Ήταν πράγματι φιλελεύθερος ο Ελευθέριος Βενιζέλος;
Οκτ 20th, 2006 | Τηλέμαχος Χορμοβίτης| Κατηγορία: Ελλάδα, Ιστορία, Φιλελευθερισμός |
Email This Post
|
Print This Post
|
Του Τηλέμαχου Χορμοβίτη*
Eβδομήντα χρόνια μετά το θάνατό του, ο Ελευθέριος Βενιζέλος εξακολουθεί να θεωρείται η κορυφαία πολιτική προσωπικότητα της νεώτερης Ελλάδας. Όλες οι πολιτικές παρατάξεις, με την εξαίρεση της δογματικής κομμουνιστικής Αριστεράς, έχουν κατά καιρούς διεκδικήσει την πολιτική κληρονομιά του «Εθνάρχη». Διαβάζοντας με πολύ προσοχή, την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιδρυτική πολιτική διακήρυξη της «Φιλελεύθερης Συμμαχίας», διαπιστώνω πως και ο νεοπαγής πολιτικός σχηματισμός, προσπαθεί να προσεταιριστεί τον Ελευθέριο Βενιζέλο σαν ένα πολιτικό που «εφάρμοσε τολμηρό φιλελεύθερο πρόγραμμα μεταρρύθμισης της ελληνικής κοινωνίας ανατρέποντας παγιωμένες καταστάσεις εκατονταετιών και προκαλώντας τις λυσσαλέες αντιδράσεις των συντηρητικών της εποχής.»
Αλλά μπορεί πράγματι ο Ελευθέριος Βενιζέλος να θεωρηθεί φιλελεύθερος; Η αλήθεια είναι πως ο όρος φιλελευθερισμός, έχει ταλαιπωρηθεί στο έπακρο τον τελευταίο αιώνα και έφτασε να χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει ακόμη και σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές. Εδώ θα χρησιμοποιήσω τον όρο με την έννοια του κλασσικού φιλελευθερισμού, με κύρια χαρακτηριστικά το πρωτείο του ατόμου έναντι του κράτους τον περιορισμένο ρόλο του κράτους στην οικονομική και κοινωνική ζωή, την αυστηρή διάκριση των εξουσιών, και την προάσπιση των ατομικών δικαιωμάτων. Διαβάζοντας τη διακήρυξη της «Φιλελεύθερης Συμμαχίας», μου δίνεται η εντύπωση πως και οι συγγραφείς της, έναν τέτοιο φιλελευθερισμό φιλοδοξούν να εκφράσουν. Στις επόμενες γραμμές, θα παραθέσω μια σειρά από γεγονότα που, νομίζω, δείχνουν πως ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν ανήκει σε αυτή τη φιλελεύθερη πολιτική παράδοση. Αντιθέτως, θα υποστήριζα πως οι πολιτικές του, συνέβαλαν καθοριστικά στη συγκέντρωση ακόμη μεγαλύτερης εξουσίας στο παραδοσιακά συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό Ελληνικό κράτος.
Η πρώτη περίοδος (1910-1915)
Τα πρώτα χρόνια της πρωθυπουργίας του Ελευθέριου Βενιζέλου, πριν ακόμη ξεσπάσει η Βαλκανική κρίση, χαρακτηρίστηκαν από πολιτικές αποφάσεις που έδειχναν τις προθέσεις της κυβέρνησης για ένα πιο παρεμβατικό κράτος, ακολουθώντας τις τότε διεθνείς τάσεις. Η ίδρυση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας το 1911, σηματοδοτεί τη θέληση του κράτους να παίξει πια έναν επιτελικό ρόλο στην οικονομία. Η συνταγματική κατοχύρωση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, εντάσσεται στο ίδιο πνεύμα ενίσχυσης και «εκσυγχρονισμού» της κρατικής γραφειοκρατίας. Επίσης την ίδια περίοδο έχουμε την υιοθέτηση φιλόδοξης εργατικής νομοθεσίας . Αξίζει όμως να σημειώσουμε πως η εργατική νομοθεσία δεν υιοθετήθηκε ύστερα από πιέσεις των κοινωνικών φορέων αλλά αντίθετα επεβλήθη εκ των άνω. Όπως παραδέχεται κάποια χρόνια μετά, ένας υποστηρικτής της εργατικής νομοθεσίας Βενιζέλου, ο Σπύρος Κορώνης : «Η εργατική πολιτική των ετών 1909-1918 ήτο πρωτοβουλίας κρατικής, χωρίς πραγματικόν στήριγμα εις τας επαγγελματικάς-εργατικάς οργανώσεις, διότι τότε όπως είδομεν, τοιαύται σοβαραί δεν υπήρχαν, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων». Ήταν ίσως επόμενο της πατερναλιστικής αυτής λογικής, το ότι η νομοθεσία αυτή συμπληρώθηκε από το 1914 και μετά, με νόμους που έθεταν σε ασφυκτικό κρατικό έλεγχο το συνδικαλιστικό κίνημα.
Ένας νεωτερισμός όμως του Συντάγματος του 1911, που ψηφίστηκε με πρωτοβουλία του Βενιζέλου, έχει την ιδιαίτερη σημασία του. Το Σύνταγμα για πρώτη φορά παρείχε στην κυβέρνηση το δικαίωμα να κηρύξει τη χώρα σε κατάστασης πολιορκίας, δηλ. να επιβάλει τον στρατιωτικό νόμο για λόγους εξωτερικής ασφάλειας. Με την επιβολή του στρατιωτικού νόμου μπορούσαν να ανασταλούν βασικές συνταγματικές διατάξεις. Η κατάσταση πολιορκίας επιβλήθηκε πολλές φορές τα επόμενα χρόνια, αρχικά μόνο σε περιόδους που η χώρα βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση, από το 1922 και μετά όμως και για λόγους εσωτερικούς σκοπιμότητας .Ο «νεωτερισμός» αυτός άνοιξε το δρόμο για μια άνευ προηγουμένου παραβίαση ατομικών δικαιωμάτων και για την αποδυνάμωση του συνταγματικού φιλελευθερισμού, στα πλαίσια του οποίου είχε κινηθεί, παρά τις παλινωδίες, το ελληνικό πολιτικό σύστημα στο μεγαλύτερο μέρος της βασιλείας του Γεωργίου Α΄. Ο ρόλος του κοινοβουλίου αποδυναμώθηκε, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, με την πρακτική της κυβέρνησης Βενιζέλου να νομοθετεί με διατάγματα που επικυρώνονταν εκ των υστέρων από τη Βουλή, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την εκτελεστική εξουσία.
Με το τέλος των Βαλκανικών πολέμων, όπως συνήθως συμβαίνει μετά από έναν νικηφόρο πόλεμο, ενισχύθηκε η πίστη της κοινής γνώμης και των ελίτ, στην αποτελεσματικότητα της κεντρικής εξουσίας. Έτσι, το 1914 αρχίζει η βαθμιαία κρατικοποίηση των ελληνικών σιδηροδρόμων και ιδρύεται το Υπουργείο Συγκοινωνιών. Την ίδια χρονιά ο πρωθυπουργός συγκρούεται με τη διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας επειδή η δεύτερη δεν του παρείχε κονδύλια για εξοπλισμούς. Η κυβέρνηση επικρατεί και επιβάλλει νέο διοικητή της αρεσκείας της , γεγονός που αποτελεί σύμφωνα με τον πρώην υπουργό του Βενιζέλου, Νικόλαο Δημητρακόπουλο, «την αρχή της εθνικοποίησης της Εθνικής». Τέλος, τo 1914 εκτοπίζονται για δυόμισι χρόνια στη Νάξο , τα ηγετικά στελέχη του εργατικού σωματείου της Θεσσαλονίκης «Φεντερασιόν». Οι εκτοπίσεις αυτές αποτελούν τις πρώτες διοικητικές εκτοπίσεις για πολιτικούς λόγους στην ιστορία του ελληνικού κράτους.
Η δεύτερη περίοδος (1917-1920)
Τα χρόνια 1917-1920 αποτελούν τη δεύτερη περίοδο πρωθυπουργίας του Βενιζέλου και χαρακτηρίστηκαν ως η «Γιακωβίνικη φάση» του Βενιζελικού καθεστώτος. Με πρωτοβουλία του Βενιζέλου η χώρα μπαίνει στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, και ακολουθεί η Μικρασιατική Εκστρατεία. Η περίοδος αυτή επιβεβαιώνει πλήρως τη ρήση του Αμερικανού δημοσιογράφου Randolph Bourne “War is the Health of the State“. Η φιλοπόλεμη, επεκτατική εξωτερική πολιτική του Βενιζέλου χρειάζεται εκ των πραγμάτων μια ισχυρή κρατική μηχανή για να πραγματοποιηθεί. Έτσι η κρατική γραφειοκρατία επεκτείνεται με την ίδρυση το 1917 δύο νέων υπουργείων, του Υπουργείο Γεωργίας και Δημοσίων Κτημάτων και του Υπουργείου Περιθάλψεως. Οι κρατικές δαπάνες αυξάνονται σε πρωτόγνωρα επίπεδα, ενώ επιβάλλονται και μια σειρά από νέοι φόροι. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις η φορολογία την περίοδο 1914-1920 αυξήθηκε γύρω στα 25%. Επιπλέον, εκδίδεται ολοένα και περισσότερο χρήμα για να καλυφθούν οι ανάγκες του πολέμου ενώ γίνονται τα πρώτα αποφασιστικά βήματα για την κατάργηση της ελεύθερης αγοράς συναλλάγματος, Οι περιορισμοί αυτοί στην αγορά συναλλάγματος θα διατηρηθούν μέχρι το τέλος του αιώνα.
Ο πόλεμος επιφέρει βαρύ πλήγμα και στα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. Την περίοδο 1917-1920, ο στρατιωτικός νόμος επιβάλλεται για άλλη μια φορά. Κάθε έννοια του κράτους δικαίου καταλύεται. Η εκτελεστική εξουσία επεμβαίνει στη δικαστική, απολύοντας δικαστικούς λειτουργούς. Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Βενιζέλου εκτοπίζονται. Οι εφημερίδες λογοκρίνονται και πολλοί διευθυντές αντιπολιτευόμενων εφημερίδων οδηγούνται στη φυλακή.
Η τρίτη περίοδος (1928-1932)
Ο Βενιζέλος επανέρχεται στην εξουσία το 1928. Στην τελευταία περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τον Κρητικό πολιτικό, η τάση προς τον κρατικό παρεμβατισμό ήταν ακόμη πιο έντονη, κάτι που ευνοούσαν άλλωστε και οι διεθνείς συνθήκες μετά την κρίση του 1929. Έτσι έχουμε στροφή προς τον προστατευτισμό και σε πολιτικές αυτάρκειας, μεγαλύτερη ανάμιξη του κράτους στη γεωργία με την ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας, κατάργηση της ελεύθερης αγοράς συναλλάγματος. Στο μέτωπο των ατομικών δικαιωμάτων, το περίφημο «Ιδιώνυμο» ανοίγει το δρόμο για διώξεις εις βάρος της Αριστεράς.
Αύξηση του παρεμβατικού ρόλου του κράτους στην οικονομία, ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας, καταπάτηση ατομικών δικαιωμάτων. Πώς συμβιβάζονται όλα αυτά με το φιλελεύθερο όραμα, όσο ελαστικά και αν το ερμηνεύσουμε, που υπερασπίζεται η «Συμμαχία»; Βέβαια μπορεί κάποιος να υποστηρίξει πως οι διεθνείς και εσωτερικές συνθήκες ήταν τέτοιες εκείνη την εποχή που δε θα επέτρεπαν στο Βενιζέλο να ασκήσει μια διαφορετική πολιτική και χωράει πολύ συζήτηση πάνω σε αυτό το θέμα. Το γεγονός όμως παραμένει πως η πολιτική που ασκήθηκε κάθε άλλο παρά φιλελεύθερη ήταν. Και πιστεύω πως υποτιμούμε τον Βενιζέλο αν θεωρήσουμε πως απλά ακολουθούσε τις εξελίξεις. Ο ίδιος ήταν πρωταγωνιστής των εξελίξεων και σε μεγάλο βαθμό τις διαμόρφωνε. Ειδικά την δεκαετία του 1910, επεδίωξε με όλες του τις δυνάμεις τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο, αποδεχόμενος προφανώς και τα επακόλουθα του στο εσωτερικό της χώρας.
Ο «εκσυγχρονισμός» που επιχείρησε ο Βενιζέλος , ήταν συμβατός με τις τάσεις ενίσχυσης της κρατικής εξουσίας σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, που επικρατούσαν εκείνη την εποχή στην Ευρώπη. Aν θέλαμε να κατατάξουμε ιδεολογικά κάπου τον Ελευθέριο Βενιζέλο, αυτός είναι ο χώρος του «Νέου Φιλελευθερισμού» (New Liberalism), με μια δόση εθνικισμού (τουλάχιστον την περίοδο 1910-1920) και βαλκανικού αυταρχισμού. Στα πλαίσια της σημερινής κρατικίστικης συναίνεσης, είναι απόλυτα λογικό όλες οι παρατάξεις , να τον διεκδικούν και να τον προβάλουν σαν τον πολιτικό τους πρόδρομο, μιας και είναι ο πολιτικός που συνέβαλε καθοριστικά στο σημερινό κρατικίστικο περιβάλλον. Οι φιλελεύθεροι όμως;
Η Ελλάδα πράγματι έχει και αυτή τη φιλελεύθερη παράδοση της. Πολιτικούς, διανοούμενους, οικονομολόγους που άρθρωσαν έναν αξιόλογο φιλελεύθερο λόγο, εμπλουτίζοντας τον συχνά με στοιχεία από την ελληνική πραγματικότητα. Δυστυχώς η επιρροή τους παρέμεινε περιορισμένη . Όπως όμως πολύ σωστά επισημαίνεται στην ιδρυτική διακήρυξη της «Φιλελεύθερης Συμμαχίας», είναι χρέος ενός σοβαρού φιλελεύθερου κινήματος να αναδείξει επιτέλους αυτή την παράδοση. Ας μην αναζητούμε όμως στο πρόσωπο του Ελευθέριου Βενιζέλου τον Έλληνα Gladstone. Θα απογοητευτούμε…
—————————————————–
*Ο Τηλέμαχος Χορμοβίτης είναι δικηγόρος-υποψήφιος διδάκτορας του Παντείου
Πανεπιστημίου, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας.
ΕΝΔΕIΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) Gunnar Hering, ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 1821-1936, ΒΤόμος
2) Ρήγος Άλκης, H Β΄ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 1924-1935: ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΚΗΝΗΣ
3) Αλιβιζάτος Nίκος, ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΣΕ ΚΡΙΣΗ, 1922-1974: OΨΕΙΣ ΤΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ
4) Διαμαντόπουλος Θανάσης, Ο ΒΕΝΙΖΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΟΡΘΩΣΗΣ
5) Citromilides Paschalis ed. ELEFTHERIOS VENIZELOS: THE TRIALS OF
STATESMANSHIP
6) Κορώνης Σπύρος, Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1909-1918
7) Συλλογικό, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΎ ΕΘΝΟΥΣ
8) Χατζηιωσήφ Χρήστος επιμ., ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ, Α΄ Τόμος
Τηλέμαχε, νομίζω ότι αδικείς σοβαρά τον Βενιζέλο, παρ’ότι δεν αμφισβητώ τα δεδομένα σου.
Κατ’αρχήν δεν έχεις κάνει καμία αναφορά στην πρώτη περίοδο της πολιτικής σταδιοδρομίας του Βενιζέλου. Δηλαδή την πολιτική του δράση στην Κρήτη μέχρι να έρθει στην Αθήνα. Κι όμως, αυτή η περίοδος είναι από τις σημαντικότερες που πρέπει να μελετηθούν να θέλουμε να προσεγγίσουμε την ιδεολογική του ταυτότητα. Ειδικά οι θέσεις του για το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας, η δράση του ως υπουργός αλλά η αρθρογραφία του στον Κύρηκα (πχ οι θέσεις του για τον χωρισμό εκκλησίας-κράτους σε μια τέτοια εποχή) είναι χαρακτηριστικές. Ο Βενιζέλος ήταν ιδεολογικά φιλελεύθερος της εποχής του.
Οι προγραμματικές αρχές του Βενιζέλου συνέπιπταν όμως και με τις αναζητήσεις κι επιδιώξεις μιας σημαντικής μερίδας της κρητικής κοινής γνώμης και ιδιαίτερα της ανερχόμενης αστικής τάξης. Ο κρητικός πολιτικός εγνώριζε τα ρεύματα των ιδεών της εποχής του στη Δύση, τα βασισμένα στις φιλελεύθερες αρχές. Επίστευε στη στενή σχέση πολιτικής και ηθικής, στην ηθική πρόοδο του ατόμου, στην κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων και στην ανάγκη για την αποφασιστική ενίσχυση της ρυθμιστικής αποστολής του κράτους, στα πλαίσια πάντα της φιλελεύθερης πρακτικής. Αναφορικά με την Κρήτη ο Βενιζέλος είχε τη γνώμη ότι η εφαρμογή του νόμου, η κατοχύρωση των θεμελιωδών φιλελεύθερων αρχών, η ομαλή λειτουργία της κρατικής μηχανής κι η ώθηση προς την οικονομική ανάπτυξη, όχι μόνο δεν θα απεμάκρυναν τους κατοίκους του νησιού από τη επιδίωξη της ένωσης αλλ’ αντίθετα θα τους ενίσχυαν ηθικά και υλικά στην επίτευξη του σκοπού των.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος Στα Χρόνια Της Αρμοστείας Του Πρίγκηπα Γεωργίου (1898-1906)
Σε όλη του την πολιτική διαδρομή συγκρούστηκε με τους εθνικιστές (πχ Δραγούμης) ή την αυταρχικότητα του παλατιού και υπήρξε η διέξοδος για την πολιτική έκφραση των φιλελεύθερων στην Ελλάδα της εποχής του. Για τα μέτρα της εποχής του, ήταν ότι πιο φιλελεύθερο είχε να αναδείξει η Ελλάδα στον τομέα της πολιτικής. Μια χώρα χωρίς τα χαρακτηστικά ώριμων βιομηχανικά κρατών και χωρίς ισχυρά αστικά στρώματα με φιλελεύθερη συνείδηση. Ακριβώς επειδή οι γνήσιοι φιλελεύθεροι ήταν πολύ λιγότεροι από τη προσωπική του εμβέλεια, γύρω του συσπειρώθηκαν και λιγότερο φιλελεύθρες δυνάμεις. Και φυσικά ως πολιτικός πήρε αντιφιλελεύθερα (ακόμα και αντιδημοκρατικά) μέτρα, για τα οποία πρέπει να κριθεί να μην μείνουν στο περιθώριο. Και επίσης οι οπαδόι του διέπραξαν σειρά εγκλημάτων στην πολιτική πόλωση που υπήρξε.
Οι συγγραφείς, οι λόγιοι, οι διανοητές κτλ έχουν το προνόμιο να κρίνονται για τα λόγια τους. Και δεν είναι ακατόρθωτο να μείνει κανείς συνεπής σε αυτά που λέει. Όμως οι πολιτικοί κρίνονται από τις πράξεις τους, και εκεί η πραγματικότητα της πολιτικής και των συνθηκών επιβάλλουν μέτρα συχνά αντικρουόμενα με τις ιδεολογικές τους θέσεις, και τελικά οι συνθήκες μέσα στις οποίες δρουν παίζουν μεγάλο ρόλο στην τελική μας κρίση. Μπορείς να πιαστείς από τις πράξεις οποιουδήποτε πολιτικού για να αποδειξεις ότι δεν ήταν αυτό που πρέσβευε στα λόγια. Και γι’αυτό η αποτίμηση του έργου και η εκτίμηση των αρχών ενός πολιτικού δεν είναι τόσο ξεκάθαρη και εύκολη.
Δεν αγιοποιούμε και εξιδανικεύουμε τον Βενιζέλο, αλλά η ρεαλιστική και αντικειμενική κριτική του δεν μπορεί να του στερεί ότι υπήρξε φιλελεύθερος.
Με προβληματίζει η παρακάτω αντιδιαστολή:
Αν ο Βενιζέλος εφάρμοσε “τολμηρό φιλελεύθερο πρόγραμμα μεταρρύθμισης της ελληνικής κοινωνίας“, και αν αυτά που περιγράφει στο άρθρο του ο Τηλέμαχος είναι ακριβή (αφού ούτε ο Φώτης τα αμφισβητεί), τότε μήπως και το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ εφάρμοσαν κι αυτά τολμηρά φιλελεύθερα προγράμματα;
Διότι αν η πολιτική του Βενιζέλου (μετά την Κρητική περίοδο, αφού το πολιτικό κείμενο της Φιλελεύθερης συμμαχίας αναφέρεται στην ελληνική κοινωνία, άρα στην μετέπειτα πορεία του Βενιζέλου) δεν ήταν τόσο φιλελεύθερη όσο θα θέλαμε να πιστεύουμε, τότε τι στην ευχή τον λιβανίζει η Φ.Σ. στην ίδια παράγραφο με τους Κοραή, Φεραίο, και τους Φιλικούς;
[…] ��, ������. ���� ������ ���� ������� ���� �����, ������������� ��� �����������, ����������� ���������� ���������. ���� ����� ������ �� ��� ���� ��� ��� � [�����] ������������� ��� ���������� ��������� ������ ��������; ������� ������������� ������ ��� ��� �� ������; – ��� ��� ����, � ����� ���������� ������! […]
Μολονότι ο ίδιος είχα διατυπώσει κάποιες επιφυλάξεις ως προς την διατύπωση της διακήρυξης στο συγκεκριμένο σημείο, ωστόσο διαβάζοντας το άρθρο, αναρωτιέμαι: Το 1920 ο συντάκτης του θα στήριζε το Βενιζέλο ή το Λεωνίδα Εμπειρίκο; Εγώ πάντως θα στήριζα Βενιζέλο.
Το μεταρρυθμιστικό του έργο μπορεί να θεωρηθεί φιλελεύθερο επειδή αφενός απέτρεψε τα χειρότερα και αφετέρου βοήθησε στον αστικό εκσυγχρονισμό της χώρας με την εγκαθίδρυση και στερέωση της ηγεμονίας της επιχειρηματικής αστικής τάξης, επικεφαλής «πολλών τάξεων (σημ. εμπορικής μικροαστικής και νέων μικροιδιοκτητών χωρικών) συνδεομένων εις κάποιαν γενικήν κατεύθυνσιν».
Καθώς έλεγε:
«…Η αφύπνισις της εργατικής τάξεως θα ελάμβανε τον χαρακτήρα λαίλαπος, ήτις θα έσειε το κοινωνικόν οικοδόμημα εις αυτά τα θεμέλιά του».
«Μόνον αποδεδειγμένως φιλεργατική κυβέρνησις δύναται να αντιταχθή νικηφόρως κατά των ανατρεπτικών στοιχείων και, εισακούουσα εις τας νομίμους αξιώσεις της εργατικής τάξεως, να σταματήσει μετά σιδηράς πυγμής εκείνους, οίτινες ζητούν να ανατρέψουν βιαίως το κοινωνικόν καθεστώς δια να μας φέρουν τ’ αγαθά της δικτατορίας του προλεταριάτου».
«Άλλωστε απομάκρυνσις των κυβερνώντων κομμάτων από της φιλεργατικής πολιτικής θέλει προφανώς παροξύνει επικινδύνως τον ανταγωνισμόν εργασίας και κεφαλαίου. Εν τοιαύτη περιπτώσει οι απομακρυνόμενοι από της φιλεργατικής πολιτικής, δια να είναι συνεπείς, πρέπει να επιδιώξουν όπως η Ελλάς τραπή μονομερώς εις ανάπτυξιν της γεωργίας και κτηνοτροφίας, παραμελούσα συστηματικώς την βιομηχανίαν και ναυτιλίαν και παρεμποδίζουσα επιμελώς πάσαν των τελευταίων τούτων ανάπτυξιν… Ευθύς ως θα έπαυον αι κυβερνώσαι τάξεις να εφαρμόζουν συστηματικώς φιλεργατικήν πολιτικήν, η ανάπτυξις της βιομηχανίας και της ναυτιλίας θα απέβαινε σοβαρότατος κίνδυνος κατά της κοινωνικής ειρήνης. Κι όμως η Ελλάς δεν δύναται να περιορισθή εις την γεωργικήν και κτηνοτροφικήν της ανάπτυξιν, οφείλει δε να μεριμνήση περί της αναπτύξεως και της βιομηχανίας και της ναυτιλίας της, εάν θέλει να αναπτύξη πάσας τας πηγάς του πλούτου της και να αποβή κράτος πλούσιον και ισχυρόν».
Υποστηρίζεται, ακόμα, στο άρθρο: «Στα πλαίσια της σημερινής κρατικίστικης συναίνεσης, είναι απόλυτα λογικό όλες οι παρατάξεις , να τον διεκδικούν και να τον προβάλουν σαν τον πολιτικό τους πρόδρομο…». Θα έλεγα ότι οι σημερινές παρατάξεις απλά καπηλεύονται το όνομά του και το έργο του, παραγνωρίζοντας πλήρως το ιστορικό πλαίσιο και τις αναγκαιότητες της εποχής του. Πιστεύω ότι ο ίδιος σήμερα αν ζούσε, απαλλαγμένος από τα «βάρη» της εποχής του, θα προσχωρούσε, πλέον, δυναμικά στις ιδέες του νέου φιλελευθερισμού. Αυτό δηλώνει η τόλμη και η αποφασιστικότητα που επέδειξε τότε ως πολιτικός, που αφουγκράστηκε τις ανάγκες της εποχής του.
[…] ��, ������. ���� ������ ���� ������� ���� �����, ������������� ��� �����������, ����������� ���������� ���������. ���� ����� ������ �� ��� ���� ��� ��� � [�����] ������������� ��� ���������� ��������� ������ ��������; ������� ������������� ������ ��� ��� �� ������; – ��� ��� ����, � ����� ���������� ������! […]
Κάποια σχόλια:
1.Φώτη, φαντάζομαι πως μας ενδιαφέρει πολύ περισσότερο η κυβερνητική θητεία του Βενιζέλου παρά η πρώτη περίοδος της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Ακόμη και στο απόσπασμα που παραθέτεις όμως, αναφέρει πως πίστευε στην “ανάγκη για την αποφασιστική ενίσχυσης της ρυθμιστικής αποστολής του κράτους, στα πλαισια πάντα της φιλελεύθερης πρακτικής”. Στην ίδια λογική, νομίζω πως κινούνται και τα αποσπάσματα, που παραθέτει και ο κ.Μπούρχας. Νομίζω πως αυτό επιβεβαιώνει πως , τηρουμένων των αναλογιών, ο Βενιζέλος εξέφραζε στην Ελλάδα ότι ο Νέος Φιλελευθερισμος,στη Μ.Βρετάνια των αρχών του 20ου αιώνα ή το κίνημα των “Progressives” στις Η.Π.Α. . Μπορούν αυτά τα κινήματα να θεωρηθούν πρόδρομοι των σημερινών “libertarians” ή έστω πιο μετριοπαθών μορφών φιλελευθερισμού ?Πολύ αμφιβάλλω…
2. Σαφώς, και έγιναν βήματα φιλελεύθερου εκσυγχρονισμού της Ελλάδας, κατά την περίοδο Βενιζέλου, η γενική εικόνα όμως, ο γενικός απολογισμός, είναι αδιαμφισβήτητος:θεαματική ενίσχυση της κρατικής εξουσίας και επέκταση της παρέμβασης της σε όλο και περισσότερους τομείς. Σε αυτό συμφωνούν όλοι ανεξαιρέτως, οι ιστορικοί, ανεξαρτήτως ιδεολογικών προτιμήσεων , που έχουν ασχοληθεί με την περίοδο
3. Ας μην ήμαστε τόσο βέβαιοι πως ο Βενιζέλος για την εποχή του, ήταν ότι πιο φιλελευθερο υπήρχε στο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας και ας μην απαξιώνουμε συλλήβδην την αντιβενιζελική αντιπολίτευση. Τα απλοϊκά σχήματα “προοδευτικοί Βενιζελικοί”-“αντιδραστικοί Κωνσταντινικοί” δε βοηθάνε. Κατά τη γνώμη μου, οι ηγεσίες των δύο παρατάξεων πρόσφεραν απλώς δυο εναλλακτικές μορφές κρατισμού. Υπήρχαν όμως πολιτικοί( λίγοι ομολογουμένως) και στους δύο χώρους , που άσκησαν κριτική, όχι πάντα συνεπή είναι η αλήθεια, σε αντιφιλελεύθερα μέτρα της κυβέρνησης Βενιζέλου.Εκεί ίσως πρέπει να ψάξουμε για τους ιδεολογικούς πρόδρομους των σημερινών φιλελευθέρων…
Den mporw na katalabw giati kollame se tampeles kai giati autes prepei na nas akolou8oun pantote.
pragmatisths, relaisths kai gnwsths ths epoxhs tou htan alla epishs eixe to 8eio xarisma na problepei to mellon. h epoxh tote epeballe na ginoun auta pou eginan, den mporoume na krinoume me ta shmerina krithria ta tote xronia, einai polu aplo. h xwra briskotan se sunexh polemo, se tetoies periodous prepei na uparxei kratikos parembatismos. epipleon h ellada allaze kai empaine sthn prwto-biomhxanikh ths epoxh, den nomizw oti o benizelos me th kratikh prwtoboulia tou apo8arune auto to egxeirhma isa isa pou to en8arune kai to anaptu3e oso mporouse. nomizw oti se anti8esh me tous metapeita politikous, o benizelos isws htan o monos pou eixe stoxous kai prospa8ouse na tous pragmatopoihsei ane3arthta kostous. gi auto kai egine toso mishtos apo tous antipalous tou. alwste, htan o monos pou eixe ta kotsia na ta balei me to palati kai na mhn proskhnaei opws kanane oloi oi alloi tote.
epipleon 8a prepei na mhn 3exname oti ekeinh thn epoxh o diaxwrismos anamesa sti ideologies htan polu asafhs.
Γράφετε στην απάντηση σας αγαπητέ κ. Χορμοβίτη:
[Ας μην ήμαστε τόσο βέβαιοι πως ο Βενιζέλος για την εποχή του, ήταν ότι πιο φιλελεύθερο υπήρχε στο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας και ας μην απαξιώνουμε συλλήβδην την αντιβενιζελική αντιπολίτευση. Τα απλοϊκά σχήματα «προοδευτικοί Βενιζελικοί» – «αντιδραστικοί Κωνσταντινικοί» δε βοηθάνε].
Επιτρέψτε μου να σας πω ότι δεν επρόκειτο καθόλου για «απλοϊκό σχήμα». Στις εκλογές του 1920 το κοινό(!!) σύνθημα κομμουνιστών και αντιβενιζελικών, (του τότε φαιοκόκκινου μετώπου) κατά των Φιλελευθέρων ήταν το «σφυρί – δρεπάνι κι ελιά στεφάνι» (η ελιά ήταν το έμβλημα του αντιβενιζελισμού).
Επίσης, όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο Βενιζέλος το 1912:
Προ της επαναστάσεως (Σημ. εννοεί το 1909), οι έχοντες σχέσιν με την στήλην των εξόδων (=οι τρόφιμοι) του προϋπολογισμού διηύθυνον κυρίως την Ελλάδα. Ήδη αι τύχαι αυτής διευθύνονται κυρίως παρ’ εκείνων οίτινες τροφοδοτούν την στήλην των εσόδων του προϋπολογισμού».
Υπέρ του βενιζελισμού τάχθηκε η εμπορική, εφοπλιστική και βιομηχανική αστική τάξη, κατά του βενιζελισμού η κρατική αστική τάξη (επικεφαλής), οι αστοί γαιοκτήμονες, εισοδηματίες και χρηματιστές γύρω από την Εθνική Τράπεζα, βιοτέχνες και άλλα προκαπιταλιστικά μικροαστικά στρώματα. Ακόμα και οι ξένες συμπάθειες των δύο παρατάξεων συνδέονταν άρρηκτα με τις εσωτερικές τους πολιτικές αντιλήψεις και επιδιώξεις: οι βενιζελικοί εμπνέονταν από το βρεταννικό πρότυπο, (όπως εμείς οι λεβέντες της Φιλελεύθερης Συμμαχίας από το σημερινό αγγλοσαξωνικό), οι αντιβενιζελικοί από το πρωσικό στρατιωτικο-γραφειοκρατικό υπό τη Μοναρχία.
Υ.Γ. Να σκεφτεί κανείς ότι για όλο αυτό το χρόνο που ξοδέψαμε για όλα τα παραπάνω υπεύθυνος είναι ο Φώτης Πέρλικός. Ας είναι, χαλάλι του! Καλύτερα να ασχολούμαστε με τον Βενιζέλο παρά με την ακατανόητη δυσπιστία και χολή που εισπράττουμε για το εγχείρημα της Φιλελεύθερης Συμμαχίας από κάποιους επιφανείς Έλληνες φιλελεύθερους!
Βγάλτε αυτά τα πράγματα στο φως της ημέρας διότι αλλιώς κάμετε δύο τραγικά σφάλματα που υπονομεύουν την πορεία της ΦΣ:
1) αφήνετε υπαινιγμούς σε βάρος επιφανών Ελλήνων φιλελευθέρων. Προσωπικά δυο τέτοιους γνωρίζω: τους κ. Μάνο και Ανδριανόπουλο. Δημιουργείτε έτσι εντυπώσεις σε βάρος τους (αν τις αξίζουν καλώς αλλά αν όχι τότε προς τι ή εκ των πλαγίων λάσπη;).
2) Δίνετε την εντύπωση πως η ΦΣ ενεργεί παράλληλα με μυστικές συναλλαγές και συζητήσεις, κάτι που το βρίσκω κακόγουστο — τουλάχιστον. Ή έχουμε ένο ήθος, νέο ύφος, και πραγματική διαφάνεια, ή έχουμε ένα φορεά με σύγχρονη όψη (blogs κτλ) αλλά παλαιά νοοτροπία και μεθόδους.
Αυτά τα γράφω ως ένθερμος, μέχρι τώρα, υποστηρικτής της προσπάθειας που κάνει η ΦΣ.
Τι είσαι εσύ ρε φίλε; Προβοκάτορας του ΠΑΣΟΚ ή της ΝΔ; Από πού κι ως που μπόρεσε ο εγκέφαλός σου να βγάλει τέτοια συμπεράσματα; Έχεις καμιά επαφή με την ελληνική πραγματικότητα, που αναγνωρίζεις και ξέρεις ως επιφανείς φιλελεύθερους στην Ελλάδα μόνο τον Μάνο και τον Ανδριανόπουλο; Έχει υποπέσει στην αντίληψή σου το πρόσφατο άρθρο του Ανδρέα με τον τίτλο «Η έξοδος από το τέλμα» και η προτροπή του για την ανάγκη δημιουργίας νέου πολιτικού σχήματος;
Το ρουφιάνο θα σου κάνουμε για να σου πούμε με ποιους ακριβώς συζητήσαμε και τι μας είπαν; Άντε χάσου!
όχι Πράκτορας :Ρ κ. Μπούρχα να είστε πιο ήρεμος και μην εκτοξεύετε χαρακτηρισμούς, δεν είναι εποικοδομητικό.
Υποθέτω εννοείται τον κ. Δήμου και τον κ. Μίχα.
Ληρ υποθέτω η εντύπωση 2) οφείλεται στο ότι δεν είχες διαβάσει αυτές τις 2 παρεμβάσεις.
Προς libertarian
Ενώ είναι εποικοδομητικό το παράπονό σου για κάποιους φίλους σου να το βαφτίζουν ως υπαινιγμό, ως εκτόξευση λάσπης και μυστική συναλλαγή! Άντε χάσου εσύ και οι «εποικοδομητικές» συστάσεις σου!
Τελικα θα εχει πολυ γελιο η ΦΣ, ηδη σκοτωνοται μεταξυ τους. Παντως για ΕλΒε σιγουρα θα πρεπει να ιδωθουν οι πραξεις του υπο το πρισμα της εποχης. Αλλα κανεις δεν αμφιβαλλει οτι υπηρξε ενα πουλημενο τομαρι των Αγγλων, κινηματιας, διατεθημένος να ξεπουλά εθνικό έδαφος όπως η περίπτωση της Καβάλας, οπου δεν τον επαιρνε ξεκιναγε και ενα κινημα. Προδρομος του Μητσοτακισμου εξ ου και υπαρχει και συγγενεια.
Πντως Γιωργο Μπουρχα το πλεον Libertarian κρατος κατα Hoppe ηταν η Αυστροουγγρικη αυτοκρατορια την οποια βεβαιως βεβαιως προστατευε η Πρωσσια. Και η Φιλελευθερη Αγγλια των αποικιοκρατων βεβαιως προστατεψε την εθνικοστικη Γαλλια και την ΣΟυπερ Φιλελευθερη Τσαρικη Ρωσια πηρε και στο τελος του πολεμου μια μικρη βοηθεια απο την επισης φιλελευθερη Ιαπωνια βεβαιως βεβαιως. Και βεβαιως βεβαιως απο την κρατικιστικη Αμερικη των Ρουσβελτ-Ουιλσον μεχρι να ερθει ο Κουλιτζ. Ξανασκεψου λιγο τα προτυπα
Γιώργο ειλικρινά δεν σε καταλαβαίνω! Ο Τηλέμαχος είναι μέλος και υποστηρικτής της κίνησης. Ο libertarian είναι επίσης μέλος και υποστηρικτής. Ο ληρ επίσης εκδηλώνει θετικό ενδιαφέρον. Δεν καταλαίνω το προσβλητικό σου ύφος.
Σε καλώ να αναθεωρήσεις και να είσαι λίγο προσεκτικότερος όταν απευθύνεσαι σε ανθρώπους που δεν γνωρίζεις και δεν σε γνωρίζουν διότι το ύφος σου δημιουργεί παρεξηγήσεις σε όσους δεν σε γνωρίζουν καλύτερα και μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικούς συνειρμούς για την όλη προσπάθεια. Δεν μιλάς με φίλους σου για είναι αποδεκτό ένα τέτοιο ύφος. Προσβάλεις ανθρώπους που θεωρώ δικούς μου πολιτικούς φίλους.
Δεν πρόκειται να σβήσω τα σχόλια σου, γιατί αυτό θεμελιώδης αρχή μου να υπερασπίζομαι την ελευθερία της έκφρασης οποιουδήποτε και ας μου κοστίζει, αλλά να θέλω να ξεκαθαρίσω ότι το ύφος τους είναι για μένα απαράδεκτο και καταστρέφουν έναν διάλογο που θα μπορούσε να έχει πολύ εποικοδομιτικές προεκτάσεις.
Προσωπικά να δηλώσω ότι σέβομαι κάθε αντίθετη άποψη στο εγχείρημα, και δεν έχω να καταλογίσω τίποτα σε όσους διαφωνούν και ασκούν κριτική. Ο τρόπος όμως που εκφράστηκες παραπάνω έχει πολύ μεγαλύτερο αρνητικό αντίκτυπο από οποιαδήποτε κριτική.
Τέλος να διευκρινήσω, ότι δεν θέλω ΚΑΝΕΝΑΣ να συμμετάσχει για χάρη μου. Θέλω όποιος συμμετάσχει να το κάνει αποκλειστικά και μόνο για τον ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ.
Για όλους τους υπόλοιπους, η αισχρή και ανώριμη συμπεριφορά του κ.Μπούρχα απέναντί σας δεν είναι ούτε χαρακτηριστική, ούτε αντιπροσωπευτική της προσπάθειάς μας. ‘Οσα έγραψε δεν αντιπροσωπεύουν ούτε το ήθος μας, ούτε τα συστατικά της νέας μας κίνησης. Ζητώ εγώ ταπεινά συγνώμη για οποιαδήποτε προσωπική προσβολή και είμαι στην διάθεσή σας για οτιδήποτε θέλετε. Η προσπάθειά μας είναι μια προσπάθεια αρχών, ιδεών και προτάσεων. Όχι προσώπων.
Τηλέμαχε, σίγουρα ο Βενιζέλος δεν είναι πρόδρομος των Libertarians. Είναι όμως μέλος μια ελληνικής φιλελεύθερης παράδοσης (η οποία λόγω του πολύ μικρότερου εύρους της δεν εξειδικεύτηκε στα τόσα ρεύματα που συναντούμε αλλού). Άλλωστε του αναγνωρίζεις τα φιλελεύθερα βήματα που έκανε. Και ξαναεπαναλαμβάνω, ο πολιτικός κρίνεται πολύ πιο αυστηρά έως και άδικα λόγω των πράξεών του σε ένα περιβάλλον το οποίο δεν ορίζει ο ίδιος, ενώ οι διανοούμενοι ή οι κατήγοροι έχουν το πλεονέκτημα να κρίνονται από τα λόγια τους. Και ο Βενιζέλος στα κείμενά του υπήρξε καθαρόαιμος φιλελεύθερος της εποχής του, και στην πολιτική του ότι πλησιέστερο (αλλά όχι ταυτόσημο) με τον φιλελευθερισμό της εποχής του είχε να δείξει τότε η Ελλάδα.
Ποιοί άλλοι πολιτικοί της εποχής του ήταν στην πράξη (όχι τα λόγια) πιο φιλελεύθεροι και ποιοί άλλοι συσπείρωσαν του Έλληνες φιλελεύθερους αντί για τον Βενιζέλο; Σήμερα είναι εύκολο να τα λέμε από τα laptop μας, αλλά οι Έλληνες φιλελευθεροι της εποχής είχαν ή όχι σε συντρηπτική πλειοψηφία τον Βενιζέλο ως πολιτικό εκφραστή τους;
ο Ιάκωβος Ρίζος-Νερουλός, ισχυριζόταν το 1841 ότι Ελλάδα είναι μόνο το ελληνικό κράτος (του 1830). Όσοι άλλοι το πατούν ή το πάτησαν είναι ξένοι. Συνεπώς ξένος ήταν ο Φίλιππος, νικητής των Ελλήνων στη Χαιρώνεια, ο οποίος μάλιστα, «έπραξεν άλλον της νίκης εκείνης ολεθριώτερον, εγέννησεν τον Αλέξανδρον».
Αυτές οι απόψεις είχαν αποκτήσει και πολιτική έκφραση κατά τον 19ο αιώνα. Σύμφωνα με τον Π. Καρολίδη, επιμελητή και συνεχιστή της «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους» του Παπαρρηγόπουλου, «αι τοιαύται γελοιωδώς παράδοξοι δοξασίαι, προϊόντα αμαθείας και ακρισίας, είχον και την πολιτικήν αυτών ροπήν επί μερίδα λογίων κηρυττόντων ότι των νυν Ελλήνων αι πολιτικαί ροπαί και τάσεις και εθνικαί ιδέαι πρέπει να μη υπερβαίνωσιν τα όρια της αρχαίας Ελλάδος».
Ο Κοραής είχε ανοίξει τον δρόμο για την αποδοχή μιας τέτοιας θεώρησης προσπαθώντας να φωτίσει τους ραγιάδες με λόγια όπως: «το έθνος είναι πτώμα σπαραττόμενο από κόρακας. Απέθανεν η πατρίς… αφ’ ότου μας επάτησεν ο Φίλιππος έως το 1453».
Ο Κοραης ειναι ο πρωτομαστορας του Ελληνικου εθνο εθνικισμου κατ απο την Λαμια.
Φώτη
Δεν με ενδιαφέρει ουδόλως πόσα και ποια ψευδώνυμα και μη είναι υποστηρικτές της Φ.Σ. Έχω το δικαίωμα να υπερασπίζομαι τις απόψεις μου και τα λεγόμενα μου με όποιο τρόπο ο ίδιος κρίνω πρόσφορο. Αν κάποιος δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα κρίνει θετικά ή αρνητικά την όποια προσωπική αντίδρασή μου είναι απόλυτο δικαίωμά του. Όταν όμως κάποιος, όπως εσύ, κρίνει αρνητικά την όποια προσωπική μου αντίδραση με το επιχείρημα μεταξύ άλλων, ότι η τελευταία βλάπτει όχι εμένα προσωπικά αλλά μια συλλογική προσπάθεια, όπως αυτή της Φ.Σ. τότε η σκέψη του και η επιχειρηματολογία του είναι απόλυτα κολλεκτιβιστική.
Λυπάμαι και δηλώνω προς την προσωρινή διοικούσα επιτροπή της Φ.Σ. ότι εφεξής παύω να είμαι μέλος της και ότι θα συνεχίσω να στηρίζω τις αρχές της Φ.Σ. με όλες μου τις δυνάμεις.
Ζητώ και πάλι προσωπικά συγγνώμη από τους υπόλοιπους, αφού βλέπω ότι ο κ.Μπούρχας δεν προτίθεται να κάνει τέτοιο.
Το ύφος του κ. Μπούρχα το αντιπαρέρχομαι. Επιμένω όμως στο σχολιασμό αυτών που έγραψε προηγουμένως τα οποία αφενός λειτουργούν ως υπαινιγμοί σε βάρος επιφανών φιλελευθέρων στην Ελλάδα κι αφετέρου αφήνουν υπόνοιες πως η ΦΣ κινείται σε παρασκήνιο το οποίο δεν συνάδει με τις αρχές και το ήθος που φιλοδοξεί να φέρει στον δημόσιο διάλογο.
ΥΓ: για να μην μένει κανένα υπονοούμενο περι “ψευδωνυμίας”, ΛΗρ είναι αρχικά του ονοματεπώνυμού μου το οποίο είναι διαθέσιμο σε κάθε καλόπιστο άτομο που επιθυμεί να ακολουθήσει τον σύνδεσμο που πάντοτε συνοδεύει τα σχόλιά μου στον ιστοχώρο αυτό.
@Libertarian, το άρθρο του Τ. Μίχα το είχα διαβάσει, το άρθρο του Ν. Δήμου δεν το έχω δει. Το κείμενο του κ. Μίχα θίγει κάποια δομικά προβλήματα της ΦΣ τα οποία αν και με προβλημάτισαν πιστεύω πως είναι θέμα διαλόγου για να διευκρινιστούν και να διευθετηθούν.
Ο κ. Μίχας (φαντάζομαι και ο κ. Δήμου) θα ήθελε η ΦΣ να αποκρυσταλλώσει το ιδεολογικό στίγμα της μέσα από συλλογικές ζυμώσεις. Οι ιδρυτές της ΦΣ θεώρησαν σκόπιμο να ορίσουν ένα βασικό πλαίσιο ιδεολογικών αρχών έτσι ώστε οι επακόλουθες συζητήσεις να εστιαστούν στην πολιτική επί της ιδεολογίας και όχι στην αναθεώρηση και ανασύνταξη της ιδεολογίας.
Πιστεύω πως η οργανωτική προσέγγιση της ΦΣ είναι ρεαλιστική και παραγωγική. Προτείνοντας ένα συγκεκριμένο ιδεολογικό πακέτο η ΦΣ πετυχαίνει δυο πράγματα: αφενός περιορίζει τη συμμετοχή ενδιαφερομένων που πραγματικά αποδέχονται το προτεινόμενο πλαίσιο κι αφετέρου εξασφαλίζει πως οι επακόλουθες συζητήσεις δεν θα εξαντληθούν ατέρμονα σε ιδεολογικά ζητήματα.
Αν τώρα δεν συμφωνούν οι κ. Μίχας και Δήμου, δεν χάλασε κι ο κόσμος. Αλλά δεν βλέπω καμιά “χολή” στις απόψεις τους (τουλάχιστον στου κ. Μίχα, του κ. Δήμου δεν την έχω διαβάσει ακόμη).
Λεωνίδα, η ΦΣ δεν κινείται σε κανένα παρασκήνιο. Δεν υπάρχει τίποτα από πίσω της κρυφό. Για την ακρίβεια η ΦΣ δεν κινείται πουθενά. Φιλοδοξεί όμως να κινηθεί εφόσον μπορέσει να συγκροτηθεί και ο τρόπος που φιλοδοξεί να κινηθεί δεν έχουν να κάνουν με παρασκήνια. Και αυτό θα εξασφαλιστεί από τον τρόπο λειτουργίας της που θα δίνει σε όλα τα μέλη την δυνατότητα γνώσης και συμμετοχής στις διαδικασίες της (πχ διαδικτυακός διάλογος όλων των μελών για την διαμόρφωση των θέσεών της, που θα ψηφιστούν από τα μέλη σε ένα ιδρυτικό συνέδριο). Για οποιαδήποτε υπόνοια ή απορία έχεις, ή οποιαδήποτε περαιτέρω διευκρίνηση θέλεις, ξανατονίζω είμαι στη διάθεσή σου και οποιουδήποτε άλλου.
Ακόμα και η συγγραφή της διακήρυξης δεν έγινε στα κρυφά, από 9 άτομα. Μπορεί να μην είχε όλη η Ελλάδα γνώση της (πράγμα απόλυτα κατανοητό, ότι μια αρχική ιδέα και μια αρχική πρωτοβουλιά χρειάζεται μια επεξεργασία πρωτού παρουσιαστεί δημόσια, δεν μπορούσαμε να πούμε έτσι χύμα ελάτε όλοι να φτιάξουμε μια διακήρυξη)., αλλά η διακύρηξη ενσωμάτωσε παρατηρήσεις πάνω από 30 ατόμων και την είχαν δει περισσότεροι από 100. Πολλοί από τους επικριτές της διακήρυξης είχαν λάβει γνώση της εξαρχής. Είχαν συμμετάσχει σε συναντήσεις για την διαμόρφωσή και έχουν γράψει ακόμα και ολόκληρα αποσπάσματά της.
Φυσικά κάποιοι είχαν τον τελικό λόγο και πήραν την ευθύνη να βάλουν την υπογραφή τους, αλλά έγινε με όσο το δυνατόν πιο ανοιχτό τρόπο και με όσο το δυνατόν περισσότερο feedback. Μπορεί να έγιναν και λάθη, αλλά έγινε κάθε προσπάθεια αυτή η διακήρυξη να μην είναι κλειστή παρασκηνιακή διαδικασία. Και στόχο έχει βασικά να καλέσει όλους όσους συμμερίζονται παρόμοιες αρχές και ιδέες να συνδιαμορφώσουν τις πιο αναλυτικές θέσεις και προτάσεις του κόμματος, με το να γίνουν ισότιμα μέλη. Το ποιοί ήταν ενήμεροι (δεν μπορώ να το ξέρω ακριβώς αφού ο καθένας μπρούσε να προωθήσει τα email με τις draft εκδόσεις της διακήρυξης) και ποιούς είδαμε από κόντά για την διαμόρφωσή της, δεν είναι παρασκήνιο. Από την στιγμή όμως που δεν έχουν βάλει την υπογραφή τους κάτω από το κείμενο για να έχουν την ευθύνη του, δεν είναι σωστό να τους αποκαλύπτουμε χωρίς την θέλησή τους. Ελπίζω αυτό να είναι κατανοητό και να μην δημιουργεί παρερμηνείες.
Οι “επιφανείς” φιλελεύθεροι που αναφέρει ο κ.Μπούρχας είναι αυτοί που κάνει λινκ ο libertarian καθώς και κάποιοι που στέλνουν αρνητικά email. To επιφανείς είναι αρκετά παρεξηγήσιμος όρος, διότι προφανώς δεν αναφέρεται σε επιφανείς της κεντρικής πολιτικής σκηνής όπως ο ΣΜ ή ο ΑΑ, αλλά για “επιφανείς” εντός ενός κλειστού κύκλου του πολιτικού μικρόκοσμου των Ελλήνων φιλελεύθερων που είχαν συμμετάσχει σε παλαιότερες προσπάθειες (Φιλελεύθεροι, Libertynet, Φιλελεύθερο Φόρουμ και διάφορες άλλεις κινήσεις). Σχεδόν όλος ο κύκλος αυτών των στελεχών είχε λάβει γνώση της προσπάθειας, και προφανώς κάποιους από αυτούς δεν τους εκφράζει επακρώς η κινησή μας. Για μένα απόλυτα κανανοητό και λογικό γιατί δεν τους γνωρίζω. Αλλά επειδή πρόκειται για ανθρώπους μια κοινή πορεία στο παρελθόν με τον κ.Μπούρχα, δικαιούται να αισθάνεται πικρία για την τωρινή τους στάση.
Ελπίζω να έλυσα όσες περισσότερες παρανοήσεις μπορεί να δημιούργησε η ακατανόητα απαράδεκτη στάση του κ.Μπούρχα. Και πάλι το email μου είναι στην διάθεση οποιουδήποτε θέλει περισσότερες και αναλυτικότερες διευκρινήσεις. perlykos@yahoo.com
Φώτη ευχαριστώ για τις διευκρινήσεις, οι οποίες επιβεβαιώνουν αυτά που πιστεύω για την ΦΣ.
Η “Ιστορία της Ελλάδος του 20ου αιώνα” είναι μια αξιόλογη, φιλόδοξη προσπάθεια πολλών Ελλήνων ιστορικών, που κυκλοφόρησε πριν λίγα χρόνια και εκφράζει νέες τάσεις στην ελληνική ιστοριογραφία. Χώρις να παίρνουμε σαν θέσφατο ότι γράφεται στο αξιόλογο αυτό έργο και σίγουρα ο καθένας μπορεί να έχει πολλές διαφωνίες με την οπτική των συγγραφέων, ας λάβουμε υπόψη κάποιες απόψεις. Έτσι στο άρθρο του Χρήστου Χατζηϊωσήφ,”Η Μπελ Επόκ του Κεφαλαίου”, εκφράζεται η άποψη πως οι Έλληνες αστοί, είχαν δυσαρεστηθεί από συγκεκρίμενες αποφάσεις της κυβέρνησης Βενιζέλου : φορολογία εκτάκτων κερδών, καθαρών προσόδων και κληρονομιών, απαγόρευση πράξεων επί προθεσμία στο χρηματιστήριο, αυστηρότερη νομοθεσία περί Α.Ε., η αρχική επιβολή του ενοικιοστασίου το 1912 και οι διαδοχικές του παρατάσεις μετά το 1917, η υπογραφή των διεθνών συμβάσεων για τις εργασιακές σχέσεις κ.α. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κρατήσουν αποστάσεις από τους Βενιζελικούς, ήδη πρίν από το Διχασμό.
Στο άρθρο του ιστορικού Αθ. Μποχώτη στο ίδιο έργο, πολιτικοί της αντιβενιζελικής παράταξης, όπως ο Νικόλαος Στράτος, ο Δημήτριος Ράλλης και ο Νικόλαος Δημητρακόπουλος θεωρείται πως κινούνται στο πλαίσιο ιδεών του κλασσικού φιλελευθερισμού και μάλιστα ο ιστορικός κάνει έκκληση να μην απορρίψουμε χωρίς σκέψη αυτές τις απόψεις,σαν απλά “παλαιοκομματικές” μιας και βρίσκονται σε μια σημαντική πολιτική παράδοση. Ο Ράλλης ήταν επικριτής της εργατικής νομοθεσίας του Βενιζέλου, ενώ ο Δημητρακόπουλος αντέδρασε στην επιβολή κρατικού ελέγχου στην Εθνική Τράπεζα και στην αποδυνάμωση του ρόλου του κοινοβουλίου.Να προσθέσω πως πολλές επικρίσεις , από φιλελεύθερη σκοπιά, συγκέντρωσε η λειτουργία της πολεμικής οικονομίας τα έτη 1917-1920, από έντυπα όπως ο “Οικονομολόγος Αθηνών”(μετριοπαθώς φιλελεύθερος) και από πολλά αντιβενιζελίκα έντυπα.
Όσο για το θέμα, της συμμαχίας κομμουνιστών και βασιλικών στις εκλογές του 1920. Πράγματι έτσι συνέβη, σε μεγάλο βαθμό. Ποιό ήταν όμως το αίτημα , που τους ένωνε?Η επιστροφή των ελληνικών στρατευμάτων στην πατρίδα, ύστερα από οκταετή πόλεμο. Γιατί να βλέπουμε τόσο αφ’υψηλού αυτό το τόσο λογικό αίτημα της ελληνικής κοινής γνώμης τότε και να χειροκροτούμε τις μαξιμαλιστικές πολεμικές επιδιώξεις του Βενιζέλου?Ποιός ήταν ο εθνικιστής στη συγκεκριμένη περίπτωση?
How can you call Venizelos a libertarian when he overthrew an elected
government for the express purpose of breaking Greek neutrality with the
collusion of a foreign government. How can you be hypocits and condemn the
junta but applaud Venizelos. In his great-grand-daughter’s book, Paris 1919,
Lloyd George is credited with claiming to have designed Venizelos’ coup.
This is was before even the USA entered the war. Woodhouse clearly shows
Greece only intended to remain neutral, not side with the Axis. If you
complain that Bush is no libertarian for going into Iraq, then, what do you
say of Venizelos when Metaxas told him the Smyrna acquisitions could not be
defended because of their geographic hand-shaped sprawl and because most
able-bodied men were in America. How can you call the man a libertarian when
his henchman Plastiras executed the Gounaris cabinet (including a 1912 hero
colonel related to my grandmother). Venizelos embraced the Jews when they
supported him but then threathened them when they supported Kondiles – that’s
no libertarian, to threaten a minority. No, Venizelos made the bloodshed of
the civil war possible. He STARTED it! For fifty years prior, Greece had a
stable Swiss-style democracy established by the Tricoupis when Othon was
removed because the Allies occupied and neutralised Greece during the Crimean
war. Without Venizelos there would have been no Quackandreou Aspida or junta.
Ο Βενιζελισμος κινειται στην κλασσικη σφαιρα των ελληνικων μυθων της νεοελληνικης ιστοριογραφιας. Ητοι λιβανιζουμε τους μεν καιμε τους δε. Τι να πρωτοπει κανεις για την προοδευτικη ομαδα των Ιαπωνων που ο φιλελυεθερος Βενιζελος εκτελεσε στο Γουδι. Του κατσε που κερδισε η Ανταντ απλα και μονο επειδη μπηκε η Αμερικη. Χωρις την Αμερικανικη βοηθεια ο πολεμος θα ειχε κερδηθει απο τις Κεντρικες Αυτοκρατοριες και ο τυχοδιωκτισμος του Βενιζελου που θυσιαζε εθνικο εδαφος για να κανει τα χατηρια της Ανταντ. Φιλελευθερισμος και Βενιζελισμος ειναι ασυμαβατες εννοιες. Ο Βενιζελος ειναι προδρομος του Μητσοτακισμου δηλαδη πληρους διαστρεβλωσης του φιλελευθερισμου, αυταρχισμου κλπ κλπ
Πολύ ενδιαφέρουσα η συζήτηση επί της ιστορικής ουσίας του βενιζελισμού, αλλά υπάρχουν δύο ιστορικές λεπτομέρειες που αναφέρθηκαν και νομίζω ότι δεν ισχύουν: την Καβάλα παρέδωσε στους Βουλγάρους ο Κωνσταντίνος, όχι φυσικά ο Βενιζέλος (αυτός είχε παραδώσει την Θεσσαλονίκη στους Γάλλους!), αγαπητή Mparilla Makaroni, ενώ α) η εκλεγμένη κυβέρνηση που ανατράπηκε = εξαναγκάστηκε σε παραίτηση ήταν του Βενιζέλου και όχι αντίστροφα, β) ο Βενιζέλος είναι πασίγνωστο ότι προσπάθησε να αποτρέψη την εκτέλεση των Εξ, έστω την ύστατη ώρα, φίλε Βάσο Παναγιωτόπουλε. Διορθώστε με αν κάνω λάθος, αλλά δεν το νομίζω.
Για να προσφέρω και εγώ λίγο θάψιμο: ο Βενιζέλος και πολλοί των συν αυτώ διέκειντο ευνοϊκά προς τον Μουσολίνι, θαύμαζαν ιδίως την ισχυρή εκτελεστική εξουσία κατά την δεκαετία του ’30. Γνωστή σε όλους είναι η στήριξή του στο παντελώς αντιδημοκρατικό κίνημα του ’35, που άνοιξε τον δρόμο στον κονδυλισμό, ενώ δεν δίστασε στο λυκόφως της ζωής του να φθάση στο άλλο άκρο του εκκρεμούς και να αναφωνήση το “Ζήτω ο Βασιλεύς”, στον ίδιο Βασιλέα που λιγώτερο από έξι μήνες μετά θα κήρυσσε την δικτατορία.
Και έλεος, να συγκρίνουμε τον ΑΣΠΙΔΑ με τους απριλιανούς είναι κάπως…
Φιλε κυριε Αναγνωστοπουλε, ο Βασιλιας Κωνσταντινος ουδεποτε παρεδωσε την Καβαλα, η Μακεδονια κατακτηθη απο Γερμανο-Βουλγαρους στους οποιους ουδεμια επισημη αντισταση προηλθε λογω της πολιτικης ουδετεροτητας της κυβερνησης των Ανακτορων. Τωρα πωε μπλεξαμε εκει ας οψεται ο Εθναρχης Βενιζελος που καλεσε τους Γαλλους χωρις καμμια συμφωνια της κυβερνησεως παρανομα, κανοντας την Ελληνικη ουδετεροτητα κουρελοχαρτο για να προωθησει το πολιτικο του αστρο. Ο Βενιζελος δεν ανατραπηκε, εξαναγξασθη σε παραιτηση απορω πως τα ταυτιζετε και ουχι παρανομα αφου το συνταγμα που ψηφισε ο ιδιος ο Βενιζελος εδινε δικαιωμα στον Βασιλια να παυει και να διοριζει κυβερνηση
Τηλέμαχε, υποθέτω δεν ισχυρίζεσαι ότι οι Ράλλης και σια, είναι πρόδρομοι των σύγχρονων φιλελεύθερων αντί για τον Βενιζέλο. Αν κρίνουμε όλους με το ίδιο κριτήριο (δηλαδή αυτό της πράξης και όχι τις δηλώσεις τους), πώς ακριβώς διαπιστώνεις τον φιλελευθερισμό τους στην πράξη όταν έγιναν κυβέρνηση το 1920; Διότι εγώ βλέπω έναν “φιλελεύθερο λαϊκισμό” κάποιων προκειμένου να γίνουν κυβέρνηση, οι οποιοί μόλις πήραν την εξουσία όχι μόνο δεν τήρησαν τις υποσχέσεις τους (αντί για αποστράτευση έστειλαν τον ελληνικό στρατό …στην Άγκυρα) αλλά και εφάρμοσαν την πιο αντιφιλελεύθερη πολιτική που γνώρισε ο τόπος (πχ αναγκαστικό δάνειο – υποτίμηση της δραχμής). Αν αυτοί είναι το μέτρο της σύγκρισης, ο Βενιζέλος είναι πλέον γνήσιος πολιτικός εκφραστής του ελληνικού φιλελευθερισμού.
Κάποιες επιμέρους πολιτικές του Βενιζέλου μπορουν να θεωρηθούν ξεκάθαρα φιλελεύθερες. Αλλά στο σύνολο δεν θεωρώ προσωπικά ότι ο Βενιζέλος ήταν αυτό που αποκαλούμε σήμερα φιλελεύθερος. Δυστυχώς μεσολάβησε και ένας Διχασμός, μια ανταρσία, ένα Ιδιώνυμον, ένας στείρος Μεγαλοιδεατισμός. Ε αυτά όπως και να το κάνουμε δεν αποτελούν ούτε στο ελαχιστο εφαρμογές φιλελεύθερης σκέψης. Μάλλον το ακριβώς αντίθετο…
Φώτη, έχεις απόλυτο δίκιο στην παρατήρηση σου. Η κυβέρνηση της Δεξιάς της περιόδου 1920-1922 συνέχισε την επεκτατική εξωτερική πολιτική του Βενιζέλου, που απέρριπτε όσο ήταν στην αντιπολίτευση. Όσο αφορά την οικονομία τα πράγματα πήραν ακόμη πιο αντιφιλελευθερη κατεύθυνση: έχουμε το περίφημο αναγκαστικό δάνειο , όπου κάθε τραπεζογραμμάτιο κόπηκε στα δύο,η κυκλοφορία του χρήματος αυξήθηκε σε πρωτοφανή επίπεδα ,μπηκαν και άλλοι περιορισμοί στην αγορά συναλλάγματος, αυξήθηκαν οι προστατευτικοί δασμοί και λίγο πριν την κατάρρευση του Μικρασιατικού Μετώπου, καθιερώθηκε για πρώτη φορά η υποχρεωτική ασφάλιση.
Άρα, έχεις δίκιο , όταν λες πως η όποια φιλελευθερη κριτική τους σε ενέργειες της κυβέρνησης Βενιζέλου , ήταν καθαρά “ευκαιριακή” για ψηφοθηρικούς λόγους.Να ξεκαθαρίσω, πως ήδη από το 1915, όταν την ηγεσία των Αντιβενιζελικών ανέλαβε ο Γούναρης( από τους πρώτους πολιτικούς στην Ελλάδα που ζήτησαν ένα νέο , πιο επεμβατικό ρόλο του κράτους, ήδη από τον καιρό που ήταν αρχηγός της ομάδας των “Ιαπώνων”)και αυτή η πολιτική παράταξη κινήθηκε σε πιο κρατικίστικη κατεύθυνση.Ο ρόλος των λίγων Αντιβενιζελικών πολιτικών που είχαν μια πιο συνεπή φιλελεύθερη ρητορική,παρέμεινε περιορισμένος.
Νομιζω οτι η συζητηση περι Βενιζελου θα πρεπει να λαβει υπ οψη της και την πολιτικη του απεναντι στην Εβραικη κοινοτητα της Θεσσαλονικης(στο βαθμο φυσικα που πιστευουμε οτι ο φιλελευθερισμος εχει κατι να κανει και με αυτα τα θεματα).Εδω -απλοποιωντας ενα αρκετα πολυσυνθετο θεμα-ο Βενιζελος λειτουργησε περισσοτερο ως εκφραστης των συμφεροντων των Ελληνων προσφυγων απο την Μικρα Ασια(που εβλεπαν του Εβραιους της Θεσσαλονικης ως ανταγωνιστες)παρα ως ο προμαχος των δικαιωματων της μειονοτητας.Πολυ μαλιστα υπστηριζουν οτι η πολιτικη Βενιζελου εθεσε τα θεμελια για την οικονομικη εξοντωση της εβραικης κοινοτητας.Αλλα οπως ανεφερα παραπανω προκειται για ενα αρκετα πολυσυνθετο θεμα που δεν εξαντλειται με αυτες τις αραδες.
Πράγματι, κύριε Μίχα, το θέμα της πολιτικής του Βενιζέλου απέναντι στην Εβραϊκη κοινότητα της Θεσσαλονίκης(και γενικότερα απέναντι στις μεινότητες) έχει πολλές πτυχές και χωράει πολύ συζήτηση. Πάντως δεν ήταν τυχαίο, πως όλες οι μειονότητες του ελληνικού κράτους(Εβραίοι, Μουσουλμάνοι, Σλαβομακεδόνες κτλ), ψήφιζαν με μεγάλες πλειοψηφίες, το Λαϊκό Κόμμα στις εκλογές του Μεσοπολέμου, αντικατοπτρίζοντας την δυσπιστία τους απέναντι στον Βενιζέλο, ο οποίος εφάρμοσε με συστηματικό τρόπο, πολιτικές εθνικής ομογενοποίησης.
Ένα ακόμη θέμα που αξίζει της προσοχής μας, είναι τα επακόλουθα της μεγάλης πυρκαγιάς του 1917 στη Θεσσαλονίκη , που κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης. Τότε, υπό την αιγίδα του σοσιαλδημοκράτη Υπουργού Συγκοινωνιών Αλ. Παπαναστασίου, εκπονήθηκε για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση, ένα πρόγραμμα κράτικης παρέμβασης στον τομέα της πολεοδομίας.Το κέντρο της πόλης επανασχεδιάστηκε “εκ των άνω”, οι ιδιοκτησίες ξαναμοιράστηκαν, με τελικό επιδιαιτητή το κράτος. Έχοντας να αντιμετωπίσουν μια εχθρική κρατική γραφειοκρατία, η Εβραιοι της πόλης, εξέφρασαν πολλά παράπονα πώς η νέα “μοιρασιά” έγινε εις βάρος τους…
Εβραίοι και Έλληνες! Τώρα μάλιστα!
Όταν ακόμα και στην αναβίωση της Ελλάδας, όπως την αντιλαμβάνονταν ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός, δεν υπήρχε θέση για τους Εβραίους (βλ. τις αντιεβραϊκές αναφορές στην Ελληνική Νομαρχία, όπου ο επιθετικός προσδιορισμός «εβραϊκός» σημαίνει «εκμεταλλευτικός», «προδοτικός»), θα μπορούσαμε να περιμένουμε από τον Βενιζέλο, τον πιο συνεπή και δυναμικό φορέα της εθνικής ολοκλήρωσης, να τους …αγαπήσει;
Πράγματι η πολιτική αντίσταση των αλλοεθνών γηγενών (Σλαβομακεδόνων και Εβραίων) απέναντι στην πολιτική συστηματικής αφομοίωσης ή εξουδετέρωσης των ξένων μειονοτήτων του Βενιζελισμού, εκφράστηκε με την υποστήριξη των εν λόγω μειονοτήτων προς τον Αντιβενιζελισμό. Η απόρριψη από τον τελευταίο των προσφύγων σε συνδυασμό με την προάσπιση για καθαρά ψηφοθηρικούς λόγους των αλλοεθνών αποτελούσε κατάφωρη αναίρεση του ελληνικού εθνικισμού και ανεξίτηλο στίγμα στα μάτια των Βενιζελικών και ιδίως των προσφύγων. Ο δε Αντιβενιζελικός φανατισμός δεν θα διστάσει να απαντήσει στους πρόσφυγες ότι οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης «είναι πιο ρωμηοί από σας» (φράση του βουλευτή Σπετσών Μπούμπουλη στη Βουλή, 24-01-1934).
Μετά ταύτα, είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του Βενιζέλου μετά τη νίκη του στην επαναληπτική εκλογή της Θεσσαλονίκης τον Ιούλιο του 1993:
«Η στάσις του ισραηλιτικού στοιχείου, ψηφίσαντος ομαδικώς και κατ’ εντολήν των κοινοτικών του αρχών και της ραββινείας, το κυβερνητικόν ψηφοδέλτιον, αποτελεί πράξιν εχθρότητος εναντίον του ημίσεως της Ελλάδος.
Δεν επρόκειτο περί πλειοψηφίας και μειοψηφίας, αίτινες υπεστήριξαν τας γνώμας των δια της ψήφου των, οπότε ουδεμία θα υπήρχεν αφορμή επικρίσεως. Πρόκειται περί μιας εσκεμμένης εγέρσεως, προαποφασισθείσης, του συνόλου της μειονότητος εναντίον της αντιπολιτεύσεως και εν τω συνόλω της. Τούτο μοιραίως εδημιούργησε μιαν κατάστασιν απροχωρήτου, υποχρεούσαν αναγκαίως την αντοπολίτευσιν να εξετάση εν καιρώ ριζικώτερον το δημιουργηθέν ζήτημα. Αι Ισραηλίται ώφειλον έως τώρα να είνε ευγνώμονες προς τα παλαιοδημοκρατικά κόμματα, τα οποία, καίτοι συνεχώς κυβερνώντα την χώραν, ελησμόνησαν ακόμη και τας ψήφους των Ισραηλιτών της 1ης Νοεμβρίου 1920, αίτινες συνετέλεσαν εν τούτοις εις την ανατροπήν των φιλελευθέρων και την συντριβήν της μεγάλης Ελλάδος».
[…] Εμ, φυσικά. Κάθε κράτος στον πλανήτη όπου ζούμε, δημιουργήθηκε από φιλοπόλεμες, επεκτατικές εξωτερικές πολιτικές. Ποιό είναι δηλαδή το νέο αλλά και πού η [δήθεν] απομυθοποίηση του Ελευθέριου Βενιζέλου κύριοι Κόκκορες; Υπάρχει παρθενογένεση κρατών και δεν το ξέραμε; – Εδώ και τώρα, η Κρήτη ανεξάρτητο κράτος! […]
Νομίζω ότι για τους διχασμούς στην Ελλάδα ο πρώτος υπαιτιος είναι ο Βενιζέλος, που επέβαλε την Γαλοαγγλική κατοχή , με το κράτος της Θεσσαλονικής που ανετρεψε την κυβέρνηση των Αθηνών με τα οπλα των Αγγλογάλων
2 Κατεφυγε στην Κωνσταντινούπολη το 1920 κατα την νομιμης εκλεγμένης κυβέρνησης, χωρίς να κανει την στοιχειωδη νόμιμη παράδοση της εξουσίας. Δείγμα εγωιστή και αυταρχικού πολιτικού
3 Είνα ι υπαιτιος για το β΄διχασμό με το ιδιωνυμό που ψηφισε η κυβερνηση του το 1928 , όπου κατεδίωξε χιλιαδες κομμουνιστές και δημοκρατες σε φυλακές και εξορίες.
4 Χειρίστηκε πολύ λαθεμενα την οικονομική κρίση το 1932 με αποτελεσμα η Ελλάδα να απωλέσει το ένα τρίτο των αποθεμάτων της σε χρυσό , και να οδηγηθεί σε φτώχευση.
5 Ενω εχασε τις εκλογές το 1932 είναι πίσω από πολλά πραξικοπήματα των “Δημοκρατικών” κατα των Ελλληνικών κυβερνήσεων – θα κυριολεκτούσαμε ;htan υποκινητης χο;yντας στρατιωτικών-
6 Θα πρεπει να ερευνηθούν και οι αρχικές του θέσεις που ήταν κατά της ενωσής της Κρήτης με την Ελλάδα, με αποτελεσμα να είναι μια μειοψηφία στην Κρήτη το κόμμα του μεχρι την Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα στην οποία δεν ήταν σύμφωνος.
[…] Κυβέρνησις [16 Δεκεμβρίου 1929 – 26 Μαΐου 1932],του Ελευθερίου Βενιζέλου, αρνείται την χορήγηση του 13ου μισθού στους […]
[…] Η Κυβέρνησις [16 Δεκεμβρίου 1929 – 26 Μαΐου 1932],του Ελευθερίου Βενιζέλου, αρνείται την χορήγηση του 13ου μισθού στους […]