Των Δημήτρη Παπάρα, Στέλιου Καραμπασάκη και Κωνσταντίνου Καλαμπόκη*

Συναντήσαμε τον Χρίστο Παπαδημητρίου τέλος Νοεμβρίου, οπότε βρέθηκε στην Ελλάδα για μία εβδομάδα με αφορμή μια εκδήλωση για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Kurt Gödel. Μας ομολόγησε ότι υπολόγιζε να έχει τρεις μέρες ελεύθερες, αλλά το πρόγραμμά του αποδείχθηκε κάπως πιο φορτωμένο απ’ ότι περίμενε. “Στην Ελλάδα ο χρόνος λες και συρρικνώνεται. Στην Αμερική κανείς δεν κοιτάει πώς θα σου φάει το χρόνο.”

Στη συνέχεια της κουβέντας μας πάντως, τα καλά λόγια για την Αμερική βγαίνουν με φειδώ από το στόμα του. Αντίθετα με άλλους συναδέλφους του, που είτε υπερασπίζονται με θέρμη το αμερικανικό μοντέλο, είτε παρουσιάζονται ως φανατικοί τιμητές του, ο Χρίστος Παπαδημητρίου αναγνωρίζει και ζυγίζει με ψυχραιμία τα υπέρ και τα κατά. Μοιράζοντας σχεδόν ισόποσα το χρόνο του ανάμεσα στην Αμερική και στην Ελλάδα, ο Παπαδημητρίου έχει απομυθοποιήσει τόσο την αμερικανική όσο και την ελληνική πραγματικότητα.

Απολαύστε τον σε μία αντισυμβατική συζήτηση, που πραγματοποιήθηκε στο σπίτι του στην Κηφισιά, ανάμεσα σε ένα πιάτο φασολάκια και γλυκό του κουταλιού.

E: Πόσο χρόνο περνάτε στην Ελλάδα;

A: Κανονικά κάνω 6-7 ταξίδια το χρόνο και μένω όλο το καλοκαίρι. Αλλά αυτό το εαρινό εξάμηνο έχω sabbatical κι έτσι θα περάσω αρκετό χρόνο εδώ. Θα έρθω και στο τμήμα σας για δυο βδομάδες και θα το γνωρίσω καλύτερα.

E: Ποια είναι η εικόνα που έχουν για το τμήμα μας στο εξωτερικό;

A: Κοίταξε, οι θεωρητικοί από Ελλάδα γνωρίζουν μόνο την Πάτρα και εσάς. Τα ξένα πανεπιστήμια τα γνωρίζεις μέσα από τις αιτήσεις για μεταπτυχιακά που γίνονται από αυτά. Αν κάποιος δικός σας πήγε σε κάποιο πανεπιστήμιο και τα πήγε καλά τότε αυτό είναι πολύ καλό για σας. Το πανεπιστήμιο Αθηνών είναι γνωστό σε όλους σαν το υπ’ αριθμόν ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα της χώρας. Το Πολυτεχνείο έχει κι αυτό πολύ καλή φήμη σε τεχνολογικά ζητήματα και επίσης τροφοδοτεί τα πανεπιστήμια του εξωτερικού εδώ και πολύ καιρό. Κατά την γνώμη μου, στο τμήμα σας γίνεται πάρα πολύ καλή δουλεία από εκπαιδευτικής πλευράς, σε αντίθεση με το Πολυτεχνείο. Ήμουν εκεί πριν από 15 χρόνια και νομίζω πως το βάρος του δεν είναι στην πληροφορική.

E: Πάντως, η σχολή του Πολυτεχνείου θεωρείται καλύτερη, γιατί είναι πενταετούς φοίτησης.

A:Αυτό λίγοι το ξέρουν έξω και δεν του δίνει και κανείς σημασία. Μπορεί όμως να έχει πολύ μεγάλη επίδραση στην δουλειά που μπορείς να βρεις στην Ελλάδα. Αλήθεια πως είναι οι δουλειές στην Ελλάδα;

E: Η προσφορά θέσεων εργασίας στην Πληροφορική είναι σχετικά περιορισμένη, και ως εκ τούτου πολύς κόσμος στράφηκε στην εκπαίδευση, η οποία όμως τώρα είναι πλήρης.

A: (Έκπληκτος) Αυτή η στροφή το είχα ακούσει πως υπάρχει, αλλά σίγουρα δεν είναι κάτι που είχαμε στο μυαλό μας το ’80 όταν σχεδιάζαμε την ανώτατη εκπαίδευση στον χώρο της πληροφορικής στην Ελλάδα. Κοιτάξτε να δείτε κάτι, συνήθως τα παιδιά στο Berkeley μετά από 10 χρόνια θα έχουν αλλάξει τουλάχιστον 4 δουλειές, για δυο λόγους: είτε γιατί κλείνει η εταιρεία τους, πράγμα πολύ συνηθισμένο, είτε γιατί τους προσφέρθηκε καλύτερη δουλειά.

E: Στην Ελλάδα, όπως ξέρετε, δεν επιλέγει το Πανεπιστήμιο ποιους θα πάρει αλλά το Υπουργείο Παιδείας ποιους θα στείλει πού.

A: Αυτό περίπου γίνεται παντού. Στην Αμερική π.χ. δεν γίνονται εξετάσεις από το δημόσιο αλλά γίνονται εξετάσεις από το SAΤ, και το πανεπιστήμιο ναι μεν επιλέγει ποιους θα πάρει αλλά σε πολύ περιορισμένο βαθμό. Δηλαδή αν κάποιος έχει πολύ καλό βαθμό από το σχολείο και πολύ καλή επίδοση στο SAΤ δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για να μην επιλεγεί. Θέλω να πω ότι το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα δεν είναι το πιο παράλογο στον κόσμο. Αυτό που είναι παράλογο είναι ο τρόπος με τον οποίο το αντιμετωπίζει ο κόσμος. Το άλλο θέμα που είναι τελείως παράλογο είναι η έλλειψη αυτοτέλειας στο πανεπιστήμιο. Στην Αμερική τα πανεπιστήμια έχουν φοβερή αυτοτέλεια. Το Berkeley, ας πούμε, είναι κι αυτό κρατικό πανεπιστήμιο, αλλά ποτέ δεν μας είπε κανείς πόσους φοιτητές να πάρουμε. Βέβαια, αν αποφασίσουμε να πάρουμε τους μισούς φοιτητές, θα πάρουμε και τα μισά κονδύλια.

E: Ποιος κάνει τη διαχείριση των οικονομικών του Πανεπιστημίου στην Αμερική;

A: Κάθε πανεπιστήμιο έχει υπεύθυνο για την διαχείριση και μάλιστα κάθε τμήμα έχει έναν υπεύθυνο. Στο Berkeley αποφασίζουμε μέχρι και τι μισθούς θα πάρουν οι καθηγητές μας. Το τελείως παράλογο που γίνεται στην Ελλάδα είναι ότι το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να αποφασίσει το ίδιο για την ανάπτυξή του, για το πόσους καινούργιους φοιτητές θα πάρει κτλ. Κι εμείς δεν μπορούμε να πληρώσουμε όσο θέλουμε τους καθηγητές μας, αλλά σε λογικά πλαίσια μπορούμε να καθορίσουμε τους μισθούς τους. Ένας από τους λόγους που τα καλά πανεπιστήμια της Αμερικής είναι καλά είναι ακριβώς γιατί πληρώνουν τους καθηγητές τους ανάλογα με το πόσο καλοί είναι.

E: Η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας όμως δεν επηρεάζεται άμεσα από το πόσα επίπεδα έγκρισης απαιτούνται για κάθε απόφαση;

A: Είναι γεγονός ότι στο Berkeley κάθε απόφαση περνάει από πολλά επίπεδα έγκρισης. Υπάρχουν και άλλα πανεπιστήμια από τα οποία έχω περάσει, φερ’ ειπείν το ΜΙΤ, τα οποία λαμβάνουν αποφάσεις με συνοπτικές διαδικασίες – μια φορά και μετά τέλος! Εγώ προτιμώ το “μη αποδοτικό” σύστημα του Berkeley, που εμπεριέχει την inefficiency of democracy.

E: Θα λέγατε ότι είναι κι αυτό μια διαφορά του μη κρατικού από το κρατικό πανεπιστήμιο;

A: Ναι, υπάρχει σοβαρή διαφορά. Εν τέλει, υπάρχει ένας ειδικός τύπος καθηγητή που προτιμάει να πάει στο Harvard και όχι στο Berkeley και ένας άλλος ειδικός τύπος καθηγητή που προτιμάει να έρθει σε μας και όχι στο Harvard. Αυτό έχει να κάνει με το πόσο σημαντικό είναι για σένα να μην σου λένε τι να κάνεις, δηλαδή να είναι δημοκρατία και όχι δικτατορία.

E: Τι πιστεύετε για την έρευνα στην Ελλάδα;

A: Εκεί που υστερούμε πάρα πολύ είναι στην βασική έρευνα. Νομίζω πως βασική επιστημονική γνώση, από κάθε άποψη, που βγαίνει από την Ελλάδα είναι εξαιρετικά λίγη. Το τμήμα Πληροφορικής στο Berkeley έχει βγάλει 50 ιδέες που τώρα έχουν γίνει μεγάλες εταιρείες. Για παράδειγμα η τεχνολογία RAID βγήκε από δυο καθηγητές και δυο φοιτητές του Berkeley και τώρα έχει γίνει μια βιομηχανία 8 δισ. δολαρίων. Αυτό το λέμε impact και το μετράμε στα θετικά μας. Αυτοί που βρήκαν το RAID δεν έγιναν πλούσιοι αλλά έγιναν διάσημοι. Κατάλαβαν κάτι που χρειαζόταν η τεχνολογία της εποχής τους και βρήκαν μια έξυπνη ιδέα γι’ αυτό. Άλλο παράδειγμα είναι το NP-completeness του Karp. Δεν υπάρχει επιστήμονας της πληροφορικής που να μην ξέρει τι είναι NP-completeness σήμερα. Τώρα, αν υπήρχε κάποιος που έβγαλε κάτι σαν το Lotus 1-2-3, το οποίο είναι εξίσου γνωστό αλλά δεν περιέχει κάποια έξυπνη ιδέα, τότε δεν θα ήμαστε εξίσου περήφανοι γι’ αυτό. Μπορεί να ήμαστε λίγο πιο πλούσιοι γιατί θα μας έδιναν κάποιο “χαρτζιλίκι” απ’ αυτό αλλά δεν θα ήμαστε περήφανοι.

E: Μήπως οι επιδόσεις μας στην έρευνα είναι και θέμα νοοτροπίας των φοιτητών του ελληνικού πανεπιστημίου;

A: Νομίζω ότι στην Αμερική η νοοτροπία είναι πραγματικά πολύ διαφορετική. Κατ’ αρχήν όλα τα παιδιά που σπουδάζουν, αν και τα πιο πολλά έχουν υποτροφίες, κάτι πληρώνουν και με αυτόν τον τρόπο νιώθουν ότι αυτό που κάνουν είναι κάτι πολύ σοβαρό. Δηλαδή πως ο πατέρας τους κόβει το χαρτζιλίκι στα υπόλοιπα αδέρφια τους για να σπουδάσουν. Για μένα αυτό είναι το πλέον σημαντικό.

E: Εδώ γίνονται αγώνες για να μην συμβεί αυτό.

A: Για μένα η μεγαλύτερη αλλαγή που θα μπορούσε να γίνει είναι να πληρώνετε όλοι κάτι.

E: Και αν κάποιος δεν το αντέχει;

A: Αυτά είναι δικαιολογίες ενόχων. Όποιος μπορεί να πει, χωρίς να γελάσει ο κόσμος μαζί του, ότι δεν το αντέχει, θα πάρει υποτροφία. Τελικά παντού μόνο οι βαθύπλουτοι είναι που τα πληρώνουν όλα. Ό,τι είναι δωρεάν, δεν το σεβόμαστε. Υπάρχει μια παράδοση στην Ελλάδα που κάποτε πρέπει να κοπεί. Θα σας πω κάτι: στην Αμερική διδάσκω ένα μάθημα που το παίρνουν 150 φοιτητές. Από τους 150 θα κοπούν δύο ή τρεις. Είναι τα παιδιά που δήλωσαν κατά λάθος το μάθημα ή κάτι τους έτυχε στην ζωή τους.

E: Ή ήταν αδιάφοροι…

A: Όχι, δεν έχω δει ποτέ μου αδιάφορο σπουδαστή. Τα 30 χρόνια που διδάσκω δεν έχω δει ποτέ αδιάφορους σπουδαστές.

E: Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετοί.

A: Γιατί; Μα γιατί είναι δωρεάν! Αυτό θα αλλάξει την επόμενη μέρα. Αν πληρώνεις 2000 ευρώ τον χρόνο –ένα μικρό ποσοστό των χρημάτων που πληρώνουν στο Berkeley– και ξέρεις ότι θα τελειώσει η υποτροφία σου άμα δεν περάσεις το μάθημα, λογικό δεν είναι; Θα αρχίσεις να ενδιαφέρεσαι.

E: Μια άλλη αιτία της κατάστασης της παιδείας στην Ελλάδα είναι ίσως η στάση του καθηγητικού κατεστημένου. Υπάρχουν περιπτώσεις φοιτητών που μπαίνουν με όρεξη στο πανεπιστήμιο αλλά, μέχρι το δεύτερο ή το τρίτο μάθημα στο οποίο κόβονται λόγω αυθαιρεσίας στα θέματα, την έχουν χάσει.

A: Αυτό που λέμε αυθαιρεσία στα θέματα το ακούω κι εγώ στο μάθημά μου και δεν νομίζω ότι στέκει περισσότερο εδώ απ’ ότι στην Αμερική.

E: Στην Ελλάδα όμως για να μπει κανείς στο πανεπιστήμιο κουράζεται τόσο που μετά τα δυο πρώτα χρόνια μόνο όσοι έχουν ιδιαίτερες ικανότητες μπορούν να ασχοληθούν με την σχολή τους.

A: Όλοι θα μπορούσαν να πάρουν 5 σε όλα τα μαθήματα. Απλά διανοούνται ότι μπορούν να μην το πάρουν. Νομίζω ότι η διαφορά μεταξύ του Καποδιστριακού και του Berkeley είναι ότι στο Καποδιστριακό ο φοιτητής διανοείται να μην περάσει το μάθημα, ότι δηλαδή μπορεί και να κοπεί. Στο Berkeley είναι αδιανόητο, είναι κάτι που δεν το συζητάμε καν. Αξίζει τον κόπο, αν θέλετε να κάνετε κάτι πραγματικά ριζοσπαστικό, να πάρετε αυτό το θέμα στα ζεστά.

E: Κάτι άλλο που συζητιέται αυτόν τον καιρό είναι το όριο φοίτησης στο πανεπιστήμιο.

A: Νομίζω ότι αν οι φοιτητές πληρώνουν για να σπουδάσουν θα τακτοποιηθεί μόνο του. Στο Berkeley αν κάποιος χρειαστεί ένα ακόμη εξάμηνο, δηλαδή από 4 να κάνει 4,5 χρόνια τότε θα ξινίσουμε τα μούτρα και θα τον αφήσουμε, αλλά για παραπάνω θα πρέπει να έχει σοβαρότατο λόγο, όπως κάποιο φοβερό πρόβλημα υγείας. Είναι ένας καινούργιος αιώνας, πάει η εξασφάλιση. Εν τέλει, το θέμα δεν είναι να γίνουν όλα αυτά που λέω. Απλά νομίζω ότι δεν μπορούμε να μιλάμε πλέον με όρους του προηγούμενου αιώνα. Και αν εσείς δεν κάνετε αυτήν την αλλαγή τότε ποιος θα την κάνει;

E: Υπάρχουν πάντως άνθρωποι που το πιστεύουν αυτό.

A: Πού υπάρχουν αυτοί οι άνθρωποι; Εγώ δεν τους έχω ακούσει ποτέ – και όχι γιατί δεν προσέχω. Σίγουρα δεν έχουν τίποτα να κάνουν με τις φοιτητικές παρατάξεις, όταν αυτές δεν είναι ανεξάρτητες (σ.σ. εννοεί ακομμάτιστες). Κάθε φορά που κοιτάζω γύρω μου και βλέπω ποια είναι η μεγαλύτερη βρωμιά που υπάρχει, πάντα επικεντρώνομαι στους πολιτικούς, κάθε χρώματος. Το να κάνεις τους φοιτητές επέκταση αυτού του πράγματος, με κομματικές φοιτητικές παρατάξεις, είναι νομίζω το μεγαλύτερο έγκλημα που μπορεί να κάνει κανείς. Δηλαδή το να πάρεις το πιο αγνό στοιχείο της κοινωνίας και να το δέσεις στο άρμα του πιο βρώμικου στοιχείου της κοινωνίας είναι το πιο τραγικό πράγμα που μπορείς να κάνεις.

E: Ποια η γνώμη σας για τα δωρεάν βιβλία;

A: Κατά την γνώμη μου θα πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα υποτροφιών που δεν θα είναι διεφθαρμένο το οποίο θα καλύπτει τα βιβλία για όσους δεν έχουν τα χρήματα. Πέρα απ’ αυτό όμως τα βιβλία είναι δωρεάν έτσι κι αλλιώς. You click and print! Τα πάντα υπάρχουν στο internet πλέον, είτε παράνομα είτε νόμιμα.

E: Στο νέο νόμο-πλαίσιο προβλέπεται η δυνατότητα για κάθε φοιτητή να επιλέξει και να πάρει δωρεάν για κάθε μάθημα που παρακολουθεί ένα βιβλίο από μια λίστα πέντε βιβλίων που προτείνει ο καθηγητής του μαθήματος.

A: Νομίζω πως αυτό δεν θα δουλέψει. Πιστεύω πως κάθε μάθημα διευκολύνεται πάρα πολύ όταν υπάρχει ένα συγκεκριμένο βιβλίο γι’ αυτό. Μ’ αυτόν τον τρόπο και οι φοιτητές νιώθουν ότι δεν βρίσκονται στο κενό αλλά και δημιουργείται ένας “πυρήνας” για το μάθημα γύρω από τον οποίο διδάσκει ο καθηγητής. Προσωπικά πάντα προτείνω ένα βιβλίο για κάθε μάθημα. Ακόμη κι όταν δεν υπάρχει κάποιο καλό βιβλίο προτείνω το λιγότερο κακό. Πιστεύω πως το υπουργείο παιδείας θα μπορούσε αντ’ αυτού να διαθέσει χρήματα για να μεταφράσει τα καλύτερα βιβλία που υπάρχουν στον κόσμο γύρω από κάθε αντικείμενο και να τα διαθέσει σε χαμηλές τιμές και να τα βάλει στις βιβλιοθήκες των πανεπιστημίων.

E: Μιλήστε μας λίγο για το συγκρότημα σας. Λέγεται Lady X and the Positive Eigenvalues, έτσι δεν είναι;

A: Κατ’ αρχάς, ελπίζω να μην έχεις βρει και το σχετικό βίντεο στο internet! (Γέλια) Σχετικά με το όνομα τώρα εγώ δεν φέρω καμία ευθύνη, άλλοι το βρήκαν… Παίζουμε πάρα πολύ πλατύ rock. Παίζουμε Rolling Stones, Deep Purple, Nirvana, U2… οτιδήποτε. Έχουμε γράψει και δυο-τρία τραγούδια.

E: Πέρα απο αυτά, γράφετε κιόλας. Πότε να περιμένουμε το Logicomix και τι θα δούμε σ’ αυτό;

A: Το Logicomix, που το γράφουμε από κοινού με τον Απόστολο Δοξιάδη, θα κυκλοφορήσει σε ένα περίπου χρόνο και εν ολίγοις είναι η ιστορία της λογικής ειδομένη μέσα από τον Bertrand Russell και εμάς. Στη δημιουργία του συμμετέχουν και δύο καλλιτέχνες που κάνουν το σκίτσο και είναι εκπληκτικοί, o Αλέκος Παπαδάτος και η Annie Di Donna που κάνει το χρώμα. Και επίσης η Anne Bardy που κάνει lettering και ιστορική έρευνα.

E: Για το άλλο βιβλίο σας, Το Χαμόγελο του Turing, τι στάθηκε αφορμή για να το γράψετε;

A: Η ιστορία έχει ως εξής: Μια βραδιά είχα πάει να δω μια ταινία για τον Καβάφη, η οποία δεν μου άρεσε ιδιαίτερα, αλλά βγαίνοντας σκέφτηκα ότι είναι πολύ ωραία ιδέα να γράψει κανείς ένα έργο για έναν διανοητικό ήρωα που να έχει το όνομά του. Τότε είδα ξαφνικά στα μάτια μου ένα μπλε βιβλίο που να γράφει στο εξώφυλλό του “Turing”. Την επόμενη βδομάδα έγραψα το πρώτο κεφάλαιο και από εκεί και πέρα συνέχισα μέχρι να το τελειώσω. Μέχρι τότε δεν είχα γράψει τίποτα λογοτεχνικό και δεν μου είχε μπει και ποτέ ο πειρασμός να γράψω.

E: Η ερευνά σας τα τελευταία χρόνια αφορά το διαδίκτυο.

A: Πράγματι τα τελευταία δέκα χρόνια ασχολούμαι με το διαδίκτυο και την Θεωρία Παιγνίων. Αυτά τα δυο για μένα είναι το ίδιο θέμα. Αυτό που διαφοροποιεί το διαδίκτυο είναι το γεγονός πως για να το καταλάβεις δεν αρκεί να το δεις μέσω βελτιστοποίησης. Είναι το αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης πολλών οντοτήτων και γι’ αυτό για να το καταλάβεις πρέπει να ξέρεις θεωρία παιγνίων.

E: Για να κάνει κάποιος μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό και ειδικά στην Αμερική τι θα πρέπει να προσέχει;

A: Καταρχάς θα πρέπει να συγκεντρώσει όλες τις πληροφορίες που μπορεί να βρει από παντού. Και εσείς πλέον έχετε πάρα πολλές πληροφορίες. Όποιος έχει χρησιμοποιήσει δέκα φορές το Google στη ζωή του ξέρει πολύ καλά τι εννοώ. Κάτι άλλο που υπάρχει στην Ελλάδα αλλά όχι αλλού είναι πως όλοι θέλουν να κάνουν διδακτορικό. Αυτό δεν είναι σωστό όμως. Όταν μιλάμε για διδακτορικό μιλάμε για ακραίες καταστάσεις. Ακόμη όμως και αν κάποιος έχει την ικανότητα να τα βγάλει πέρα και πάλι δεν σημαίνει πως πρέπει σίγουρα να το κάνει. Θα πρέπει να το βλέπει κανείς ως εξής: Το διδακτορικό θα πρέπει να το κάνει κανείς αν νιώθει πως έτσι η ζωή του θα είναι καλύτερη, αν δηλαδή νιώθει πως θα είναι ευχαριστημένος αν έχει φτάσει έστω και μια φορά στη ζωή του στα όρια της γνώσης. Το master από την άλλη είναι όντως μια επένδυση. Σχετίζεται άμεσα με την μετέπειτα καριέρα αυτού που θα το κάνει. Στην Αμερική πάντως στα περισσότερα τμήματα το διδακτορικό και το master είναι εντελώς άσχετα μεταξύ τους και το ένα δεν προϋποθέτει το άλλο. Αν όμως κάνεις διδακτορικό και δουν στην πορεία πως δεν τα βγάζεις πέρα θα σου δώσουν ένα master και θα σου πουν: «Ωραία, πήγαινε τώρα κάνε κάτι άλλο».

Στο κύριο μέρος της ερώτησης τώρα, υπάρχουν τέσσερα πράγματα που κοιτάμε στην Αμερική για να δεχτούμε κάποιον. Αυτά είναι σχολή και βαθμοί, συστατικές επιστολές, GRE και τέλος, είτε το πιστεύετε είτε όχι, η ποιότητα της αίτησης και κυρίως του personal statement. Τελευταία πάντως υπάρχει πολύς ανταγωνισμός στα μεταπτυχιακά και βρισκόμαστε πλέον στην θέση να απορρίπτουμε άτομα που υπό άλλες συνθήκες θα τα δεχόμαστε. Με απλά λόγια, αν ο ξάδερφός σου, που είναι πέντε χρόνια μεγαλύτερος σου, έχει μπει στο Α πανεπιστήμιο και εσύ είσαι καλύτερος απ’ αυτόν μην θεωρείς σίγουρο πως θα μπεις κι εσύ εκεί. Γι’ αυτό το λόγο πάντα να κάνετε πρώτα αιτήσεις στις 2-3 σχολές όπου θεωρείτε καλύτερο να κάνετε τις μεταπτυχιακές σας σπουδές, έπειτα σε άλλες 2-3 σχολές που θεωρείτε καλές από κάποιες απόψεις και τέλος κοιτάτε και τις σχολές που βρίσκονται κάπου στην 40η θέση στην Αμερική και, αν σας ενδιαφέρουν, κάνετε αίτηση κι εκεί. Ποτέ πάντως μην κάνετε αίτηση σε σχολή που δεν θα πηγαίνατε.

E: Τελικά τι είναι η Αμερική;

A: Η Αμερική είναι κάτι που το σπουδάζω μια ζωή και συνεχώς αλλάζω γνώμη γι’ αυτό. Είμαι ένας πολύ επίμονος και πολύ παλιός μελετητής του φαινομένου Αμερική και ένα πράγμα έχω να πω: ό,τι νομίζετε πως είναι η Αμερική, δεν είναι αυτό! Καμιά σχέση! Και δεν έχει και καμία σχέση με αυτό που νόμιζα πως ήταν η Αμερική μετά τα 20 πρώτα μου χρόνια σ’ αυτή. Είναι κάτι το περίεργο, το μυστηριώδες, το αξιοθαύμαστο, είναι τα πάντα. Πάντως, δεν νομίζω πως η Αμερική είναι κάτι που αξίζει κάποιος να προσπαθήσει να μιμηθεί. Καλώς ή κακώς όμως ο κόσμος έχει εξαμερικανιστεί και σ’ αυτό βοηθάει το internet.

E: Τέλος, υπάρχει κάτι που θα θέλατε να πείτε σε κάποιον φοιτητή του τμήματος που θα διαβάσει τη συνέντευξη;

A: Δεν ξέρω αν κανείς από σας έχει διαβάσει την κόλαση του Δάντη αλλά το συνιστώ. Στο βιβλίο αυτό λέγεται πως υπάρχει ένα ειδικό τμήμα της κόλασης το οποίο είναι γι’ αυτούς που δίνουν κακές συμβουλές. Εκεί καίγεται ο Οδυσσέας ο οποίος συμβούλευσε τον Αχιλλέα να γυρίσει στην μάχη παρόλο που ήξερε ότι θα σκοτωθεί. Γι’ αυτό και όταν κάποιος φοιτητής μου ζητάει συμβουλή συνήθως του λέω να περάσει την επόμενη μέρα, πράγμα που συνήθως δεν κάνει (γέλια). Παρόλ’ αυτά τώρα έχουμε πιει και δυο ποτηράκια κρασί οπότε μπορώ να δώσω μια συμβουλή. Πολλοί άλλωστε έχουν πάει στην κόλαση μ’ αυτόν τον τρόπο, μετά από ένα γεύμα.

Η πληροφορική είναι ένας τομέας όπου τίποτε δεν μπορείς να πάρεις δεδομένο. Ό,τι συμβουλή και να σου δώσουν θα είναι άχρηστη σε μια δεκαετία. Στα τριάντα χρόνια που είμαι σε αυτόν τον τομέα είδα να γίνονται φοβερές αλλαγές. Πρέπει να είσαι έτοιμος να γκρεμιστούν τα πάντα γύρω σου κι εσύ να πηδήξεις ψύχραιμος στην επόμενη βάρκα. Αυτή είναι η ουσία της πληροφορικής. Αν μη τι άλλο θα επιταχυνθεί. Οι αλλαγές θα είναι πιο ριζικές και πιο γρήγορες. Με άλλα λόγια, δεν χωράει συντηρητισμός. Σίγουρα, αν είστε καλοί πληροφορικοί, θα αλλάξετε πάρα πολλές φορές δουλειά.

Ο Χρίστος Παπαδημητρίου είναι διακεκριμένος επιστήμονας της θεωρητικής πληροφορικής και τακτικός καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Berkeley. Είναι συγγραφέας πολλών επιστημονικών κειμένων και διδακτικών συγγραμμάτων καθώς και του μυθιστορήματος Το χαμόγελο του Τούρινγκ (εκδ. Λιβάνη, επανακυκλοφόρησε με τον τίτλο Τούρινγκ, Μαθήματα Αγάπης). Επίσης, αρθρογραφεί στον ελληνικό τύπο και πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του Ισόβια στους Χάκερ; (εκδ. Καστανιώτη), μια συλλογή άρθρων του από την εφημερίδα Το Βήμα.

* Αυτή η συνέντευξη αρχικά εμφανίστηκε στην έκδοση 5, Ιανουάριου-Μάρτιου 2007, του περιοδικού Πλήκτρο των φοιτητών του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα αρχικά credits ήταν: συντονισμός: Δημήτρης Παπάρας, συνεργάστηκαν: Στέλιος Καραμπασάκης, Κωνσταντίνος Καλαμπόκης.