Panos Kazakos: “From the incomplete modernisation to the crisis” Reforms, debts and inertias in Greece (1993-2010) Πάνος Καζάκος: «Από τον ατελή εκσυγχρονισμό στην κρίση». Μεταρρυθμίσεις, χρέη και αδράνειες στην Ελλάδα (1993-2010) Professor Kazakos attempts to explain in his latest of many books on the relationship between Greece and Europe how it is that Greeks wish […]

The Turkish Foreign Minister Mr. Davutoglou has often expressed his longing for a kind of ‘Ottoman Renaissance’ for his country. Not of course for an Empire run by a Sultan relying on brute force to keep his subjects under control but for an economically strong, democratic Turkey relying on its increasing soft power to dominate […]

When a few months ago Greece found that it could no longer borrow money from the markets to service its debt, the EU and the IMF devised a plan – written down in the form of a memorandum of understanding – to carry out the rescue project. Here, however, is where the tale of the […]

Εξαιρετικό, ως συνήθως. το κύριο άρθρο τηε ‘Εστίας’ της 31-10-09 με τίτλο «Σε λάθος δρόμο η Νέα Δημοκρατία». Είναι όντως καιρός πιά να καταργηθούν οι ποικίλοι επιθετικοί προσδιορισμοί στο κύριο όνομα «φιλελευθερισμός» (όπως ‘ριζοσπαστκός’, ‘κοινωνικός’ και ένας Λούλης. ξέρει τι άλλο ακόμη). Χειρότερο απ’ όλα είναι το πρόθεμα ‘νεο-‘ που του έχουν κολλήσει λογής-λογής αντι-φιλελεύθεροι. […]

Εξαιρετικό το άρθρο του καθηγητή κ. Γιώργου Παγουλάτου στο φύλλο της ‘Καθημερινής’ της 18-10-09 που επικαιροποιεί την διάκριση του Νικηφόρου Διαμαντούρου σε Έλληνες ‘μεταρρυθμιστές’ και ‘παρωχημένους’. Όντως, με τη χώρα σήμερα να έχει ζήσει πολλές δεκαετίες σε ειρήνη, ασφάλεια και δημοκρατία, με τις εθνικιστικές εξάρσεις να έχουν κοπάσει και τη σύγκρουση Κομμουνισμού- Εθνικοφροσύνης να έχει […]

Το τέλος του 20ού αιώνα σημαδεύεται από το τέλος των τελοκρατικών συστημάτων. Ο επιθανάτιος ρόγχος του σοσιαλισμού στην Ανατολή συμπαρομαρτεί με την κοίμιση του ετεροθαλούς αδελφού του στη Δύση. Μπροστά στην κατάρρευση οι αριστεροί φανατικοί των σκοπών ή αποχαλινώνονται κατά μικρές ομάδες προσφεύγοντας στη βία ή κλείνονται στον εαυτό τους και τις επαναστατικές τους αναμνήσεις περιμένοντας το θάνατο του εκάστοτε κόμματος ήσυχα-ήσυχα και με αξιοπρέπεια. Το κίνημα φανατικών που εξακολουθεί ακόμη να κινητοποιεί μάζες είναι το Ισλάμ, η μόνη «οικουμενική» μορφή ολοκληρωτισμού που γεννήθηκε και παρέμεινε εκτός Ευρώπης. Αρχίζει έτσι σιγά-σιγά να γίνεται συνείδηση και στην Ελλάδα ότι οι δογματικοί των Μεγάλων Σκοπών που ως τώρα δεν ανέχονταν να υπάρχουν προβλήματα χωρίς θεσμική λύση, τη δική τους, έχουν ξεπερασθεί. Η στιγμή της αφύπνισης είναι συνήθως οδυνηρή γι’ αυτούς που πίστεψαν βαθιά.

Είναι πολύ σημαντική η δέσμευση του νέου πρωθυπουργού να στελεχώσει όλες τις θέσεις «πολιτικής ευθύνης από τους γενικούς γραμματείς και τα διοικητικά συμβούλια των ΔΕΚΟ ως και το Περιφερειακό Δημόσιο Νοσοσκομείο» με πρόσωπα που θα επιλεγούν κατόπιν διαγωνισμού και θα κριθούν με αξιοκρατικά κριτήρια. Επίσης η διακηρυγμένη πρόθεσή του του να επιβάλη το ασυμβίβαστο ανάμεσα […]

“Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις δεν τις υπόσχεσαι για τρίτη φορά” είπε πρόσφατα ο κ. Ανδρουλάκης στην τελεόραση. Στο μεταξύ μόνιμη σχεδόν επωδός σε όλες τις επιθέσεις της αντιπολιτεύσεως κατά του κ. Καραμανλή είναι ότι “δεν έκανε τίποτα από όσα υποσχέθηκε για πεντέμισυ χρόνια”. Το παράπονο αυτό θα ήταν δικαιολογημένο προερχόμενο από απογοητευμένους οπαδούς της ‘Νέας Δημοκρατίας’ αλλά […]

Ισχυρίζονται ορισμένοι ότι ο φιλελευθερισμός είναι ασυμβίβαστος με την «ελληνική πραγματικότητα», διότι η Ελλάδα δεν βίωσε την Αναγέννηση, τον Διαφωτισμό, αλλά ούτε, πολλώ μάλλον, τη Μεταρρύθμιση. Γενικεύσεις αυτού του είδους συγχέουν την γένεση των ιδεών με την εξάπλωση τους. Από τη στιγμή που μια νέα αντίληψη δεί το φως της ημέρας ως αποτέλεσμα συγκεκριμένων συνθηκών και αιτίων, μπορεί να γίνει κτήμα οιουδήποτε. Η μακραίωνη ιστορία των Ιαπώνων δεν έδινε νύξεις για το «ιαπωνικό θαύμα» έως τη στιγμή που αυτό πραγματοποιήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Οι Γερμανοί εθεωρούντο —σχεδόν εθνοφυλετικώς— ως αμετανόητοι στρατοκράτες και κρατολάτρες, μέχρι που οικοδόμησαν μιαν εξαιρετικά σταθερή, ευημερούσα φιλελεύθερη δημοκρατία μετά τον πόλεμο. Οι λαοί της Νοτιοανατολικής Ασίας εθεωρούντο έως την ανάδειξη των τεσσάρων «τίγρεων» εσαεί αιχμάλωτοι της κομφουκιανής «αρμονίας» και στασιμότητας, οι Εβραίοι εθεωρούντο φτιαγμένοι για το ρόλο του θύματος, έως τη συγκρότηση του κράτους του Ισραήλ.

George Papandreou speaking in Thessaloniki on 13 September promised Greeks that if they make him Prime Minister he would increase spending on education to 5% of GDP and set aside an extra 1 billion euros for the sector in his first budget. Greek education, however, first needs reform and then money because otherwise George would […]

Η νομοκρατία ρυθμίζει κανόνες παιχνιδιού και αφήνει τους ανθρώπους ελεύθερους να στοχοθετούν κατά βούλησιν. Όταν το κράτος δεν έχει δικούς του σκοπούς να επιβάλει, αποκλείεται να εκφυλισθεί σε ολοκληρωτισμό. Η τελοκρατία, αντιθέτως, θέλει την πολιτεία εγγυητή και φύλακα της «μίας οδού και μόνης», με απόλυτη εξουσία επιβολής του «ορθού». Όταν όλοι υποχρεώνονται και να ενθουσιασθούν για το επίσημο «τέλος», η τελοκρατία εκφυλίζεται σε ολοκληρωτισμό. Όταν υποχρεώνονται απλώς να πειθαρχούν στις εντολές της χωρίς να τους ζητείται να συμμερίζονται την «ιδεολογία» των εξουσιαστών εμφανίζεται ως αυταρχισμός, τύπου χούντας. Σε ηπιότερες περιπτώσεις η τελοκρατική πολιτεία χρησιμοποιεί περισσότερο την πειθώ και λιγότερο τη βία. Οι «ενάρετες πολιτείες» πάντως είναι εκ καταβολής δυσανεκτικές διότι η λατρεία του ενός «ορθού» σκοπού αποκλείει να έχει κανείς δίκιο —και κατ’ επέκτασιν δικαιώματα— εφόσον αποκλίνει από αυτόν. Αναγνώριση δικαιωμάτων σε άτομα που απορρίπτουν τις επίσημες δεοντικές επιταγές θα σήμαινε εγκατάλειψη των φίλιων δυνάμεων, των μόνων δηλαδή που μπορούν να σώσουν το σύνολο.

Ο Θεός, λέγεται, έδωσε στον Έλληνα τρία δώρα από τα οποία μπορούσε να διαλέξει μόνο τα δύο 1) Εξυπνάδα. 2) Τιμιότητα. 3) Μια θέση στο Δημόσιο. Έτσι ο ευτυχής κάτοικος αυτής της χώρας μπορούσε να είναι έξυπνος και τίμιος (αλλά όχι Δημόσιος Υπάλληλος), έξυπνος και Δ.Υ. (αλλά όχι τίμιος) η τίμιος και Δ.Υ. αλλά όχι […]

0 καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής διακρίνεται από όλους τους άλλους διότι μετατρέπει τον πλούτο —που υπήρχε βεβαίως και στην αρχαιότητα— σε κεφάλαιο, δηλαδή σε κτίρια, μηχανήματα και τεχνογνωσία, με σκοπό την «παραγωγή – για – την – αγορά». Η χρήση κεφαλαίου και η μίσθωση εργατικής δύναμης επιτρέπουν την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών που διατίθενται στην αγορά σε τιμή ανώτερη από το κόστος παραγωγής, αφήνουν δηλαδή κέρδος. Στην προ-καπιταλιστική εποχή, το κέρδος που προερχόταν από τη γεωργία και το εμπόριο μετατρεπόταν σε πολυτελή διαβίωση ενώ, με τη βιομηχανική επανάσταση στην Αγγλία, άρχισε να επανεπενδύεται με στόχο την παραγωγή αγαθών στον όλο και δημοφιλέστερο —στους καταναλωτές— συνδυασμό ποιότητος χαμηλής τιμής.

Η συζήτηση στην παρέα είχε ανάψει για τα καλά. όταν μια κυρία δικηγόρος είπε: -– Ωραία τους τα είπε ο Παπούλιας, στη γιορτή για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. «Η κρίση είναι βαθιά κυρίως επειδή έχει τρωθεί ο αξιακός κώδικας και κάθε είδους διευκολύνσεις και συμπεριφορές έχουν νομιμοποιηθεί». Γεια στο στόμα του! Ελπίζω να τον έχουμε […]

Νομοκρατία κατά τον Μ. Oakeshott δεν είναι το κράτος του νόμου γενικώς αλλά του διαδικαστικού νόμου ειδικώς, που προϋποθέτει την ουδετερότητα της πολιτείας και εξασφαλίζει πλήρως τα δικαιώματα στοχοθεσίας των πολιτών. Τελοκρατία, αντιθέτως, επικρατεί όταν η πολιτεία έχει ιδίους σκοπούς, ίδιον «τέλος» το οποίο προσπαθεί να επιβάλλει με το μονοπώλιο της βίας που διαθέτει. Η νομοκρατική εκδοχή προϋποθέτει κράτος δικαίου, όχι κράτος δικαίων («βασιλικών ανδρών» ή «ελέω Θεού» βασιλέων) ούτε δίκαιο κράτος που εμφορείται από ιδίαν αντίληψιν περί του δικαίου, του σκεπτέου και του ορθού. Το κράτος δικαίου είναι σαν ένα σύστημα τροχαίας που ρυθμίζει την κυκλοφορία κάθε είδους οχημάτων, όχι απλώς με σηματοδότες και με παραινέσεις αλλά και με ποινές. Υπό καθεστώς νομοκρατίας το άτομο δεσμεύεται μόνον από τους κανόνες του πολιτειακού παιχνιδιού που διασφαλίζουν την ελευθερία όλων, δηλαδή και των άλλων.

Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Ντίνος Ρόβλιας, στον όρκο που έδωσε δεσμεύθηκε να τηρεί πιστά «το Σύνταγμα και τους νόμους του κράτους». Στις 22 Ιουλίου, ωστόσο, προωθώντας τη γραμμή του κόμματός του για εκλογές με ευκαιρία την ψήφιση από τη Βουλή του Προέδρου της Δημοκρατίας έκανε μια πολύ περίεργη δήλωση. «Σαφώς» είπε «το εθνικό συμφέρον […]

Δύο είναι οι πυλώνες του κράτους δικαίου: Σκοπός είναι η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και μέσον το κρατικό μονοπώλιο της βίας. Τούτο δεν υπήρξε πάντοτε αυτονόητο στην Ελλάδα. Είναι προφανές ότι δικαιώματα χωρίς φορέα δεν νοούνται και είναι ιστορικώς βεβαιωμένο ότι η ανάδυση της έννοιας «δικαιώματα του ανθρώπου» συνδέθηκε στενά με την επανανακάλυψη του […]

Το κεντρικό αξίωμα του φιλελευθερισμού, ως αναδύεται σε κάθε κεφάλαιο αυτού του πονήματος, είναι το πρωτείο τον ατόμου. Το εγώ νοείται ως φορέας αξιών, ως το βουλευόμενο και βουληφόρο άτομο, ως το θεμέλιο και ο λόγος ύπαρξης της πολιτείας. Οι θεσμοί νομιμοποιούνται στο μέτρο που προστατεύουν το άτομο τόσο από άλλα άτομα όσο και από την ίδια την πολιτεία, κατοχυρώνοντας έτσι την ανεμπόδιστη επιδίωξη και υλοποίηση των σκοπών του εν ειρήνη και ασφαλεία, δηλ. τα δικαιώματα του. Η ακριβής εξιχνίαση αυτής της οντότητας, που την αποκαλούμε πρόσωπο, άτομο, εαυτός ή, επί το αμεσότερον, εγώ, έχει απασχολήσει τον άνθρωπο από τότε που μίλησε και εκστόμισε συνειδητώς την αντωνυμία σε πρώτο πρόσωπο.

Δύσκολες στιγμές περνάει ο Καραμανλής. Μετά τις ευρωεκλογές τις οποίες έχασε, η κοινή γνώμη και πολλοί μέσα στο κόμμα του τον πιέζουν «να κάνει κάτι». Οι καλοκαιρινές ζέστες δεν έχουν αποπολιτικοποιήσει τους ψηφοφόρους οι οποίοι θέλουν να δουν να παίρνονται αποφάσεις έστω και… «εν θερμώ». Το περίεργο είναι ότι μεταξύ αυτών που κατηγορούν τον Καραμανλή […]

Ένα χαρακτηριστικό της ανθρώπινης συμπεριφοράς (ατομικής, οικογενειακής, κοινωνικής αλλά και πολιτικής) είναι ότι στις δύσκολες στιγμές «τελειώνουν τα ψέματα» κατά το κοινώς λεγόμενον. Έτσι στην Ιρλανδία π.χ. όπου οι ψηφοφόροι έπαιξαν « εν ου παικτοίς» και απέρριψαν με δημοψήφισμα τη Συνθήκη της Λισαβώνας, τώρα που βουλιάζει η οικονομία τους και συνειδητοποίησαν πόσο ανάγκη έχουν την […]

Η αναβίωση των φιλελευθέρων ιδεών κατά τον φθίνοντα 20ό αιώνα απέδειξε στους κυνικούς, πρώτον ότι οι άνθρωποι εξακολουθούν να σκέπτονται και όχι απλώς να ορέγονται, να καταναλώνουν και να αδιαφορούν και δεύτερον ότι το πρωτείο του ατόμου που διακηρύχθηκε στη Δυτική Ευρώπη εδώ και τρισήμισι αιώνες δεν υπήρξε φευγαλέο σκίρτημα αλαζόνων διανοουμένων καλλιτεχνών και πολιτικών που ήθελαν να απαλλαγούν από την κηδεμόνευση της Καθολικής Εκκλησίας. Εκείνοι που λένε ότι τα δικαιώματα του ανθρώπου είναι πρόσφατη ανακάλυψη και επομένως υπολείπονται των μεγάλων θρησκειών που αριθμούν χιλιάδες χρόνια και της ιστορικής ή βιολογικής νομοτέλειας που υπερκαθορίζει τον άνθρωπο συγχέουν τη γνώση με το αντικείμενο της. Η θεωρία του Νεύτωνος είναι πρόσφατη αλλά η κίνηση των ουρανίων σωμάτων όχι. Μικρόβια υπήρχαν προ του Παστέρ, άτομα της ύλης πολύ πριν από τον Δημόκριτο και βεβαίως έλλογα άτομα-αποφασιστές πριν από την Αναγέννηση. Η φιλελεύθερη ιδεοπονία δεν υπήρξε κονστρουκτιβιστική, δεν κατασκεύασε έννοιες, τις ανακάλυψε και τις ξεκαθάρισε.

Το ΚΚΕ κατηγόρησε την Κυβέρνηση ότι τα νέα φορολογικά μέτρα που εξήγγειλε στις 25- 6 09 ο κ. Παπαθανασίου δεν θίγουν καθόλου την «πλουτοκρατία». Το ΠΑΣΟΚ από την πλευρά του τα κατήγγειλε ως ατελέσφορα και αντιλαϊκά. Τούτο συνάδει άλλωστε με αυτό που είχε πει στην ‘διακαναλική’ του συνέντευξη πριν από τις ευρωεκλογές ο κ. Παπανδρέου ότι ως κυβέρνηση το ΠΑΣΟΚ θα «φορολογήσει τον πλούτο εκεί που πραγματικά υπάρχει». Είπε ακόμη ότι με την «αναδιάρθρωση των φόρων» το σοσιαλιστικό του κράτος θα μπορέσει να προχωρήσει στις δημόσιες επενδύσεις που απαιτεί η «πράσινη ανάπτυξη». Το νέο δίλημμα που πρότεινε ήταν ή βουλιάζουμε ή αλλάζουμε». Δεν μίλησε καθόλου για ενίσχυση του ανταγωνισμού και στήριξε όλες τις προοπτικές αλλαγής επί τα βελτίω στο κράτος του ΠΑΣΟΚ. Ωστόσο ήρθε πια η στιγμή να επανεξετάσουμε την ουσία της φορολογίας και τη σχέση της με τον ανταγωνισμό σε μια ελεύθερη οικονομία της αγοράς.

If a high salary makes one insensitive to the plight of the poor on wonders what qualifies the PPC employees to sympathise with their plight. Unfortunately nobody on that particular channel – or any other for that matter – felt the need to point out that the average monthly salary of the PPC employees exceeds the sum of 3,000 euros. In fact payroll costs at PPC have increased 22% since 2004 despite a 15% drop in personnel (through natural attrition not because of any managerial shake-up). This means that payroll per head has increased 37%, i.e. by 8, 5% every year. The problem with these highly paid Government appointees is not so much their behaviour as their number. There were 24,000 of them last June while best practice (as suggested in a recent report from the Booz Allen consultancy) dictates that there should not really be more than 18,000 of them. Now suppose Mr Athanassopoulos was willing and able to do a Vourloumis and introduce a voluntary retirement programme for PPC. If that were the case the savings in the corporation’s costs would amount to some 500 million euros per annum – thus returning it to profitability and negating the need for any significant tariff increases. This would happen only if no further salary increases were granted to the remaining personnel a policy that the present CEO seems to have some difficulty in grasping let alone implementing. The conclusion is clear. Left to its own devices a weak PPC management facing a ruthless union will always give in and ruin the corporation just as ‘Olympic Airways’ was ruined.

Suppose someone imported contaminated milk from China. Could he, if caught, invoke the free market principles to pursue his trade? Certainly not. However, the executives who issued sub-prime mortgages in the USA and spread them to unsuspecting customers by including them in various innocent-looking packages – a practice (mis)named securitisation – got away with murdering financial stability all over the world. To ask for better policing of this market is not harming free enterprise but ensuring its survival. These investment bank whiz kids, who designed an opaque and highly unregulated way to lend money to people who could not pay it back, really set up a huge pyramid scheme which blew up in everybody’s face. The greedy bankers who sold these ‘toxic’ products are certainly to blame but so are the greedy mortgage brokers who peddled these loans just to make a commission. No doubt steps must be taken to end such practices that have led to the present credit crunch.. The American film company ‘20th Century Fox’ is already working on a sequel to its famous 1987 classic ‘Wall Street’ in which Michael Douglas won an Oscar, portraying Gordon Gekko the predator-in-chief of the junk bond boom. One blogger suggested that this time Mr Gekko must be shown leading markets out of their slump. ‘But he would need a new vocabulary’ notes the Economist that ran the story in its 18 October issue. ‘His era-defining catch phrase in the original, Greed – for lack of a better word – is good jars in these harsh times. Greed – provided it is sufficiently regulated – is tolerable, might be more appropriate’. The truth is, of course, that the ‘creative destruction’ which, according to Joseph Shumpeter, writing in 1940, is in the nature of capitalism is once again coming into play on a global scale this time. When Mr Alavanos of SYRIZA explodes against the Government in the Greek Parliament shouting: ‘We have a crisis of capitalism and you say long live capitalism!’ he simply expresses his furious anger that the system he hates makes progress both through innovation and through failure.

While listening to the speech and the press-conference given by Prime Minister Karamanlis in Thessaloniki on 7 and 8 September, this columnist had a distinct sense of not just deja vu but also of deja entendu and deja debattu. The Premier was clear, direct and decisive but hardly original. He even admitted that his Government’s record was poor in certain areas without, however, dwelling on the causes of such failures. The articulate, outspoken party of young hopefuls who make up the ‘Liberal Alliance’ (Filelephtheri Symmachia) hit the nail on the head in commenting on Karamanlis’ performance. Why is it, they ask, that the expenses of the state will reach 49.55 billion euros in 2008, thus marking an increase of 10.5% on the year 2007? The average annual increase of these expenses since 2002 has been 10.91%. So why is it that continuity of governance that is lacking in so many areas in Greece should be so consistent especially in the field of government waste? The sad truth is that under Karamanlis, the state never had it so good and never spent so much.

The ‘Siemens’ affair has at long last convinced many Greeks, including politicians, to look afresh at the way political parties raise money in Greece. The existing situation borders on the insane. According to Law 3023 which was published in the ‘Official Gazette’ No 146 on the 25th of June 2002, the State covers the running costs of all the parliamentary parties and also the extra ones incurred during elections. The law goes into incredible detail about who gets what, how much, when and also precisely how this is checked and cross-checked every step of the way. Special state funds are provided for the research and educational activities of the party. Of especial interest is article 7 that forbids any financing of Greek political parties by persons who don’t hold Greek citizenship; legal persons (i.e. corporations) either public or private; Local Government authorities; and owners of national newspapers or radio and TV stations