Η επανάσταση του αυτονόητου
Μάι 13th, 2007 | Γιώργος Παγουλάτος| Κατηγορία: Ελλάδα, Παιδεία | Email This Post | Print This Post |του Γιώργου Παγουλάτου*
Γράφω με δυσκολία, καθώς οι εκκωφαντικοί ήχοι μιας ανηλεούς χιπ-χοπ, εναλλασσόμενοι με μπουζουκοπόπ, εναλλασσόμενοι με από ντουντούκας αναγγελίες «πολιτικής εκδήλωσης» φοιτητικής παράταξης (συμμετέχοντος αθλητικού σχολιαστή και άλλων προσωπικοτήτων) περιπλέκουν οποιαδήποτε απαιτητικότερη μορφή εργασίας στην ΑΣΟΕΕ. Είναι φανερό, η φοιτητική προεκλογική περίοδος έχει μπει για τα καλά. Επιβεβαιώνοντας πάντως για μια ακόμη χρονιά έναν σιδηρούν νόμο των φοιτητικών εκλογών: όταν η ηχορύπανση έχει γίνει αφόρητη μπορείς πάντα να βασίζεσαι στα αριστερίστικα σχήματα για να διασώσουν, με ικανές δόσεις καλού ροκ, το μουσικό σου αισθητήριο.
Πολλοί ευαίσθητοι και νοήμονες φοιτητές βρέθηκαν στους δρόμους και τις καταλήψεις –όπως και αρκετοί που δεν φέρουν κανένα από τα γνωρίσματα αυτά. Διάλεξαν λάθος μέθοδο.
Καμία αμυχή στον καπιταλισμό, εγχώριο ή παγκόσμιο, δεν επέφεραν οι κινητοποιήσεις ενάντια στο νόμο πλαίσιο. Αντίθετα, στο έδαφος κείται, μολωπισμένο και ημιλιπόθυμο, το δημόσιο πανεπιστήμιο. Πράγματι, μετά το πολύμηνο κλείσιμο των σχολών και τις οκτώ διδακτικές εβδομάδες που βαφτίστηκαν εξάμηνο, το τελευταίο κολέγιο της πλατείας Κάνιγγος μπορεί πλέον να ισχυρίζεται ότι παρέχει σοβαρότερες σπουδές από ορισμένα δημόσια ΑΕΙ. Αυτός είναι ο επαναστατικός απολογισμός της τελευταίας χρονιάς.
Και είναι άδικο. Εργάζομαι κι εγώ σε ένα τμήμα και σε ένα πανεπιστήμιο που πολλοί καθηγητές του προέρχονται από κορυφαία ιδρύματα του εξωτερικού και κανείς κανονικά δεν εκλέγεται χωρίς δημοσιεύσεις σε σημαντικά διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Οι φοιτητές μας λαμβάνουν φροντιστηριακή και ενισχυτική διδασκαλία, και αξιολογούν –μια δεκαετία τώρα—σε κάθε μάθημα τους διδάσκοντες. Όλα πάγωσαν τον τελευταίο χρόνο. Και αν οι συνδικαλιστές δεν αφήσουν την αξιολόγηση να εφαρμοστεί, κανείς δεν θα τα μάθει ποτέ.
Μια θεμελιώδης ιδεολογική αντιπαράθεση σοβεί στο πανεπιστήμιο. (Με θεατές στις κερκίδες μια πλειονότητα των απολιτίκ –και άρα κατά βάθος συντηρητικών). Από τη μια πλευρά, ένας προοδευτικός μεταρρυθμισμός φιλελεύθερης πνοής, που βλέπει την ισχυρή δημόσια εκπαίδευση ως κοιτίδα δημοκρατικού φρονήματος, τη γνώση ως όπλο ορθού λόγου, μέσο χειραφέτησης ώριμων πολιτών με κριτική συνείδηση, που θα ελέγχουν τις ηγεσίες και θα οδηγούν την κοινωνία. Ένα ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο ιμάντας κοινωνικής κινητικότητας, αξιοκρατικής γεφύρωσης των ανισοτήτων, μοχλός οικονομικής ανάπτυξης βασισμένης στη γνώση. Αυτή η προοδευτική φιλελεύθερη παράδοση (δασκάλων όπως ο Μάνεσης, ο Βεγλερής, ο Κουμάντος και άλλοι) ξεκινά από μια προσήλωση αρχής στην ποιότητα και ακεραιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ο φοιτητής αυτοτελής φορέας δικαιωμάτων –με πρώτιστο το δικαίωμα στη γνώση.
Απέναντι, ένας γιακωβίνικος επαναστατισμός, που βλέπει το πανεπιστήμιο ως προμαχώνα κοινωνικής εξέγερσης και ανατροπής. Το κλειστό πανεπιστήμιο, οι χαμένες ώρες διδασκαλίας, η μαζική παραγωγή αποφοίτων-απόντων, οι καταχρήσεις του ασύλου, η κουρελαρία και κομματοκρατία, η έμπρακτη κατάλυση του δικαιώματος στη γνώση, όλα είναι παράπλευρες και αποδεκτές απώλειες μπροστά στον υπέρτερο στόχο. Να παραμείνει δηλαδή το πανεπιστήμιο δεξαμενή εξέγερσης, κοιτίδα κινημάτων ενάντια στον καπιταλισμό.
Αν τα ΑΕΙ χρειάζονται επειγόντως μια επανάσταση, αυτή είναι μάλλον η επανάσταση του αυτονόητου. Αυτονόητο είναι ότι κύρια δουλειά του πανεπιστημίου είναι να διαχέει γνώση και να παράγει κριτική σκέψη –όχι να αποτελεί γήπεδο παραταξιακών ντέρμπυ. Ότι αναφαίρετο δικαίωμα και δύναμη προόδου η διαμαρτυρία –αλλά όταν στρέφεται κατά πάντων, χωρίς εναλλακτική πρόταση, καταντά στάση βαθύτατα αντιδραστική.
Ότι το βροντερό αίτημα για αυξημένη δημόσια χρηματοδότηση προϋποθέτει αντίστοιχο σεβασμό στη δημόσια περιουσία. Ότι το να διαδηλώνεις για το δημόσιο πανεπιστήμιο ενόσω επαναστατικά απαλλοτριώνεις τον τεχνολογικό του εξοπλισμό είναι τουλάχιστον αντιφατικό.
Ότι είναι ανακόλουθο ως ΑΕΙ να κόπτεσαι για την αυτοτέλεια, όταν χρόνια τώρα δεν έχεις καταρτίσει κανονισμό λειτουργίας –ή δεν εφαρμόζεις τους κανόνες που αυτοτελώς υιοθέτησες. Ότι αν ένας νόμος δεν σου αρέσει, πείθεις το κοινοβούλιο να τον αλλάξει –δεν κηρύσσεις «ανυπακοή» λες και βρισκόμαστε στο καθεστώς του Μομπούτου Σέσε Σέκο.
Από την άλλη, όταν ως υπουργείο Παιδείας σπέρνεις αδιακρίτως τμήματα ανά την επικράτεια, δεν πρέπει μετά να απορείς για τις επιπτώσεις του πληθωρισμού. Και όταν, ξανά ως κράτος, κρατάς τους εκλεγέντες πανεπιστημιακούς ένα χρόνο μέχρι να τους διορίσεις, δεν μπορείς να εκπλήσσεσαι αν δεν τους έχεις συμμάχους στην πολιτική σου. Και όταν χρίζεις τις εκκλησιαστικές ακαδημίες «πανεπιστήμια», δεν δικαιούσαι να αναρωτιέσαι γιατί δεν αναγνωρίζονται οι φιλελεύθερες προθέσεις σου.
Η αγορά ήταν ο διακηρυγμένος αντίπαλος των πρόσφατων κινητοποιήσεων. Όσο όμως το πανεπιστήμιο λειτουργεί στην κοινωνία, η αγορά είναι κατά βάση εκείνη που θα δίνει δουλειές στους αποφοίτους του. Μακάρι η αγορά να ενδιαφερόταν να χρηματοδοτήσει το πανεπιστήμιο –το πρόβλημα είναι ότι δεν ενδιαφέρεται αρκετά. Όπως γνωρίζουμε, η εκμετάλλευση στον καπιταλισμό είναι κακό πράγμα –αλλά ακόμα χειρότερο είναι όταν κανείς δεν ενδιαφέρεται να σε εκμεταλλευθεί.
Αυτά δεν σημαίνουν ότι οι σχέσεις πανεπιστημίου και αγοράς δεν πρέπει να είναι οριοθετημένες. Οι αξίες των δύο είναι διαφορετικές. Αν, για παράδειγμα, ένας κορυφαίος ακαδημαϊκός φυσικός διαφημίσει ένα πολυτελές μοντέλο αυτοκινήτου, με την καταχώρηση να τον εμφανίζει ως έναν από τους τέσσερις μεγαλύτερους θεωρητικούς φυσικούς «όλων των εποχών» (όπερ έδει δείξαι, το κορυφαίο μοντέλο «όλων των εποχών»), τότε γνωρίζουμε διαισθητικά ότι η διακριτή αυτή γραμμή έχει παραβιαστεί. Συνύπαρξη με την αγορά δεν σημαίνει αποικιοποίηση από την τελευταία.
Ευθύνη του φιλελεύθερου πανεπιστημίου είναι να διαφυλάξει την ακαδημαϊκή αυτοτέλεια, να αναδείξει τις διακριτές γραμμές. Δύσκολη δουλειά, σε πολωμένους καιρούς.
—————————————————————–
*Ο κ. Γ. Παγουλάτος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή της Κυριακής, 6 Μαΐου 2007
Όπως μας τα περιγράφετε η μάχη στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο είναι χαμένη, μια που οι στρατοί και οι στρατηγοί της μάχης δίνουν άλλον αγώνα-ταξικό κοινωνικό μαρξιστικό επαναστατικό ή όπως στο διάολο τους τον ονομάζουν.
Δυστυχώς οι άνθρωποι του ορθού λόγου το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να υποχωρήσουν από αυτό το παδίο της μάχης.
Αυτό το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο πρέπει να χρεωκοπήσει στην πράξη.
Μόνο το υγιές του κομμάτι του πρέπει να διασωθεί και να μετασχηματιστεί σε αυτό που περιγράφετε.
Μαζί με τα μη κρατικά και ουσιαστικά δημόσια ιδρύματα που λειτουργούν ή θα ιδρυθούν ας οικοδομήσουν μια αληθινή ακαδημαϊκή κοινότητα που θα οδηγήσει την ελληνική κοινωνία στην ανάπτυξη και στην εξέλιξη.
Πως θα γίνει αυτό; Το πανεπιστήμιο πρέπει να απελευθερωθεί από τον εναγκαλισμό του με το κράτος. Ιδιωτικό ή μη να αυτονομηθεί και να θεσμοθετηθούν οι πόροι που θα το συντηρούν καθώς και να δημιουργηθούν οι διασυνδέσεις του με τον κόσμο της οικονομίας που θα το ενισχύσουν περαιτέρω στο έργο του.
Το άμεσο ορατό μέλλον μόνο για τα μη κρατικά ιδρύματα φαίνεται ελπιδοφόρο μια που ούτε αυτή η κυβέρνηση αλλά ούτε και η αντιπολίτευση έχει τοποθετηθεί με θάρρος και σαφήνεια για τους όρους της μεταρρύθμισης που ευαγγελίζονται.
Για εμάς τους πολίτες ευτυχώς υπάρχει και άλλη μία επιλογή, για τα παιδιά μαε έστω, η φοίτηση σε πανεπιστήμια άλλων χωρών….
Το πρόβλημα που περιγράφει ο κ. Καθηγητής είναι αντίστοιχο με την διασπορά πανεπιστημιακών σχολών σε κάθε άσχετη περιοχή, με μηδενικές(sic) υποδομές και στρατηγικό σχεδιασμό.
Όλοι προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν το πανεπιστήμιο για όφελος διαφορετικό από τους σκοπούς της λειτουργίας του.
Δηλαδή, όλες οι επαρχιακές πόλεις που ζητούσαν σχολές, δεν το έκαναν με σκοπό την επιστημονική ανάπτυξη, δημιουργία εταιριών spin-offs, διάχυση γνώσης στον πληθυσμό τους, αίσθηση ακαδημαϊκού περιβάλλοντος και συμπεριφοράς.
Το έκαναν για να γεμίσουν τα σουβλατζίδικα, να έχουν κόσμο τα μπαρ και τα κλαμ κάθε βράδυ, να πέφτουν τα ενοίκια κάθε μήνα κτλ.
Όλη η πολιτικη και από την πλευρά της κεντρικής κυβέρνησης και από την πλευρά της τοπικής αυτοδιοίκησης ήταν μικρόνοη και μικρόπνοη.
Γιατί προσπαθώντας να προστατέψουν τα συμφέροντα τους με τέτοιους τρόπους ουσιαστικά τα υπονόμευσαν και τα υποβάθμισαν. Το ίδιο κάνουν και τώρα, χρησιμοποιώντας το πανεπιστήμιο ως προπύργιο της ιδεολογίας τους.
Οι καλές προθέσεις δεν αρκούν.
Tha mporouse kapoios na me enimerwsei gia ti thesmiki dinami poy exoyn oi foitikes parataksis panw sti dioikisi enos panepistimioy
Δεν διαφωνώ στο ελάχιστο με τα όσα γράφετε αγαπητέ και το σχόλιό μου είναι περισσότερο μια παρατήρηση:
Είναι ιδέα μου ή το άρθρο σας το γράψατε στον τόπο εργασίας σας; Κι εγώ που μιλώ δεν είμαι άγιος, τούτη τη στιγμή υποτίθεται ότι εργάζομαι. Και εσείς τουλάχιστον ασχολείστε με κάτι εποικοδομητικό. Πόσοι συνάδελφοί σας όμως (στο δικό σας πανεπιστήμιο αλλά και στα υπόλοιπα) αντί να εργάζονται ασχολούνται με κάτι άλλο; Και η δική σας εργασία, όπως εγώ τουλάχιστον την αντιλαμβάνομαι, δεν πρέπει να περιορίζεται στην διδακτική ώρα. Πόσοι καθηγητές πανεπιστημίου είναι διαθέσιμοι και διατεθημένοι να δέχονται φοιτητές και να ασχολούνται μαζί τους; Η δική μου εμπειρία από τον χώρο είναι μάλλον απογοητευτική και ειλικρινά ελπίζω να είμαι η εξαίρεση.
Έχω μια άσχετη με το θέμα ερώτηση αλλά την βάζω εδώ γιατί κανείς δεν την είδε.
Εγώ θέλω μια απάντηση από μέρους της ΦΙΣ , ποια κόμματα κάλεσαν στο συνέδριο και αν δεν κάλεσαν κάποια γιατί;
επειδή ψάχνομαι πολιτικά και με την ΦΙΣ γενικά συμφωνώ δεν θα μου άρεσε να υποστηρίζω κάτι που εξυπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες.
Καλέστηκαν όλα μα όλα τα κόμματα ή μόνο τα ΠΑΣΟΚ , ΝΔ και ΟΑΚΚΕ?
Το να μην καλέσεις το ΚΚΕ το καταλαβαίνω αλλά το να μην καλέσεις το ΚΚΕ και να καλέσεις την ΟΑΚΚΕ δεν το καταλαβαίνω: ή τους καλείς όλους ανεξαιρέτως και όποιος έρθει ή καλείς αυτούς που είναι κοντά σε σένα απορρίπτοντας αυτούς με τους οποίους σε χωρίζει άβυσσος.
Και γιατί η ομιλία της ΟΑΚΚΕ στο συνέδριο της ΦΙΣ δημοσιεύθηκε 10-11 μέρες μετά το συνέδριο ενώ τα υπόλοιπα αμέσως μετά το συνέδριο?
jj cale, τα άρθρα στο rooster προσπαθούμε να τα δημοσιεύουμε ώστε να μην εμφανίζονται πολλά μαζί.
Όσον αφορά την ΟΑΚΚΕ, αν και πιθανώς μας χωρίζει ιδεολογική άβυσσος, βρισκόμαστε συχνά σε συμφωνία όσον αφορά συγκεκριμένα προβλήματα της ελληνικής πολιτικής, για παράδειγμα στην παιδεία. Συνεπώς δεν τους προσκαλέσαμε ως ενναλακτικό ΚΚΕ αλλά ως ένα κόμμα που πιστεύουμε ότι έχουν κάτι ενδιαφέρον να πουν.
Αγαπητέ Αντώνη, σχετικά με την θεσμική θέση των φοιτητών στο πανεπιστήμιο, οι εκπρόσωποι των φοιτητών (εκλέγονται με ποσόστοση από τα αποτελέσματα των φοιτητικών εκλογών) συμμετέχουν στην συνέλευση των τομέων και του τμήματος καθώς και στην σύγκλητο με δικαίωμα ψήφου – εκτός της διαδικασίας κρίσης εκπαιδευτικού προσωπικού όπου απλά συμμετέχουν με δικαίωμα λόγου.
Η παρουσία τους καθίσταται σημαντική στην εκλογή προέδρων τμημάτων και πρύτανη γιατί οι εκπρόσωποι των φοιτητών , και μέλη των κομματικών παρατάξεων , στηρίζουν ή σαμποτάρουν τις κομματικές υποψηφιότητες.
Αν κάπου κάνω λάθος, και υπάρχει κάποιος από την κοινότητα των πανεπιστημιακών ας με διορθώσει ή ας συμπληρώσει