Η οικονομική κρίση και η Ελλάδα

Οκτ 28th, 2008 | | Κατηγορία: Τάκης Μίχας | Email This Post Email This Post | Print This Post Print This Post |

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι «το κοινωνικό κεφάλαιο» που έχει μια χώρα στη διάθεσή της θα παίξει σημαντικό ρόλο στην ταχύτητα και τον βαθμό με τον οποίο θα ξεπεράσει την παρούσα οικονομική κρίση. Η έννοια του «κοινωνικού κεφαλαίου» αναφέρεται κυρίως στο μέγεθος της εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς, το κράτος και τους συνανθρώπους του που τρέφει ο κάθε πολίτης.

Η εμπιστοσύνη αποτελεί το γράσο στους τροχούς της οικονομίας, επιταχύνοντας τη ροή της πληροφόρησης και μειώνοντας το κόστος των συναλλαγών

Η ύπαρξη της εμπιστοσύνης και των άγραφων νόμων που υπάρχουν σε μια χώρα διευκολύνει σημαντικά και τις οικονομικές συναλλαγές. Η εμπιστοσύνη αποτελεί το γράσο στους τροχούς της οικονομίας, επιταχύνοντας τη ροή της πληροφόρησης και μειώνοντας το κόστος των συναλλαγών. Στις κοινωνίες όπου δεν υπάρχει εμπιστοσύνη οι συναλλαγές καθυστερούν από το φόβο ανάληψης ρίσκου και από τις πολύπλοκες νομικές διαδικασίες

Επίσης η ύπαρξη εμπιστοσύνης μειώνει τις δυνατότητες ανάπτυξης διαφθοράς. Οπως έγραφε ο Δανός καθηγητής Γ. Σβένσεν στην «Κ.Ε.»:

«Οι πολίτες εμπιστεύονται ότι οι συμπολίτες τους θα δουλεύουν και θα πληρώνουν φόρους αντί να εξαπατούν (δηλαδή να παραμένουν εξαρτημένοι από τα κοινωνικά επιδόματα). Επίσης οι άνθρωποι εμπιστεύονται ότι τους φόρους που πληρώνουν δεν θα τους ιδιοποιούνται διεφθαρμένοι γραφειοκράτες και πολιτικοί, αλλά θα επενδύονται σε συλλογικά αγαθά από το κράτος. Σε μη διεφθαρμένες χώρες οι πολίτες παίρνουν πίσω αυτά που πληρώνουν σε φόρους».

Στην προκειμένη περίπτωση η ύπαρξη «κοινωνικού κεφαλαίου» και εμπιστοσύνης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα των μέτρων που προωθούν οι κυβερνήσεις για την έξοδο από την κρίση. Ιδιαίτερα αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι η σημερινή κρίση είναι κρίση όχι τόσο της λεγόμενης «πραγματικής οικονομίας» αλλά του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ακρογωνιαίος λίθος του οποίου είναι η εμπιστοσύνη. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η κρίση ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, μια χώρα που τα τελευταία χρόνια βιώνει μια ραγδαία πτώση σε όλους τους δείκτες του κοινωνικού κεφαλαίου-από τη συχνότητα με την οποία τα μέλη της οικογένειας κάθονται να φάνε μαζί, μέχρι το αν οι πολίτες πιστεύουν ότι μπορεί να έχουν εμπιστοσύνη στους συμπολίτες τους.

Αν λοιπόν η ύπαρξη ενός κλίματος εμπιστοσύνης είναι απαραίτητη για να ξεπεραστεί η κρίση, τότε τα πράγματα δεν είναι καθόλου ευνοϊκά για την Ελλάδα. Σε όλες τις μετρήσεις του «κοινωνικού κεφαλαίου» και εμπιστοσύνης που έχουν γίνει, η χώρα μας βρίσκεται σε αρκετά χαμηλή θέση.

Αν λοιπόν η ύπαρξη ενός κλίματος εμπιστοσύνης είναι απαραίτητη για να ξεπεραστεί η κρίση, τότε τα πράγματα δεν είναι καθόλου ευνοϊκά για την Ελλάδα

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, πρώτη χώρα στον κόσμο όσον αφορά το «κοινωνικό κεφάλαιο» είναι η Ελβετία, της οποίας το ανά κεφαλήν κοινωνικό κεφάλαιο υπολογίζεται σε 603 χιλιάδες δολ., ενώ στην πρώτη θέση στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι η Δανία με 482 χιλ. Η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση μεταξύ των «παλαιών» χωρών της Ε.Ε. (με 203 χιλ. δολάρια).

Σύμφωνα με τα δεδομένα του αρχείου Κοινωνικής Εμπιστοσύνης σε 86 χώρες, του Πανεπιστημίου του Ααρχους της Δανίας, στη Δανία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία το 60% απαντάνε ότι εμπιστεύονται τους περισσότερους ανθρώπους.

Η Φινλανδία βρίσκεται στην τέταρτη θέση με 56% και ακολουθούν οι Κάτω Χώρες. Κάτω από αυτή την ομάδα βρίσκουμε τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και ακολουθεί ένα μίγμα ασιατικών, ανατολικοευρωπαϊκών, αφρικανικών και νοτιομερικανικών χωρών. Στο τέλος του καταλόγου βρίσκονται χώρες όπως η Βραζιλία, οι Φιλιππίνες, η Κόστα Ρίκα και η Ουγκάντα, με αποτελέσματα κάτω του 10% να απαντάνε ότι εμπιστεύονται τους συμπολίτες τους. Ο μέσος όρος για τις 86 χώρες είναι 28%.

Η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από το μέσο όρο με μόνο 24% να δηλώνουν ότι εμπιστεύονται τους συμπολίτες τους!

αν οι θεσμοί λειτουργούν σωστά μειώνονται οι πιθανότητες ότι θα εξαπατηθείς ή ότι θα εξαπατήσεις

Μια εξήγηση γι’ αυτή τη διαφοροποίηση στο μέγεθος του κοινωνικού κεφαλαίου είναι η ποιότητα των θεσμών. Δεν έχει νόημα να «εμπιστεύεσαι τους περισσότερους» όταν γνωρίζεις ότι δίνουν/παίρνουν μπαξίσι και μίζες, ότι απειλούν ή εκμεταλλεύονται τους κρατικούς θεσμούς προκειμένου να αποκτήσουν ειδικά προνόμια. Με άλλα λόγια, αν οι θεσμοί λειτουργούν σωστά μειώνονται οι πιθανότητες ότι θα εξαπατηθείς ή ότι θα εξαπατήσεις.

Πάντως, ανεξάρτητα από τους λόγους που οδηγούν σε αυτή τη διαφοροποίηση, το γεγονός παραμένει ότι η έλλειψη εμπιστοσύνης ασφαλώς θα επηρεάσει την οικονομική ανάκαμψη της χώρας. Ηδη από τις πρώτες συναντήσεις των τραπεζιτών με τους εκπροσώπους της κυβέρνησης πήραμε ένα δείγμα της έλλειψης εμπιστοσύνης και της καχυποψίας που επικρατεί.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Δανία από την πρώτη ημέρα της κρίσης οι τράπεζες πήραν από μόνες τους την πρωτοβουλία σύστασης ενός κοινού ταμείου το οποίο θα έσπευδε να βοηθήσει οποιαδήποτε τράπεζα αντιμετώπιζε δυκολίες ρευστότητας. Να υποθέσουμε ότι μια ανάλογη πρωτοβουλία θα ήταν αδιανόητη στην Ελλάδα;

Τάκης Μίχας

———————————————————————–

Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 27/10/2008

7 σχόλια
Leave a comment »

  1. Επιτέλους ξεκινά η συζήτηση περί του Κοινωνικού Κεφαλαίου. Είναι τραγική η 35ετής αργοπορία αυτής της συζήτησης, αλλά κάλιο αργά παρά ποτέ. Ντροπή στις κυβερνήσεις που πάντα κρατούσαν και κρατούν “κρυφή” αυτή την κρίσιμη έννοια και παράμετρο από την κοινωνική ατζέντα.

  2. …όπως και για τόσα άλλα πράγματα άλλωστε, για τα οποία στην Ελλάδα υπάρχει ομερτά από πολιτικούς και ΜΜΕ, ενώ και για το συγκεκριμένο θέμα, η αλληλεγγύη μεταξύ πολιτών νοείται μόνο μέσω της συστράτευσης μέσω κομματικών σχηματισμών, “αριστερής” (με ή χωρίς εισαγωγικά) συνήθως προέλευσης και με μάλλον ύποπτους σκοπούς εξυπηρέτησης κομματικών στόχων παρά του κοινωνικού συνόλου (όπως αυτοί το αντιλαμβάνονται).

  3. Κύριε Μίχα…

    Καλή, εξαίρετη η ανάλυσή σας αλλά ανήκει σε αυτές που γράφονται στις εφημερίδες για να γεμίζουν οι άδειες σελίδες τους…

    Η ποιότητα ενός λαού δεν διαμορφώνεται με μαγικούς τρόπους…

    Διαμορφώνεται με την συστράτευσή του σε συγκεκριμένους σκοπούς και ιδανικά…

    Διαμορφώνεται με την συστράτευσή του σε μία παιδεία για την οποία τα παρακμιακά φαινόμενα που υποστηρίζει μια ολόκληρη πολιτική παράταξη όπως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούν παρά να δεχθούν την χλεύη της πλειοψηφίας…

    Διαμορφώνονται απο γονείς που αντι να προτρέπουν τους κανακάρηδες και τις κανακάρισσές τους σε καταλήψεις… ΝΑΙ στο άθλιο αυτό σπορ των Νεοελλήνων… θα τους προτρέπουν σε μια συστράτευση για την κατάκτηση της γνώσης…

    Διαμορφώνονται απο μια πολιτεία που, αντι να ασχολείται με Βατοπέδια που η ίδια δημιούργησε με αμόρφωτους και πουλημένους στο χρήμα πολιτικούς ,συστρατεύεται στην δημιουργία εκείνων των συνθηκών που θα μας δώσουν την αισιοδοξία για να καταβάλουμε με χαρά την αναγκαία προσπάθεια για την βελτίωση του μέλλοντός μας…

    Κύριε Μίχα, οι αναλύσεις των άλλων ευρωπαϊκών χωρών δεν είναι το θέμα που μας ενδιαφέρει…

    Οι αναλύσεις της δικής μας ψυχής, δεν ομιλώ μεταφυσικά, είναι εκείνες που θα μας τραβήξουν στο δρόμο της προόδου και της εξέλιξης…

    Δυστυχώς, η αριστερίζουσα νομενκλατούρα, μετά απο σειρά αναγκαστικών αν και γενναίων μαχών που έδωσε για την ίδια της την ύπαρξη, μετα τον ΒΠΠ, έπεσε στον λήθαργο του συντηρητισμού και της γραφειοκρατικής απραξίας που μπροστά του η συντήρηση της δεξιάς ωχριά…

    Τώρα μπήκαμε για τα καλά στην τελική φάση…

    Ακούσαμε στην Βουλή των Ελλήνων και για ξύλο, για το οτι μπορεί να πέσει ξύλο…!!!

    Ε λοιπόν ας πέσει, ας έλθει και το ξύλο και τα περιβραχιόνια και οι φωτιές και τα υπόλοιπα…

    Αν δεν καταβάλουμε, όσο είναι καιρός, την αναγκαία προσπάθεια κύριε Μίχα, σύντομα θα δούμε αρκετούς να φωνάζουν, επι τη ευκαιρία τάχα της κρίσης… (πάντα υπάρχει ανάλογη δικαιολογία…) το «Ζήτω η Παπαρήγα…» (Χάϊλ Παπαρήγα…)

    Τότε θα είναι αργά..

  4. Να συμπληρώσω κύριε Μίχα οτι στην Δανία οι τράπεζες απέτυχαν σε αυτό που αναφέρετε…

    Απέτυχαν οικτρά και ζήτησαν την γενναία υποστήριξη της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας…

    Να γνωρίζετε επομένως ότι για να συμβεί αυτό στην μικρή Δανία σημαίνει ότι ο τζόγος με τα παράγωγα πήγαινε σύννεφο κάτω απο την ψευδεπίγραφη ηρεμία της ζωής τους…

    Αμ δεν είναι ρόδινα τα πράγματα κύριε Μίχα…

    Όσο για την Ελβετία η κατάσταση είναι τραγικά διαφορετική απο αυτό που δείχνουν οι στατιστικές διοτι το κοινωνικό κεφάλαιο με τους τρόπους που προσμετράται κρύβει αυτό που έκρυψε και η χρηματιστική φούσκα μέχρι την στιγμή που έσκασε…

    Κύριε Μίχα, την παραμονή της καταστροφής της Lehman Brothers οι εργαζόμενοι διασκέδαζαν στα Pub του Λονδίνου διοτι πίστευαν οτι το θαύμα της εξαγοράς της ήδη πτωχευμένης τράπεζάς τους θα άφηνε την κατάσταση ως είθισται…

    Την επόμενη αν δεν μάζευαν οι ίδιοι τα προσωπικά τους ήδη απο τα γραφεία τους, τους τα μάζευαν οι σεκιουρητάδες της εταιρείας…

    Ω τι αθλιότητα… Τι προσβολή και της ελάχιστης ανθρώπινης αξιοπρέπειας… Ω τι αχρειοσύνη…

    Αυτή η ίδια αχρειοσύνη υποβόσκει σε κάθε χαρακτηριστικό της Ελβετικής κοινωνίας… σε αυτήν που τα παιδιά πηγαίνουν στα καταπληκτικά της σχολεία, ενω οι πατεράδες έχουν συναντήσεις με τους εμπόρους ναρκωτικών για να εφεύρουν τρόπους να κρύψουν το βρώμικο χρήμα…

    Σε αυτήν που οι δρόμοι είναι πεντακάθαροι αλλά η παρανομία είναι ο κανόνας χωρίς την ανάγκη όπλων… Αυτά τα χρησιμοποιούν οι κατώτερες τάξεις, οι αλητήριοι της Ιταλικής Γκαμόρρα… και οι συνάδελφοί τους στα Κρητικά βουνά…

    Κύριε Μίχα, το παράδειγμα θα το πάρουμε απο εδώ… θα το βρούμε εδώ στη χώρα μας και θα συστρατευθούμε οχι επειδή μας το ζήτησε ο εκδότης της εφημερίδας μας που μας πληρώνει για να παραφιλολογούμε αλλά διότι αυτός είναι ο στόχος μας… εκεί μας οδηγεί η θερμή της καρδιάς μας… αφού αυτό πιστεύουμε και για αυτό ζούμε…

    Διοτι για αυτό το κάλεσμα αγωνιζόμαστε… ακόμα και αν πεινάμε… ακόμα και αν το αύριο είναι μόνο μέσα στην καρδιά μας…

  5. Ο Έλληνας δεν εμπιστεύεται το κράτος διότι δεν υπάρχει διαφάνεια ούτε και νόμοι που να εφαρμόζονται.

    Από το 76′ και μετά, ακούει ο πολίτης τίποτα άλλο εκτός από μίζες, λαδώματα, κομπίνες, πάμπερς, φακελάκια,ομόλογα, κουμπάρους, μονές, σκάνδαλα, διαπλεκόμενα (αλήθεια που πήγαν αυτά;), κλεψίες, αρπαγές, ληστές, απατεώνες κτλ;

    Τι περιμένετε να κάνει; Να πληρώνει τους φόρους χωρίς να ξέρει που πάνε τα λεφτά του και χωρίς να τα παίρνει πίσω σε υπηρεσίες;

  6. kyrie Mixa poy to paizeis expert Danias den mas xoflas prwta ayta poy mas efages kata thn edw paramoni soy kai ase ta paramythia peri montelwn kai paroxwn.Ths arpaxths eisai kai to apedeixes.

  7. Πάντως, για να μην καλλιεργούμε μύθους σχετικά με την οικονομική κρίση και το μοντέλο της Δανίας, καλόν είναι να δούμε και τα παρακάτω στοιχεία, γύρω από την Δανία, διότι η οικονομική ύφεση, που ζούμε σήμερα, δεν έχει να κάνει με τα επίπεδα διαφθοράς, ή αξιοποίησης του όποιου “κοινωνικού κεφάλαιου” των οικονομιών του αναπτυγμένου γραφειοκρατικού καπιταλισμού και όλη η κουβέντα, που άνοιξε ο αγαπητός και εξαίρετος κ. Τάκης Μίχας κινδυνεύει να εκτροχιαστεί σε ατραπούς, που δεν θα αγγίξουν το πρόβλημα στην ρίζα του.

    Δείτε, σχετικά, στο μπλογκ μου το θέμα : “Η κρίση του συνεταιρισμού φύλαξης νηπίων του Λόφου του Καπιτωλίου (1978) και η δήλωση Τρισέ (11/2009), για την μη αποδοχή των ελληνικών ομολόγων από την Ε.Κ.Τ., ως μέσων πληρωμών. http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2010/03/1978-112009.html , διότι η λειτουργική παθογένεια του οικονομικού μας συστήματος έχει να κάνει με την αιφνίδια και απότομη πτώση της συναθροιστικής ενεργού ζητήσεως και της ολικής κατανάλωσης, ανεξάρτητα από τους όποιους άλλους παράγοντες, οι οποίοι, δημιουργούν επιπρόσθετα προβλήματα και διότι αρκεί η επαναφορά των επιπέδων ανάπτυξης στην προ της ύφεσης κατάστασή τους, για να ανατάξει το πρόβλημα, που δημιουργείται από την πτώση της ολικής κατανάλωσης.

    Ως εκ τούτου η όποια αρετή των Δανών δεν τους έσωσε από την ορμητική έλευση της ύφεσης, η οποία καταβαράθρωσε όλα τα κρίσιμα μακροοικονομικά τους μεγέθη.

    Ας πάμε τώρα στα στοιχεία :

    ΔANΙΑ :

    2008 :

    ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 37.200 $.
    ΑΝΑΠΤΥΞΗ : -0,9%
    ΑΕΠ : 204,1 δισ. $
    ΕΣΟΔΑ : 188,6 δισ. $
    ΕΞΟΔΑ : 176,3 δισ. $
    ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 92,46%
    ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 86,38%
    ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ : 35,5%.

    2009 :

    ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 36.200 $.
    ΑΝΑΠΤΥΞΗ : -4,3%
    ΑΕΠ : 199,1 δισ. $
    ΕΣΟΔΑ : 162,1δισ. $
    ΕΞΟΔΑ : 170,7 δισ. $
    ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 81,42%
    ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 85,74%
    ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ : 38,1%
    .

    https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/da.html

    (Δείτε και στο μπλογκ μου το θέμα : “2008 – 2009 : Η αριθμητική της βαθιάς ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας. (προϊόν της βλακώδους και της συμφεροντολογικής πολιτικής των ελίτ των γραφειοκρατικών χρηματοπιστωτικών αγορών)”. http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2010/02/2008-2009.html ).

    Μην μπλέκουμε τα πράγματα, λοιπόν. Η όποια αρετή των Δανών δεν τους έσωσε από την οικονομική ύφεση και την σημαντικότατη πτώση των μακροοικονομικών τους μεγεθών.

    Και τούτο διότι το πρόβλημα, σχετικά με την ύφεση βρίσκεται – όπως ανέφερα στην αρχή του παρόντος σχολίου μου – αλλού και όχι εκεί που το ψάχνει ο προσφιλής συγγραφέας….

Σχολιαστε