Μήπως ο κρατισμός ζει τις πρώτες μέρες του δικού του 1989 ;
Μάι 16th, 2010 | Τηλέμαχος Χορμοβίτης| Κατηγορία: Κόσμος, Οικονομικά |
Email This Post
|
Print This Post
|
Για να ξεπεραστεί η κρίση, η ελληνική κυβέρνηση έκανε το μόνο πράγμα το οποίο ξέρουν να κάνουν καλά οι πολιτικοί μας από την Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, μέχρι σήμερα: πήρε ένα ακόμη δάνειο. Αυτή τη φορά μάλιστα ξεπεράσαμε τους εαυτούς μας, αφού εξασφαλίσαμε το μεγαλύτερο ποσό που έχει δοθεί ποτέ σε μια χώρα από το ΔΝΤ. Βέβαια, σύμφωνα με τις υποσχέσεις που έδωσαν οι ηγέτες των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το bail-out της Ελλάδας ήταν απαραίτητο ώστε η κρίση να μην επεκταθεί και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Όμως όσο οι ημέρες περνάνε , βλέπουμε τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια να βουλιάζουν, το ευρώ να κατρακυλάει και τα spreads σε Ισπανία και Πορτογαλία να φτάνουν σε νέα επίπεδα-ρεκόρ. Μήπως τελικά κάτι δεν πάει καλά με τα μεγαλεπήβολα σχέδια επί χάρτου των ευρωκρατών;
Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο από την οικονομική κατάρρευση μιας περιφερειακής οικονομίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Αν πιστέψουμε τις αναλύσεις που φιλοξενούνται τους τελευταίους μήνες στο διεθνή Τύπο, ίσως η Ελλάδα είναι απλά η κορυφή του παγόβουνου. Από τη Μ. Βρετανία μέχρι την Ιταλία και από τις Η.Π.Α. μέχρι την Ισπανία , το πρόβλημα, αν και διαφέρει σε μέγεθος, είναι παντού το ίδιο : το υψηλό δημόσιο χρέος. Αναλυτές που ξεκινάνε από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες, από τον οικονομολόγο Nouriel Rubini μέχρι τον κορυφαίο ιστορικό Niall Ferguson, μιλάνε ήδη για την επικείμενη κρίση του δημόσιου χρέους. Μια κρίση, που δεν πρόκειται να διατηρηθεί μόνο στις αδύναμες οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου, αλλά, σε μια ειρωνεία της ιστορίας , θα επεκταθεί από την κοιτίδα του Δυτικού πολιτισμού, την Ελλάδα, σε ολόκληρο τον Δυτικό Κόσμο. Μια κρίση χειρότερη από ότι έχουμε δει μέχρι τώρα.
Οι δυτικές κυβερνήσεις , κάθε ιδεολογικής απόχρωσης, επέλεξαν να απαντήσουν στην οικονομική κρίση του 2008, μοιράζοντας κρατικό χρήμα με τέτοια ευκολία σαν να πρόκειται για χρήματα της Μονόπολι. Τρισεκατομμύρια ευρώ ξοδεύτηκαν σε τερατώδη προγράμματα κρατικής στήριξης της οικονομίας και διάσωσης των επιχειρήσεων, προγράμματα που στοίχισαν περισσότερο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο , τον Πόλεμο του Βιετνάμ και το Σχέδιο Μάρσαλ μαζί . Μόλις πριν από 1,5 χρόνο, οικονομολόγοι, πολιτικοί και δημοσιογράφοι κάθε πολιτικής παράταξης και ιδεολογικού χρωματισμού, υπέκυπταν στη γοητεία του κρατισμού και του Κέυνς . Ήταν η εποχή που μέχρι και ο βρετανικός “Economist” ανακάλυπτε τις αρετές του κρατικού παρεμβατισμού και των bail-outs , ενώ το περιοδικό “Newsweek” απηχώντας το νέο consensus, έγραφε: «Είμαστε όλοι σοσιαλιστές ». Μόλις, 1,5 χρόνο μετά είναι πια φανερό , σε όλο και περισσότερους, πως ο παράδεισος που μας υποσχέθηκαν οι θιασώτες του «Μεγάλου Κράτους» δεν έφτασε ποτέ . Οι κρατικές δαπάνες εκτοξεύτηκαν σε επίπεδα ρεκόρ και τώρα καλούμαστε να πληρώσουμε το λογαριασμό. Το δημόσιο χρέος στην Ευρώπη , το οποίο βρισκόταν στο 61,6% του Α.Ε.Π. το 2008 , εκτοξεύτηκε στο 73,6% , μέσα σε μία μόλις χρονιά . Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2014 θα ξεπεράσει το 100%.Η Ελλάδα, πάντα στην πρωτοπορία, το 2013 θα έχει δημόσιο χρέος που , σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών , θα φτάνει το ιλιγγιώδες 149,1% . Αυτό όμως δε σημαίνει πως τα πράγματα είναι καλύτερα για τις Η.Π.Α. «Οι Η.Π.Α. είναι ασφαλές καταφύγιο, με τον ίδιο τρόπο που ήταν ασφαλές καταφύγιο και το Περλ Χάρμπορ το 1941» , σχολίασε σκωπτικά ο Niall Ferguson . Η ίδια η αμερικάνικη κυβέρνηση υπολογίζει πως φέτος, για πρώτη φορά μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το δημόσιο χρέος θα αγγίξει το 70% (ενώ το 2008 ήταν μόλις 40,8%) . Πολλοί αναλυτές προβλέπουν πως στο τέλος της δεκαετίας θα ξεπεράσει το 150%.
Οι συνέπειες της κρίσης του δημόσιου χρέους, πιθανόν να μην περιοριστούν μόνο στην κατάρρευση του ευρώ, ένα ούτως ή άλλως ουτοπικό σχέδιο των ευρωγραφειοκρατών που καμιά σχέση δεν είχε με τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας . Πείτε το κρατικοδίαιτο καπιταλισμό, πείτε το σοσιαλδημοκρατία ή πιο απλά κεϋνσιανισμό, το οικονομικό σύστημα που κυριάρχησε στον πλανήτη μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ίσως ζει τα πρώτα στάδια του δικού του 1989 . Πρώτη κατάρρευσε η Ελλάδα, μια χώρα που εφάρμοσε έναν εκχυδαϊσμένο, βαλκανικού τύπου κεϋνσιανισμό. Όμως , και στις υπόλοιπες χώρες της Δύσης, η λογική του συστήματος δεν είναι και τόσο διαφορετική . Οι ιδέες του Λόρδου Κέυνς και των επιγόνων του , που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις τα τελευταία 65 χρόνια, έδωσαν ιδεολογική επικάλυψη στο υψηλό δημόσιο χρέος , καθαγίασαν τις υψηλές κρατικές δαπάνες και , με τη δημιουργία ενός γενναιόδωρου «κράτους πρόνοιας», μας χάρισαν την ψευδαίσθηση του «δωρεάν γεύματος». Μόνο που πια η κυβέρνηση μεγάλωσε τόσο πολύ που οι φορολογούμενοι δεν μπορούν να τη χρηματοδοτήσουν. Ο παραλογισμός και το αδιέξοδο του συστήματος, φαίνεται από το γεγονός πως οι στυλοβάτες του (πολιτικοί, οικονομολόγοι, τραπεζίτες) , σαν τους αλκοολικούς που δεν μπορούν να σταματήσουν να πίνουν , πιστεύουν και πάλι , όπως το 2008, πως η μοναδική λύση είναι η παροχή και άλλου κρατικού χρήματος, είτε με το τύπωμα νέου από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είτε με νέα πακέτα βοήθειας ύψους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ . Όμως, όπως προειδοποίησε ο θρυλικός επενδυτής Jim Rogers «Δεν μπορείς να λύσεις ένα πρόβλημα υπερβολικού χρέους και υπερβολικών δαπανών με ακόμη περισσότερο χρέος και ακόμη περισσότερες δαπάνες- κάτι τέτοιο απλά ξεπερνάει τη λογική». Aν για την Ελλάδα χρειάστηκαν 110 δις ευρώ , πόσα θα χρειαστούν άραγε για τη διάσωση μιας χώρας σαν την Ισπανία, και από πού θα βρεθούν τα χρήματα, όταν ακόμη και οι πλούσιες χώρες του Βορρά , βλέπουν τα χρέη τους να αυξάνονται με ιλιγγιώδη ρυθμό;
Σε όσους προειδοποιούσαν πως η πολιτική του θα οδηγήσει στο μέλλον σε υψηλά ελλείμματα , ο Λόρδος Κέυνς συνήθιζε να απαντάει πως «Μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί». Μόνο που , δυστυχώς, αυτό το «μακροπρόθεσμα» φαίνεται να έχει φτάσει και τα σπασμένα θα τα πληρώσουμε όλοι…
Τηλέμαχος Χορμοβίτης
————————————————————–
Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στη Metropolis Weekend στις 7-9/5/2010
Κύριε Χασαπογιάννη,
με εξαίρεση τον George Bush I, ίσως τον πιο underappreciated πρόεδρο των ΗΠΑ και για μένα έναν από τους καλύτερους.
#45 & #48
Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη διαφέρουν σημαντικά στο κατά πόσο επέκτειναν το κράτος τα τελευταία 50 χρόνια. Στις ΗΠΑ η αύξηση ήταν πολύ μικρότερη. Σήμερα όμως πιστέυω επικρατούν στις ΗΠΑ συνθήκες γιά σημαντική επέκταση του κράτους. (*)
Η επέκταση του κράτους στην Ευρώπη έγινε δυνατή με την επιβολή του ΦΠΑ. Διότι οι υψηλές προοδευτικές κλίμακες που φορολογούσαν κυρίως τους εναπομένοντες ικανότερους και παραγωγικότερους Ευρωπαίους είχαν πλέον φθάσει σε κορεσμό (Laffer curve) (**). Εστι ο μόνος τρόπος περαιταίρω επέκτασης του κράτους (δηλαδή ο μόνος τρόπος να αποκτήσουν οι πολιτικοί την ικανότητα να χειρίζονται ακόμα περισσότερα χρήματα – δλδ. να αποκτήσουν ακόμη μεγαλύτερη δύναμη, αν όχι και χρήματα) ήταν να αρχίσουν να φορολογούνται βαρύτερα όλοι, πλούσιοι και φτωχοί. Εξ ου και η γέννηση του ΦΠΑ.
Περίπου την δεκαετία του ’90, η Ευρώπη βλέποντας την διεθνή ανταγωνιστικότητά της να πεύτει ραγδαία (ίσως και η πτώση του κουμμουνισμού να συνεισέφερε ιδεολογικά) υπαναχώρησε λίγο και συρρίκνωσε το κράτος (πχ. Σκανδυναβία, Ολλανδία). Εκτός Ευρώπης ο Καναδάς περιόρισε αρκετά το κράτος την εποχή εκείνη, ενώ η Ιαπωνία κινήθηκε στην αντίθετη κατεύθυνση (και τώρα έχει χρέος 200% του ΑΕΠ).
(*) Γι αυτό άλλωστε μερικοί από εμάς έχουν ήδη εγκαταλείψει τους παραγωγικούς ηρωισμούς (χαίρε καταπιεσμένε Αμερικανικέ λαέ – μένει περισσότερη πίττα για σένα. Τι να τους κάνεις τους ικανότερους και παραγωγικότερους όταν έχεις τον Krugman. Θα ρυθμίσει αυτός τις μακροοικονομικές παραμέτρους έτσι ώστε να παράγεται ευημερία χωρίς ιδιαίτερες ικανότητες και εργατικότητα. H, εναλλακτικά, oι ικανοί και εργατικοί θα δουλεύον έτσι, για το καλό του λαού. Ψήφησέ με σου λεω και θα δεις…
(**) Λες και πρέπει να είναι κάποιος Laffer γιά να ανακαλύψει ότι οι παραγωγικοί άνθρωποι δεν είναι άβουλα πειθήνια ρομπότ και ότι αυξάνοντας τον φορολογικό συντελεστή από το 50% στο 70% δεν πρόκειται να μαζέψει τελικά το κράτος περισσότερα χρήματα.
51.Κώστας Αλεξανδράκης Μαΐου 19th, 2010 8:50 μμ :
Κύριε Χασαπογιάννη,
με εξαίρεση τον George Bush I, ίσως τον πιο underappreciated πρόεδρο των ΗΠΑ και για μένα έναν από τους καλύτερους.
Συμφωνω. Ο Bush πατερας ειναι ενας χρυσος ανθρωπος. Πως βγηκε ο γιος τετοιο λαμογιο αδυνατω να κατανοησω
Κύριε Χασαπογιάννη,
πράγματι, χαχα, ίσως έκανε έτσι την επανάστασή του στον μπαμπα!
Ex-European,
αμαν βρε παιδί μου με τον Κρούγκμαν, ακόμα και εγώ βρίσκω ότι έχει ξεφύγει αλλά γιατί τέτοια εμμονή? Ασχολήσου καλύτερα με αυτά που γράφουν άνθρωποι σαν τους Becker, Posner, Stiglitz, κ.α. Ακόμα και αν δεν συμφωνείς μαζί τους οι θέσεις του είναι τουλάχιστον πιο άξιες προσοχής. Μην ασχολείσαι με τον Κρούγκμαν.
Τέλος πάντων, επειδή από εχθές εβρίσκομαι στην Ελλάδα και απολαμβάνοντας τον Ελληνικό ήλιο μου έφτιαξε και η διάθεση, καλό καλοκαίρι σε όλους, φίλους και αντιπάλους (στο χώρο των ιδεών ελπίζω και μόνο).
Στην περίπτωση που επιβεβαιωθεί το καταστροφικό σενάριο, καθόλου απίθανο για μένα, η χώρα ή οι χώρες που θα βρεθούν καβάλα και σε σχετικά καλύτερη θέση για να ξεκινήσει ένας νέος οικονομικο-νομισματικός κύκλος , θα είναι αυτές που θάχουν στρατιωτική δύναμη, ανεξαρτήτως της οικονομικής τους κατάστασης, για να επιβάλλουν τους όρους τους. Η στρατιωτική δύναμη είναι πραγματική ενώ η οικονομική είναι εικονική , όταν χρειαστεί να αποδείξουν το τί αξίζουν.
Σε κάθε περίπτωση ο κόσμος δεν θα εξαφανιστεί ούτε θα γίνει πόλεμος. Η απειλή και μόνο, που θα εκτοξεύσει ο ισχυρός θα αναγκάσει τους πάντες να κάνουν μια καινούργια αρχή και ίσως με νέο νομισματικό στάνταρ.
@Hassapoyannes
“Συμφωνω. Ο Bush πατερας ειναι ενας χρυσος ανθρωπος. Πως βγηκε ο γιος τετοιο λαμογιο αδυνατω να κατανοησω”
Ήταν ιατρικό σφάλμα: Δεν βρέθηκε ένας φιλεύσπλαχνος και φιλάνθρωπος ιατρός γιά να τον πνίξει λίγο μετά την γέννα. Είδατε τι καταστροφή επέφερε ένας συνάδελφος σας;
Σοβαρά τώρα, ο λόγος που ο μικρός βγήκε λαμόγιο ήταν ότι ο πατέρας του είτε δεν προλάβαινε να ασχοληθεί μαζί του, ή ασχολιόταν μαζί του μόνο και μόνο γιά να του χαριστεί (δηλ να μην υπηρετήσει στο Βιετνάμ όπως όφειλε) ενώ ο ίδιος είχε υπηρετήσει στον Β’ ΠΠ και διακρίθηκε γιά αυτό.
Με άλλα λόγια, ο Bush senior ήταν frugal και πολλά άλλα, αλλά δεν ήταν άξιος πατέρας, και έτσι ο γιός κατέστρεψε την φήμη της οικογενείας, όπως και εσύ που τα μαζεύεις σαν τον Σκρούτζ μιά μέρα θα τα βλέπεις από εκεί ψηλά στον ουρανό να τα γλεντάει κάποιος γίοκας ή ανεψιός μιά μέρα…
Γιά αυτό, ενώ είμαι υπέρ της μείωσης του ΦΠΑ και θα προτιμούσα να δώ έναν πιό απλοποιημένο φορολογικό κώδικα, παρά αυξήσεις στην άμεση φορολογία, υπάρχει ένας φόρος ο οποίος πιστεύω ότι θα έπρεπε να αυξηθεί κατακόρυφα, και αυτός είναι ο φόρος κληρονομιάς. Εκτός εάν όλοι εσείς οι frugal ξυπνήσετε και ακολουθήσετε το παράδειγμα του Bill Gates και του Warren Buffet, διότι όπως και να το κάνουμε ρε μάγκες, το frugality δεν κληρονομείται.
Αυτό που πραγματικά λείπει από τις σύγχρονες κοινωνίες είναι ακριβώς αυτή έλλειψη εθνικών/διεθνών ευεργετών. Τι σοβαρό έχει κληροδοτηθεί σε αυτήν την χώρα μετά το Ζάππειον; Η Σιβιτανίδειος; Τίποτα άλλο;
Η ελπίδα ότι…
κάποια μέρα, κάποιοι πιό έξυπνοι, πιό ικανοί η/και εργατικοί θα μας επιδοτούν το βιοτικό επίπεδο όχι μόνο με τα προιόντα και τις υπηρεσίες που παρέχουν αλλά και με το εισόδημά τους,
….πεθαίνει τελευταία.
#54 “αμαν βρε παιδί μου με τον”
… Seems like the Greek influence was immediate. 🙂
Happy holidays. May you get a taste of what many of us productivity dropouts do most of the year…
And BTW, while in sunny Greece think of those poor Dutch in cloudy gloomy dreary weather Rotterdam, trying to advance the Dutch entrepreneurial spirit against their own local 52% tax rates (kicking in at just under $60K annual income) now having to carry some Greek debt on their backs too.
Stiglitz? Not only do I read him, but I’m also one step ahead of him. He seems to now have given out for hire his Nobel size brain, to solve a problem I have long figured out: That money does not bring happiness. Especially, of course, when most of the money you make is taken by Sarkozy & Co to provide happiness to others, sustain government bureaucrats, and, of course, buy votes. Like Krugman he seems to either overestimate the number of Steve Jobs in this world or, I think, underestimate how many of them faced with his policies shun away from exceptionalism and focus on non economic activities to further increase their standard of living. See, Steve Jobs may keep working, but most of us, when faced with confiscatory tax rates, upon making a modest amount of wealth, reduce our workloads and start taking 6-8 month vacations in the Caribbean. There we find plenty of company – lots of French indeed. So, ironically, compassionate societies might have to become increasingly coercive and somehow start taxing leisure time if they want to rope us into going back to work.
So, while you enjoy the Greek sun, you may come closer to understanding what the majority of us productivity dropouts do most of the year. May you get an idea how much incredible fun there is behind that little Laffer curve becoming ever less steep. Whole Caribbean islands fit between the curve and its tangent at 0. So while we lay on the white sand, I often wonder: Should I leave all this, go back to my office, away from my family, work on more innovative medical therapies, have half my earnings be confiscated and also be called a “greedy rich who does not pay his fare share?”. Naaa. Not worth it. Let them find someone else to cure their diseases. After all, most of them are happy that I’m leaving behind more of the “finite pie” of wealth for them to enjoy. So middle class income and thus under the radar of class warfare.
ex-european
Τώρα εσύ στεναχωριέσαι που δε μπορείς να προσφέρεις περισσότερα στην ανθρωπότητα; Εγώ αν ήμουν αραγμένος στην Καραϊβική δεν θα στεναχωριούμουν για τίποτα.
Οχι παραπονιέμαι ότι δεν μπορώ να ακολουθήσω την κατά τα άλλα πρώτη μου επιλογή, η οποία, απουσία φορολογίας 50%, θα ήταν το να κερδίσω περισσότερα χρήματα, (δουλεύοντας πχ. 9 μήνες αντί γιά 6, η δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στην δουλειά μου – από την οποία στο κάτω κάτω εξαρτώνται και άλλοι εργαζόμενοι και ασθενείς – αναβάλλοντας σχέδια να τα παρατήσω σύντομα τελείως κλπ.). Βέβαια, δεδομένης της υψηλής φορολογίας, επιλέγω την δεύτερη καλλίτερη λύση γιά μένα και την οικογένεια μου: Λιγότερα χρήματα και πολύ περισσότερο χρόνο με την οικογένεια, τον ήλιο, την παραλία, τα πανιά κλπ. Την ανθρωπότητα την βάζω σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με την οικογένεια μου (σε ατομικό επίπεδο, το ίδιο κάνουν και οι προοδευτικοί παρά τα όσα προπαγανδίζουν). Η ανθρωπότητα είναι που δεν ξέρω εάν έχει τελικά υπολογίσει σωστά τι χάνει όταν διαλέγω την δεύτερη επιλογή.
Η προσωπική μου βέβαια κατάσταση και επιλογή θα είχε πολύ μικρό αντίκτυπο στον τυχαίο άνθρωπο εάν δεν υπήρχαν τελικά εκατομμύρια άνθρωποι στην ίδια κατάσταση με εμένα και με παρόμοιες επιλογές. Το άθροισμα αυτών των εκατομμυρίων επιλογών, στο σύνολό του, έχει τεράστια σημασία.