20 χρόνια από την Πτώση του Τείχους I: αναλύοντας την αποτυχία του Υπαρκτού Σοσιαλισμού
Αυγ 22nd, 2009 | Αντώνης Βακιρτζής| Κατηγορία: Κόσμος, Οικονομικά |
Email This Post
|
Print This Post
|
Τον ερχόμενο Νοέμβριο συμπληρώνονται 20 χρόνια από την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ένα από τα σημαντικότερα συμβάντα του 20ου αιώνα. Μια επέτειος που θα περάσει στα βουβά των ελληνικών ΜΜΕ, όπως και όλες οι προηγούμενες. Οι ιστορικές ευαισθησίες των προοδευτικών και κοινωνικά ευαίσθητων καναλιών και εφημερίδων μας εξαντλούνται κάθε Μάη, όταν αναπαράγονται τα κλισεδιάρικα αφιερώματα (εκείνα τα διαννοούμενα και καλά, με τους πολλούς –ισμούς) που εξυμνούν τον Μάη του ’68, ένα συγκριτικά μηδαμινής σημασίας γεγονός.
Είμαι σίγουρος ότι από τις ιστοσελίδες τουλάχιστον του e-rooster θα τιμηθεί δεόντως αυτή η ιστορική επέτειος. Στους ερχόμενους μήνες θα δημοσιεύσω μια σειρά άρθρων που θα καλύψουν από διάφορες πλευρές τον υπαρκτό σοσιαλισμό και τις διεργασίες που οδήγησαν στην αναπόφευκτη κατάρρευση του, εξηγώντας ταυτόχρονα τους λόγους που ο καπιταλισμός είναι το μοναδικό σύστημα οικονομικής οργάνωσης που μπορεί, a priori, να οδηγήσει στην ευημερία, την τεχνολογική πρόοδο και την ανάπτυξη.
Σε αυτό το εισαγωγικό κείμενο θα δώσω μόνο, σε πολύ γενικές γραμμές, έναν από τους πιο σημαντικούς λόγους που οδήγησαν στην κατάρρευση του υπαρκτού (σε επόμενα κείμενα θα ασχοληθώ με άλλους). Υπάρχει συχνά η εντύπωση πως ο βασικός λόγος που ανατράπηκαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα στη διετία 1989-91 αφορά την έλλειψη ελευθερίας και την δίψα των λαών της ανατολικής Ευρώπης για «δημοκρατία». Πρόκεται φυσικά για ένα μύθο ο οποίος επιτρέπει στους προοδευτικούς διανοούμενους, δημοσιογράφους και πολιτικούς να οραματίζονται ακόμα έναν εφικτό σοσιαλισμό (ένα τρίτο δρόμο ίσως ή κάποια παρόμοια ανοησία) που θα συνδυάζει τις πολιτικές ελευθερίες των καπιταλιστικών χωρών με έντονα στοιχεία κεντρικής οικονομικής οργάνωσης, έστω και σε μια πιο νοθευμένη ή light παραλλαγή της. Μιλάμε για ευσεβή πόθο. Οι λόγοι που κατέρρευσε ο υπαρκτός σοσιαλισμός είναι κατά βάση, αποκλειστικά σχεδόν θα έλεγα, οικονομικοί. Σε πολλές από αυτές τις χώρες τα πράγματα είχαν φτάσει σε τόσο άσχημο σημείο ώστε τα ίδια τα καθεστώτα που μονοπωλούσαν την εξουσία επί 45 χρόνια δέχτηκαν να χαλαρώσουν τα δεσμά και να επιτρέψουν στις καταπιεσμένες οικονομικές δυνάμεις του ιδιωτικού τομέα να αναλάβουν δράση. Η πολιτική επανάσταση ήρθε ως φυσικό επακόλουθο της οικονομικής αποσύνθεσης.
Υπαρκτός Σοσιαλισμός, αλλά σε τί τιμή;
Ο βασικότερος ίσως λόγος που κατέρρευσε ο υπαρκτός σοσιαλισμός αφορά κάτι πολύ σημαντικό που του έλειπε και αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ελεύθερης αγοράς, κάτι το οποίο ακόμα και οι πιο έξυπνοι γραφειοκράτες και μηχανικοί δεν μπόρεσαν επί 45 χρόνια, μα ούτε και θα μπορούσαν ποτέ, όσοι αιώνες και να περνούσαν, να παράσχουν στην σοσιαλιστική οικονομία. Τιμές.
Η παραγωγική διαδικασία στην καπιταλιστική (αλλά και την τέως σοσιαλιστική) οικονομία συνίσταται στο μετασχηματισμό διαφόρων αγαθών, μέσω του κεφαλαίου και της εργασίας, σε διάφορα άλλα αγαθά. Για παράδειγμα το βαμβάκι, από την αρχική του μορφή στο χωράφι, και μέσα από πολλαπλές ενδιάμεσες διεργασίας, φτάνει κάποια στιγμή να τυλίγει την πλάτη μας ως πουκάμισο. Σε κάθε περίπτωση, η τιμή του τελικού αγαθού πρέπει να ξεπερνάει τις τιμές, αθροιστικά, όλων των κεφαλαιωδών αγαθών και της εργασίας που χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου αυτό να παραχθεί. Η διαφορά ανάμεσα στην αξία του τελικού αγαθού και όλων των αγαθών (και της εργασίας συμπεριλαμβανόμενης) που ξοδεύτηκαν προκειμένου να παραχθεί το τελικό αγαθό, μένει στον επιχειρηματία ως κέρδος. Το υψηλό κέρδος δείχνει στον επιχειρηματία ότι η επιχειρηματική του «συνταγή» δουλεύει καλά: η αξία όλων των αγαθών που αναλώνει κατά την παραγωγή είναι μικρότερη της αξίας του τελικού αγαθού. Συνεπώς ο επιχειρηματίας αμείβεται για την πετυχημένη συνταγή του (πλουτίζει), καθότι προσθέτει αξία στην συνολική παραγωγή της οικονομίας. Οι ζημίες, από την άλλη πλευρά, δείχνουν στον επιχειρηματία ότι η επιχειρηματική του δραστηριότητα όχι μόνο δεν προσθέτει αξία αλλά τουναντίον καταστρέφει αξία, σπαταλώντας τους πολύτιμους και πεπερασμένους παραγωγικούς πόρους της οικονομίας. Η «τιμωρία» του, σε αυτήν την περίπτωση, θα είναι οπωσδήποτε η χρεωκοπία.
Το ζητούμενο, για τις ανάγκες αυτού του άρθρου, είναι το πως διαμορφώνονται οι τιμές των διαφόρων αγαθών οι οποίες επιτρέπουν στους επιχειρηματίες να κάνουν τους υπολογισμούς τους και να βλέπουν εκ των προτέρων αν η παραγωγική διαδικασία που σχεδιάζουν να εφαρμόσουν θα τους αποφέρει κέρδη ή ζημίες. Οι τιμές στην καπιταλιστική αγορά διαμορφώνονται, μέσω του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης, με την ελεύθερη ανταλλαγή των προϊόντων στην ανοιχτή αγορά. Φυσικά όμως η ελεύθερη ανταλλαγή των προϊόντων προϋποθέτει πολλαπλούς εμπλεκομένους στην οικονομική διαδικασία. Κάποιοι θα προσφέρουν, άλλοι θα ζητούν, και η τιμή θα προκύψει αυθόρμητα, σε μια διαδικασία η οποία συνήθως είναι τόσο πολύπλοκη ώστε ακόμα και οι ίδιοι οι άμεσα εμπλεκόμενοι να μην μπορούν να γνωρίζουν πως ακριβώς διαμορφώθηκε η τιμή.
Στην ΕΣΣΔ και τις άλλες κομμουνιστικές χώρες όπου απαγορευόταν η ιδιωτική παραγωγή, εν αντιθέσει, υπήρχε για κάθε προϊόν ένας μόνο παραγωγός, το κράτος. Όσον αφορά στην κατανάλωση, υπήρχαν βεβαίως τα εκατομμύρια των απλών καταναλωτών που αγόραζαν από τα κρατικά καταστήματα έτοιμα αγαθά όπως πουκάμισα και κρέας, αλλά αυτά ήταν πάντα αυστηρώς καταναλωτικά προϊόντα (σε στατικές και κεντρικά προκαθορισμένες πάντα τιμές), τα οποία αποτελούν ένα μικρό κομμάτι της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας. Ο όγκος της οικονομικής δραστηριότητας σε κάθε μεγάλη οικονομία αφορά τα μέσα της παραγωγής καθώς και τα πρωτογενή και ενδιάμεσα αγαθά, δηλαδή όλα εκείνα τα αγαθά που χρησιμοποιούνται προκειμένου να παραχθεί το τελικό προϊόν που αγοράζει ο καταναλωτής στο ράφι. Παραδείγματα ενδιάμεσων αγαθών και μέσων παραγωγής είναι το ατσάλι, το αλεύρι, η εργασία, οι βιομηχανικές μηχανές, τα εργαλεία, τα εργοστάσια κτλ. Για όλα αυτά τα παραγωγικά μέσα υπήρχε στην σοσιαλιστική οικονομία μόνο ένας καταναλωτής, το κράτος, το οποίο καθόριζε πως θα χρησιμοποιηθούν όλα τα ενδιάμεσα αγαθά σε κάθε στάδιο της παραγωγής. Μα με έναν παραγωγό και έναν καταναλωτή ανταλλαγές δεν μπορούν να γίνουν, ούτε τιμές να προκύψουν. Οι τιμές όλων αυτών των αγαθών καθορίζονταν συνεπώς αυθαίρετα από τους γραφειοκράτες της Μόσχας, αλλά όλοι καταλάβαιναν πως οι τιμές αυτές δεν ήταν «αληθινές», και χρησιμοποιούνταν σε μεγάλο βαθμό (ειδικά στα πρώτα χρόνια της ΕΣΣΔ) ως καθαρά λογιστικό εργαλείο, όχι ως κατευθυντήριος μοχλός της παραγωγικής διαδικασίας.
Η σοσιαλιστική παραγωγική διαδικασία στηριζόταν λοιπόν αναγκαστικά σε καθαρά φυσικούς (μη χρηματικούς) υπολογισμούς (en natura calculation). Για παράδειγμα οι γραφειοκράτες υπολόγιζαν πως η τάδε ποσότητα σιδήρου θα βγει από τη γη εκεί, θα μεταφερθεί εκεί, θα γίνει ατσάλι εκεί, το οποίο μετά θα μεταφερθεί εκεί για να παραχθεί η τάδε μηχανή, η οποία μετά θα παράγει την τάδε βίδα, η οποία μετά θα μεταφερθεί εκεί, για να συναρμολογηθεί η τάδε μηχανή κτλ κτλ. Η ανάγκη να σχεδιαστούν τα πάντα από την αρχή ως το τέλος δημιουργεί από μόνη της ένα σωρό προβλήματα (τα οποία θα εξηγήσω σε μετέπειτα άρθρο) αλλά αυτό που έχει σημασία εδώ είναι να δούμε με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορεί να πραγματοποιηθεί αυτή η παραγωγή. Για ποιό λόγο να χρησιμοποιήσουμε το τάδε μεταλλείο και όχι το άλλο; Πως θα γίνει η μεταφορά, με τραίνο ή φορτηγά; Να χρησιμοποιήσουμε τα παλιά μηχανήματα με 50 εργάτες ή τα καινούργια με 20; Και τι θα παράγουμε; Να παράγουμε τρακτέρ ή νταλίκες; Και που θα τα διαθέσουμε; Σε ποιόν; Και ξεκινώντας από τα πιο βασικά, υπάρχει καν λόγος να δημιουργήσουμε αυτήν την παραγωγική αλυσίδα; Μήπως οι ανάγκες της οικονομίας εξυπηρετούνται μια χαρά ως έχει, ή θα μπορούσαν ίσως να εξυπηρετηθούν καλύτερα με κάποιον άλλο τρόπο;
Στην καπιταλιστική οικονομία όπου οι τιμές διαμορφώνονται ελεύθερα μέσω της προσφοράς και της ζήτησης σε κάθε στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας, η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα έρχεται σχετικά εύκολα, μέσω της χρηματικής αξιολόγησης όλων των εναλλακτικών λύσεων.. Για παράδειγμα υψηλές τιμές (και τα συνακόλουθα ψηλά κέρδη) σε ένα καταναλωτικό αγαθό (π.χ. πουκάμισα ή κρέας) λειτουργούν ως σήμα στους επιχειρηματίες ότι πρέπει να παράγουν μεγαλύτερες ποσότητες του συγκεκριμένου αγαθού, ότι οι καταναλωτές το έχουν μεγάλη ανάγκη και είναι διατεθειμένοι να αγοράσουν μεγαλύτερες ποσότητες. Ταυτόχρονα επιχειρηματίες που παράγουν συγγενή καταναλωτικά αγαθά τα οποία παρέχουν χαμηλότερο κέρδος (σημάδι πιθανώς υπερπαραγωγής) εγκαταλείπουν σταδιακά ή ελαττώνουν την παραγωγή αυτών των αγαθών και επικεντρώνονται στα αγαθά με το ψηλότερο κέρδος. Είναι δηλαδή εμφανές τι πρέπει να παραχθεί και σε τι ποσότητες. Μα και από τη στιγμή που ένας επιχειρηματίας σκεφτεί να εμπλακεί στην παραγωγή ενός αγαθού, μπορεί σχετικά εύκολα να δει ποιά συγκεκριμένη παραγωγική αλυσίδα, μέσα από το πλήθος των άπειρων εναλλακτικών λύσεων, θα μπορέσει να του αποφέρει κέρδος, και μάλιστα το ψηλότερο. Από τη στιγμή που όλα τα μέσα παραγωγής, καθώς και τα πρωτογενή και ενδιάμεσα αγαθά, έχουν συγκεκριμένες τιμές, το τελικό κέρδος ή ζημία των διαφόρων εναλλακτικών λύσεων μπορεί εκ των προτέρων να καθοριστεί σχετικά εύκολα. Φυσικά τίποτα σε μια οικονομία δεν είναι βέβαιο, και οι επιχειρηματίες συχνά πέφτουν έξω στους υπολογισμούς τους, ωστόσο ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση μπορούν, σχετικά γρήγορα, να καταλάβουν πως έκαναν λάθος, να τερματίσουν την παραγωγή και να περιορίσουν έτσι τις ζημιές τους.
Στον υπαρκτό σοσιαλισμό δεν υπήρχε τίποτα από όλα αυτά. Οι γραφειοκράτες που σχεδίαζαν την παραγωγή δεν μπορούσαν να ξέρουν ούτε τι χρειάζονταν οι καταναλωτές, ούτε πως να το παράγουν με τον πιο οικονομικό τρόπο. Οι τιμές στα ράφια παρέμεναν αμετάβλητες, είτε το προϊόν εξαντλούνταν σε λίγες ώρες είτε έμενε αδιάθετο επί μήνες. Και επειδή δεν υπήρχαν αληθινές τιμές σε κανένα στάδιο της παραγωγής, οι γραφειοκράτες δεν μπορούσαν να γνωρίζουν αν οι διάφορες υπάρχουσες παραγωγικές διαδικασίες προσέθεταν ή κατέστρεφαν αξία στην παραγωγή της οικονομίας. Ο υπαρκτός σοσιαλισμός αποτελούσε, όπως πολύ εύστοχα παρατήρησε ο οικονομολόγος Ludwig von Mises σχεδόν έναν αιώνα πριν, την απάρνηση της ορθολογικής οικονομική παραγωγής, ένα απεγνωσμένο ψηλάφισμα στα τυφλά. Ο Λένιν και οι σύντροφοι του, όπως εύστοχα σημείωνε ο von Mises λίγα μόλις χρόνια μετά την Οκτωβριανή επανάσταση, δεν είχαν την παραμικρή ιδέα περί του ακατόρθωτου του εγχειρήματός τούς. Για τον Λένιν, το πρώτο πράγμα που θα έπρεπε να κάνουν οι εργάτες όταν κατελάμβαναν την εξουσία θα ήταν να μπουν στα λογιστήρια των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, να μελετήσουν τα λογιστικά βιβλία, και να κατευθύνουν την παραγωγή όχι προς όφελος πια των βρωμερών καπιταλιστών, αλλά των ιδίων των εργατών. Το ότι τα χρηματικά ποσά που καταγράφανε τα λογιστικά βιβλία θα παύανε να έχουνε το παραμικρό νόημα με την κρατικοποίηση των πάντων ούτε που πέρασε από το μυαλό του Λένιν.
Η απόλυτη χρεωκοπία του υπαρκτού σοσιαλισμού φάνηκε, με τον πιο καθαρό τρόπο, όταν κατέρρευσε το σύστημα και τα χιλιάδες σοσιαλιστικά εργοστάσια βρέθηκαν ξαφνικά σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον ελεύθερης παραγωγής και κατανάλωσης. Επειδή ακριβώς παρήγαγαν συνήθως άχρηστα προϊόντα ή, ακόμα και όταν παρήγαγαν χρήσιμα προϊόντα, τα παρήγαγαν με εξαιρετικά σπάταλες διεργασίες, αναγκάστηκαν μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να βάλουν λουκέτο. Εκατομμύρια εργάτες βρέθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη στο δρόμο. Το ΚΚΕ και οι λοιπές «προοδευτικές» δυνάμεις κατήγγειλαν τότε τον βάρβαρο καπιταλισμό που εξώθησε στην ανεργία τους εργάτες. Δεν κατάλαβαν τότε, ούτε φοβάμαι θα καταλάβουν ποτέ όσο βλέπουν τον κόσμο μέσα από τις μαρξιστικές παρωπίδες τους, ότι οι ρίζες του κακού δεν ήταν στον καπιταλισμό αλλά στον παραλογισμό του σοσιαλιστικού συστήματος, και πως το να κλείσουν αυτά τα άχρηστα εργοστάσια αποτελούσε τον μοναδικό τρόπο εξορθολογισμού της οικονομίας, και απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να μπορέσουν αυτές οι οικονομίας να αποκτήσουν, κάποια στιγμή, την οικονομική ευημερία των καπιταλιστικών χωρών.
Το ότι το χρήμα, οι τιμές και το κέρδος που αυτές επιτρέπουν, αντί να αποτελούν πηγή δυστυχίας και εκμετάλλευσης, αποτελούν το σημαντικότερο μοχλό ανάπτυξης μιας οικονομίας, το είδαν καθαρά οι διάδοχοι του Στάλιν. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του ‘60 και μετά, μέσα από μια σειρά ατέλειωτων μεταρρυθμίσεων, προσπάθησαν να αφήσουν περισσότερη ελευθερία στις διάφορες κρατικές επιχειρήσεις, και να τους δώσουν κίνητρα ώστε αυτές να σχεδιάσουν την παραγωγή τους με βάση το κέρδος. Επί Γκορμπατσόφ, μάλιστα, για πρώτη φορά το κράτος δεν επενέβη και άφησε μερικές ζημιογόνες επιχειρήσεις να βάλουν λουκέτο. Το πρόβλημα της ανεύρεσης των αληθινών τιμών όμως δεν μπορούσε να λυθεί όσο δεν επιτρεπόταν η ελεύθερη παραγωγή και ανταλλαγή στην ανοιχτή αγορά. Χωρίς τις σωστές τιμές οι επιχειρήσεις δεν μπορούσαν να παράγουν ορθολογικά και σε αρμονία με τα τεκταινόμενα της ευρύτερης οικονομίας. Το αποτέλεσμα ήταν πως όσο περισσότερη ελευθερία αφήνανε οι γραφειοκράτες της Μόσχας στις διάφορες κρατικές επιχειρήσεις, τόσο περισσότερο αποδιοργανωνόταν η οικονομία, επιταχύνοντας τελικά την οριστική κατάρρευση του συστήματος.
Αντώνης Βακιρτζής
rebel, τι εννοείς ποιός αναφέρθηκε; Μαρξιστής δεν δηλώνεις;
Λοιπόν, ξεκάθαρα, πιστεύεις ναι ή όχι στο θεμέλιο της μαρξιστικής ανάλυσης, το labor theory of value? Αν ναι, να μην ντρέπεσαι να το παραδεχτείς, αν όχι δεν είσαι μαρξιστής, είσαι κάτι άλλο, δεν ξέρω τι και δεν με νοιάζει, αλλά μην μας πρήζεις με μαρξιστική ανάλυση…
Οικονομολόγε με τις καλοπροαίρετες συζητήσεις, περίμενε και θα δεις, αυτά που απαντάς στον ρέμπελ τώρα, θα τα ξανααναφέρει σε κάθε συζήτηση, σαν να μην τα εξήγησες ποτέ. Troll ξέρεις τι σημαίνει;
@seiji otaku
Ναι, πιστεύω στη LTV, αλλά το θέμα μας εξαρχής δεν ήταν αυτό – ούτε η Β. Κορέα. Κι εδώ σταματάει κάθε κουβέντα μαζί σου. Επέστρεψε στα risk models σου, μπας και βγάλεις κάποια άκρη, και θα επιστρέψω και εγώ στη δουλιά μου.
rebel
σεβαστη η καθε αποψη σου, όπως και οι διαφωνιες/αντιρρησεις που εκφραζεις. αλλωστε, αν ολοι συμφωνουσαν εδω μεσα (ή όπου αλλου) δεν θα ειχε καποιο νοημα η οποια συζητηση. αυτα τα επιθετα “αστικη” “αστικός”, κτλ κλισε τι τα θες βρε παιδι μου ομως; ακουγονται κωμικα τουλαχιστον στην εποχη μας. τι αλλο θα μπορουσε να ηταν δλδ; “αγροτικη/αγροτικος” “φεουδαρχικη/φεουδαρχικος”; ημαρτον με την παλαιομαρξιστικη ορολογια πια. μπορει ο οποιοσδηποτε να κριτικαρει αυστηροτατα τις εκφανσεις του καπιταλισμου διχως την προβια του αριστεριστη, μαρξιστη, κοκ πλεον. αυτα ανηκουν οριστικα στο παρελθον (για τους προσεχεις αιωνες τουλαχιστον) και δεν θα κανουν τον οποιο διαφωνουντα λιγοτερο αξιοπιστο, αντιθετως…
@Vaggelis t.
Αν έχεις υπόψη σου μια λιγότερο κλισέ λέξη από το “αστική”, που θα απέδιδε αυτό που εννοώ ώς “αστικές οικονομικές θεωρίες” ευχαρίστως να την ακούσω.
rebel,
η πραγματικοτητα ευτυχως για τους περισσοτερους μας (και δυστυχως για καποιους αλλους) ξεπερνα τις οποιες θεωριες. και ειδικα εκεινες τις τραβηγμενες απο τα μαλλια που προσπαθουν να προσδωσουν μια ακτινα (δικου τους) φωτος στην ωμη αληθεια. και βεβαια τετοιες προσπαθειες γινονται απο καθε πλευρα, ειτε απο αυτους που επιχειρουν με αλληλοσυγκρουομενες και επιλεγμενες θεωριες και υποσημειωσεις να δικαιολογησουν καποιες απο τις αληθειες της προσφατης κρισης ειτε απο αλλους που ανασυρουν παλαιολιθικες (σε επιπεδο ταχυτητας και εξελιξεων και οχι χρονικο) θεωριες για μοντελα ή συνδυασμους μοντελων που απλως απετυχαν τραγικα. η ενασταση μου ειναι απλως πως στο πρωτο επιπεδο λαμβανει χωρα μια δυναμικη συζητηση παρα καποιες φονταμενταλιστικές θεσεις ενω στο δευτερο επιπεδο παρεμβαινουν αποψεις που μας επιστρεφουν απλως κατι δεκαετιες πισω.
οσο για το ερωτημα σου καθαυτο, η απαντηση ειναι η απλως απαλοιφη απο την ορολογια τετοιων φορτισμενων εννοιολογικα λεξεων. πως πχ κανεις δεν εκστομιζει πια την λεξη εκσυγχρονισμος; κατι παρομοιο. σε πληροφορω πως το νοημα σου θα ηταν και παλι διαυγεστατο.
Απλο πραγμα οποιος πιστευει στην εργασιακη θεωρια της αξιας ειναι σαν να πιστευει στην αστρολογια. Συζητηση σοβαρη αποκλειεται εξορισμου.
Συναδελφε οικονομολογε εχει προυπαρξει συζητηση με τον ρεμπελ και εκεινος εφερνε για αποδειξη της ΕΘΑ το οτι τα μεροκαμματα αυξανουν την τιμη ενος προιοντος. Αν νομιζεις οτι μπορει να γινει συζητηση με καθε ορφανο του Μαρξ μπορεις να κατσεις να κανεις. Απο καποιους που αγνοουν πως ο διαπρεπεστερος μαρξιστης οικονομολογος [με την μοντερνα εννοια του ορου, οχι φιλοσοφος] ο Οσκαρ Λανγκε απερριψε την ΕΘΑ, δεν μπορει να περιμενει κανεις κατι
Χαίρομαι που τουλάχιστον συμφωνούμε ότι οι κρίσεις είναι ενδογενές χαρακτηριστικό του καπιταλιστικού συστήματος
Οι κρισεις του σοσιαλισμου ως σουπερ ντουπερ συστηματος ονομαστηκαν εχθροι του λαου και αντεπανασταση. Η λυση ητο το Γκουλαγκ
rebel,
όταν λες “Πάντως, για του λόγου το αληθές, το “creative destruction” του Schumpeter είναι εμπνευσμένο από τη σχετική μαρξιστική ανάλυση που προηγήθηκε” μου δίνεις την αίσθηση κάποιου ο οποίος πιστεύει ότι οποιος απορρίπτει τη Μαρξιστική θεωρία είναι και αντι-Μαρξιστής. Δε μπορώ βέβαια να μιλήσω για τους άλλους, αλλά προσωπικά θεωρώ το Μαρξ σπουδαίο μυαλό, και το έργο του σίγουρα ιντριγκάρει τον οποιοδήποτε να θέσει ερωτήματα για πράγματα που αλλιώς θα θεωρούσε δεδομένα. Όπως το κατά πόσο το οικονομικο-πολιτικό οικοδόμημα προσδιορίζει τις αρχές μας και την προσωπικότητάς μας και σε ποια μετεξελιξη του οικοδομήματος οδηγούν αυτές οι δυναμικές αλληλεπιδράσεις. Σπουδαίο ερώτημα που υιοθέτησε ο Σουμπέτερ για να καταλήξει ότι ο καπιταλισμός θα ξεπεραστεί από την πολιτιστική μετεξέλιξη και όχι την οικονομική.
Απλώς, με βάση την επιστημονική ανάλυση προκύπτει ότι οι απαντήσεις που έδωσε ο Μαρξ σε πολλά απο αυτά τα ερωτήματα δεν είναι επαρκείς ή είναι λαθεμένες. Αυτό δεν αντανακλά άσχημα στο Μαρξ, ας μην ξεχνάμε αλλωστε το περιβάλλον στο οποίο εγραψε τη θεωρία του. Ο Μάρξ ηταν μαθητής του Ρικάρντο και “κληρονόμησε” την εργασιακή θεωρία της αξίας από αυτόν. Από την άλλη θα πρέπει να συμφωνήσω με τους άλλους σχολιαστές λεγοντας ότι όταν συναντά κανείς κάποιον που μετά από τόσα και τόσα στοιχεια που ευνοουν την υποκειμενικη θεωρία της αξίας δηλώνει οτι συνεχίζει να πιστεύει στην εργασιακή, ε, φυσικό είναι να αναρωτιέται αν κάτι που θα πει μπορεί να βρει γόνιμο έδαφος στο συνομιλιτή του, και άρα αν μπορεί να γίνει καλοπροαιρετος διαλογος (εγώ θέλω να πιστεύω ότι μπορεί).
Όσο για τον καπιταλισμό, αφού αναρωτηθώ και εγώ όπως και ο Amartya Sen στο κείμενό του αν είναι πλέον δόκιμο να χρησιμοποιούμε αυτόν τον όρο, θα πω ότι με βάση και τη θεωρια (π.χ. δες το Socialist calculation and the competitive solution του Hayek) αλλά και την πραγματικότητα θεωρώ έναν καπιταλισμο με ρυθμίσεις, κοινωνική ασφαλιση, και ελεγχόμενους οικονομικους κύκλους ανωτερο οποιουδήποτε άλλου συστήματος. Το γιατί το αντιγραφω από τη Γενική Θεωρια του Κευνς του οποίου η μελέτη των οικονομικών κύκλων είναι πολύ πιο επίκαιρη από του Μαρξ.
“Thus, apart from the necessity of central controls to bring about an adjustment between the propensity to consume and the inductment to invest, there is no more reason to socialise economic life than there was before. To put the point correctly, I see no reason to suppose that the existing system seriously misemploys the factors of production which are in use. There are, of course, errors in foresight; but these would not be avoided by centralising decisions.”
Για να καταλήξει για τα θετικά της ελεύθερης αγορας
“The advantage to efficiency of the decentralisation of decisions and of individual responsibility is even greater, perhaps, than the nineteenth century supposed; and the reaction against the appeal to self-interest may have gone too far. But, above all, individualism, if it can be purged of its defects and its abuses, is the best safeguard of personal liberty in the sense that, compared with any other system, it greatly widens the field for the exercise of personal choice. It is also the best safeguard of the variety of life, which emerges precisely from the extended field of personal choice, and the loss of which is the greatest of all the losses of the homogeneous or totalitarian state. FOR THIS VARIETY PRESERVES THE TRADITIONS WHICH EMBODY THE MOST SECURE AND SUCCESSFUL CHOICES OF FORMER GENERATIONS; IT COLOURS THE PRESENT WITH THE DIVERSIFICATION OF ITS FANCY; AND, BEING THE HANDMAID OF EXPERIMENT AS WELL AS OF TRADITION AND OF FANCY, IT IS THE MOST POWERFUL INSTRUMENT TO BETTER THE FUTURE.
@Ένας Οικονομολόγος
Η μαρξιστική θεωρία και κριτική, εξαιτίας και εξ ορισμού της μεθόδου που χρησιμοποιεί, εξελίσσεται μαζί με την ιστορική εξέλιξη του καπιταλισμού – είναι δυναμική. Ο Μαρξ απλώς έθεσε τα θεμέλια, και υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι σύγχρονοι μαρξιστές: οικονομολόγοι, πολιτικοί, φιλόσοφοι, στοχαστές. Δεν είναι και δεν πρόκειται να γίνουν mainstream, όπως λόγου χάριν έγινε o Friedman, γιατί για να γίνει κάποιος mainstream σε ένα ταξικό σύστημα, και με δεδομένη την πολιτικοοικονομική κυριαρχία του κεφαλαίου και της κεφαλαιοκρατικής τάξης, πρέπει να το λιβανίζει και όχι να το αμφισβητεί.
Να ανοίξουμε καινούργια συζήτηση για την ΕΘΑ, μετά από δύο τουλάχιστον μακρο-σκελέστατες συζητήσεις σε αυτά τα blogs? Δεν νομίζω ότι οι απόψεις μας θα συγκλίνουν. Πάντως, απόδειξη, έστω εμπειρική της υποκειμενικής ή οριακής θεωρίας της αξίας δεν έχω δει (πέρα από τα σκόρπια παραδείγματα which state the obvious, δηλ. το νόμο της προσφοράς και της ζήτησης και τις διακυμάνσεις στις τιμές που τέτοιες ανισορροπίες προκαλούν), αν και παράθεσα άρθρα και arguments για την εμπειρική τουλάχιστον ισχύ της ΕΘΑ και από διάφορες πηγές. Η καλύτερη απόδειξη ισχύος της είναι η ίδια η καπιταλιστική παραγωγή, της οποίας εργαζόμενο μέλος είμαι εδώ και πολλά χρόνια, αλλά και η οικονομική κρίση, όπου υπερ-συσσωρευμένο κεφάλαιο, αποτέλεσμα κύρια της συσσώρευσης υπεραξίας στην Ασία και αλλού, αποδείχτηκε δραματικά υπερτιμημένο σχετικά με την αξία των πραγματικών underlying assets που υποτίθεται ότι εξέφραζε.
Για το εγγύς μέλλον του καπιταλισμού μπορούμε να συζητήσουμε. Οι σχετικές απόψεις σου: «θεωρώ έναν καπιταλισμο με ρυθμίσεις, κοινωνική ασφαλιση, και ελεγχόμενους οικονομικους κύκλους ανωτερο οποιουδήποτε άλλου συστήματος» μάλλον θα τις χαρακτήριζα αιρετικές στα πλαίσια των «φιλελεύθερων» αντιλήψεων και άλλων spurious απόψεων περί «άγριου καπιταλισμού» που διατυπώνονται εδώ πέρα.
rebel,
καλά, μην είσαι τόσο υπερβολικός. Βλέπεις παντού φαντάσματα λέγοντας ότι “υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι σύγχρονοι μαρξιστές: οικονομολόγοι, πολιτικοί, φιλόσοφοι, στοχαστές. Δεν είναι και δεν πρόκειται να γίνουν mainstream, όπως λόγου χάριν έγινε o Friedman, γιατί για να γίνει κάποιος mainstream σε ένα ταξικό σύστημα, και με δεδομένη την πολιτικοοικονομική κυριαρχία του κεφαλαίου και της κεφαλαιοκρατικής τάξης, πρέπει να το λιβανίζει και όχι να το αμφισβητεί.”
Έχω πολύ καλό συνάδελφο καθηγητή (Conrad Herold) ο οποίος μάλιστα αυτό το εξάμηνο προσφέρει σεμινάριο στη Μαρξιστική κριτική του καπιταλισμού… και δεν είμαστε το μόνο οικονομικό τμήμα. Υπάρχουν δε και τμήματα που οι σοσιαλιστές, μαρξιστές, και ετερόδοξοι οικονομολόγοι είναι πλειοψηφία (π.χ. The New School στη Νέα Υόρκη). Κατά παράδοξο τρόπο μάλιστα (ίσως όχι για τον Σουμπέτερ) στις ΗΠΑ (τη χώρα όπου η αστική τάξη διαφεντεύει ανεμπόδιστη) και μάλιστα σε μη κρατικά Ανώτατα Ιδρύματα είναι πολύ πιο εύκολο για κάποιον να έρθει σε επαφή με σύγχρονες “ετερόδοξες” θεωρίες από ότι π.χ. στα κρατικά Ελληνικά πανεπιστήμια. Δε νομίζω λοιπόν ότι φταίει τόσο το ταξικό σύστημα που οι θεωρίες αυτές συνεχίζουν να μένουν στο περιθώριο, όσο η έλλειψη πιστηκότητάς τους.
Όσο για τις απόψεις μου, ναι είναι αιρετικές για αυτό το μπλογκ καθώς ως οικονομικός επιστήμονας δε έχω την πολυτέλεια να διαμορφώνω απόψεις με βάση μόνο την ιδεολογία και ανεξάρτητα από τα επιστημονικά δεδομένα, αλλά και διότι η δική μου ερμηνεία του φιλελευθερισμού διαφέρει από αυτήν αρκετών εδώ μέσα. Μάλιστα, σε κάποια φάση αμφισβήτησα το ότι είμαι φιλελεύθερος, μέχρι που σε μια συζήτηση με πρώην Μαρξιστή συνάδελφό μου με συμβούλευσε να μην ανησυχώ. Όπως θα έλεγε και ο Μαρξ, μου είπε, on an abstract level you are a (classical) liberal.” 🙂
Διάλογος με rebel:
Otaku: “τα οικονομικά επίχειρήματα δεν τα καταλάβαινεις, ή δεν θες να τα καταλάβεις. Αλλά πως το κόβεις, όλα τα καλύτερα μυαλά οικονομολόγοι στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου που έχουν αποκηρύξει τον μαρξισμό και το labor theory of value εδώ και 100 χρόνια είναι όλοι πουλημένοι και βλάκες και εσύ με την Παπαρήγα είσαι ο γάτος που πιάνεις την μεγάλη εικόνα;”
rebel: “Ποιά είναι αυτά τα περίφημα «οικονομικά επιχειρήματα» που δεν καταλαβαίνω? ”
Otaku: “Το κρίσιμο επιχείρημα που δεν κατανοείς είναι η χρεωκοπία της naive θεωρίας του labor theory of value”
rebel: “στο Labor Theory of Value ποιός αναφέρθηκε? Πως προέκυψε ξαφνικά? Μόνοι σας (ανώνυμος & seiji otakou) ρωτάτε , μόνοι σας απαντάτε, μου φαίνεται.”
Otaku: ” Μαρξιστής δεν δηλώνεις; Λοιπόν, ξεκάθαρα, πιστεύεις ναι ή όχι στο θεμέλιο της μαρξιστικής ανάλυσης, το labor theory of value? ”
rebel: “Ναι, πιστεύω στη LTV, αλλά το θέμα μας εξαρχής δεν ήταν αυτό”
Μάλιστα…
Σε ότι αφορά τα risk models και risk management, αυτά είναι middle office. Εγώ είμαι front office, mister…
@οικονομολόγος
Πολύ νερώνεις την θέση σου για να κάνεις reach out στον ρέμπελ. Δεν ξέρω στο east coast, αλλά αυτούς τους ετερόδοξους – αστρολόγους, εγώ στο alma mater μου που τα Nobel in Economics είναι a dollar the dozen, ποτέ δεν τους είδα. Ειλικρινά, ούτε Neokeynsian δεν είδα…
Seiji,
δεν κατάλαβα πώς νερώνω τη θέση μου περιγράφοντας την πραγματικότητα. Το New School δεν το ξέρεις? Δεν έχει καλή φήμη (π.χ. ο Robert Heilbroner διδάσκει εκεί)? Το University of Massachusetts-Amherst (Herbert Gintis που μετακόμισε στο Central European University και Samuel Bowles)? Μπορώ να σου αναφέρω και πάμπολα άλλα ετερόδοξα τμήματα, η τμήματα που έχουν ετερόδοξους καθηγητές.
Για το δικό σου alma mater δεν ξέρω, αλλά εκτώς και αν είναι το University of Chicago ή το University of Minnesota όπου και πάλι κρατάω επιφύλαξη (ο Freakonomics Stevel Levitt του University of Chicago τι δηλώνει?) δε μπορώ να φανταστώ οτι δεν είδες ούτε καν NewKeynsians, καθώς Keynsians ή NewKeynesians είναι ενδεικτικά οι N. Gregory Mankiw (Harvard University), Nobel-Laureate Joseph Stiglitz (Columbia University), Nobel-Laureate Paul Krugman (Princeton University), Robert Shiller (Yale University), Nobel Laureate George Akerlof (University of california-Berkeley), Nobel-Laureate Robert Solow (MIT and Columbia University), Ben Bernanke (Princeton University and Chairman of the Federal Reserve Board), Janet Yellen (University of California-Berkeley and President of the Federal Reserve Bank of San Fransisco), Nouriel Roubini (NYU), Larry Summers (Harvard University’s Kennedy School of Government), David Romer (UC-Berkeley), John Taylor (Stanford University), Olivier Blanchard (MIT), Nabuhiro Kiyotaki (Princeton University), Jordi Gali (Universitat Pompeu Fabra), Michael Woodford (Columbia University), και πάει λέγοντας. Νομίζω ότι όλοι είναι σπουδαία μυαλά και διακεκριμένοι αν οχι με Νόμπελ τουλάχιστον μεταξύ των συναδέλφων τους. Τι λές λοιπόν?
Λέω ότι είναι το University of Chicago.
O Steven Levitt που γνώρισα προσωπικά, δεν αγαπάει τον κρατικό παρεμβάτισμο…
Ο Bernanke από πού βγήκε Keynesian; Αυτός δεν είναι μονεταριστής που υποστήριζε τις απόψεις του Milton Friedman για το ρόλο της Fed το 1930; Μάλιστα, το Milton Friedman Group του οποίου ήμουνα chairman το 2006 είχε στείλει γράμμα υποστήριξης για την υποψηφιότητα του.
Seiji,
νομίζω ότι κάποιος με τη δική σου επιστημονική κατάρτηση δεν επιτρέπεται να βάζει ως κριτήριο για το αν κάποιος είναι Κευνσιανιστής ή Νεο-Κευνσιανιστής το αν αγαπάει την κρατική παρέμβαση (πόσο υπεραπλουστευτικό!). Άλλωστε, αν θα διαβάσεις το απόσπασμα που παρέθεσα στο σχόλιο 58 από τη Γενική Θεωρία θα δεις ότι ούτε ο Κέυνς αγαπούσε την κρατική παρέμβαση, την έβλεπε ως κακό που είναι αναγκαίο για τη σταθεροποίηση των οικονομικών κύκλων.
Το κριτήριο για να είναι κάποιος Νεο-Κευνσιανός είναι τα παρακάτω. Πιστεύει ότι οι τιμές είναι sticky τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα? Πιστεύει ότι υπάρχει μη εθελούσια ανεργία? Πιστεύει ότι οι άνθρωποι έχουν, τουλαχιστον βραχυπρόθεσμα, αυταπάτη του χρήματος? Πιστεύει ότι οι υφέσεις προκαλούνται από απότομες πτώσεις της προσφοράς χρήματος (όπως πιστεύουν και οι μονεταριστές) αλλά και από τη μείωση των καταναλωτικών, επενδυτικών, ή κρατικών δαπανών που μπορεί να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες? Πιστεύει ότι η νομισματική πολιτική πρέπει να ασκείται με τη στόχευση των επιτοκίων, και όχι με τη στόχευση κάποιας μεταβλητής μέτρησης της ποσότητας του χρήματος όπως η Μ1 (που πρότεινε ο Friedman)? Πιστεύει ότι καμιά φορά η νομισματική πολιτική μπορεί να μην αρκεί για την σταθεροποίηση των κύκλων (liquidity trap)?
Τουλάχιστον με βάση την πρακτική που ακολουθεί ο Bernanke και τα κατά καιρούς σχόλιά του φαίνεται να πιστεύει όλα τα παραπάνω!
Αλήθεια, τι σπούδασες στο Σικάγο, και που βρίσκεσαι τώρα? Ξέρεις τον Έλληνα φίλο μου που είναι καθηγητής στο τμήμα Υπολογιστών, το Λεωνίδα Ηρακλειώτη?
@οικονομολόγος
Ας συνεχίσουμε την προσωπική συζήτηση in private, plz email me at: stathanas@gmail.com
Καλα πιξαμε απο δοξασιες που θελουν να αναγαγουν την υποκειμενικη θεωρια σε αντικειμενικη.Μαντεψτε γιατι δεν ειναι αντικειμενικη.Οι λεξεις ειναι οδηγος.Ο στραβος απο τον υποκειμενισμο αποκαλει αφελη την εργασιακη θεωρια της αξιας.
Ο αλλος ανακαλυψε το λαθος του Μαρξισμου στο οτι θελει να καταργησει το χρημα και φερνει σαν παραδειγμα ωστε να μη συμβει αυτο τη γλωσσα σε μια εποχη που αρχιζει να μη βγαζει νοημα.Αμα το ριξουμε στο Derrida και στη διαλυση της σχεσης σημαινομενου και σημαινοντος θα ανακαλυψουμε οτι και η Καθαρευουσα μας εγκατελειψε.
@ενας οικονομολογος.
Κριτικη λες το αρθρο αυτο; Εγω συνηθιζω να αποκαλω κριτικη λογω Μαρξικης λοξας την πληρη εκθεση των δυνατοτητων και των οριων ενος πραγματος μεχρι την αυτοδιαλυση του.Το κειμενο αυτο οχι μονο δεν ειναι κριτικη αλλα ταυτοχρονα δεν αντεχει σε μια σοβαρη κριτικη γιατι παραδεχεται απο μονο του το ρολο της “ελευθερης αγορας” στις συνεπειες που προσπαθει να αποδοσει στο σοσιαλισμο.Ειναι σαν να βγει η γυναικα σου στο κλαρι και ο νταβατζης να σε κατηγορει οτι την εκανες μαλθακη και ανικανη να αντεξει το ξυλο.
Δεν μπαινω σε διαδικασια οικοτολογιων θεωριτικης οικονομιας.Το αρθρο δεν αντεχει σε σοβαρη κριτικη και πολυ περισοτερο η σοβαρη κριτικη δεν αντεχει το αρθρο.
@the rest
Tι εκανε η κυβερνηση ρε μονεταριστες στο χρημα; πιστοτικο ειναι και ειναι φτερο στον ανεμο οταν φρεναρει η παραγωγη και ειναι τοξικο απο μονο του.οταν θα αυτοδιαλυθει απο την ιδια την εξεληξη του καπιταλισμου θα βρητε στιμιουλους της οικονομιας την καταναγαστικη εργασια.Στην αρχη μεσω δημοσιονομικων μετρων πειθαρχιας και μετα μεσω στρατιωτικης πειθαρχιας οπως καποτε κανανε τα αμερικανικα μονοπολια επενδυοντας στην πολεμικη μηχανη του Χιτλερ.
By the way: Ακομα και η βιομηχανια του military keynsianism θα βουλιαξει.Η ανοδος της τεχνικης συνθεσης του πολεμικου κεφαλαιου της ειναι θανατηφορα για την ιδια.Οι κευνσιανοι ανακαλυπτουν τον κευνς μετα απο 2 πολεμους διαρκειας που καταχρεωσαν τις ΗΠΑ και πλουτησαν τις βιομηχανιες.Οι φιλελευθεροι ανακαλυπτουν κακο κρατικο παρεμβατισμο παρεμβαινοντας και καταχρεονοντας τον κοσμο.Σε αφηριμενο επιπεδο ειστε το ιδιο idd.Νομιζει καποιος οτι μετα το 9/11 μπορει να κρυφτει “αυτοεξοριζομενος” πισω απο λεξεις;
Αποθεσατε Αρμ.Τους ζυγους λυσατε.
Αλλα πρωτα παμε μια παρελαση σε 3/4:
http://www.youtube.com/watch?v=OY0536g_6Wc
αυτό που δεν κατάλαβε όμως ο Κέυνς και κανένας Κευνσιανός είναι οτι καμία κυβέρνηση που έχει την τεράστια δύναμη να ελέγχει το χρήμα και τα επιτόκια δεν θα μπορέσει να χαλιναγωγήσει τον εαυτό της .
Ο Αμερικανικός εμφύλιος ξεκίνησε το 1861 και διήρκησε μέχρι το 1865. Άρα ασφαλώς και δεν έγινε το National Bank Act για τον εμφύλιο, καθώς ο πόλεμος ήταν ήδη στα μισά του.
Μετά το άρα βάζουμε κάτι που έχουμε αποδείξει ή που προκύπτει από τα προηγούμενα με λογικές συνεπαγωγές. Τίποτε από τα δύο εδώ.
Θα πεις, εσύ το απέδειξες?, όχι αλλά 1) αυτό αναφέρουν όλα τα βιβλία οικονομικής ιστορίας ως βασικό κίνητρό του δημοκράταρου προέδρου Λίνκολν και 2) δεν χρησιμοποιώ το άρα.
Επιπλέον ο νόμος ΔΕΝ προέβλεπε τη δημιουργία κεντρικής τράπεζας, αλλά στενότερου ελέγχου των ιδιωτικών και τη δημιουργία ενιαίου νομίσματος!
Δική μου παραδρομή, όχι δεν το μπερδεύω ούτε με το First Bank ούτε με το Second.
Το τι έκανε (και γιατί το έκανε) το λέει συνοπτικά εδώ:
http://en.wikipedia.org/wiki/National_Banking_Act
Η επόμενη κεντρική τράπεζα ιδρύθηκε το 1913, ασφαλώς και όχι για να χρηματοδοτήσει τον 1ο Παγκόσμιο στον οποίο οι ΗΠΑ μπήκαν το 1917 (δηλαδή 4 χρόνια αργότερα) αλλά ως αποτέλεσμα των συχνών χρηματοπιστωτικών κρίσεων και κυρίως αυτόν του 1907.
Νά’το πάλι, ασφαλώς και όχι επειδή?,μπράβο έγινε το Federal Reserve και σταμάτησαν οι χρηματοπιστωτικές κρίσεις.
Η κρίση του 1907 ξεπεράστηκε με τη συνδρομή του τραπεζίτη -money can’t buy trust*- J.P.Morgan,
*ας το πει με straight face, o οποιοσδήποτε κεντρικός τραπεζίτης που έχει στο ενεργητικό του τουλάχιστον μια μεγάλη φούσκα που ο ίδιος με την πληθωριστική του πολιτική δημιούργησε.
όσο για το πότε έγιναν οι ΗΠΑ υπερδύναμη σε συμβουλεύω να διαβάσεις λίγο τη διεθνή βιβλιογραφία. Αν διαβάσεις π.χ. το άρθρο των Marianne Ward and John Devereux στο Reserarch in Economic History (volume 23) θα δεις ότι το πραγματικό κατά κεφαλή ΑΕΠ στή Μεγάλη Βρετανία το 1931 ήταν 92% αυτό των ΗΠΑ, ενώ το 1869 είχε ξεπεράσει αυτό των ΗΠΑ φτάνοντας στο 112%, το αντίθετο δηλαδή από αυτό που ισχυρίζεσαι. Καλό είναι, όπως και με τον προηγούμενο ισχυρισμό σου, να τσεκάρεις πρώτα τα στοιχεία.
Προφανώς εννοείς 1831 και πάλι δε λες τίποτε ούτε αναιρείς αυτό που ισχυρίζομαι, οι ΗΠΑ μπήκαν στον Α’ΠΠ ως η δύναμη που έκρινε τον πόλεμο, φυσικά μετά το Β’ΠΠ και την οριστική υποχώρηση της Βρετανίας έγιναν η μόνη υπερδύναμη στη Δϋση.
Αν δε πιστεύεις ότι η αποστολή στη Σελήνη, η επανάσταση της πληροφορικής, και πολλά άλλα σημαντικότατα τεχνολογικά επιτεύγματα του 20ου αιώνα που έβαλαν τις ΗΠΑ στη θέση του οδηγού έγιναν χωρίς τη συνδρομή του κράτους, τι να πώ! Ευτυχώς που στους συγκεκριμένους τομείς οι ΗΠΑ δεν ακολούθησαν την προτροπή σου για λιγότερο κράτος.
Τι να πεις, ο πόλεμος παράγει τεχνολογία, γνωστό, αλλά είναι ιστορικό επιχείρημα, το οικονομικό -που δεν διατυπώνεις- είναι το εξής:
Το κράτος κάνει πολέμους από τους οποίους παράγεται τεχνολογία από την οποία επωφελούμαστε όλοι. Ζήτω το κράτος.
Αυτό αν είχατε το θάρρος να το πείτε ολόκληρο και όχι κεκαλυμμένα -γιατί βέβαια δεν είναι και πολύ δημοφιλές πράγμα ο πόλεμος- θα ήταν ένα σοβαρό επιχείρημα. Και δεν ειρωνεύομαι, είναι πρόκληση για την φιλελεύθερη θεωρία που δίνει προτεραιότητα στις ειρηνικές συναλλαγές το γεγονός ότι ο κόσμος διαμορφώνεται σε καθοριστικό βαθμό από την πολεμική τεχνογνωσία που επιδιώκουν να αποκτήσουν οι ισχυρές κυβερνήσεις κάθε εποχής.
Απλώς εγώ θα αποσυρθώ εκφράζοντας τη λύπη μου που ένα πραγματικά πολύ καλό κείμενο σχετικά με τις αντικειμενικές δυσκολίες που κάνουν τον κρατικό προγραμματισμό αναποτελεσματικό και που οδήγησαν στην κατάρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού σκεπάστηκε από την αντίδραση ακραιο-φιλελεύθερων ιδεολόγων στο τσίγκλισμα κάποιων αριστερών, και την επιμονή τους να αρνούνται αυτό που όλοι οι καταρτισμένοι και ορθολογικά σκεπτόμενοι άνθρωποι (ευτυχώς η πλειοψηφία) καταλαβαίνει. Ότι δηλαδή οι πιο αποτελεσματικές οικονομίες είναι οι μεικτές οικονομίες, στα πλαίσια των οποίων σε ορισμένους τομείς είναι απαραίτητο περισσότερο κράτος, και σε άλλους λιγότερο!
Πριν το δικό μου σχόλιο, δεν έκανες άλλο από το να σιγοντάρεις τις ανοησίες του rebel@work και τώρα έκφράζεις και τη λύπη σου επειδή εγώ είμαι “ακραιο-φιλελευθέρος”? Για κάνε μας τη χάρη επιτομή της κατάρτισης και της ορθολογικής σκέψης.
Ναι οι μεικτές οικονομίες είναι οι καλύτερες, γι’αυτό πάει μπροστά η Κίνα.
Ο Bernanke από πού βγήκε Keynesian; Αυτός δεν είναι μονεταριστής που υποστήριζε τις απόψεις του Milton Friedman για το ρόλο της Fed το 1930;
Αυτό είναι σουρρεαλισμός, “μονεταριστής” που απέδιδε την ύφεση στο ότι η Fed δεν τύπωσε αρκετό χρήμα όσο θα έπρεπε, εξ ου και η πολιτική Greenspan το 2000 και τώρα του μαθητή, δηλαδή -σε αυτό τουλάχιστον- πιο keynesians από τον Keynes.
Κάποια στιγμή να πιάσουμε και τη φούσκα των Chicagoites, πήραν και πολλά νομπέλ ε?, ναι πήρε κι ο Krugman, δεν πήρε ο Mises, case closed.-
είναι πρόκληση για την φιλελεύθερη θεωρία που δίνει προτεραιότητα στις ειρηνικές συναλλαγές
kos δεν γινεται να υπαρχεις στην πραγματικοτητα. Τα βιβλια των Μαρξ, Ροθμπαρντ κλπ πρεπει να πωλουνται με προειδοποιηση οπως τα τσιγαρα. Η ακριτη χρηση τους καιει τον εγκεφαλο
@anonymos
LOL
@kos
Περί σουρρεαλισμού:
Ben Bernanke, University of Chicago, November 8, 2002: “For practical central bankers, among which I now count myself, Friedman and Schwartz’s analysis leaves many lessons. What I take from their work is the idea that monetary forces, particularly if unleashed in a destabilizing direction, can be extremely powerful. The best thing that central bankers can do for the world is to avoid such crises by providing the economy with, in Milton Friedman’s words, a “stable monetary background”–for example as reflected in low and stable inflation.
Let me end my talk by abusing slightly my status as an official representative of the Federal Reserve. I would like to say to Milton and Anna: Regarding the Great Depression. You’re right, we did it. We’re very sorry. But thanks to you, we won’t do it again.”
http://www.federalreserve.gov/BOARDDOCS/SPEECHES/2002/20021108/default.htm
Kαι που να πιάσεις την “φούσκα” των Chicagoites (sic), έχει να γίνει μεγάλο γλέντι…
hmmm,
όσο και να θέλω να σχολιάσω το τελευταίο σου σχόλιο, δε νομιζω οτι θα τα καταφέρω. Π.χ. η αλλοπρόσαλη πρόταση “Το κειμενο αυτο οχι μονο δεν ειναι κριτικη αλλα ταυτοχρονα δεν αντεχει σε μια σοβαρη κριτικη γιατι παραδεχεται απο μονο του το ρολο της “ελευθερης αγορας” στις συνεπειες που προσπαθει να αποδοσει στο σοσιαλισμο.” είναι κενή περιεχομένου. Το κείμενο κάνει αντιπαραβολή δυο συστημάτων για να δείξει το πρόβλημα που υπάρχει στην κατανομή των παραγωγικών πόρων σε ένα σύστημα όπου οι τιμές δε διαμορφώνονται ελεύθερα. Το πρόβλημα έχει απασχολήσει και σοσιαλιστές οικονομολόγους (δες π.χ. την απάντηση του σοσιαλίζοντα Σουμπέτερ)οι οποίοι δε βρήκαν τίποτα περίεργο στο ερωτημα. Ειλικρινά, δεν καταλαβαίνω τι εννοείς.
Kos,
πιο προσεκτικά τα σχόλιά μου και εγώ υπόσχομαι να πάψω να χρησιμοποιώ το άρα. Πρώτα, δεν αρνήθηκα ότι για το Act του 1963 επαιξε ρόλο και ο εμφύλιος, καθώς οπως έγραψα πριν επιδείνωσε μια άσχημη κατάσταση που προυπήρχε. Δεν ήταν όμως ο αποκλειστικός παράγοντας. Ο Λινκολν δεν είχε αναγκη να θέσει ελάχιστο κεφάλαιο για αδεια λειτουργίας των τραπεζών για να μαζέψει χρήμα από ομόλογα. Ήθελε όμως και να αντιμετωπίσει την άσχημη κατάσταση που προϋπήρχε. Επιπλέον, μια αναφορά στη βικιπέντια όπου οποιος θέλει μπαίνει και γράφει δεν αποδεικνύει τιποτα. Αν εχεις καποιες αναφορές σε συγκεκριμένα επιστημονικά συγγράμματα σε παρακαλώ να την κανεις.
Για το 1913 μου άλλαξες επιχειρημα. Το αν ήταν αποτελεσματική η Ομοσπονδιακή Τράπεζα μπορούμε να το εξετάσουμε, και να σου παραθέσω στοιχεία που να δείχνουν ότι ήταν! Αλλά το θέμα μας δεν ήταν αυτό. Συνεχίζεις σοβαρά να ισχυρίζεσαι ότι ιδρύθηκε για τον Α’ ΠΠ στον οποίο οι ΗΠΑ μπήκαν 4 χρόνια αργότερα?
Με έχεις μπλέξει ακόμα όταν χρησιμοποιείς τη λέξη υπερδύναμη. Μίλησες στο πρώτο σχόλιό σου για οικονομική άνοδο των ΗΠΑ. Σου έδειξα όμως ότι με βάση τα στοιχεία και αντίθετα με τον ισχυρισμό σου οι ΗΠΑ διολίσθησαν κατά το 19ο αιώνα οικονομικά σε σχέση με τη Μ.Β (ναι, 1831 εννοούσα), κάτι λογικό καθώς η βιομηχανική επανάσταση εγινε στη Μ.Β. η οποία πρώτα ωφελήθηκε από αυτήν. Το ότι οι ΗΠΑ έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στον Α’ Π.Π., που αν δεν με απατα η μνήμη μου έγινε τον 20 αιώνα και όχι το 19ο, δε λέει κάτι καθώς το μέγεθός τους αλλα και η γεωγραφική τους θεση (μακριά από τα μέτωπα) μπορει να εξηγήσει το ρόλο αυτό. Και επί τέλους, τι ακριβώς δείχνει η στρατιωτική ισχύ? Και οι ΕΣΣΔ ήταν στρατιωτικά ισχυρότερες από πολλές δυτικοευρωπαικές χώρες, αλλα ταυτόχρονα και πολύ φτωχότερες απο αυτές!
Επισης αφελές είναι το επιχείρημα για τους πολεμους. Το κράτος επιδοτεί τη βασική έρευνα για ειρηνικούς σκοπους σε πολλούς τομείς (π.χ. πολλα πανεπιστήμια λαμβανουν grants απο το National Science Foundation, το National Health Institute, κ.α.) . Καμιά φορά επιδοτεί και την τεχνολογία επίσης για ειρηνικούς σκοπούς. Ποιος ίδρυσε, χρηματοδότησε, και συνεχίζει να χρηματοδοτεί τη ΝΑΣΑ? Έχει παίξει ρόλο η ΝΑΣΑ σε πολλους πολεμους? Νομίζω ειναι αφελές να αγνοεί κανείς τη σημαντικοτατη συνεισφορά του κράτους τόσο στην επιστημονική πρόοδο, όσο και στην εκπαίδευση που παράγει τους μελλοντικούς ερευνητές.
Το δε τελευταίο σχολιο για την Κινα με έκανε να κρατήσω την κοιλιά μου απο τα γελια. Πρώτα από όλα ΟΛΕΣ οι σύγχρονες οικονομίες είναι μεικτές, προφανώς για κάποιο λόγο. Δεύτερον, για δες πόσο επενδυσε το κρατος της Ταϊβάν στην τεχνολογική εκπαίδευση και τις υποδομές (παραλληλα με την απελευθερωση ορισμενων τομεων της οικονομίας)! Δες τις επιδοτησεις του Αμερικανικού κράτους όπως εγραψα και πριν στην έρευνα. Ακραιο-φιλελεύθερος είναι κανείς, και δεν εννοούσα εσενα προσωπικά λυπάμαι αν το πήρες έτσι, που επιλεκτικά προβαλλει τις περιπτώσεις που η φιλελευθεροποίηση μιας οικονομίας επαιξε θετικό ρόλο, αλλά σιωπά για το θετικο ρόλο μιας αντίστοιχης κρατικης παρέμβασης!
Όσο για το rebel, δεν θα φοβηθω να πω ότi κάποιος έχει δίκιο σε ενα θέμα όταν πιστευω ότι το έχει, ακόμα και όταν διαφωνώ σχεδόν εξ’ ολοκλήρου με την κοοσμοθεωρία του. Αυτό διδάχτηκα από τη συναναστροφή μου με διακεκριμένους επιστήμονες που με τίμησαν με το χρόνο τους, ορισμένοι εκ’ των οποίων ήταν κάτοχοι Νόμπελ, και δεν πρόκειται να αλλάξω επειδή δεν αρέσει σε εσενα. Με το να λες ότι με αυτή μου τη στάση τον σιγοντάρω μου θυμιζεις παιδάκια που τσακώνονται. “Επιτομή της κατάρτισης και της ορθολογικής σκέψης” δεν ξερω αν είμαι, αλλά στο ελάχιστο μπορώ πάντως να διακρίνω τόσο την ανωριμότητα όσο και τη μπουρδολογία όταν αυτές παρουσιάζονται μπροστά μου. Η δε αναφορά σου σε εμενά και ανωριμη ειναι και ασόβαρη (για να μην πω ψευδής), όπως μπορεί να διαπιστλωσει οποιοσδήποτε διάβασε το πρώτο σχόλιό μου (νούμερο 5), πριν μπουν κάποιοι υπερ-συντηρητικοί που οραματίζονται επιστροφή στο 19ο αιωνα και αρχίσουν όχι απλώς να γραφουν αστειότητες αλλά και να προβαινουν σε προσωπικές επιθεσεις.
…τις ανοησίες του rebel@work…
Καλά θα ήταν να εξηγούσες ποια από όσα έγραψα παραπάνω στοιχειοθετούν ανοησίες.
@ ενας οικονομολογος
Ας πουμε οτι γραφω ανορθοδοξα και οτι αυτο το ξερω.
Θα σου θεσω 3 ερωτησεις εξισου ανορθοδοξες μια και αναφερθηκες στo money illusion.
(αν και η εννοια του Κευνς ειναι κατα πολυ στενοτερη απο το φετιχισμο του Μαρξ ή το “Reification”
των Adorno και Lukacs. Ενδεικτικα δες εδω http://www.answers.com/topic/reification-computer-science)
Ο πληθωρισμος ειναι ενα φαινομενο ανεξαρτητο απο τη νομισματικη πολιτικη και εφ’οσον ξεκινισει μια κριση και παρθουν οι αποφασεις απο τις Κεντρικες Τραπεζες απλα εμφανιζεται βγαζοντας ματι αποτυπομενος στα στατιστικα ή ειναι αποτελεσμα της νομισματικης πολιτικης;
Και αν ειναι ανεξαρτητος τοτε τι παραπανω κανουν οι ΚΤ απο το να δινουν παραταση ζωης σε καποιες εταιριες εις βαρος αλλων και εν τελει αυτο να αποκαλειται Moral Hazard;
Αν υσχiουν αυτα τοτε ποια ειναι η πραγματικη αξια της οικονομετριας;
hmmm,
Αυστριακοί, κλασσικοί, νεοκλασσικοί, νέοι κλασσικοί, Κευνσιανοί, Νεοκευνσιανοί και Μετακευνσιανοί οικονομολόγοι συμφωνούν ότι ο μακροχρόνιος πληθωρισμός ειναι αποτέλεσμα της αυξησης της προσφοράς του χρήματος με ρυθμό γρηγορότερο αυτού της αύξησης της παραγωγής. Εδώ δεν υπάρχει καμία διαφωνία. Και η θεωρητικη ανάλυση και τα στατιστικά στοιχεία αυτό δείχνουν. Πάμε παρακάτω…
1) Προσωρινά ο πληθωρισμός μπορεί να αυξηθεί και για λόγους που δεν έχουν να κάνουν με την προσφορά του χρήματος απο οποιοδήποτε σοκ αυξάνει το κόστος παραγωγής, όπως π.χ. μια ραγδαία αυξηση της τιμής του πετρελαίου, αύξηση των εργατικών μισθών με ρυθμους γρηγορότερους της αυξησης της παραγωγικοτητας της εργασιας, κ.ο.κ. Για λόγους όμως που θα μου έπαιρνε χρόνο να αναλύσω η αυξηση αυτή θα ήταν προσκαιρη. Δυστυχώς όμως ο κοσμος θα βίωνε υψηλότερο πληθωρισμό για ένα διάστημα και μείωση της παραγωγης (αυξηση της ανεργίας), το ιδιαίτερα δυσάρεστο δηλαδή φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού. Αυτού του ειδους τα σοκ, οπως τα δυο πετρελαϊκά σοκ της δεκαετίας του 1970, είναι ιδιαίτερα άσχημα καθώς η ΚΤ δε μπορεί να κάνει και πολλά για την αντιμετώπισή τους.
2) Σε κρίσεις που οφείλονται σε μείωση της ζήτησης, σε περιπτώσεις δηλαδή που οι αποταμιεύσεις των πολιτών μένουν αχρησιμοποίητες αντί να δαπανόνται σε επενδυτικά έργα, η ΚΤ μπορεί να βοηθήσει σε ένα βαθμό. Ενας τροπος είναι δανειζοντας χρήματα σε τραπεζες που αντιμετωπιζουν απότομη εκροη καταθέσεων απο τους αποταμιευτές. Ο πιο σημαντικός ίσως ρόλος των τραπεζών είναι ότι διοχετευουν τις αποταμιεύσεις του κόσμου σε επενδυτικά έργα μέσω των δανειοδοτησεων. Δάνεια με τα οποια ο εστιάτορας θα αγορασει καινούργια κουζίνα, ο νεαρός οικογενειάρχης θα χτίσει ένα σπίτι, κ.ο.κ. Σε περιόδους πανικού όμως ο χρηματοπιστωτικος τομέας αδυνατεί να παίξει αυτον τον ρόλο. Π.χ. κάποιες τράπεζες μπορεί να αντιμετωπίσουν μεγάλη εκροή ρευστών καθώς οι καταθέτες προσπαθούν να αποσύρουν ταυτοχρονα τα λεφτα τους. Ακόμα και αν τα δάνεια που έχει δώσει μια τράπεζα είναι φερέγγυα, καθώς δε μπορεί να τα ανακαλέσει είναι πιθανό να μη μπορέσει να ανταπεξέλθει στην εκροή αν αυτη υπερβαίνει τα ρευστά που ειναι διαθεσιμα στα χρηματοκιβώτιά της. Προσεξε ότι η τράπεζα αυτή είναι βιωσιμη και δεν έχει κάνει τίποτα κακό! Επιπλέον, άλλες τράπεζες, φοβούμενες ότι μπορεί να συμβεί και σε αυτές, είναι πιθανόν να μειώσουν δραστικά τη χορηγια δανείων κρατώντας τις αποταμιευσεις των πελατων τους στα υπογειά τους, μειώνοντας ετσι την οικονομική δραστηριοτητα. Αυτό ακριβώς προσπαθεί να εμποδίσει η ΚΤ παρέχοντας, ως τελευταία γραμμή άμυνας, τη δυνατότητα στις τράπεζες να δανειστούν από αυτή όσο ρευστό χρειάζονται, κάτω βέβαια από συγκεκριμένες προϋποθέσεις (π.χ. οτι είναι βιώσιμες). Άρα δεν υπάρχει εδώ τίποτα μεμπτό.
3) Παρεμβάσεις σε περιόδους κρισεων σαν αυτη που περιγράφω στο 2 δεν οδηγουν, αν αντιστραφούν εγκαιρα, σε υψηλοτερο πληθωρισμο. Αυτο που κανουν ειναι να εμποδίσουν τις τιμές να αρχίσουν να πέφτουν ως αποτέλεσμα της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητα, καθώς μια τετοια κατάσταση είναι ιδιαίτερα άσχημη για την οικονομία. Και αυτό επειδή, λόγω τις αυταπάτης του χρήματος, πολοί εργαζόμενοι ενδεχομενως να αρνηθούν μείωση του ονομαστικού τους μισθού παρά την αυξηση της αγοραστικής του δυναμης, γεγονος που θα οδηγήσει τις εταιρίες να απολυσουν εργατες, πράγμα που θα μειώσει ακομα περισσοτερο τη ζητηση πιέζοντας περεταιρω τις τιμές προς τα κατω και πάει λέγοντας. Δημιουργειται ετσι ένας φαύλος κυκλος που ειναι δυσκολο να σπασει.
@ενας οικονομολογος
θα το θεσω διαφορετικα.
Εξηγισε μου περγιραφικα πως η αυξομιωση της νομισματικης κυκλοφοριας μεταβαλει τις τιμες.
Και παμε…η κεντρικη τραπεζα αγοραζει ομολογα.Το κρατος περνει το χρημα και το κανει τι;
Η ΚΤ δινει χρημα σε επενδυτικες και μη τραπεζες και αυτες το κανουν τι;
Πως φτανουμε στην αυξηση των τιμων και σε ποια εμπορευματα;
Απο το κατεβατο με τα διαφορα ειδη κρισεων μας λειπει καποιο αυτη τη στηγμη;
hmmm,
το χρήμα είναι ένα ενδιάμεσο ανταλλακτικό αγαθό που λύνει το πρόβλημα της διπλής σύμπτωσης. Χωρίς χρήμα, κάποιος που θέλει να αγοράσει ψάρια και πουλάει πορτοκάλια θα πρέπει να βρει κάποιον που να πουλάει ψάρια (μια σύμπτωση) ΚΑΙ να θέλει πορτοκάλια (διπλή σύμπτωση). Σε μια οικονομία σαν τη δικιά μας στην οποία διεκπεραιώνονται από κάθε άτομο δεκάδες συναλλαγές κάθε μέρα, η απευθείας ανταλλαγή αγαθών για άλλα αγαθά θα είχε τέτοιο δυσβάσταχτο κόστος που πολλές από αυτές τις συναλλαγές δε θα μπορούσαν να λάβουν χώρα. Όταν κάποιος διαθέτει λοιπόν κάποιο αγαθό ή υπηρεσία με αντάλλαγμα το χρήμα το κάνει για να ανταλλάξει με τη σειρά του το χρήμα αυτό με άλλα αγαθά και υπηρεσίες είτε εκείνη τη στιγμή είτε αργότερα. Όμως, τα αγαθά και οι υπηρεσίες προσφέρονται σε περιορισμένη ποσότητα σε σχέση με τις επιθυμίες των πολιτών λόγω της ύπαρξης περιορισμένων πόρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή τους (εργασία, κεφάλαιο, φυσικοί πόροι). Σε μια μεικτή αγοραία οικονομία, σε μεγάλο (αλλά όχι απόλυτο) βαθμό η διανομή των περιορισμένων αγαθών γίνεται με βάση το ποιος προσφέρει περισσότερο ενδιάμεσο αγαθό (χρήμα). Κάπως σαν μια δημοπρασία δηλαδή.
Όταν η ποσότητα του χρήματος στα χέρια του κοινού αυξάνεται, αν η παραγωγή δεν αυξηθεί (αναλογεί δηλαδή περισσότερο χρήμα σε κάθε αγαθό) οι πολίτες που ανταγωνίζονται για τα περιορισμένα αγαθά θα αρχίσουν να προσφέρουν περισσότερο χρήμα για το καθένα στην προσπάθειά τους να τα αποκτήσουν. Αυτό θα κάνει τους παραγωγούς να αυξήσουν τις τιμές.
Συγκεκριμένα ο μηχανισμός έχει ως εξής. Η κεντρική τράπεζα αγοράζει ομόλογα. Τα ομόλογα αυτά, ακόμα και αν είναι κρατικά, τις περισσότερες φορές δεν ανήκουν στο κράτος. Είναι δηλαδή ομόλογα που εξέδωσε το κράτος όταν δανείστηκε και αγοράστηκαν από το κοινό ή από τράπεζες (οι δανειστές του κράτους). Αν η ΚΤ αγοράσει τα ομόλογα αυτά από εμπορική τράπεζα τα περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας θα αποτελούνται από περισσότερα ρευστά (και λιγότερα ομόλογα). Αν τα αγοράσει από το κοινό, οι πολίτες θα έχουν περισσότερα ρευστά και λιγότερα ομόλογα. Τα ρευστά αυτά μπορούν να τα ξοδέψουν, ή να τα βάλλουν στην τράπεζα. Αν τα ρευστά των τραπεζών αυξηθούν οι τράπεζες έχουν περισσότερα ρευστά να δανείσουν, για αυτό συνήθως ρίχνουν τα επιτόκια για να προσελκύσουν δανειστές, οι οποίοι χρησιμοποιούν τα δάνεια για αγορές. Ακόμα και αν η ΚΤ αγοράσει νέες εκδόσεις κρατικών ομολόγων, το κράτος θα πάρει τα ρευστά και θα τα δαπανίσει. Ότι από τα παραπάνω και να γίνει, το αποτέλεσμα θα είναι αύξηση της συνολικής δαπάνης χρήματος για αγαθά και υπηρεσίες, η οποία θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών για το λόγο που προαναφέρθηκε.
Μόνη εξαίρεση είναι οι περιόδοι ύφεσης λόγω μειωμένης ζήτησης όπου δεν χρησιμοποιούνται όλοι οι παραγωγικοί πόροι. Στην περίπτωση αυτή αύξηση της δαπάνης θα οδηγήσει σε αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής καθώς οι επιχειρήσεις θα επαναπροσλάβουν τους εργάτες που είχαν απολύσει όταν η συνολική δαπάνη είχε μειωθεί. Αφού η παραγωγή αγαθών θα αυξηθεί αναλογικά με τη χρηματική δαπάνη, οι τιμές δεν θα αυξηθούν, απλώς η ΚΤ θα εμποδίσει την πτώση τους.
Η απάντηση στο τελευταίο ερώτημά σου είναι ότι η παρούσα κρίση, αν και έπαιξε η άνοδος της τιμής του πετρελαίου ένα μικρό ρόλο, οφείλεται κυρίως σε πτώση της ζήτησης/δαπάνης. Οι καταναλωτές που ξόδευαν περισσότερο από το εισόδημά τους νομίζοντας (λόγω της φούσκας στα ακίνητα) ότι είναι πιο πλούσιοι από ότι πραγματικά ήταν (ότι το σπίτι τους άξιζε περισσότερο) περιέκοψαν τις καταναλωτικές δαπάνες όταν είδαν την αξία της περιουσίας τους να πέφτει. Οι τράπεζες που είδαν ότι πολλά από τα στεγαστικά δάνεια που κατέχουν (είτε άμεσα διότι αυτοί τα έδωσαν είτε έμμεσα διότι αγόρασαν από άλη τράπεζα ομόλογα που έχουν ως ενέχυρο τα δάνεια αυτά) είναι επισφαλή, σταμάτησαν να δανείζουν τα ρευστά που κατέχουν φοβούμενες τις υψηλές επισφάλειες. Όλα τα παραπάνω οδήγησαν σε μείωση της συνολικής δαπάνης η οποία οδήγησε σε απολύσεις, σε μείωση του πληθωρισμού (και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και πτώση των τιμών), κ.ο.κ. Αυτή τη μείωση της δαπάνης προσπαθεί να αντιμετωπίσει η ΚΤ. Ήμουν περιεκτικός αρκετά?
@’Eνας Οικονομολόγος
Διαβάζοντας τις δύο πρώτες παράγραφους στο παραπάνω post ήταν σα να διάβαζα το “Money, or the Circulation of Commodities” του πρώτου τόμου του Κεφάλαιου του Μαρξ 🙂 Σύμπτωση ή τα μεγάλα πνεύματα κάπου συναντώνται?
rebel,
με κατατάσεις δηλαδή στα μεγάλα πνεύματα? :p Πάντως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι βάσεις των θεωριών είναι κοινές. Επιπλέον, και το Κεφάλαιο έχω διαβάσει, και στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς πήρα τρία μαθήματα με έναν αγαπημένο μου καθηγητή πρώην μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ (πριν τον διαγράψει η Παπαρήγα λόγω της συνέπειας και προσκόλησής του στη Μαρξιστική θεωρία). Τέλος πάντων, μακάρι αυτές οι συζητήσεις να μπορούσαν να γίνουν από κοντά εν μέσω φαγοποσίας, αλλά τι να κάνουμε!