Η πρώτη οδηγία του Star Trek
Μάι 21st, 2006 | Αριστείδης Χατζής| Κατηγορία: Κόσμος, Πολιτική, Φιλοσοφία |
Email This Post
|
Print This Post
|
Του Αριστείδη Χατζή
“Η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών είναι να επιδιώκει και να υποστηρίζει την ανάπτυξη δημοκρατικών κινημάτων και θεσμών σε κάθε έθνος και πολιτισμό, με απώτερο στόχο να εξαλείψει την τυραννία απ’ τον κόσμο.”
George W. Bush, Jr. (2nd inaugural address, 2005)
“Καθώς το δικαίωμα κάθε νοήμονος είδους να ζει σύμφωνα με τη φυσιολογική πολιτισμική του εξέλιξη θεωρείται ιερό, κανένα μέλος του προσωπικού του Αστρικού Στόλου δεν μπορεί να παρέμβει στην υγιή ανάπτυξη της εξωγήινης ζωής και κουλτούρας. Ως τέτοια παρέμβαση θεωρείται και η εισαγωγή ανώτερης γνώσης, ισχύος ή τεχνογνωσίας σ’ έναν κόσμο του οποίου η κοινωνία αδυνατεί να χειριστεί αυτά τα πλεονεκτήματα με συνετό τρόπο.[…] Αυτή η οδηγία έχει απόλυτη ισχύ έναντι οποιασδήποτε άλλης θεώρησης και αποτελεί ύψιστη ηθική υποχρέωση.”
Star Trek Prime Directive (~ 2161 μ.Χ.)
Σύμφωνα με την 1η και σημαντικότερη οδηγία που έχει λάβει το πλήρωμα του διαστημικού οχήματος Enterprise, σε καμία περίπτωση δεν έχει το δικαίωμα να επέμβει για να αλλάξει την εξέλιξη μίας λιγότερο αναπτυγμένης κοινωνίας ακόμα και αν το κάνει με τις καλύτερες προθέσεις. Η οδηγία αυτή συνοδεύεται από την ύψιστη ηθική ευθύνη. Ο κάθε πολιτισμός θα πρέπει να ακολουθήσει το δρόμο του. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να εμποδίσει την φυσική εξέλιξη μιας κοινωνίας. Στην αρχή αυτή δεν υπάρχει καμία εξαίρεση. Αν με την επέμβαση ο εν λόγω πολιτισμός (και ο πλανήτης που τον φιλοξενεί) πρόκειται να σωθούν από ένα μεγάλο κίνδυνο, αυτό δεν έχει καμία σημασία.1 Μάλιστα, σε πέντε-έξι περιπτώσεις το πλήρωμα του Enterprise παρακολούθησε καταστροφές πλανητών, ανίκανο να αντιδράσει, υπό την αυστηρή επίβλεψη του Captain Kirk.
Όμως μέχρι να φτάσουμε στο 2161, ημερομηνία που σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ιστορικών του μέλλοντος θα σχηματιστεί η Ενωμένη Ομοσπονδία των Πλανητών (United Federation of Planets) που θα επιβάλλει την πρώτη οδηγία, προς το παρόν ισχύει η οδηγία του Προέδρου των Η.Π.Α., σύμφωνα με την οποία «θα σας σώσουμε, θέλετε δεν θέλετε».
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να συζητήσουμε εδώ το κατά πόσο η υποτιθέμενη νέο-ιδεαλιστική πολιτική του Bush έχει πραγματικά σαν στόχο την παγκόσμια εδραίωση της δημοκρατίας και όχι την εξυπηρέτηση στενών οικονομικών συμφερόντων των Η.Π.Α. Αν ήταν η δημοκρατία το διακύβευμα οι Η.Π.Α. θα είχαν προσθέσει στα κράτη παρίες την Κίνα, το Πακιστάν και αρκετούς άλλους συμμάχους τους. Όμως ακόμα και αυτή η οπορτουνιστική και υποκριτική εξωτερική πολιτική κατόρθωσε να θέσει το θέμα και θεωρητικά και πρακτικά.
Πρακτικά παρατηρούμε μια κινητικότητα κυρίως στη Μέση Ανατολή. Οι εκλογές στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στην Αίγυπτο, στην Παλαιστίνη ακόμα και στη Σουηδική Αραβία, το συμμάζεμα της Συρίας, οι εξελίξεις στον Λίβανο, ο αυτό-περιορισμός του Ιράν και η παράδοση άνευ όρων της Λιβύης έχει αναγκάσει πολλούς να αναθεωρήσουν τη γνώμη τους για την πολιτική του Bush.2
Στη θεωρία τα πράγματα είναι σοβαρότερα, καθώς το πρόβλημα της ανθρωπιστικής επέμβασης είναι περισσότερο επίκαιρο παρά ποτέ. Μπορούμε πλέον να επιτρέπουμε την κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή να παρακολουθούμε αμέτοχοι ανθρωπιστικές καταστροφές και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας; Επιπλέον, εάν δεν μπορούμε πλέον να ανεχτούμε μια γενοκτονία, γιατί να ανεχόμαστε την κλειτοριδεκτομή;
Μέχρι το 1989 η απάντηση ήταν σχετικά εύκολη. Η φιλελεύθερη δημοκρατία της Δύσης ήταν μία από τις πολλές εκδοχές διακυβέρνησης, για πολλούς ήδη παρωχημένη. Παράλληλα, ο νομικός θετικισμός (παρά το πλήγμα που υπέστη στη Δίκη της Νυρεμβέργης) που ανάγει σε μείζον ζητούμενο την αποηθικοποίηση του δικαίου παρέμενε η κυρίαρχη θεωρία δικαίου και ο ρεαλισμός η κυρίαρχη θεωρία των διεθνών σχέσεων. Η κοινωνική ανθρωπολογία συμπλήρωνε το παζλ με έναν μερικές φορές ακραίο πολιτιστικό σχετικισμό.
![Καθώς το δικαίωμα κάθε νοήμονος είδους να ζει σύμφωνα με τη φυσιολογική πολιτισμική του εξέλιξη θεωρείται ιερό, κανένα μέλος του προσωπικού του Αστρικού Στόλου δεν μπορεί να παρέμβει στην υγιή ανάπτυξη της εξωγήινης ζωής και κουλτούρας. Ως τέτοια παρέμβαση θεωρείται και η εισαγωγή ανώτερης γνώσης, ισχύος ή τεχνογνωσίας σ’ έναν κόσμο του οποίου η κοινωνία αδυνατεί να χειριστεί αυτά τα πλεονεκτήματα με συνετό τρόπο.[…] Αυτή η οδηγία έχει απόλυτη ισχύ έναντι οποιασδήποτε άλλης θεώρησης και αποτελεί ύψιστη ηθική υποχρέωση
«Star Trek Prime Directive (~ 2161 μ.Χ.)»](http://www.e-rooster.gr/images/xatzis4a.jpg)
Τι άλλαξε από τότε; Πολλά! Σήμερα, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας υπάρχει ένα γενικώς αποδεκτό corpus διεθνών συνθηκών, συμβάσεων και θεσμών που έχουν σαν στόχο την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του 1948 μέχρι το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εντάχθηκε στο Σύνταγμα της Ευρώπης, δημιουργείται ένα πλέγμα προστασίας τους που θα μπορούσε κανείς να το χαρακτηρίσει το «νέο φυσικό δίκαιο», ένα δίκαιο που δεν πηγάζει από τη θεϊκή σοφία, τη φύση του ανθρώπου ή τον ορθό λόγο αλλά εκ των πραγμάτων: διότι δεν υπάρχει σήμερα κανείς που να το αμφισβητεί σοβαρά, κανείς που να το απορρίπτει ρητά (ακόμα κι αν το παραβιάζει κατάφωρα), κανείς που να μπορεί να προσφέρει κάτι εναλλακτικό. Το μοντέλο της φιλελεύθερης, δυτικού τύπου, συνταγματικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας (liberal constitutional democracy) έχει εδραιωθεί σε τέτοιο βαθμό που η συζήτηση έχει κλείσει.
Γιατί λοιπόν να μην νομιμοποιούμαστε να απαιτήσουμε την επιβολή αυτών των γενικά αποδεχτών αρχών σε όλη την υφήλιο, σε εκείνες ιδίως τις περιπτώσεις που οι παραβιάσεις των παραπάνω αρχών είναι φρικαλέες; Ακόμα και ο πολύ διστακτικός Rawls αναγκάστηκε να δεχτεί την αναγκαιότητα της επέμβασης σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.3
Πολλοί θα αντιδράσουν: κάθε άλλο παρά αποδεκτές από όλους είναι οι αρχές της δυτι-\κής δημοκρατίας. Ιδίως όσοι δεν έχουν διαβάσει τα βιβλία των Fukuyama και Huntington και έχουν πληροφορηθεί τη σχετική συζήτηση από τις εφημερίδες, συχνά υποστηρίζουν πως τελικώς επιβεβαιώθηκε η θέση του Huntington. Η ιστορία δεν τελείωσε, τώρα αρχίζει. Η μάχη της Δύσης με την Ανατολή θα είναι φοβερή. Σύμφωνα με τον Huntington 4 ο πολιτισμός και οι πολιτισμικές ταυτότητες θα καθορίσουν τις συγκρούσεις στον 21ο αιώνα. Όχι μόνο η Ανατολή δεν εκδυτικοποιείται, αλλά συμβαίνει το αντίθετο: η Δύση χάνει έδαφος και η Ανατολή γιγαντώνεται απομακρυνόμενη από την επιρροή της. Το συμπέρασμά του: η επιβίωση της Δύσης εξαρτάται από την αποφασιστικότητα των Αμερικανών να υπερασπιστούν τον Δυτικό πολιτισμό και την αποδοχή από όλους μας πως ο πολιτισμός μας είναι κάτι το εξαιρετικό που δυστυχώς δεν μπορεί να παγκοσμιοποιηθεί – ας φροντίσουμε τουλάχιστον να τον προασπίσουμε.
Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε καλά θα κάνουμε να βάλουμε τα κράνη και να στοιχιθούμε πίσω από τον Πρόεδρο Bush. Όπως γράφει ο David Rieff,5 η ιδέα της επέμβασης για την επιβολή της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει ενώσει τους δεξιούς Αμερικανούς νεοσυντηρητικούς με τους αριστερούς ακτιβιστές των οργανώσεων προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ένα κοινό σκοπό, την επιβολή της Δύσης επί της βάρβαρης Ανατολής.
Πριν το κάνουμε, ας ξαναδούμε τι λέει πραγματικά ο Fukuyama. Ο Fukuyama ποτέ δεν είπε πως τελείωσε η Ιστορία – υπό την έννοια πως η σύγκρουση των πολιτισμών έληξε. Αυτό που υποστηρίζει στην πραγματικότητα είναι πως τελείωσε η (σοβαρή) συζήτηση. Αυτό το πρωτοφανές consensus που νομιμοποιεί τη φιλελεύθερη δημοκρατία μπορεί ίσως να αποτελεί το «τέλος της ανθρώπινης ιδεολογικής εξέλιξης» (liberal democracy may constitute the “end point of mankind’s ideological evolution”), την τελική μορφή της ανθρώπινης διακυβέρνησης (the “final form of human government”).6 Τα μεγάλα ερωτήματα έχουν απαντηθεί: η Δημοκρατία δεν πρόκειται να απορριφθεί ξανά από την ανθρωπότητα.
Ο Fukuyama μας δίνει δύο λόγους για τους οποίους η ανθρωπότητα οδηγείται στη φιλελεύθερη δημοκρατία. Ο ένας είναι η χεγκελιανή ιδέα της ανάγκης για αναγνώριση της αξίας του ανθρώπου από τους συνανθρώπους του. Ο δεύτερος (και πιο πειστικός) είναι οικονομικός: οι παγκοσμιοποιημένες οικονομικές σχέσεις θα οδηγήσουν σε τέτοιου είδους ομογενοποίηση των κοινωνιών που βασικό τους χαρακτηριστικό θα είναι η άνοδος του μορφωτικού επιπέδου. Τα αυταρχικά καθεστώτα δεν θα μπορούν ποτέ να επιβιώσουν σε έναν κόσμο που δεν μπορεί να περιοριστεί η πληροφόρηση και η αγορά.
Όταν όμως οι άνθρωποι μορφώνονται, έχουν πρόσβαση σε καλύτερη και ανεξάρτητη πληροφόρηση και συμμετέχουν σε μία αγορά που τους μαθαίνει τι σημαίνει (η έστω και περιορισμένη) επιλογή, καταλαβαίνουν πως μπορούν οι ίδιοι να διαμορφώσουν τη ζωή τους: η κοινωνία τους μετατρέπεται τότε από ιεραρχική κοινωνία σε κοινωνία επιλογών.7 Αλλά όταν οι άνθρωποι καλούνται να επιλέξουν, σπανίως επιλέγουν τον αυταρχισμό έναντι της ελευθερίας. Ας συγκρίνουμε τον αριθμό των μεταναστών από τον Τρίτο κόσμο που θέλουν να μετοικήσουν στη Βόρειο Αμερική ή τη Δυτική Ευρώπη με τον αριθμό εκείνων που προτιμούν το Ιράν ή το Αφγανιστάν των Ταλιμπάν. Όπως λένε οι οικονομολόγοι, οι προτιμήσεις των ανθρώπων αποκαλύπτονται με τις πραγματικές επιλογές τους.
Και γιατί να μην επιταχύνουμε αυτή τη διαδικασία αλλά να περιμένουμε την (ανεξέλεγκτη) αγορά να επιβάλλει τη δημοκρατία; Γιατί η εμπειρία μας αποδεικνύει πως με αυταρχικό τρόπο η δημοκρατία και ο δυτικός τρόπος ζωής δεν μπορεί να επιβληθεί. Ακόμα και ο Στάλιν απέτυχε όταν προσπάθησε να εκσυγχρονίσει τις «λαϊκές δημοκρατίες» του Καυκάσου. Το μόνο σχετικώς επιτυχές παράδειγμα είναι εκείνο της Τουρκίας. Αλλά ο εκσυγχρονισμός επιβλήθηκε εκ των έσω από τον ίδιο τον εθνικό ήρωα του Τουρκικού έθνους και συνοδεύτηκε από άμεση ένταξη στη Δύση. Παρόλαυτά, οδήγησε σε στρεβλώσεις που δεν καθιστούν την Τουρκία το ιδανικό υπόδειγμα (ακόμα και έπειτα από 83 χρόνια απόλυτης επικράτησης των «εκσυγχρονιστών»).
Το αν η πολιτική του Bush θα έχει αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από αμφίβολο. Μέχρι τώρα κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα νέο Βιετνάμ στο Ιράκ, ένα άναρχο Αφγανιστάν και τρομακτικό μίσος στις ψυχές εκατομμυρίων Αράβων. Ο Reiff θεωρεί πως η αποτυχία των Αμερικανών στο Ιράκ αποτελεί το τελευταίο καρφί στο φέρετρο του ονείρου για μία παγκόσμια κοινωνία ελεύθερων πολιτών.
Εκεί που απέτυχε ο Bush ίσως πετύχει η Ruby. Η Ruby είναι μια όμορφη Αιγύπτια τραγουδίστρια (αλλά και φοιτήτρια νομικής στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου) που τόλμησε να εμφανιστεί σε βιντεοκλίπ τραγουδώντας πάνω σε ένα ποδήλατο γυμναστικής – προφανώς ντυμένη για την περίσταση. Έφριξαν οι συντηρητικοί, δημιουργήθηκε σάλος, το βιντεοκλίπ αποσύρθηκε από τα αραβικά κανάλια και η Ruby απομονώθηκε ακόμα και από τους συγγενείς της. Όμως το τραγούδι έγινε ανάρπαστο στο Ίντερνετ και στα τουρκικά δορυφορικά κανάλια, ενώ η καριέρα της Ruby φυσικά απογειώθηκε. «Ποιο είναι το επόμενο βήμα; Να χορέψει γυμνή στη Μέκκα;» αναρωτιόταν ένας Αιγύπτιος πολιτικός.
Σύμφωνα με τη θεωρία της ορθολογικής επιλογής (που επιμένει ότι οι άνθρωποι είναι ορθολογικά όντα και ξέρουν καλύτερα από κάθε άλλον να επιλέγουν τα μέσα για να πετυχαίνουν τους σκοπούς που οι ίδιοι διάλεξαν), αν οι άνθρωποι κληθούν να διαμορφώσουν τον τρόπο της ζωής τους, ελεύθεροι από κοινωνικούς και πολιτισμικούς περιορισμούς, θα επιλέξουν όλοι σχεδόν τα ίδια: ελευθερία και ευημερία. Οι διαφορές στις πραγματικές επιλογές τους αντικατοπτρίζουν απλά τις διαφορές στους περιορισμούς. Όμως το τζίνι έχει βγει από το μπουκάλι.
Πριν από μερικές εβδομάδες, μία ομάδα φοιτητών έκανε διαδήλωση στην Αλεξάνδρεια κατά των «ξεδιάντροπων» μουσικών βιντεοκλίπ που «πλήττουν τις Αραβικές αξίες». Το κεντρικό τους σύνθημα ήταν «πρέπει να κρατήσουμε τα μάτια μας κλειστά». Όμως όπως δεν μπορείς να αυτοκτονήσεις κρατώντας την αναπνοή σου, έτσι και δεν μπορείς να κλείνεις επ’ άπειρον τα μάτια και τα αυτιά σου. Διότι κινδυνεύεις να ξυπνήσεις σε ένα μέρος που δεν θα το αναγνωρίζεις.
——————————————————————-
– Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cogito (τεύχος 3, Ιούλιος 2005)
-Ο Αριστείδης Ν. Χατζής είναι Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας & Θεωρίας της Επιστήμης του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Την ιδέα για το άρθρο μου την έδωσε ο καλός μου φίλος Στάθης Παπαευσταθίου, product manager της Microsoft και φυσικά φανατικός Trekkie. Τις σκέψεις που εκθέτω εδώ τις έχω συζητήσει επανειλημμένως με τον Δημήτρη Δημητράκο (στον οποίο οφείλω και την ιδέα για τις μεταταναστεύσεις ως αποκαλυπτόμενες προτιμήσεις) και την Άσπα Τσαούση. Τους ευχαριστώ και πάλι. Συστήνω σε όποιον ενδιαφέρεται να διαβάσει το καταπληκτικό βιβλίο του Francis Fukuyama, αλλά και το λιγότερο σημαντικό (και σε αρκετά σημεία ρηχό) βιβλίο του Huntington και φυσικά του Rawls (και τα τρία κυκλοφορούν μεταφρασμένα στα ελληνικά).
Υποσημειώσεις:
- Η ιδέα αυτή βασίζεται στο παράδοξο του Enrico Fermi και στην αντίστοιχη «υπόθεση του ζωολογικού κήπου». [↩]
- Βλ. π.χ. Ι.Κ. Πρετεντέρης, «Μήπως είχε δίκιο ο Μπους;» (Το Βήμα 13/3/2005). Θα μπορούσε κανείς να αναφέρει επίσης την Ουκρανία, το Τατζικιστάν και τη Γεωργία. [↩]
- John Rawls, The Law of Peoples (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1999). Το έκανε όμως σε μία καλά κρυμμένη υποσημείωση (ό.π. 94: “Εάν οι προσβολές κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι κατάφωρες και η κοινωνία δεν αντιδρά στην επιβολή των κυρώσεων [της διεθνούς κοινότητας], μια τέτοια επέμβαση για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα ήταν αποδεκτή κι επιβεβλημένη”). [↩]
- Samuel Huntington, The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order (New York: Simon & Schuster, 1996), 20-21. [↩]
- David Rieff, At the Point of a Gun: Democratic Dreams and Armed Intervention (New York: Simon & Schuster, 2005). [↩]
- Francis Fukuyama, The End of History and the Last Man (New York: Free Press, 1992), xi. [↩]
- Πρόκειται για τη διαδικασία που ο Henry Sumner Maine ονόμασε στο περίφημο βιβλίο του Ancient Law (1861) μετάβαση από την κοινωνική θέση στη σύμβαση (from status to contract). [↩]
Εξαιρετικό άρθρο και πετυχημένη η μεταφορά του στο διαδίκτυο.
Συγχαρητήρια και..
Ευχαριστώ!:-)
Καταπληκτικό άρθρο! Συγχαρητήρια, απ’τα πιο ευχάριστα reads που έχω κάνει τελευταία.
Έχω 2 παρατηρήσεις:
-Δεν μπορούμε να συγκρίνουμε με τα ίδια κριτήρια ένα παίχτη σε ένα παιχνίδι αλληληεξάρτησης, όπως είναι οι διεθνείς σχέσεις, όπου κάθε ενέργεια μιας μεριάς έχει αντίκτυπο σε μια άλλη, με ένα απλό εξωτερικό παρατηρητή, όπως το Enterprise. Η πολιτική των ΗΠΑ είναι παρεμβατική στην διεθνή σκηνή, άσχετα με το αν κανείς συμφωνεί ή όχι με τον τρόπο που παρεμβαίνουν, διότι οι παγκόσμιες εξελίξεις τις επηρεάζουν άμεσα. Πχ, η εξωτερική παρεμβατικότητα των νεοσυντηρητικών στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην άποψή τους ότι η προώθηση της δημοκρατίας στο εξωτερικό, σε αυταρχικές χώρες, ενισχύει τελικά την ασφάλεια των ίδιων των ΗΠΑ (κάποιος μπορεί να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει με αυτή τη θέση, όμως το σίγουρο είναι ότι οι ΗΠΑ δεν βλέπουν τον εαυτό τους ως κάτι εκτός του διεθνούς συστήματος, αλλά ως ένα κομμάτι του το οποίο επηράζεται από τις συμπεριφορές των άλλων κομματιών), όχι ως αυτοσκοπό. Αντίθετα στο Star Trek, το Enterprise δρα ως ένας ουδέτερος εξωτερικός παρατηρητής, χωρίς να έχει το ίδιο κέρδος ή ζημία από την παρέμβασή του σε κάποιο πλανήτη. O Captain Kirk θα μπορούσε να συγκριθεί με τον Bush μόνο αν ένας καθυστερημένος πλανήτης συνιστούσε απειλή για την Γη (ή κάποιο άλλο πλανήτη της συμμαχίας της).
-Όσο αυστηρή και λογική είναι η ανάλυση της κατάστασης, άλλο τόσο ευχολόγιο είναι οι διέξοδοι για την αντιμετώπισή της. Δεν είναι εξίσου αυστηρό το κείμενο (προφανώς για να δώσει μια νότα αισιοδοξίας) στη λύση, ενώ είναι πολύ εύστοχο στην επισήμανση των αδυναμιών των εφαρμοζόμενων πολιτικών.
Πολύ εύστοχο (και πολύ καλογραμμένο) άρθρο!
Ο κ. Χατζής συνεχίζει να γράφει σε πολύ υψηλό επίπεδο.
Keep up the good work!
Κι εγώ ως Trekkie λάτρεψα την ιδέα και την προσέγγιση του άρθρου. Ο Άρης Χατζής εκτός από εξαιρετικός αρθρογράφος κάνει και πολύ καλή δουλειά στα μαθήματα που διδάσκει στο Μ.Ι.Θ.Ε. με συμμετοχή πολλών επιστημόνων στις διαλέξεις.
Το πρόγραμμά των μαθημάτων του βρίσκεται εδώ. Πολύ ενδιαφέρον είναι το επιλεγόμενο “Φιλελευθερισμός“. Μόνο και μόνο από την εξαιρετική για τα ελληνικά δεδομένα βιβλιογραφία του μαθήματος καταλαβαίνεις πόσο καλή δουλειά γίνεται…
Υποστηρίζεται στο άρθρο ότι : «Ο Fukuyama μας δίνει δύο λόγους για τους οποίους η ανθρωπότητα οδηγείται στη φιλελεύθερη δημοκρατία».
Όμως, όπως γράφει ο Fukuyama στο βιβλίο του «Το τέλος της Ιστορίας και ο Τελευταίος Άνθρωπος» (παρ. 20, Μέρος IV, σελ.290):
«Το ινδουιστικό και κομφουκιανό κληροδότημα είναι ετερόκλητο: αν και είναι και τα δύο δόγματα ανεκτικότητας τα οποία αποδεδειγμένα μπορούν να συμβιβαστούν με ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που πηγάζουν από το διαχωρισμό εκκλησίας και πολιτείας, η ουσία της διδασκαλίας τους προάγει την ιεραρχικότητα και την αντίθεση στον διαχωρισμό αυτό. Ο ορθόδοξος ιουδαισμός και ο φανατικός ισλαμισμός, αντίθετα, είναι ολοκληρωτικές θρησκείες που επιδιώκουν να ρυθμίζουν κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής, και δημόσιας και ιδιωτικής, συμπεριλαμβανομένης και της σφαίρας της πολιτικής. Οι θρησκείες αυτές μπορεί να είναι συμβατές με τη δημοκρατία – ειδικά ο ισλαμισμός δεν υποστηρίζει λιγότερο από το χριστιανισμό την αρχή της γενικής ισότητας των ανθρώπων – αλλά είναι πολύ δύσκολο να συμβιβαστούν με το φιλελευθερισμό και την αναγνώριση των καθολικών δικαιωμάτων και ειδικά με το δικαίωμα της ελευθερίας της συνείδησης ή της θρησκείας. Και ίσως δεν είναι τυχαίο ότι η μοναδική φιλελεύθερη δημοκρατία στο σημερινό μουσουλμανικό κόσμο είναι η Τουρκία, που ήταν και η μόνη χώρα η οποία πέρασε από ένα στάδιο σαφούς απόρριψης της ισλαμικής κληρονομιάς υπέρ μιας εξισωτικής κοινωνίας στη διάρκεια των αρχών του εικοστού αιώνα».
Και ο Fukuyama λοιπόν, όπως και ο Huntington, ουδόλως πιστεύει στην ουκουμενικότητα των αξιών του δυτικού πολιτισμού.
Πέρα όμως από την προβληματική της εξαγωγής ή όχι της φιλελεύθερης δημοκρατίας το πιο σημαντικό στην περίπτωση του Ιράκ και των άλλων «κρατών εκτός νόμου», είναι η μετάβασή τους, τουλάχιστον, στον τύπο της ενδοκρατικής κοινωνίας που ο Lohn Rawls (βλ. το βιβλίο του «Το δίκαιο των λαών»)ονομάζει «ευπρεπείς λαούς». Αυτός ο τύπος τουλάχιστον σέβεται τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, είναι προσανατολισμένος στην διεθνή ειρήνη και συνεργασία των λαών και δεν υποθάλπει την τρομοκρατία.
Υπ’ αυτή την έννοια εγχειρήματα τύπου Ιράκ προσφέρουν τα μέγιστα στην ανθρωπότητα και βρίσκουν την φιλοσοφική και ηθικοπολιτική τους θεμελίωση στο προαναφερόμενο μεγαλειώδες έργο του Lohn Rawls, που γράφει τα εξής:
“Μπορεί να τεθεί το ερώτημα με ποιο δικαίωμα οι ευτεταγμένοι φιλελεύθεροι και ευπρεπείς λαοί νομιμοποιούνται να επεμβαίνουν σ’ ένα εκτός νόμου κράτος με το σκεπτικό ότι αυτό το τελευταίο παραβίασε ανθρώπινα δικαιώματα…….Σύμφωνα με τις μελέτες μας πάνω στο δίκαιο των Λαών για τους φιλελεύθερους και ευπρεπείς λαούς αυτοί οι λαοί απλώς δεν ανέχονται κράτη εκτός νόμου. Αυτή η άρνησή τους να ανέχονται αυτά τα κράτη είναι μια συνέπεια του φιλελευθερισμού και της ευπρέπειας. Αν η πολιτική αντίληψη του πολιτικού φιλελευθερισμού έχει γερές βάσεις και αν τα βήματα που κάναμε αναπτύσσοντας το Δίκαιο των Λαών είναι και αυτά σταθερά, τότε οι φιλελεύθεροι και ευπρεπείς λαοί έχουν το δικαίωμα κατά το δίκαιο των λαών, να μην ανέχονται τα εκτός νόμου κράτη. Οι φιλελεύθεροι και ευπρεπείς λαοί έχουν κάθε λόγο να τηρούν αυτή τη στάση. Τα εκτός νόμου κράτη είναι επιθετικά και επικίνδυνα. Όλοι οι λαοί θα είναι πιο ασφαλείς και πιο σίγουροι, αν αυτά τα κράτη αλλάξουν, ή εξαναγκαστούν ν’ αλλάξουν, συμπεριφορά. Διαφορετικά επηρεάζουν βαθιά το διεθνές κλίμα ισχύος και βίας….” (σελ. 146-147).
“Είπα προηγουμένως ότι οφείλουμε κάποια στιγμή να θέσουμε στον εαυτό μας το ερώτημα του κατά πόσο είναι νόμιμο να παρεμβαίνουμε σε εκτός νόμου κράτη, απλώς και μόνο επειδή παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, παρόλο που δεν είναι επικίνδυνα και επιθετικά προς άλλα κράτη, και ίσως πράγματι να είναι και λίγο αδύναμα…….Είναι ποτέ πιθανόν μια βίαιη επέμβαση να κριθεί απαραίτητη; Αν οι προσβολές σε βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι στυγερές και η κοινωνία δεν ανταποκρίνεται στην επιβολή κυρώσεων, μια τέτοια παρέμβαση για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα ήταν αποδεκτή και θα είχε ζητηθεί. Πιο κάτω …θα ασχοληθώ περαιτέρω με την πρόταση ότι σε εύλογο χρόνο, αν οι λαοί διάκεινται θετικά σ’ έναν πολιτισμό φιλελεύθερο και σε βασικές αρχές και ιδεώδη του πολιτισμού, μπορεί να είναι σε θέση να τις αποδεχτούν και να τις υιοθετήσουν, και ενδεχομένως να ελαττωθούν οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων” (σελ. 168-169, κείμενο από την σημείωση 6).
Το εγχείρημα, συνεπώς, της επέμβασης στο Ιράκ, στοχεύει όχι όπως λανθασμένα υποστηρίζεται στην εξαγωγή της φιλελεύθερης δημοκρατίας, αλλά, σε πρώτο στάδιο, στην ένταξη του Ιράκ και των άλλων “κρατών εκτός νόμου” στο αποδεκτό από όλους σύστημα της “κοινωνίας των λαών”.
Κατά τα άλλα ο κ. Χατζής ως σύγχρονος έλληνας μακεδονομάχος είναι φυσικό να δυσπιστεί, όπως κάθε «εθνικόφρων», με την «νέο-ιδεαλιστική πολιτική» του προέδρου Bush και να εφευρίσκει ακόμα και διαστημικά(!!) θεωρητικά σχήματα, προκειμένου, να την διαβάλει.
Υποστηρίζεται ακόμη στο άρθρο ότι: «Αν ήταν η δημοκρατία το διακύβευμα οι Η.Π.Α. θα είχαν προσθέσει στα κράτη παρίες την Κίνα, το Πακιστάν και αρκετούς άλλους συμμάχους τους».
Επ’ αυτού το μόνο σχόλιο που αρμόζει, είναι ότι ο κ. Χατζής έχει μπλέξει τις ΗΠΑ με τα «αμερικανάκια».
Παύλο εξαιρετική η βιβλιογραφία του κ. Χατζη που παραθέτεις. Το The Enterprise of Law: Justice Without the State του Μπένσον είναι μια πρωτοπόρα μελέτη που θα πρέπει να διαβαστεί από τους κατεξοχήν λάτρεις της κρατικής παρέμβασης, Ελληνες νομικούς.
Αν δηλαδή το βρουνε γιατί προσωπικά αναγκαστικα να το παραγγείλω από μια βιβλιοθήκη στο Λονδίνο για να το διαβάσω (βεβαια το Αμαζον μπορεί να κάνει θαυματα).
Μακαρι η λογοτεχνια της Επιστημονικης Φαντασιας να περνουσε και στην πολιτικη.
Η οδηγια του Star Trek θα μπορουσε να σωσει τις φυλες του Αμαζονιου…για παραδειγμα…
Θα σταματουσε , συγκρατουσε , τις πολυεθνικες εταιρειες…
Θα αναγκαζε μια υπερδυναμη να μην επεμβαινει σε τοπικους πολεμους…και να αφηνει τις κοινωνιες μονες τους να δημιουργουν… Ανατροπες…
To πρόβλημα είναι εδώ :
«Σύμφωνα με τη θεωρία της ορθολογικής επιλογής (που επιμένει ότι οι άνθρωποι είναι ορθολογικά όντα και ξέρουν καλύτερα από κάθε άλλον να επιλέγουν τα μέσα για να πετυχαίνουν τους σκοπούς που οι ίδιοι διάλεξαν), αν οι άνθρωποι κληθούν να διαμορφώσουν τον τρόπο της ζωής τους, ελεύθεροι από κοινωνικούς και πολιτισμικούς περιορισμούς, θα επιλέξουν όλοι σχεδόν τα ίδια: ελευθερία και ευημερία. Οι διαφορές στις πραγματικές επιλογές τους αντικατοπτρίζουν απλά τις διαφορές στους περιορισμούς. Όμως το τζίνι έχει βγει από το μπουκάλι.»
Επειδή, όμως, οι επί μέρους άνθρωποι δεν έχουν τις ικανότητες ή τους πόρους να επιλέξουν πάντοτε ορθολογικώς (και δεν φαίνεται εφικτόν να τις αποκτήσουν), το βρίσκουν ιδιαιτέρως χρήσιμο να οργανώνονται σε ομάδες, οι οποίες παρουσιάζουν ιδιαίτερα προβλήματα συντονισμού και οργανώσεως της από κοινού μελέτης και δράσεως. Η ένταξη στις ομάδες αυτές και ο ανταγωνισμός μεταξύ τους για πεπερασμένους πόρους οδηγεί στους «κοινωνικούς και πολιτισμικούς περιορισμούς».
Ιδού, λοιπόν, πώς το τζίνι ξαναμπαίνει στο μπουκάλι …
Άλλωστε, αν οι άνθρωποι είχαν την ικανότητα να σκέπτονται και να δρουν ορθολογικώς, δεν θα χρειαζόταν να γράψει ο Φουκουγιάμα τόσα άρθρα και βιβλία.
Οπως παντα, πολυ καλο το αρθρο του κ.Χατζη. Εχω βεβαια καποιες παρατηρησεις:
εγω νομιζω οτι θα επρεπε να το συζητησουμε και αυτο. Γιατι οι μεγαλυτερες αντιδρασεις στην αμερικανικη πολιτικη ερχονται νομιζω απο την ιδεα οτι οι ΗΠΑ πραττουν κατα το οικονομικο τους συμφερον και ολα τα αλλα τους ειναι αδιαφορα. Εκει που πασχει αυτη η ιδεα ειναι στο να εξηγησει τις περισσοτερες παρεμβασεις των ΗΠΑ τις τελευταιες δεκαετιες!
Γιατι επιτεθηκαν στην Σερβια? Αν αφησουμε στην ακρη τα ευφανταστα σεναριων πολλων Ελληνων (περι συνωμοσιων κτλ), οι ΗΠΑ δεν εχουν κανενα ιδιαιτερο συμφερον στα Βαλκανια, μια φτωχη, απολιτιστη και ταραγμενη περιοχη απο την οποια και εξαφανιστηκαν οσο πιο γρηγορα μπορουσαν (σημερα η ΕΕ εχει την γενικη ευθυνη στα περισσοτερα σημεια). Στο Ιρακ παρομοιως οι ΗΠΑ χανουν πολυ περισσοτερο απο οσο κερδιζουν.
Μπορουμε λοιπον να δεχτουμε νομιζω οτι η πολιτικη των ΗΠΑ εχει εστω ενα μερος πραγματικου ιδεαλισμου. Η ερωτηση τοτε γινεται, εχουν δικαιωμα οι ΗΠΑ στο να φερουν αλλαγες στον υπολοιπο κοσμο, οταν ειναι προς την σωστη κατευθυνση? Και αν ναι, ποια ειναι η καταλληλη τακτικη για να φερει το επιθυμητο αποτελεσμα με το μικροτερο κοστος (οικονομικο, αλλα και αλλο κοστος οπως περιορισμο ελευθεριων κτλ).
Βλεπω γενικα εδω να γινεται αποδεκτο οτι τα αποτυχημενα κρατη , κρατη δηλαδη που δεν κυβερνουνται ουσιαστικα ή που αποτυγχανουν τραγικα να προστατευουν τα ατομικα δικαιωματα ολων ή μερικων πολιτων τους, ειναι νομιμος στοχος για επεμβαση.
Οποτε ας περασουμε στο δευτερο σκελος, ποια ειναι η καλυτερη επεμβαση?
Ο κ. Χατζης φαινεται να λεει οτι η δυναμικη επεμβαση ειναι καταδικασμενη σε αποτυχια. Ενω δεν ειμαι καθολου οπαδος της βιας, δεν συμφωνω. Υπο προϋποθεσεις, μια επιδειξη πολυ ανωτερης δυναμης μπορει να αλλαξει πληρως τους συσχετισμους σε μια χωρα και να την φερει γρηγορα στην δημοκρατια και ευημερια. Παραδειγμα νομιζω ειναι η τρομερη μεταμορφωση της Γερμανιας μετα τον Β ΠΠ (με αυτουργους βεβαια τους Αμερικανους, πραγμα που φαινεται να ξεχνανε πολλοι) και βεβαια πιο αφηρημενα, αλλα ομορφα στο βιβλιο του Αρθρου Κλαρκ Childhood’s end με τους Επικυριαρχους που φερνουν απολυτη ειρηνη και ευημερια στην γη. Η δυνατοτητα λοιπον υπαρχει…
Δυστυχως ομως, οι ΗΠΑ εκαναν πολλα τραγικα λαθη στο Ιρακ (δεν προσπαθησαν να κερδισουν την παγκοσμια κοινη γνωμη ουτε τις καρδιες των Ιρακινων/δεν χρησιμοποιησαν τοση δυναμη οση χρειαζοταν για να μην υπαρχει αντισταση, φθορα και απωλεια ζωων κτλ), που δειχνουν οτι οταν δεν γινει σωστα η επεμβαση, μπορει να κανει τρομερες ζημιες.
Και μια τελευταια σημειωση: δεν βλεπω γιατι η θεωρια της ορθολογικης επιλογης καταληγει οτι ολοι θα κατεληγαν να θελουν ελευθερια και ευημερια. Εκτος αν μιλαμε για γενικη και αφηρημενη ευημερια. Αν ομως μιλαμε για υλικη ευημερια, η θεωρια αποφασεων θα χρειαζοταν (ως απαραιτητη προϋποθεση) να εισαγουμε εμεις την υλικη ευημερια στους στοχους των ανθρωπων για να καταληξουμε οτι ολοι θα ηθελαν ευημερια. Αν ομως οι ανθρωποι ενδιαφερονται και για αλλα πραγματα, οπως ανισοτητα κτλ θα μπορουσε καλλιστα να βγει σαν ορθολογικο αποτελεσμα οτι θελουμε χαμηλη ευημερια και λιγη ελευθερια. Γιαυτο και πιστευω οτι η ελευθερια μπορει να προστατευθει μονο με πολιτικοφιλοσοφικα επιχειρηματα σαν του Νοζικ, οχι με απλη ορθολογικη επιλογη.
ΥΓ Συγγνωμη για το σεντονι
ΥΓ2 προσωπικο κολλημα: δεν βέπω τον λογο η συμπαθητικη Ρουμπυ να γραφεται με λατινικα γραμματα. Στην Αιγυπτο αποτι ξερω δεν ακολουθειται το λατινικο αλφαβητο. Ασε που την κοπελα την λενε Ρανια, ενα ονομα που υπαρχει και στην Ελλαδα…
[…] Σε παλαιότερο κείμενό μου στο Cogito έχω υποστηρίξει το πόσο μάταιη και αδιέξοδη είναι η προσπάθεια εξαγωγής της δημοκρατίας. Στην καλύτερη περίπτωση οδηγεί σε μια άγαρμπη μεταφορά μιας λειψής δημοκρατικής πρόσοψης που με πρόσχημα την αρχή της πλειοψηφίας απορρίπτει το κράτος δικαίου. Ο τρόπος που οι Σιίτες κυριάρχησαν στο Ιράκ είναι χαρακτηριστικός. Μέχρι ποιο βαθμό μπορούμε να ανεχθούμε στα πλαίσια ενός κράτος δικαίου συμπεριφορές και αντιλήψεις που έρχονται σε αντίθεση με τις φιλελεύθερες και δημοκρατικές αρχές; […]
Γιατι επιτεθηκαν στην Σερβια οι Αμερικανοι ξεφευγει οντως απο οποιαδηποτε ορθολογικη αναφορα σε συμφερον κλπ. Μαλλον ο πειρασμος της υπερδυναμης οδηγει σε τοσα σφαλματα απανωτα τις ΗΠΑ και βεβαια το γεγονος οτι η γενια που εζησε (ως πολιτικοι ηγετες) τον Ψυχρο Πολεμο αποσυρεται
Μήπως μία “Μεγάλη Σερβία” θα ήταν στραμμένη προς τας Ανατολάς και καθόλου δυτικόφιλη; Μήπως θα αποτελούσε το πάτημα της Ρωσίας -που, αν και αδύναμη ακόμη τότε, αποτελούσε πάντα εν δυνάμει μελλοντικό ανταγωνιστή, όπερ και εγένετο…- σε μία διόλου ευκαταφρόνητη γεωστρατηγικά περιοχή; Μήπως έπρεπε η Γιουγκοσλαβία να διαμελιστεί περαιτέρω, διότι αυτό επίτασε η διαχρονικά επίκαιρη αρχή του “διαίρειν και βασίλευε”;…
Έπειτα ένας πόλεμος αλα CNN ποτέ δεν έβλαψε: αποτελεί εύκολο θέμα εσωτερικής κατανάλωσης και προπαγάνδας, αδειάζει τις αποθήκες όπλων, εκτοξεύει τα κέρδη πολλών οικονομικών κλάδων βραχυπρόσθεσμα (όπλα, καύσιμα κλπ) αλλά και μακροπρόθεσμα (βλ. τη μαγική λέξη ανοικοδόμηση). Τρανταχτό παράδειγμα η Halliburton του αρχιεγκληματία πολέμου Ντικ Τσέϊνι και ο ρόλος της στην “ανοικοδόμηση” του Ιράκ…
Όποιος υποστηρίζει ότι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ διακατέχεται (και) από ιδεαλισμό, απλά ή είναι ανενημέρωτος, ή αφελής λόγω προκατάληψης ή τέλος εθελοτυφλεί…
Sanctuary
Η αμερικανικη πολιτικη ειναι θα ελεγα ιδεαλιστικη με την εννοια οτι παμπολες φορες (Βιετναμ, Κοσοβο, Βοσνια) δεν αποσκοπουσε στο στενα ορισμενο εθνικο συμφερον (οποτε δεν θα ειχε και λογο να παρεμβει) αλλα ηταν προιον χιμαιρων περι τελους της ιστοριας και ιστορικου βολονταρισμου (μαρξιστικου τυπου) περι εγκαθιδρυσης της φιλελευθερης δημοκρατιας (ο Μαρξ βαζει το κομμουνισμο) οπουδηποτε ακομα και σε μερη χωρις τις προδιαγραφες. Μην ξεχνας οτι το νεοσυντηρητικο κινημα ξεκιναει κυριως απο πρωην Τροτσκιστες που μεταπιδουν στο ρεπουμπλικανικο κομμα. Το οτι η πολιτικη των ΗΠΑ ειναι ιδεαλιστικη δεν την κανει καθολου μα καθολου και αγαθη. Θα ελεγα οταν η εξωτερικη πολιτικη γινεται εκτος της βασης του εθνικου συμφεροντος και αναλωνεται σε σταυροφοριες κατανταει σκετος φονταμενταλισμος. Οπως στο Ιρακ χωρις να υπαρχει καποιο συμφερον ευρυτερο αμερικανικο, οι νεοσυντηρητικοι με την βολονταριστικη τους ιδεολογια και βεβαια με τις ευλογιες Τσεινι για τους σωστους λογους που αναφερεις μπηκαν και περνανε ωραια και καλα να παθουν.
Στην δε Βοσνια, Κοσοβο κλπ αν διαβασει κανεις την Συγκρουση του Χαντιγκτον κανει ιδιαιτερη αναφορα περι μεγαλης ανοησιας των ΗΠΑ να υποστηριξουν, ναι να υποστηριξουν τον μουσουλμανικο παραγοντα στα Βαλκανια λεγοντας ο ιδιος ο Χαντιγκτον οτι μπορει να αποτελεσει προοιμιο ενος επιθετικου Ισλαμ το οποιο αναγνωριζει ως τον κυριο αμερικανικο εχθρο στο τελευταιο του εργο Who Are We. Τα ιδια αναφερει και ο Χενρυ Κισσινγκερ ο οποιος ηταν ιδιαιτερα επικριτικος στην αεροπορικη εκστρατεια κατα της Σερβιας.
Συστηνω δε στο Ρουστερ που εχει συνεργασια με το Cato επ αυτου να μεταφρασει αρθρα του Γκαρυ Ντεμπσευ που ηταν επικριτικοτατος για την αμερικανικη παρεμβαση σε Βοσνια-Κοσοβο.
Τωρα για πατημα της Ρωσσιας στα Βαλκανια μεσω Σερβιας μου φαινεται τραβηγμενο, μαλλον με την Ελλαδα θα εχει το καλυτερο δυνατο πατημα λογω εξοδου στις θαλασσες, εξου και οι εξαιρετες Ελληνο-Ρωσσικες σχεσεις. Τρεμε ΟΑΚΚΕ
Martingale το ότι οι επεμβάσεις των ΗΠΑ σε Βιετνάμ, Κόσοβο, Ιράκ, Αφγανιστάν κλπ (και που δεν έχουν επέμβει οι άνθρωποι…) είχαν και έχουν τραγικά αποτελέσματα τα οποία τελικά επιστρέφουν ως μπούμερανγκ εναντίον τους δεν είναι επαρκές επιχείρημα ότι τα ελατήρια αυτών των επεμβάσεων είναι ιδεαλιστικά, ή έστω καθορίζονται μάλλον ιδεαλιστικά. Για παράδειγμα, στο Βιετνάμ οι ΗΠΑ δεν έκαναν πίσω από νωρίς, αφού αφενός η επικράτηση ενός κομμουνιστικού κινήματος στο Βιετνάμ απειλούσε τα συμφέροντά τους στην περιοχή-οικονομικά και γεωπολιτικά- και αφετέρου διότι η υποχώρησή τους θα σήμαινε αμφισβήτηση του ηγεμονικού τους ρόλου, κάτι που επί Ψυχρού πολέμου αποτελούσε βαρύ πλήγμα με απρόβλεπτες συνέπειες μακροπρόθεσμα. Ή αυτό τουλάχιστον πίστευαν οι ηγέτες τους, στηριζόμενοι συν τοις άλλοις στην αλαζονεία της Υπερδύναμης, εμμένοντας στην εγκληματική συνέχιση ενός ολοκληρωτικού πολέμου, που άγγιξε τα όρια του παροξυσμού (με αποκορύφωμα την καταστροφή μέχρι… και των δασών με την ουσία Agent Orange της πρωτοπόρου σήμερα στα μεταλλαγμένα τρόφιμα Monsanto, που λόγω των διοξινών που περιείχε προκάλεσε-και εξακολουθεί μέχρι σήμερα να προκαλεί- ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές καταστροφές, τερατογενέσεις…).
Στο Κόσσοβο το ότι δεν τους βγήκε η εξίσωση δεν σημαίνει ότι το έκαναν για να επιταχύνουν το Τέλος της Ιστορίας -νομίζω ότι οι λόγοι που ανέφερα είναι προφανείς για κάθε αμερόληπτο και λιγάκι καχύποπτο αναγνώστη που θέλει να ατενίζει τα γεγονότα γειωμένα και όχι στα σύννεφα του εν πολλοίς ανύπαρκτου αυτού καθεαυτού “κόσμου των Ιδεών”. Άλλωστε, αν τους ένοιαζε αυτό δεν θα βομβάρδιζαν κάθε γέφυρα, εργοστάσιο και ό,τι άλλο έργο υποδομής υπήρχε στη χώρα, -μέχρι και σταθμούς ηλεκτρικής ενέργειας…- για να έρθουν μετά οι δυτικές εταιρείες να τα “ανοικοδομήσουν”…
Ούτε στο Αφγανιστάν μπήκαν τυχαία. Αρκεί κάποιος να μελετήσει τις “οδούς ενέργειας” (κουίζ: πώς θα αξιοποιηθούν τα τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου του Καζαχστάν;…) που αποτελούν ένα κρίσιμο μελλοντικό επίδικο, ή τις γειτονικές “δημοκρατίες” του Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν που θα παίξουν το δικό τους κρίσιμο ρόλο στον ανταγωνισμό με τη Ρωσία. Ούτε εκεί τα πάνε καλά και φυσικά καλά να πάθουν…
Τέλος, στο Ιράκ πόσο αφελές είναι να θεωρούμε ότι δεν υπήρχε κανένα “συμφερον ευρυτερο αμερικανικο”; Βραχυπρόθεσμα, ίσως όχι τόσο μεγάλο (πέραν των βιομηχανιών όπλων και καυσίμων, των κατασκευαστικών κλπ το οποίο δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο…), αλλά μακροπρόθεσμα καταλυτικό (γεωπολιτικός έλεγχος της Μέσης Ανατολής, με ό,τι κολοσσιαίας σημασίας αποτελέσματα αυτό συνεπάγεται, ξεκινώντας από την παγίωση του πάντα επισφαλούς κράτους του Ισραήλ;;;…).
Εν κατακλείδι: ίσως το θεμελιώδες λάθος που γίνεται σε τέτοιες αναλύσεις είναι ότι η γεωπολιτική δεν χαράσσεται με ορίζοντα 5-10 χρόνων, αλλά ολόκληρων γενεών.Η πτώση του ανατολικού μπλόγκ διέψευσε πολύ γρήγορα την πιο άμεση υποτίθεται συνέπειά της : την ολοκληρωτική κατίσχυση και την παγκόσμια ηγεμονία των ΗΠΑ και του οικονομικού τους μοντέλου. Σύντομα αυτά αποδείχθηκαν φρούδες ελπίδες, παραμένοντας ανεκπλήρωτοι ασεβείς πόθοι των ιμπεριαλιστών και των λακέδων τους : η απαγκίστρωση από το άρμα των ΗΠΑ με την πτώση του σιδηρού παραπετάσματος έγινε ευκολότερη, οι φυγόκεντρες τάσεις πολλαπλασιάστηκαν και η ανάδειξη νέων παικτών (Κίνα και Ρωσία) ενθαρρύνει την απώλεια και άλλων άλλοτε πιστών “δορυφόρων” σε Λατ.Αμερική και Ασία, που σε συνδυασμό με τον κορεσμό του κεφαλαιοκρατικού συστήματος στις μητροπολιτικές χώρες δημιουργεί μία ασφυκτική κατάσταση. Αυτό τρέχουν να προλάβουν οι ΗΠΑ και ο δυτικός ιμπεριαλισμός εν γένει, αν δεν το έχετε πάρει χαμπάρι…
Δεν είναι συνεπώς διόλου παράξενο που ο πάντα απαράδεκτος SG προσπαθεί να μεταθέσει το κέντρο της προσοχής σε “ιδεαλιστικά” κίνητρα, που οδηγούν δυστυχώς (σνιφ…) σε τραγικά λάθη. Αυτό άλλωστε είναι μία πάγια τακτική των απολογητών του ιμπεριαλισμού, που προσπαθούν να ντύσουν εκ των υστέρον τα εγκλήματά τους με ιδεαλιστική περιβολή και καλές προθέσεις για “ένα καλύτερο μέλλον” με περισσότερη “ελευθερία” και “ευημερία”. Σε αυτή την προσπάθεια συστρατεύονται “πολιτικώς ορθά” έντυπα και ΜΜΕ “διεθνούς κύρους” που ύπουλα και επιστημονικά μεθοδευμένα επιχειρούν να αμβλύνουν τη δυσαρέσκεια ή έστω την καχυποψία του κόσμου ότι “κάτι δεν πάει καλά” και ότι “κάποιο λάκο έχει η φάβα”. Γι’αυτό η ενημέρωση του δυτικού πολίτη επίσημα έχει πάψει να είναι αμερόληπτη και μόνο η διαρκής αναζήτηση και αμφισβήτηση μπορεί να την εγγυηθεί.
Αν ειναι κατι απο το οποιο πασχει η τωρινη Αμερικανικη εξωτερικη πολιτικη ειναι μακροχρονια στρατηγικη. Τωρα εξακολουθω να μην καταλαβαινω τι πατημα θα ειχε η Ρωσσια μεσω Σερβιας, μηπως εχουν κοινα συνορα και δεν ξερω, μηπως η Σερβια εχει φυσικους πορους που δεν ξερω?
Τωρα για το Βιετναμ τι να πω για το παροξυσμο των κομμουνιστων βορειων να καταπατησουν απο την πρωτη μερα τις συνθηκες της Γενευης? Την αποστολη καμικαζι? Την παραβιαση ουδετεροτητας Καμποτζης και Λαος μεσω του περασματος Χο Τσι Μινχ? Το να κατηγορουμε μονοπλευρα την Αμερικανικη εμπλοκη, οταν αυτοι που επιτεθηκαν πρωτοι ηταν οι Βορειοι, ειναι αδικη και εντασεται στο γνωστο κομμουνιστικο παραμυθι, περι καλης ΕΣΣΔ. Των γνωστων Γκουλαγκ.
Στο Νότιο Βιετνάμ την εξουσία είχαν ξενόδουλα απολυταρχικά καθεστώτα, που διαδέχονταν το ένα το άλλο. Απλά παραθέτω σκόρπιες γραμμές από ένα άρθρο του Νοάμ Τσόμσκι για τις αμερικανικές εκλογές του 2004:
Ο πόλεμος του Βιετνάμ είναι ένα δραματικό παράδειγμα (που φυσικά υποβαθμίστηκε), λόγω των μαθημάτων που μας δίνει για την εκπολιτιστική επίδραση της λαϊκής κινητοποίησης. Ο πόλεμος εναντίον του Νότιου Βιετνάμ, τον οποίο ξεκίνησε ο Τζ. Φ. Κέννεντυ το 1962 έπειτα από χρόνια κρατικής τρομοκρατίας υποστηριγμένης από τις ΗΠΑ, που είχε σκοτώσει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, ήταν κτηνώδης και βάρβαρος από το ξεκίνημά του: Περιλάμβανε βομβαρδισμούς, χημικό πόλεμο για την καταστροφή των σοδειών, ώστε να λιμοκτονήσουν οι πολίτες και να καμφθεί η υποστήριξή τους στην τοπική αντίσταση, και προγράμματα σχεδιασμένα να οδηγήσουν εκατομμύρια ανθρώπους σε χώρους που θύμιζαν στρατόπεδα συγκέντρωσης ή αστικές εξαθλιωμένες συνοικίες, με σκοπό την εξολόθρευση της λαϊκή βάσης της αντίστασης. Την ώρα που οι διαμαρτυρίες άγγιξαν μια σημαντική κλίμακα, ο πολύ σεβαστός –και αρκετά «ιέραξ» στη νοοτροπία του– στρατιωτικός ιστορικός Mπέρναρντ Φωλ (Bernard Fall) αναρωτήθηκε αν το «Βιετνάμ ως πολιτιστική και ιστορική οντότητα» θα γλίτωνε την εξαφάνιση, καθώς «η ύπαιθρος κυριολεκτικά πεθαίνει κάτω από τα χτυπήματα της μεγαλύτερης στρατιωτικής μηχανής που ξεχύθηκε ποτέ σε περιοχή αυτού του μεγέθους» – ιδιαίτερα δε το Νότιο Βιετνάμ, που ήταν ανέκαθεν ο κύριος στόχος της επίθεσης των ΗΠΑ. Και όταν οι διαμαρτυρίες εντέλει κλιμακώθηκαν, με πολλά χρόνια καθυστέρησης, επικεντρώθηκαν κυρίως στα περιφερειακά εγκλήματα, όπως η επέκταση του πολέμου εναντίον του Νότου στο υπόλοιπο της Ινδοκίνας – τρομερό έγκλημα, που όμως ήταν δευτερεύουσας σημασίας.
Επίσης όσο προφανές είναι ότι η ΕΣΣΔ δεν εισέβαλε π.χ. σε Ουγγαρία και Τσεχία για να προωθήσει τον κομμουνισμό (άρα όχι κινούμενη από ιδεαλιστικά-ίσως λοιπόν αγαθά κίνητρα), άλλο τόσο χαζομάρα είναι να υποστηρίζουμε το ίδιο για τις ΗΠΑ. Το αν οι επεμβάσεις αυτές οδηγούν σε ολέθρια αποτελέσματα, αυτό είναι το τίμημα της αλαζονείας και της της ύβρεως της Υπερδύναμης…
Τέλος, ναι, η Σερβία ως ισχυρή και ρωσόφιλη ήταν άκρως ανεπιθύμητη, αν σκεφτούμε ότι τα Βαλκάνια είναι σαφώς εντεταγμένα στη δυτική σφαίρα επιρροής και αποτελούν πάντα υπολογίσιμο πιόνι στη γεωστρατηγική σκακιέρα (που τελευταία γίνεται ακόμη πιο κρίσιμος με τις νέες ενεργειακές οδούς που φτιάχνονται ή σχεδιάζονται). Μπορείς να φανταστείς Martingale σήμερα το Μιλόσεβιτς και τη Σερβία ισχυρούς;…
«Ο πόλεμος εναντίον του Νότιου Βιετνάμ, τον οποίο ξεκίνησε ο Τζ. Φ. Κέννεντυ το 1962 έπειτα από χρόνια…»
Διόρθωση: Εναντίον του Βορείου Βιετνάμ
Διαβασα καποτε το Ετος 501 του Τσομσκι πριν μερικους μηνες δηλαδη και απο τοτε ορκιστηκα να μην ξαναπιασω βιβιο του. Ειμαι απο τους πρωτους που θα κατακρινω τις επεμβασεις της Αμερικης για ανθρωπιστικους λογους με και χωρις εισαγωγικα ιδιαιτερα στην Σερβια, απο την αλλη η κριτικη του Τσομσκι ειναι μηδενιστικη ωστε να φτανει στο σημειο ανθρωπους μεχρι τον Ραινχολντ Νιμπουρ να τους επικρινει με τροπο ακατανοητο. Διαβαζεις Τσομσκι και νομιζεις πως οι ΗΠΑ ειναι η Πορνη Βαβυλων.
Συγεκριμενα. Στο Βιετναμ κυβερνησε ο Νγκο Ντιν Ντιεμ, δεν ηταν και ο δημοκρατικοτερος αλλα σε μια χωρα οπου δεν ηξερε τι ειναι δημοκρατια καταφερε να σταθεροποιησει στοιχειωδως την αμυνα και την οικονομια εν μεσω ανταρτοπολεμου απο τους Βορειους. Οι Βορειοι δεν ειχαν δε και φιλελευθερισμο ειχαν εναν φανατικο τον Χο Τσι Μινχ ο οποιος εστελνε κρεας στα αμερικανικα κανονια αθλια οπλισμενους χωρικους.
Τωρα για τις διαμαρτυριες και τα κινηματα “ειρηνης” αυτα ηταν παραγωγα μερικων εξυπνακηδων που οταν ερχοταν το χαρτι του στρατου για να λουφαρουν αρχισαν και βγαιναν στους δρομους. Γιατι σε τοσους αλλους πολεμους δεν υπηρξε κανενα κινημα “ειρηνης” μηπως επειδη μετα το Βιετναμ ο στρατος στην αμερικη ειναι μισθοφορικος? Συνιστω το εξαιρετο βιβλιο του Μαικλ Λιντ, Vietnam The Necessary War. Γιατι ουδεις διαμρτυρεται για την σωρεια παραβιασεων των βορειων οπου περναγαν στρατευματα απο ουδετερες ωρες, προχωρουσαν σε συστηματικη τρομοκρατηση του πληθυσμου. Και εν τελει ποιοι επιτεθηκαν πρωτοι? Οι βορειοι σοκολατες πεταγαν απο τα κανονια τους? Καποτε οι ευκολες βολες εναντια των ΗΠΑ για ολα τα στραβα στον κοσμο, εναντια στον Μιλοσεβιτς για ολα τα στραβα στην Γιουγκοσλαυια (αληθεια το Κροατικο Ναζιστοειδες Τουτζμαν δεν το αναφερει κανεις, την δραση Μουσουλμανων μουτζαχεντιν ουδεις στηλιτευει), εναντια στο Ισραηλ για οτι συμβαινει στην Παλαιστινη, πρεπει να τελειωσουν.
Martingale, για να μην μακρηγορούμε, ποτέ δεν επιδίωξα να είμαι αντιαμερικανός στυλ Ζουράρη ή Καρατζαφέρη. Σε αυτό το σημείο θα συμφωνήσω λοιπόν μαζί σου: δεν μπορούμε να αναλύουμε καμία κατάσταση μονόπλευρα. Από την άλλη μεριά βέβαια οι προσωπικές ή συναισθηματικές μας καταβολές θα γέρνουν την πλάστιγγα προς τη μία ή την άλλη μεριά, ωστόσο δεν πρέπει να μας καθιστούν ανίκανους να αποδεχόμαστε απτές πραγματικότητες.
Διότι εαν ο αντιαμερικανισμός είναι ο σοσιαλισμός των ηλιθίων, τότε ο φιλοαμερικανισμός είναι ο φιλελευθερισμός των φασιστών…