιλιππικούς είναι αφελή, ρηχά […]

Υπήρχε κάποτε μια εποχή που οι λέξεις και οι ιδέες δεν είχαν ακόμα φθαρεί. Η Δεξιά και η Αριστερά εκπροσωπούσαν τότε δυο διαφορετικές προτάσεις για την οικονομική οργάνωση της κοινωνίας. Η μια πλευρά επιδίωκε την οικονομική ελευθερία,την ατομική ιδιοκτησία και την ιδιωτική πρωτοβουλία. Η άλλη πλευρά πάλευε για την οικονομική ισότητα, την κρατική παρέμβαση και […]

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι «το κοινωνικό κεφάλαιο» που έχει μια χώρα στη διάθεσή της θα παίξει σημαντικό ρόλο στην ταχύτητα και τον βαθμό με τον οποίο θα ξεπεράσει την παρούσα οικονομική κρίση. Η έννοια του «κοινωνικού κεφαλαίου» αναφέρεται κυρίως στο μέγεθος της εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς, το κράτος και τους συνανθρώπους του που τρέφει […]

Δεν μπορώ να κρύψω ένα αίσθημα ανακούφισης που με διακατέχει. Μια και όλοι επιμένουν πως κατέρρευσε πλέον ο νεοφιλελευθερισμός αναρωτιέμαι σε ποιόν θα φορτώνουν τώρα τις όποιες οικονομικές αδυναμίες και αδιέξοδα που έρχονται. Προφανέστατα στην παρέμβαση του κράτους. Δεν υπάρχει πλέον άλλη διέξοδος. Κάποιοι βέβαια θα επιχειρήσουν να ισχυρισθούν πως υπεύθυνο θα είναι το σύστημα […]

Δυστυχώς, το πρόβλημα πλέον με την κυβέρνηση δεν είναι ότι αρνείται να δώσει τις αυτονόητες απαντήσεις (όπως να υπερψηφίσει την αποκαλούμενη «προανακριτική»), αλλά πρέπει να περάσουμε και σε ηλίθια ερωτήματα. Ενα ερώτημα που εκ των πραγμάτων τίθεται με το «σχέδιο Αλογοσκούφη» (κατά το «σχέδιο Πόλσον») για τη στήριξη των τραπεζών, ακούγεται ηλίθιο, αλλά πρέπει να […]

Οι πάντες αναγνωρίζουν ότι το επίπεδο επιχειρηματικότητας μιας χώρας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που καθορίζουν την οικονομική ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση και την κοινωνική της ευημερία. Πως όμως διαμορφώνεται το τοπίο της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα σήμερα; Με μια πρώτη μάτια η κατάσταση δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα απογοητευτική. Κάθε άλλο μάλιστα. Όσον αφορά τη νέα επιχειρηματικότητα και σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας του Παγκόσμιου Παρατηρητηρίου για την Επιχειρηματικότητα (GEM), στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του 2007 ένα 5,7% του πληθυσμού ηλικίας 18-64 ετών (περίπου 388 χιλιάδες άτομα) βρισκόταν στα αρχικά σταδία επιχειρηματικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένης και της αυτοαπασχολησης. Πρόκειται δηλαδή είτε για άτομα που άρχισαν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα μέσα στην χρονιά, είτε δραστηριοποιούνται ήδη σε μια επιχείρηση για λιγότερο από 42 μήνες. Ταυτόχρονα ένα 13,7% του πληθυσμού 18-64 ετών δηλώνει ότι έχει σκοπό να ξεκινήσει μια επιχείρηση τα επόμενα τρία χρόνια ενώ ένα 29% πιστεύει ότι υπάρχουν επιχειρηματικές ευκαιρίες στην περιοχή όπου ζει και οι οποίες θα μπορούσαν να τύχουν επιχειρηματικής αξιοποίησης. Σε ότι αφορά την καθιερωμένη επιχειρηματικότητα, το ποσοστό δηλαδή του πληθυσμού που είναι ιδιοκτήτες μιας επιχείρησης που λειτουργεί τουλάχιστον επί 3,5 χρόνια έχουμε την Ευρωπαϊκή πρωτιά! Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα είναι η χώρα με την μεγαλύτερη αναλογία επιχειρήσεων σε σχέση με τον πληθυσμό της (694,4 επιχειρήσεις ανά 10.000 κατοίκους) στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνολικά, και στις δυο κατηγορίες, η Ελλάδα εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό επιχειρηματιών από όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες, ένα 19% του πληθυσμού ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα, όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι μόλις 11,7%. Οι αριθμοί ευημερούν λοιπόν. Και πολλούς επίδοξους επιχειρηματίες έχουμε αλλά και αρκετούς που έχουν ήδη καθιερωθεί επαγγελματικά. Το ερώτημα βέβαια είναι τι είδους επιχειρήσεις έχουμε;

To γεγονός ότι βρισκόμαστε σήμερα εδώ προφανώς θέλει τόλμη. Ο φιλελευθερισμός στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ αγαπημένη λέξη, αγαπημένη έννοια. Περισσότερο θα έλεγα σαν τον Βελζεβούλ τον αντιμετώπιζαν οι δυνάμεις της συντήρησης, της άγνοιας και των φοβικών αγκυλώσεων του τόπου. Ακόμη περισσότερη τόλμη θέλει σήμερα, με δεδομένες τις διεθνείς συγκυρίες. Τις συγκυρίες μιας διεθνούς οικονομικής […]

Αμφιβάλλετε ότι η πολιτική μας ζωή μοιάζει περισσότερο με την πολιτική ζωή σε πρώην κομμουνιστικές ή τριτοκοσμικές χώρες; Αν ένα χαρακτηρηστικό των ανώριμων θεσμικά δημοκρατιών είναι η διαρκής ποινικοποίηση της πολιτικής ζωής – η μεταφορά της πολιτικής διαμάχης στα δικαστήρια -, τότε η Ελλάδα θυμίζει περισσότερο τη Ρουμανία και την Ουκρανία και λιγότερο την Ολλανδία […]

Η διεθνής οικονομική κρίση είναι αναμφισβήτητα υπαρκτή. Ωστόσο τρεις μεγάλοι κίνδυνοι αυτή τη στιγμή είναι άμεσοι και ορατοί. Κατ’ αρχήν, να προσπαθήσουμε να λύσουμε λάθος πρόβλημα, μην έχοντας κατανοήσει ορθά τις αιτίες που οδήγησαν σε αυτά τα αποτελέσματα. Δεύτερον, να καταληφθούμε από ιδεοληψίες και να μιλήσουμε για το τέλος εποχής του φιλελεύθερου μοντέλου οργάνωσης της […]

«Ρευστοποιήστε την εργασία, ρευστοποιήστε μετοχές, ρευστοποιήστε τους αγρότες, τη γη και τα ακίνητα… καθαρίστε τη σαπίλα από το σύστημα!», προέτρεπε ο υπουργός Οικονομικών Andrew Mellon τον Πρόεδρο Hoover τις μέρες του μεγάλου κράχ του 1929. Μια μεγάλη ύφεση, έναν ναζισμό, έναν παγκόσμιο πόλεμο, έναν υπαρκτό σοσιαλισμό και 79 χρόνια αργότερα, ακόμα και η σημερινή αποτυχημένη […]

Κάποιοι διατείνονται ότι η κρίση είναι συστημική και προκλήθηκε εξαιτίας της «απληστίας των καπιταλιστών». Λάθος. Η ανοιχτή κοινωνία και η ελεύθερη οικονομία είναι ατομοκεντρικά συστήματα τα οποία για την εξέλιξή τους βασίζονται στα ιδιωτικοοικονομικά κίνητρα των ανθρώπων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται βεβαίως και η απληστία. Αλλά όπως το νερό, η φωτιά, η πυρηνική ενέργεια και οι άλλες μεγάλες δυνάμεις της φύσης πρέπει να περιορίζονται για να αποφέρουν στους ανθρώπους τα οφέλη τους, έτσι και η δυνατότητα άσκησης απληστίας εκ μέρους των ατόμων πρέπει να περιορίζεται θεσμικά και ηθικά ώστε να λειτουργεί επωφελώς για το κοινωνικό σύνολο. Ισως τα εγκλήματα κατά της ζωής ή της υγείας να οφείλονται στην έλλειψη ηθικών κανόνων των ατόμων που τα διαπράττουν. Κανείς ωστόσο δεν διανοείται στο όνομα του περιορισμού της εγκληματικότητας να καταργηθούν τα ατομικά δικαιώματα και το κράτος να ελέγχει προληπτικά και εξονυχιστικά τη ζωή των πολιτών. Αν λοιπόν η οικονομική κρίση προκλήθηκε από υπερβολές στις οποίες οδηγήθηκαν οι τραπεζίτες και οι χρηματιστές στην προσπάθειά τους να συσσωρεύσουν κέρδη και πλούτο, η ευθύνη δεν βρίσκεται στη συμπεριφορά τους, αλλά στην αποτυχία των μηχανισμών που αποσκοπούν στην εξισορρόπηση αυτής της έμφυτης δύναμης των ανθρώπων ώστε να αποβαίνει επωφελής για όλους τους πολίτες.

Το χαμόγελο δύσκολα κρύβεται. Και η ικανοποίηση είναι έκδηλη. Ανεξάρτητα από τα λόγια συντριβής και την προβολή ανησυχίας. Οι λογής αναλυτές και προσωπικότητες των ΜΜΕ, με πολύχρονη προυπηρεσία στην ΚΝΕ οι περισσότεροι, επιχαίρουν στην μέση της οικονομικής κρίσης για τα παθήματα του «νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού». Οι ασύδοτες και ανεξέλεγκτες αγορές που προκάλεσαν με την κρίση των […]

Η συζήτηση για την εξήγηση της πρόσφατης οικονομικής κρίσης θα κρατήσει καιρό. Ενδεικτικά αναφέρω, χρειάστηκαν περίπου 4 δεκαετίες για να κατανοηθεί η κρίση του 1929 και τα αίτιά της, ενώ στην λαϊκή φαντασία/μυθολογία ακόμα οι εξηγήσεις αυτές δεν έχουν εντυπωθεί (αλλά μηρυκάζονται διαρκώς συνθηματολογικές εξηγήσεις ιδεοληπτικού χαρακτήρα εναντίον των αγορών). Σίγουρα αυτή τη φορά δεν […]

Μετά τη νίκη του κόκκινου στρατού επί των Ναζί και την απώθησή τους από τα σοβιετικά εδάφη που κατέκτησαν, άρχισαν τα μαζικά αντίποινα. Ολόκληροι πληθυσμοί εκατομμυρίων εξορίστηκαν στα γκουλάγκ επειδή κάποια μέλη τους συνεργάστηκαν με τους Ναζί την εποχή της ναζιστικής κατοχής. Όλοι μαζί στο ίδιο τσουβάλι. Το τσουβάλι περιείχε και έναν Τσετσένο που του είχε απονεμηθεί μετάλλιο για τη συμμετοχή του στη μάχη του Στάλινγκραντ. Το μετάλλιο δεν τον προστάτευσε από την κοινή μοίρα των Τσετσένων. Ο πατερούλης Στάλιν όμως, έκρυβε και άλλες εκπλήξεις. Τεράστια ήταν η έκπληξη των αιχμαλώτων Σοβιετικών -στρατιωτών και άμαχων- όσων βρήκε στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως ο κόκκινος στρατός στο διάβα του προς Βερολίνο. Τους ανθρώπους αυτούς δεν τους θεώρησε αιχμαλώτους πολέμου που απελευθέρωσε, αλλά στην καλύτερη περίπτωση δειλούς που δεν τόλμησαν ν’ αυτοκτονήσουν παρά να συλληφθούν και στη χειρότερη προδότες. Αντί λοιπόν να γυρίσουν πίσω στα σπίτια και τους δικούς τους, βρέθηκαν και αυτοί στα γκουλάγκ. Στο μεταξύ, ο κόκκινος στρατός προέλαυνε προς το Βερολίνο, σκοτώνοντας και βιάζοντας, όπως ακριβώς έκαναν οι Ναζί στη δική τους προέλαση στη Σοβιετική Ένωση. Τα παραπάνω, μαζί με τις σφαγές των «κουλάκων» και τις δίκες της Μόσχας, είναι μερικά μόνο από τα κατορθώματα του πατερούλη. Γιατί όμως τα θυμήθηκα όλα αυτά;

Η οικονομική κρίση που έχει χτυπήσει χρηματιστήρια, επενδυτικές Τράπεζες και οργανισμούς παροχής στεγαστικών δανείων στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη έχει ορισμένα περίεργα χαρακτηριστικά. Ενώ εκ πρώτης όψεως οι πάντες πανικοβάλλονται και οι απλοί καταθέτες αισθάνονται από νευρικότητα μέχρι και απόλυτη ανασφάλεια κάποια στοιχεία της κρίσης κάνουν ανθρώπους έμπειρους και διορατικούς να σηκώνουν τα φρύδια. […]

Aν δει κανείς τη διαχείριση που έκανε η κυβέρνηση Μπους και σ’ αυτήν την κρίση, δεν πρέπει να απορεί πώς η μοναδική υπερδύναμη του κόσμου έφτασε έπειτα από οκτώ χρόνια σε τέτοιο βαθμό αναξιοπιστίας. Ας ξεχάσουμε προς στιγμήν την παράνομη κήρυξη του πολέμου στο Ιράκ, τις μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ας επικεντρωθούμε στην […]

Η πρόσφατη κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος έχει οδηγήσει πολλούς αναλυτές από τον χώρο της Αριστεράς να κάνουν λόγο για σοβαρή κρίση του «καπιταλιστικού συστήματος» και να ανατρέχουν στους τέσσερις τόμους του «Κεφαλαίου» του Μαρξ για να βρουν την ερμηνεία για τα τεκταινόμενα. Πράγματι, σε ένα βαθμό οι αναλύσεις είναι σωστές. Πρόκειται για κρίση στο καπιταλιστικό […]

Ο κ.Βουλγαράκης παραιτήθηκε από το υπουργικό αξίωμά του και υποτίθεται ότι το θέμα που ήγειρε η συμπεριφορά του έληξε, παραμένει όμως μέλος της Βουλής των Ελλήνων και, άρα, λογοδοτεί για τις πράξεις του ως βουλευτής. Ισχυρίσθηκε ο πρώην υπουργός ότι «μοναδικός σκοπός των εταιρειών [εκμετάλλευσης ακινήτων που συνέστησε με τη σύζυγό του] ήταν η διαχείριση […]

Είναι αδύνατον πιά να μετρήσω τους ισχυρισμούς που κατά καιρούς έχω ακούσει για την κατάρρευση του νεοφιλελευθερισμού, της παγκοσμιοποίησης και τελευταία ολόκληρου πλέον του καπιταλισμού. Επιχαίροντες πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καθηγητάδες και λογής αναλυτές είναι πια πεπεισμένοι πως ο εχθρός έχει εξοντωθεί. Και πως ήρθε η ώρα της αλήθειας. Του παγκόσμιου δηλ. θριάμβου του σοσιαλισμού και της […]

Στη μητρόπολη του καπιταλισμού Αμερική το κράτος εθνικοποιεί τράπεζες, τραβώντας τις μισοπνιγμένες από τα μαλλιά, σε ρόλο καθυστερημένου ναυαγοσώστη. Στη δική μας γωνιά της Ευρώπης το κράτος ιδιωτικοποιεί την Ολυμπιακή, σαν ναυαγοσώστης που αποφάσισε να κλείσει τις τρύπες στη μισοβυθισμένη σωστική του λέμβο. Το αμερικανικό κράτος-νυχτοφύλακας έρχεται κακήν κακώς, με τους συναγερμούς να ουρλιάζουν, για […]

Πολλοί βρήκαν την ευκαιρία να κατηγορήσουν την ελεύθερη αγορά για τη δεινή κρίση που έχουμε περιέλθει διότι θέλουν να σκεπάσουν τον ρόλο του κράτους ως προαγωγού των ανυπέρβλητων χρηματοοικονομικών διαταραχών στις οποίες έχουμε βυθισθεί. Οι απότομες μεταβολές των επιτοκίων ήταν εργαλείο της Fed που αποπροσανατόλισε δανειστές και δανειζόμενους. Οι περιβόητες Freddie Mac και Fannie May είναι κρατικά δημιουργήματα, πλημμυρισμένες με ανορθολογικές κυβερνητικές επιδοτήσεις, στηριγμένες σε κρατικιστικά διαστρεβλωμένα κίνητρα που οδήγησαν σε μία αναρίθμητη σειρά νόθων δανείων καμίας ουσιαστικής αξίας και σάπιας επιχειρηματικής ηθικής. Οι αγορές δεν ευθύνονται σε τίποτα. Απλά υπολόγισαν γρήγορα το φθηνό χρήμα και την πολιτική βουλιμία των κρατικών αρχών για ξέφρενη στεγαστική πίστη και ανέβασαν αμέσως τις τιμές. Με τον ίδιο τρόπο οι αγορές αντιλήφθηκαν άμεσα την αδυναμία και τη στάση πληρωμών, τον καταιγιστικό ρυθμό απούλητων κατοικιών και κατασχέσεων και οδηγήθηκαν στην πτώση. Η ελεύθερη αγορά υπολογίζει με τον καλύτερο και πιο συνεπή τρόπο τις επιχειρηματικές συμπεριφορές και αποτυπώνει την αξία τους με την πιο ακριβή, πιο άμεση και πιο κατηγορηματική αντιστοιχία με την πραγματικότητα. Η αγορά είναι η αλήθεια που διαμορφώνουμε και πρέπει να την καταλάβουμε για να επιβιώσουμε.