Εχει απόλυτο δίκιο ο Παντελής Μπουκάλας να επισημαίνει στο πρωτοσέλιδο σχόλιό του («Ο Αίσωπος αγορανόμος», Καθημερινή 3.6.2008) ότι οι συμφωνίες του υπουργείου Ανάπτυξης με τους επιχειρηματίες για να κρατήσουν χαμηλά τις τιμές δεν θα λειτουργήσουν μακροπρόθεσμα. Δεν είναι θέμα ενστίκτου, όπως στον μύθο του Αισώπου που παραθέτει ο αρθρογράφος, αλλά κοινής λογικής. Οποιοσδήποτε βγαίνει στην αγορά έχει ένα σκοπό: Το κέρδος. Και οι επιχειρηματίες ελπίζουν να κερδοσκοπήσουν, και οι εργαζόμενοι, και οι καταναλωτές. Ουδείς μπαίνει σε ένα μαγαζί με στόχο να ρίξει τον πληθωρισμό. Είτε είναι μπροστά είτε πίσω από τον πάγκο. Ουδείς ξεκινά μια επιχείρηση ή βγαίνει στην αγορά εργασίας για το κοινωνικό καλό. Αυτοί που το κάνουν γίνονται μέλη της WWF ή του Ερυθρού Σταυρού. Δεν ανοίγουν μαγαζί ούτε γίνονται μηχανικοί, εργάτες ή περιπτεράδες.

Με δεδομένο λοιπόν ότι όλοι θέλουν να κερδοσκοπήσουν, δεν έχει νόημα μια πολιτική που θα βασίζεται στις καλές προαιρέσεις. Οχι ότι αυτές δεν υπάρχουν. Υπάρχουν και αυτό πιστοποιείται από τους χιλιάδες εθελοντές μη κυβερνητικών οργανώσεων ή τους φιλάνθρωπους, αλλά ουδείς εχέφρων δύναται να στηρίξει –τουλάχιστον μακροχρόνια– την πολιτική του στην καλή προαίρεση των παικτών της αγοράς, είτε αυτοί είναι επιχειρηματίες είτε καταναλωτές.

Η αγορά δεν εφευρέθηκε επειδή είναι δεδομένη η ροπή όλων προς την κερδοσκοπία. Εφευρέθηκε για να ικανοποιήσει αυτό το αίτημα. Σε μια ελεύθερη αγορά κάθε συναλλαγή είναι διπλή κερδοσκοπία. Και αυτός που αγοράζει και αυτός που πουλάει κάτι θέλει να κερδίσει. Δεν εξαναγκάζεται και δεν το κάνει για να ενισχύσει κάποιον ανώτερο σκοπό. Αν θεωρήσει εαυτόν ριγμένο από τη μέλλουσα συναλλαγή πάει παρακάτω.

Το θέμα όμως είναι να υπάρχει «παρακάτω» και το πρόβλημα πολλών αγορών είναι αυτή η έλλειψη.

Αυτή η έλλειψη δημιουργείται πάντα τεχνητά και τις περισσότερες φορές κρατικά. Το κράτος, έχοντας το μονοπώλιο της βίας, παρεμβαίνει στις αγορές και απαγορεύει κάποιες ελεύθερες συναλλαγές. Παλιότερα είχαμε τα κρατικά μονοπώλια, τώρα τα κλειστά επαγγέλματα. Για ψηφοθηρικούς λόγους οι κυβερνήσεις δίνουν το προνόμιο εκμετάλλευσης κάποιας αγοράς σε λίγους, οι οποίοι διασφαλίζουν ότι δεν θα υπάρχει «παρακάτω». Το κράτος ορίζει τις τιμές και δεν επιτρέπει σε κανέναν να μπει στην αγορά για να πουλήσει φθηνότερα. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που ονομάζουμε «ακρίβεια».

Πολλές φορές όμως δημιουργούνται και ιδιωτικά ολιγοπώλια και καρτέλ. Είναι συμφωνίες των πωλητών για να εξαφανίσουν το «παρακάτω». Παρά το γεγονός ότι αυτά μπορούν να παρακαμφθούν διά υποκατάστατων προϊόντων ή της συντονισμένης κίνησης των καταναλωτικών οργανώσεων, αποτελούν αθέμιτες πρακτικές (δηλαδή απάτη), κάτι που το κράτος έχει την υποχρέωση να πατάξει. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, το κράτος χρησιμοποιεί την ισχύ του όχι για να πατάξει τα ιδιωτικά μονοπώλια, αλλά για να συντηρήσει αυτά που δημιούργησε. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπουμε στα ράφια των σούπερ μάρκετ και στις λαϊκές αγορές.

——————————————————————————

Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 4/6/2008