Οι αμερικανικές εκλογές δεν αποτελούν τελειωμένη υπόθεση. Όπως πολλοί στην Ελλάδα δείχνουν να πιστεύουν. Το προβάδισμα του Ομπάμα σε ορισμένες δημοσκοπήσεις δεν αποτελεί απόλυτο πρόκριμα για το τελικό αποτέλεσμα. Διότι η εκλογική αναμέτρηση για την εκλογή Προέδρου στις ΗΠΑ είναι μια πολύ πιο σύνθετη υπόθεση απ’ ότι συνήθως νομίζουμε. Η κάθε Πολιτεία του ομοσπονδιακού αμερικανικού συστήματος δεν εκλέγει τον ίδιο αριθμό εκλεκτόρων με όλες τα άλλες. Υπάρχουν διαφοροποιήσεις που έχουν να κάνουν κατά κύριο λόγο με τον πληθυσμό και τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής.

Παραδοσιακά, ο βιομηχανικός Βορράς αποτελούσε το προπύργιο του Ρεπουμπλικανικού κόμματος που σαν η παράταξη του Αβραάμ Λίνκολν κυριαρχούσε στις επιλογές των εκλογέων. Αντίστοιχα, ο Νότος ήταν το προπύργιο των Δημοκρατικών. Παρά την συντηρητική του τοποθέτηση ο λαός των Νότιων Πολιτειών (Λουιζιάνα, Μισσισιπή, Τέξας, Βιρτζίνια, Τζώτζια, Βόρεια και Νότια Καρολίνα κλπ) είχε μια ιστορική στάση αντιπάθειας προς τους Ρεπουμπλικάνους. Είχαμε έτσι το περίεργο, και για μη αμερικανούς δυσεξήγητο, φαινόμενο το ίδιο κόμμα (οι Δημοκρατικοί) να συγκεντρώνει στο Βορρά τους περισσότερο κεντρώους και κεντρο-αριστερούς ψηφοφόρους ενώ στο Νότο τους υπερ-συντηρητικούς. Το ανάποδο ακριβώς συνέβαινε με τους Ρεπουμπλικάνους.

Όλα αυτά άλλαξαν μετά την δολοφονία του Προέδρου Τζών Κέννεντυ και την ανάδειξη του Λύντον Τζόνσον στην Προεδρία της χώρας. Ο Δημοκράτης κυβερνήτης του Τέξας Κόνναλυ πέρασε τότε στους Ρεπουμπλικάνους – αντιδρώντας στην κατάργηση των διακρίσεων κατά των μαύρων που προώθησε ο Δημοκρατικός Πρόεδρος Τζόνσον (κι αυτός μέχρι πριν την εκλογή του Γερουσιαστής συντηρητικός του Τέξας) – καθιερώνοντας την ταύτιση των Ρεπουμπλικάνων με τους συντηρητικούς Νότιους και τους Δημοκρατικούς με περισσότερο πολιτικά φιλελεύθερες θέσεις.

Με το πέρασμα των χρόνων οι αλλαγές αυτές ταυτοποιήθηκαν κι έγιναν περισσότερο πολιτικά ευδιάκριτες. Οι Δημοκρατικοί έγιναν στον Νότο το κόμμα της κατάργησης των φυλετικών διακρίσεων και της μεγαλύτερης ανοχής. Ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι, διατηρώντας τις αρχές της αντιπάθειας προς τον μεγάλο δημόσιο τομέα, αγκάλιασαν τα περισσότερο συντηρητικά στοιχεία της κοινωνίας κυρίως σε ζητήματα ηθικών και θρησκευτικών αξιών. Το αποτέλεσμα ήταν οι Ρεπουμπλικάνοι να μετατραπούν σε κόμμα πλειοψηφίας στον Νότο κι’ οι Δημοκρατικοί στο κόμμα των εργατικών στρωμάτων και της φιλελεύθερης μεσαίας και ανώτερης τάξης στον Βορρά.

Τα εκλογικά αποτελέσματα απέδειξαν αυτές τρις μεταβολές. Ουδέποτε οι Δημοκρατικοί, μετά τον Τζών Κέννεντυ, κέρδισαν τον Νότο – και συνάμα την Προεδρική εκλογή – με υποψήφιο που δεν προερχόταν από τον Νότο. Μοναχά ο Τζίμμυ Κάρτερ (κυβερνήτης όμως της Τζώρτζια) κι’ ο Μπίλ Κλίντον (κυβερνήτης του Αρκανσω) μπόρεσαν να φθάσουν ως τον Λευκό Οϊκο. Ολοι οι υπόλοιποι υποψήφιοί τους (Χάμφρευ, Μοντέηλ, Δουκάκης, Κέρρυ) εύκολα η δύσκολα καταποντίσθηκαν. Και είχαν όλοι τους προέλευση από τον Βορρά. Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως ποτέ υποψήφιος Πρόεδρος δεν κέρδισε τον Λευκό Οίκο, αν στις εκλογές δεν νίκησε στην Νότια Πολιτεία του Μιζούρι .

Αυτό οφείλεται κυρίως στην αδυναμία των Δημοκρατικών να κερδίσουν δίχως ντόπιο υποψήφιο τις σημαντικές Πολιτείες του Νότου ενώ στον Βορρά οι ψήφοι συνήθως μοιράζονται λόγω μεγάλης και ευημερούσας μεσαίας τάξης (που αντισταθμίζει ψηφίζοντας συντηρητικά τα σημαντικά Δημοκρατικά εργατικά στρώματα) και ιστορικής ταύτισης πολλών κοινωνιών με το Ρεπουμπλικανικό κόμμα.

Στις τρέχουσες εκλογές τα πράγματα είναι δυσερμήνευτα. Ο Ομπάμα είναι από τον Βορρά (Ιλλινόις). Είναι βέβαια μαύρος και έχει πέραση σε μειονοτικές κοινότητες του Νότου. Αυτές όμως παραδοσιακά πάντα ψήφιζαν Δημοκρατικούς. Δεν είναι τυχαίο πως η Χίλαρυ Κλίντον έχασε από τον σημερινό Δημοκρατικό υποψήφιο μοναχά στις Πολιτείες εκείνες που στην Προεδρική εκλογή ψηφίζουν συνήθως με πλειοψηφία Ρεπουμπλικάνους. Σε όλες τις άλλες, εκεί δηλ. που οι Δημοκρατικοί συνήθως σαρώνουν λόγω μεγάλων εργατικών στρωμάτων, φιλελεύθερων κοινοτήτων και ισχυρού ρεύματος γυναικείας χειραφέτησης (λ.χ. Οχάιο, Μίσιγκαν, Νέα Υόρκη, Καλιφόρνια, Πεννσυλβανία( η που έχουν παραδοσιακά βαθιές ρίζες (λ.χ. Νιού Χάμσιρ, Μιννεσότα, Τέξας) ο Ομπάμα έχασε.

Δεν είναι τυχαίο πως οι Δημοκρατικοί, μέχρι και την τελευταία στιγμή του εκλογικού αγώνα των προκριματικών, αναζητούσαν λύση μια και πολλοί επέμεναν πως ο Ομπάμα δύσκολα κερδίζει τις Προεδρικές εκλογές. Από την άλλη όμως μια ανατροπή του θα τους στοίχιζε την μαύρη ψήφο (την ψήφο των ισπανόφωνων και των ασιατών – όπως έδειξε και η εκλογή στην Καλιφόρνια – δεν φαίνεται την έχει).

Το κρίσιμο σημείο σήμερα είναι ο κατά βάση συντηρητικός Νότος και οι γυναίκες. Η επιλογή του γερουσιαστή Μπάιντεν (από το Ντελαουέρ – Βορράς) σαν υποψηφίου αντιπροέδρου καλύπτει κάποια κενά. Όπως της προσπάθειάς του να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στον χειρισμό των αμερικανικών εθνικών συμφερόντων. Αλλά και να πείσει την εξαιρετικά καχύποπτη απέναντί του εργατική τάξη των λευκών του βιομηχανικού Βορρά. Δεν εμπνέει όμως η επιλογή αυτή τις απογοητευμένες οπαδούς της Χίλαρυ γυναίκες καθώς και δεν καλύπτει τις δεδομένες αδυναμίες που έχει και αυτός ο Δημοκρατικός συνδυασμός στον Νότο. Κάποιοι είχαν με χιούμορ σημειώσει πως η ιδανική επιλογή για τον Ομπάμα θα ήταν μια ήρωας του πολέμου, λευκή, γυναίκα από τον Νότο!! Κάτι βέβαια μάλλον αδύνατο…

Ο ΜακΚέην από την άλλη πλευρά έκανε διάνα στην επιλογή της υποψήφιας αντιπροέδρου του. Απόλυτα αυτοδημιούργητη, με παράδειγμα την προσωπική της ζωή στο θέμα της αντίθεσής της στις αμβλώσεις και οικονομικά φιλελεύθερη αλλά με απτές αποδείξεις από την επιτυχημένη της πολιτική στην Πολιτεία της Αλάσκας η κα Παλίν θα συμβάλει στην προσέλκυση γυναικών καλύπτοντας συνάμα την καχυποψία που τρέφουν προς τον ΜακΚέην οι πάστορες του λεγόμενου Χριστιανικού Δεξιού Νότου.

Οι συνθήκες λοιπόν αντικειμενικά ευνοούν τον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο. Με δύο όμως σοβαρότατα προβλήματα. Το ένα αρνητικό είναι η πολιτική κληρονομιά του Προέδρου Μπούς. Mε τον πόλεμο στο Ιράκ σε εξέλιξη, με τα Αφγανιστάν και πάλι σε αναταραχή, με τις σχέσεις με την Ρωσία σε δύσκολη καμπή και με την οικονομία σε σταυροδρόμι ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος θα πρέπει να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Το άλλο του πρόβλημα είναι βέβαια η μεγάλη του ηλικία. Που προσπάθησε να την μετατρέψει σε πλεονέκτημά του (πείρα κλπ) δίχως όμως μεγάλη επιτυχία. Οι περισσότεροι αμερικανοί αναγνωρίζουν πως ο ΜακΚέην αν εκλεγεί δεν θα τελειώσει ίσως την θητεία του. Το ότι πιθανόν τότε να αναλάβει μια γυναίκα Πρόεδρος είναι επικοινωνιακά δίκοπο μαχαίρι. Αλλους ίσως συγκινήσει θετικά (λ.χ. γυναίκες) κι άλλους όμως πιθανόν να τρομάξει (δεν είναι πολύ γνωστή κλπ).

Το όποιο συμπέρασμα είναι παρακινδυνευμένο. Αν δεν γίνουν λάθη και γκάφες στην διάρκεια της εκλογικής εκστρατείας, ο ΜακΚέην έχει κατά την εκτίμησή μου, το σχετικό πλεονέκτημα. Ο Ομπάμα για να νικήσει πρέπει να ανατρέψει κάποια πολιτικά δεδομένα. Κυρίως να αντιστρέψει τον παραδοσιακά εχθρικό προς την παράταξή του Νότο. Αν τo πετύχει, τότε η νίκη του θα είναι σίγουρη. Αλλά είναι ένα εγχείρημα εξαιρετικά ακανθώδες.

Ανδρέας Ανδριανόπουλος