Πολλά ακούμε για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο άλλα δεν έχει γίνει ευρέως γνωστό τι ακριβώς θα μας ζητήσουν αν, τελικά δεν ευδοκιμήσει κάποιο πακέτο βοήθειας από την Ευρώπη και αναγκαστεί η Ελληνική κυβέρνηση να προσφύγει στο ΔΝΤ για να καλύψει με ευνοϊκότερο επιτόκιο τις δανειακές μας ανάγκες. Η λίστα των όσων μπορεί να απαιτήσει το ΔΝΤ από την Ελλάδα παρουσιάζεται πάνω κάτω ως η εξής: 1.Πλήρης αναδόμηση στην τοπική αυτοδιοίκηση όπου και εντοπίζεται ανεξέλεγκτη σπατάλη πόρων. 2.Άρση της μονιμότητας. 3.Εξίσωση ορίων ηλικίας για άνδρες και γυναίκες στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα με ενιαίο όριο συνταξιοδότησης τα 67. 4.Κατάργηση των βαρέων και ανθυγιεινών. Ίσως επιβιώσουν 2-3 κατηγορίες. 5.Πλήρης κατάργηση 14ου και 13ου μισθού στο Δημόσιο, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα. 6.Φορολόγηση των αγροτών. 7.Φορολόγηση όλων των εισοδημάτων από το πρώτο ευρώ. 8.Απελευθέρωση όλων των κλειστών επαγγελμάτων. 9.Επιβολή ΦΠΑ σε όλες τις υπηρεσίες (δικηγόροι, συμβολαιογράφοι κ.λ.π.) 10.Περαιτέρω ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων 11.Πλήρης απελευθέρωση των απολύσεων και κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων. 12.Ριζική αναδιάρθρωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του τρόπου λειτουργίας των κρατικών νοσοκομείων. 13.Ριζική αναδιοργάνωση της Παιδείας. Προτείνονται δίδακτρα στα πανεπιστήμια με κάποια πρόβλεψη για τα χαμηλά εισοδήματα. 14.Προτείνουν και άλλα («τεχνικής φύσεως») θέματα τα οποία θα συρρικνώσουν το Δημόσιο και θα καταστείλουν τις δημόσιες δαπάνες. 15. Απόλυση 230.000 εργαζομένων από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, με κατάργηση θέσεων, ενοποίηση και συγχωνεύσεις οργανισμών, ΔΕΚΟ κ.λ.π.

Τον Οκτώβριο του 2008 ο Γ. Αλογοσκούφης παρουσίασε ένα προσχέδιο για τον προϋπολογισμό όπου, το δημοσιονομικό έλλειμμα θα διαμορφωνόταν στο 1,8% του ΑΕΠ και ο ρυθμός ανάπτυξης στο 3,4%. Στον προϋπολογισμό ενσωματώνονται και νέα φορολογικά μέτρα ύψους τουλάχιστον 7,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, που μεταξύ άλλων, αφορούσαν στην περαίωση εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων, στην αύξηση των τελών κυκλοφορίας κατά 20% και στην αύξηση της προκαταβολής φόρου για τις επιχειρήσεις.Το 2009 είδαμε τα αποτελέσματα αυτού του προϋπολογισμού… μια κατακόρυφη πτώση στα έσοδα. Γιατί άραγε από τη στιγμή που είχαμε νέους φόρους είχαμε και πτώση στα έσοδα; Η απάντηση είναι για τους ιδίους λόγους που θα έχουμε και νέα πτώση στα έσοδα το 2010.

Πριν καταρρεύσει η Αργεντινή, υπήρχε μια αφαίμαξη ρευστότητας από τη χώρα αυτή. Για πολλούς μήνες, επιχειρηματίες και απλοί πολίτες πέρναγαν τα σύνορα της Ουρουγουάης (Ελβετία της Νότιας Αμερικής) και κατέθεταν βαλίτσες με δολάρια στις τράπεζες του Montevideo. Κανείς δε ρωτάει από πού ήρθαν τα λεφτά στην Ουρουγουάη. Πρόσφατα, η ελληνική κυβέρνηση είχε την ιδέα να χαρτογραφηθούν οι καταθέσεις στην ελληνική επικράτεια και να υποχρεωθεί ο κάθε πολίτης να καταθέσει «πόθεν έσχες» για να δικαιολογήσει τις καταθέσεις αυτές. Το αποτέλεσμα ήταν να μεταφερθούν μεγάλα χρηματικά ποσά στο εξωτερικό και πολλά άλλα να αποσυρθούν από τις τράπεζες και να μπουν σε θυρίδες. Η κυβέρνηση από τότε δεν έχει αναφερθεί ξανά στο θέμα. Το Φεβρουάριο του 2002, η Αργεντινή κήρυξε στάση πληρωμών σε $155 δις δημοσίου χρέους. Όταν έγινε αυτή η στάση πληρωμών, το χρέος προς το ΑΕΠ της χώρας αυτής ήταν 65%.

Στο χρηματιστήριο και, γενικά στις αγορές, οι επενδυτές ποτέ δεν παίρνουν αυτό που θέλουν, παίρνουν πάντα αυτό που τους αξίζει. Tι αρμόζει, λοιπόν, να αποδοθεί στην Ελλάδα όταν έχει κυβέρνηση που δεν καταλαβαίνει τι τις λένε οι αγορές; Τι αρμόζει να αποδοθεί στον ελληνικό λαό που επιβραβεύει τον κάθε πολιτικό που του λέει ψέματα για την πραγματική κατάσταση της οικονομίας; Τι αρμόζει να αποδοθεί σε ένα χρεωκοπημένο κράτος, ενώ η πλειοψηφία του λαού νομίζει ότι “λεφτά υπάρχουν”, όπως του υποσχέθηκαν πριν τις εκλογές; Η απάντηση είναι αργός και επώδυνος οικονομικός μαρασμός. Πριν από λίγο καιρό, η Moody’s έκανε λόγο για υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδος. Ο κυριότερος λόγος γι’ αυτή την αλλαγή στάσης, είναι το δημοσιονομικό πρόβλημα που έχει η χώρα. Επιπλέον, ο διεθνής οίκος διαβλέπει αυξημένο κίνδυνο διάβρωσης των αναπτυξιακών δυνατοτήτων εξαιτίας της μειωμένης ανταγωνιστικότητας. Επίσης, είπε ότι είναι αμφίβολο αν μπορεί μέσω της ανάπτυξης να μειωθεί το δημόσιο χρέος την επόμενη δεκαετία.

Ο κ. Προβόπουλος πρόσφατα είπε, ότι το έλλειμμα “θα αγγίξει ή θα ξεπεράσει το 12%”, ενώ υπάρχει και περίπτωση να δούμε και 14% έλλειμμα. Σε απόλυτους αριθμούς, το ταμειακό έλλειμμα είναι περίπου 25 δις ευρώ στο εννιάμηνο, ενώ πολλοί κάνουν λόγο ότι θα αγγίξει τα 30 δις ευρώ μέχρι το τέλος της χρονιάς. Οι τελευταίες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για συρρίκνωση του ΑΕΠ της Ελλάδος κατά 1,5% για το 2009. Το ΑΕΠ το 2009 θα διαμορφωθεί στα επίπεδα των 250 δις έναντι στόχου 260 δις στον προϋπολογισμό στην αρχή της χρονιάς. Το συνολικό χρέος της κεντρικής κυβέρνησης είναι ένα αίνιγμα, καθώς κανένας μέχρι σήμερα δεν μπορεί να δώσει ένα ακριβές νούμερο. Η ΤτΕ είπε ότι θα έχει αναλυτικά δεδομένα σε λίγο καιρό, αλλά επίσημα το χρέος μέχρι τον Ιούνιο έχει διαμορφωθεί στα 292 δις. Ο δε κ. Δούκας πριν από 5 μήνες είπε ότι το πραγματικό χρέος είναι 317 δις!!! Τώρα, αν υποθέσουμε ότι το χρέος θα διαμορφωθεί στα 300 δις στο τέλος του 2009 και κάνουμε μια απλή διαίρεση, θα διαπιστώσουμε ότι το συνολικό χρέος, είναι τουλάχιστον, στο 120% του ΑΕΠ. Αν σε αυτό προσθέσουμε τις επιστροφές ΦΠΑ που χρώστα το κράτος στις επιχειρήσεις και τις οφειλές προς τους προμηθευτές (κατασκευαστικές, φαρμακευτικές κτλ.), τότε το πραγματικό χρέος εκτοξεύεται άνετα πάνω από το 130% του ΑΕΠ!

Η κακή κατάσταση του ασφαλιστικού είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια. Το πόσο κακή είναι η κατάσταση είναι, επίσης, γνωστό αλλά όχι στο ευρύ κοινό. Το τι θα πρέπει να γίνει, όμως, για να υπάρξουν βιώσιμα ταμεία λίγοι γνωρίζουν και αυτοί που πραγματικά γνωρίζουν, δεν τολμούν να το πουν πουθενά. Το μεγάλο ερώτημα είναι: Υπάρχει λύση έτσι ώστε να εξασφαλίσουν οι μελλοντικές γενιές αλλά και οι σημερινοί δικαιούχοι σύνταξη; H απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι.

Είναι, πλέον, γνωστό και άριστα τεκμηριωμένο ότι οι δημοκρατικές διαδικασίες καθώς και η κατοχύρωση της ιδιοκτησίας είναι δύο δείκτες που μας δείχνουν πόσο αναπτυγμένες (οικονομικά και κοινωνικά) είναι οι κοινωνίες. Παράδειγμα, χώρες που θεωρούνται πολύ δημοκρατικές και έχουν υψηλή κατοχύρωση της ιδιοκτησίας έχουν, παράλληλα, πολύ υψηλό βιοτικό επίπεδο. Μεταξύ αυτών είναι οι ΗΠΑ, Αυστραλία, Ελβετία, Σκανδιναβικές χώρες κτλ. Χώρες που έχουν χαμηλό δείκτη δημοκρατικής και ιδιοκτησιακής βαθμολογίας είναι χώρες με χαμηλό βιοτικό επίπεδο. Μεταξύ αυτών είναι οι αραβικές χώρες και πολλές χώρες της Ανατολής Ευρώπης.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πρόσφατη χρεωκοπία της μεγάλης αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας General Motors, απασχόλησε –και δικαιολογημένα- τα ΜΜΕ της χώρας μας. Όμως, ακόμα πιο σημαντικό, είναι ίσως ένα γεγονός που αποσιωπήθηκε σχεδόν τελείως: ότι η χρεωκοπία της General Motors αντιπροσωπεύει πάνω απ’ όλα την ολοκληρωτική χρεωκοπία της θεωρίας των πανίσχυρων «παγκόσμιων μονοπωλίων», με την οποία έχουν γαλουχηθεί γενεές επί γενεών στην Ελλάδα. Αυτό που έδειξε η κατάρρευση της GM είναι ότι τα «πανίσχυρα μονοπώλια» υπόκεινται στους ίδιους κανόνες ανταγωνισμού, όπως το γειτονικό εμπορικό κατάστημα της γειτονιάς μας. Αυτοί οι κανόνες υπαγορεύουν ότι για να επιβιώσει κάποιος, θα πρέπει να πουλάει ένα ποιοτικό προϊόν, σε μια τιμή που να είναι πρόθυμος να πληρώσει ο καταναλωτής.

Τώρα και αρκετά χρόνια λέω τι ο μεγαλύτερος εχθρός της Ελληνική οικονομίας και της Ελλάδος γενικά είναι το ΙΚΑ. Από την μια διότι πληρώνουμε πάρα πολλά λεφτά και δεν παίρνουμε τίποτα, και από την άλλη είναι η αιτία που έχουμε τους χαμηλότερους μισθούς στην Ευρώπη. Μπορεί οι καθαρές αποδοχές των Ελλήνων εργαζομένων να είναι στο 60% του μέσου όρου στην ΕΕ, αλλά όσο αναφορά το μέσο κόστος ανά εργαζομένου, αυτό είναι στο 94% του μέσου εργαζομένου στην ΕΕ. Γιατί ενώ το μέσο κόστος ανά εργαζομένου στην Ελλάδα είναι στο 94% της ΕΕ, ο μέσος Έλληνας εισπράττει μόνο το 60%; Διότι η διαφορά πάει στο ΙΚΑ.

Ας πούμε λοιπόν ότι υπάρχουν δυο χωριά κάπου στην ορεινή Ελλάδα. Ας ονομάσουμε αυτά τα χωριά το χωριό Α και χωριό Β. Τα δυο αυτά χωριά λοιπόν είναι αποκομμένα από τον υπόλοιπο κόσμο και εξαρτώνται το ένα από το άλλο για όλες τις βασικές τους ανάγκες. Το χωριό Α παράγει περισσότερο βιομηχανικά προϊόντα και το χωριό Β ασχολείται πιο πολύ με τον τομέα τροφίμων. Βέβαια και τα δυο χωριά παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες σε όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας, απλά έχουν εξειδικευτεί στους τομείς που είπα πιο πάνω. Για πολλά χρόνια λοιπόν αυτά τα δυο χωριά έχουν μια αρμονική εμπορική σχέση μεταξύ τους. Το κάθε ένα παράγει αρκετά έτσι ώστε να έχει επάρκεια για τις ανάγκες του και ανταλλάσσει με το άλλο, προϊόντα και υπηρεσίες που είτε δεν παράγει αρκετά, είτε δεν παράγει καθόλου. Η κατανομή της ανταλλαγής των προϊόντων και υπηρεσιών είναι έτσι ώστε οι εξαγωγές και οι εισαγωγές και στα δυο χωριά να είναι ίδιες. Δηλαδή τα δυο χωριά μεταξύ τους έχουν μηδέν εμπορικό έλλειμμα η πλεόνασμα.

Οι αιτίες αυτής της κρίσης θα είναι αντικείμενο συζήτησης και μελέτης για πολλά χρόνια. Θα υπάρξουν πολλές θεωρίες και πολλές εκδοχές. Σήμερα σας παρουσιάζω την δική μου εκδοχή. Να πω ότι δεν φταίει κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο η κάποια συγκεκριμένη εταιρεία για αυτή την κρίση. Είναι το αποτέλεσμα πολλών διαφορετικών εταιρειών, τυχαίων γεγονότων καθώς και λανθασμένες πολιτικές επιλογές εκ μέρους του νομοθέτη. Ας αρχίσουμε με ορισμένους ορισμούς και μια εισαγωγή. Καταρχάς τα δομημένα ομολόγα (securitized bonds) υπάρχουν τώρα και πάρα πολλά χρόνια. Πιο συγκεκριμένα από τα τις αρχές της δεκαετίας του 70. Οτιδήποτε έχει ταμειακές ροές μπορεί να δομηθεί και έπειτα να πακεταριστεί και να πουληθεί στη συνέχεια στην αγορά. Αυτό το καινούργιο χρεόγραφο το ονομάζουμε ABS (assets backed security). Στην περίπτωση των στεγαστικών δανείων, οι τράπεζες πούλαγαν αυτά τα δάνεια στις επενδυτικές τράπεζες και στην συνέχεια οι επενδυτικές τράπεζες τα μάζευαν όλα μαζί σε χρεόγραφα και τα πούλαγαν σε επενδυτές. Τώρα ο δανειολήπτης αντί να πληρώνει την τράπεζα, πληρώνει τους ομολογιούχους αυτού του χρεογράφου. Η Fannie Mae δημιουργήθηκε το 1938 μετά από την μεγάλη κρίση του 1929. Αρχικά ήταν μια κρατική οντότητα που αγόραζε στεγαστικά δάνεια από τις τράπεζες. Ο λόγος που το έκανε αυτό είναι για να έχουν οι τράπεζες πάντα ρευστό να δανείζουν στην αγορά. Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι ότι ο μέσος Αμερικανός πάντα είχε πρόσβαση σε στεγαστικά δάνεια με σχετικά χαμηλό επιτόκιο. Το 1968 το κογκρέσο μετέτρεψε αυτή την οντότητα σε ιδιωτική επιχείρηση. Το 1970 η Αμερικανική κυβέρνηση δημιούργησε την Freddie Mac σαν ανταγωνιστή της Fannie Mae με τα ίδια ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

Πριν λίγες εβδομάδες ο πρόεδρος της ΕκΤ σχολίασε κάτι που η υπόλοιπη αγορά έχει προσέξει τώρα και αρκετό καιρό. Το ότι η διαφορά αποδόσεων μεταξύ των Γερμανικών ομολόγων και ορισμένων άλλων χωρών έχουν μεγαλώσει σε επικίνδυνο επίπεδο. Τον “κώδωνα του κινδύνου” για την πορεία της αγοράς ομολόγων που αντικατοπτρίζει την πορεία της πραγματικής οικονομίας χτυπούν […]

του Γιώργου Καισάριου1 Στη συνέχεια του άρθρου “Επιτέλους λίγη δημοκρατία”, σήμερα θα ήθελα να ρίξω λίγο φως σε ορισμένους δημοκρατικούς θεσμούς που υπάρχουν στην Αμερική. Δυστυχώς αναγκάζομαι και παίρνω παράδειγμα από αυτή τη χώρα διότι αφενός πιστεύω ότι οι θεσμοί εκεί είναι σωστοί, αφετέρου υπάρχει μεγάλη παρεξήγηση στη χώρα μας στο πως λειτουργεί εκεί το […]

του Γιώργου Καισάριου.1 Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν οι εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ αυτό τον καιρό. Όχι για το ποιος θα εκλέγει αρχηγός η για το πως θα καταλήξει το ΠΑΣΟΚ (προσωπικά μπορεί και να διαλυθεί αν θέλει δε νοιάζομαι καρφί). Το ενδιαφέρον για μένα είναι η διαδικασία με την οποία αποφάσισαν να εκλέξουν τον αρχηγό τους. Ως […]

του Γιώργου Καισάριου1 Ποια νομίζετε ότι είναι η άρχουσα τάξη στην Ελλάδα; Όχι δεν οι δημόσιοι υπάλληλοι, δεν είναι ούτε ο Βαρδινογιάννης, Κόκαλης και Μπόμπολας. Η άρχουσα τάξη στην Ελλάδα είναι όλοι αυτοί που πληρώνονται πολύ περισσότερα αναλογικά από ότι έχουν δώσει και είναι αυτοί που απολαμβάνουν τα πάντα εις βάρους αυτών που δεν έχουν […]