Ίσως φαίνεται παράδοξο να επιχειρείται ένας απολογισμός ως προς ένα γεγονός το οποίο δεν έχει καν ολοκληρωθεί. Η ανάγκη αυτή απορρέει όμως από τις υπερβολές αρνητικής κριτικής και από τις εξιδανικεύσεις που ακούστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας της διοργάνωσης μέχρι σήμερα. Διευκρινίζω ότι στόχος των γραφομένων δεν είναι να πλεχθεί το εγκώμιο αυτής της προσπάθειας διοργάνωσης Ολυμπιακών Αγώνων αλλά να γίνει μία μετριοπαθής και λογική προσέγγιση. Θα ακολουθήσουμε τη γραμμή επιχειρηματολογίας όσων άσκησαν αρνητική κριτική και παράλληλα θα προσπαθούμε να τοποθετούμε τα πράγματα σε αυτό που θεωρούμε σωστό μέτρο.

Μία από τις βασικές και πολύ εύκολα εκφερόμενες κριτικές υπήρξε η εξής. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες γίνονται για να υπηρετηθεί το «Κεφάλαιο», για να φάνε οι λίγοι εις βάρος των πολλών. Όργιο προμηθειών υπέρ κάποιων εργολάβων, ανθρώπων οι οποίοι θα αναλάμβαναν επιτελικό ρόλο στη διοργάνωση. Πράγματι κάθε λογικός άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι σε μία διοργάνωση τόσο μεγάλου μεγέθους με τόσο μεγάλο προϋπολογισμό θα υπάρχουν και άτομα τα οποία κινούνται πρωταρχικώς για την εξυπηρέτηση του προσωπικού τους συμφέροντος. Πράγματι, πιστεύουμε ότι θα υπήρξαν πολλά -αν όχι πάρα πολλά- φαινόμενα παράνομων προμηθειών για την ανάληψη έργων. Πόσο μάλλον που υπήρξαν και έργα τα οποία λόγω του κινδύνου να μην προλάβουν να ολοκληρωθούν ανατέθηκαν με ταχύτερες, από τις προβλεπόμενες από τους νόμους, διαδικασίες.

Το επιχείρημα αυτό δεν είναι ικανό από μόνο του να σταθεί εναντίον των Ολυμπιακών Αγώνων. Γνωρίζουμε ότι το φαινόμενο της παράνομης προμήθειας δεν εισήχθη με τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Ελλάδα. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν τέτοια κρούσματα σε περιπτώσεις κατασκευών μεγάλων έργων. Η ύπαρξη τους όμως δε μπορεί να αποτελεί λόγο για να μη γίνονται έργα στη χώρα μας. Η διαπίστωση τους πρέπει να μας οδηγεί στο να ασκούμε πιο έντονη κριτική στους κυβερνώντες εις τρόπον ώστε φαινόμενα όπως αυτό να περιοριστούν στο μέτρο του δυνατού ή ακόμα και να εξαλειφθούν. Περαιτέρω, πρέπει να προσθέσει κανείς ότι ήταν ευνόητο ότι οι ανάδοχοι των έργων θα ήταν μεγάλες επιχειρήσεις οι οποίες επιδιώκουν όπως είναι φυσικό το κέρδος.

Ένα από τα επιχειρήματα που ακούστηκε επίσης πάρα πολύ κατά των Ολυμπιακών Αγώνων είναι το τεράστιο κόστος τους. Είναι γεγονός ότι το κόστος των Ολυμπιακών είναι μεγάλο όμως αυτό δε μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ότι η διοργάνωση του μεγαλύτερου αθλητικού γεγονότος αποτελεί και μία επένδυση. Το αν αυτή η επένδυση υπήρξε αποδοτική θα το ξέρουμε μόνο μακροπρόθεσμα. Τα αρνητικά σχόλια που ακούστηκαν μέχρι πολύ πρόσφατα για τη χώρα μας προκαλούν το σκεπτικισμό. Η σημαντική υπέρβαση του προϋπολογισμού συγκαταλέγεται στα πολύ αρνητικά αυτής της ιστορίας. Σε ότι αφορά αυτό το τελευταίο όμως για να είναι κανείς δίκαιος με τους διοργανωτές θα πρέπει να λάβει υπόψη του το παγκόσμιο περιβάλλον των τελευταίων χρόνων.

Προφανώς και η ανοργανωσιά και οι καθυστερήσεις οδήγησαν σε σημαντική αύξηση του κόστους δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζει κανείς το γεγονός ότι από την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων μεσολάβησε η 11η Σεπτεμβρίου. Κανείς δε θα μπορούσε να περιμένει ότι η παγκόσμια υπερδύναμη θα υφίστατο ένα τόσο ηχηρό χαστούκι με παρεπόμενη συνέπεια τη διαμόρφωση ενός δόγματος περί ασφάλειας τις συνέπειες του οποίου υφιστάμεθα όλοι στον κόσμο. Πάνω σε αυτή τη βάση ασκήθηκαν τεράστιες πιέσεις στην ευχερώς βαλλόμενη χώρα μας για την αγορά οπλικών αλλά και συστημάτων ασφαλείας δυσθεώρητου κόστους. Η πίεση αυτή έλαβε την πιο ύπουλη μορφή της με τα δημοσιεύματα των Times του Λονδίνου και τις γνωστές επεμβάσεις δημοσιογράφων σε Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις. Οι επιθέσεις αυτές ήταν τόσο έντονες ώστε να προκαλέσουν την απορία άλλων αγγλικών εφημερίδων οι οποίες εμμέσως ανέδειξαν τον ανταγωνισμό συμφερόντων που μαινόταν μέχρι και την τελευταία στιγμή. Εν τέλει η χώρα μας επωμίσθη ένα δυσβάστακτο κόστος για τα συστήματα ασφαλείας και κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει κανέναν για το ότι δεν προέβλεψε αυτήν την υπέρβαση.

Για να κριθεί όμως μία επένδυση πρέπει πάντα δίπλα στο παθητικό να μπει και το ενεργητικό. Πλήρη εικόνα του ενεργητικού αυτής της επένδυσης δεν έχουμε, υπάρχουν όμως κάποια δεδομένα που είναι απτά. Η Ελλάδα πλέον έχει ένα οδικό δίκτυο το οποίο ανταποκρίνεται με καλύτερο τρόπο στις ανάγκες της κοινωνίας. Σπεύδω να σημειώσω ότι υπάρχουν κακώς κείμενα σε κάποιες από τις κατασκευές δρόμων. Μία από τις επισημάνσεις που άκουσα πρόσφατα ήταν ότι η Λεωφ.Βάρης-Κορωπίου έχει φτιαχτεί χωρίς έργα αντιστήριξης. Σε κάθε όμως περίπτωση η αλλαγή του οδικού δικτύου της χώρας υπήρξε ριζική. Κανείς πιστεύω δε θα αμφισβητήσει ότι αν δεν ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες αυτά τα ίδια έργα δε θα γίνονταν τόσο γρήγορα.

Από αυτήν την ταχεία κατασκευή επωφελούμαστε όλοι ποικιλοτρόπως. Δεν είναι απλά το γεγονός ότι πηγαίνουμε στον προορισμό μας ταχύτερα. Εξ αυτού προκύπτει και μία άμεση οικονομική ωφέλεια για όλους μας. Η διανυόμενη απόσταση είναι μικρότερη και η φθορά των οχημάτων μας, η κατανάλωση βενζίνης , η ρύπανση του περιβάλλοντος το ίδιο. Περαιτέρω η κατασκευή της γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου θα συντομεύσει αφάνταστα τη διακομιδή πολλών αγαθών. Η συνεπαγόμενη μείωση του κόστους μεταφοράς αυτών των αγαθών θα έχει ως συνέπεια αν όχι τη μείωση των τιμών τους τουλάχιστον τη σταθερότητα αυτών.

Στα έργα θα πρέπει να προστεθεί και η ανακαίνιση των φοιτητικών εστιών του Πανεπιστημίου Αθηνών οι οποίες ήταν παρατημένες στο έλεος του Θεού. Είναι βέβαια λυπηρό ότι έπρεπε να γίνουν Ολυμπιακοί Αγώνες για την ανακαίνιση τους αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα της αδιαφορίας των υπευθύνων. Στην ίδια γραμμή θα μπορούσε να προσθέσει κανείς πλειάδα έργων όπως ανακαινίσεις νεοκλασικών κτιρίων, την ολοκλήρωση της ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων, τον καλλωπισμό περιοχών της Αθήνας και των περιχώρων, την κατασκευή του Ολυμπιακού Χωριού τα σπίτια του οποίου θα πάνε σε δικαιούχους της εργατικής εστίας, την ταχύτερη ολοκλήρωση σταθμών του μετρό και την εν γένει βελτίωση των μέσων μαζικής μεταφοράς.

Το μεγαλύτερο πάντως ίσως προσδοκώμενο όφελος είναι από την αύξηση του τουρισμού. Σίγουρα αν είμασταν έτοιμοι πιο έγκαιρα, πιο σωστά και με μεγαλύτερο σεβασμό για το περιβάλλον οι προσδοκίες θα ήταν πολύ μεγαλύτερες. Πάντως, πέρα από τις τεράστιες δαπάνες στις οποίες υποβληθήκαμε η χώρα μας θα είναι στο επίκεντρο του κόσμου για 2 σχεδόν μήνες με τη διοργάνωση των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων. Όλη αυτή η δημοσιότητα ισοδυναμεί με μία διαφημιστική δαπάνη η οποία αν ελάμβανε χώρα εκτός Ολυμπιακών Αγώνων υποθέτω ότι το ύψος της θα ξεπερνούσε κατά πολύ τον προϋπολογισμό της ολυμπιακής προετοιμασίας. Όλη αυτή λοιπόν η προβολή και η διαφήμιση γίνεται χωρίς καμία επιπλέον δαπάνη. Για ένα τουλάχιστον μήνα η λέξη Ελλάδα θα μπαίνει στα σπίτια εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο. Για μία χώρα του βεληνεκούς της Ελλάδος αυτό αποτελεί μία πολύ σημαντική υπόθεση. Υπενθυμίζω ότι ο Τουρισμός αποτελεί πολύ σημαντικό ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος. Από τον Τουρισμό δε ζούνε μόνο οι επιχειρηματίες αλλά ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού μας στο οποίο περιλαμβάνονται σερβιτόροι, μικροπωλητές, και μία πλειάδα ανθρώπων που εργάζονται στον τομέα των υπηρεσιών. Πριν από τριάντα χρόνια άνθρωποι από τα νησιά του Αιγαίου έρχονταν στην Πρωτεύουσα και εργάζονταν ως υπηρετικό προσωπικό. Η ανάπτυξη του τουρισμού αποτέλεσε για πολλούς πηγή σωτηρίας και ανόδου οικονομικής. Η ευημερία αυτή τμήματος του πληθυσμού είναι όμως κάτι που το εισπράττουμε όλοι. Μία ευημερούσα οικονομία είναι κάτι που το καρπωνόμαστε όλοι.

Κλείνω αυτήν τη μερική προσπάθεια απολογισμού αναφερόμενος σε αυτό που θεωρώ τη σοβαρότερη κριτική που αρθρώθηκε κατά των Ολυμπιακών Αγώνων. Δύο είναι οι άξονες αυτής η έλλειψη σεβασμού προς το περιβάλλον και η θυσία στο βωμό της ταχύτητας και του κέρδους της προστασίας των εργατών στα Ολυμπιακά έργα. Πιστεύω ακράδαντα ότι υπάρχουν σοβαρότατες ευθύνες της Πολιτείας για την έλλειψη σοβαρότητας με την οποία αντιμετώπισε αυτά τα δύο θέματα. Ήταν αναγκαία η καλύτερη εποπτεία των μέτρων και ο μεγαλύτερος σεβασμός του περιβάλλοντος. Οι θάνατοι από εργατικά ατυχήματα σε Ολυμπιακά Έργα υπήρξαν δυσανάλογα μεγάλοι.

Και πάλι όμως πιστεύω ότι αυτός δεν ήταν λόγος για να μην αναλάβουμε το εγχείρημα της διοργάνωσης Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων. Θα έπρεπε η ελληνική κοινωνία να είναι πιο ώριμη και να ασκεί μεγαλύτερη κριτική κατά αυτών των εγκληματικών παραλείψεων ως προς την ασφάλεια των εργοταξίων και ως προς το σεβασμό του περιβάλλοντος. Θα έπρεπε η κριτική κατά των Ολυμπιακών να γίνεται τεκμηριωμένα και με μέτρο και όχι με φωνασκίες και με πολιτική εκμετάλλευση, θα έπρεπε ως κοινωνία να διαμορφώνουμε ένα πλαίσιο ενημέρωσης ώστε τα τηλεοπτικά δίκτυα να έχουν αυτά τα ζητήματα ως πρώτες ειδήσεις στα δελτία τους. Όλα αυτά διότι η απουσία προστατευτικών μέτρων των εργαζομένων και η έλλειψη προστασίας του περιβάλλοντος δεν είναι σύμφυτα των Ολυμπιακών Αγώνων αλλά είναι χρονίζουσες και κακοφορμισμένες καταστάσεις τις οποίες πρέπει να συνειδητοποιούμε και να κινούμαστε προς την κατεύθυνση της αλλαγής τους.

Κλείνοντας λοιπόν αυτήν την εκτενή αλλά ελλιπή καταγραφή και σχολιασμό διαπιστώνει κανείς ότι υπάρχει πεδίο σοβαρής κριτικής κατά της συγκεκριμένης διοργάνωσης αλλά υπάρχει και η ελπίδα, αυτή η διοργάνωση να έχει πολλαπλά οφέλη για εμάς και τη χώρα μας σε πολλά επίπεδα. Το σημαντικότερο ίσως όφελος να προκύψει από τη συνειδητοποίηση των ελαττωμάτων μας και από την αλλαγή της νοοτροπίας στον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε