Μια εθνικά ωφέλιμη απόφαση
Μάι 11th, 2006 | Δημοσθένης Δούκας| Κατηγορία: Ελλάδα, Πολιτική |
Email This Post
|
Print This Post
|
Του Δημοσθένη Δούκα
Μια εθνικά ωφέλιμη απόφαση
Ένα “Άσπρο τριαντάφυλλο” φύτρωσε
στην πολιτική αυλή της Θράκης
“…κεφαλαιώδες συμφέρον του Ελληνισμού είναι να διακηρύξει
ότι η έννοια αυτού είναι τόσον ευρεία και τόσον άσχετος προς
τα θρησκευτικά δόγματα, ώστε εις την έννοιαν αυτήν δύναται να χωρήσωσιν
όχι μόνον οι πρεσβεύοντες τα του Χριστού δόγματα, αλλά και οι πρεσβεύοντες τα δόγματα πάσης άλλης γνωστής ή αγνώστου θρησκείας”.
Ελευθέριος Βενιζέλος
Με μια ριζοσπαστική και γενναία απόφαση ο πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Γ. Παπανδρέου ανέτρεψε το σαθρό και τελματωμένο πολιτικό σκηνικό που έχει διαμορφωθεί στη Θράκη εν όψει των νομαρχιακών εκλογών του προσεχούς Οκτωβρίου. Η επιλογή της μουσουλμάνας πομακικής καταγωγής Γκιουλ Μπεγιάζ Καραχασάν, από τη Γλαύκη, ως υποψήφια προέδρου της Διευρυμένης Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ξάνθης – Καβάλας – Δράμας τάραξε τελικά όλο το πολιτικό και κοινωνικό μας σύστημα. Κυβέρνηση, κόμματα, εκκλησία, μέσα μαζικής επικοινωνίας, πολίτες. Ήταν μία απόφαση που στο μέλλον θ’ αποβεί εξαιρετικά ωφέλιμη έστω κι αν σε λίγους μήνες το ΠΑ.ΣΟ.Κ. θα εισπράξει πιθανώς αρνητική στάση στις κάλπες. Αυτό που πρέπει να χαρακτηρίζει τους πολιτικούς – άνδρες και γυναίκες – είναι η υποχρέωσή τους να θέτουν το συλλογικό κοινωνικό “συμφέρον” πάνω από το προσωπικό και κομματικό. Σ’ αυτή την κατεύθυνση λειτούργησε ο Γ. Παπανδρέου σε αντίθεση με την κυβέρνηση, άλλα κόμματα, αλλά και εσωκομματικές κλειστοφοβικές δυνάμεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Η επιλογή και απόφαση του προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. σηματοδότησε πολλαπλές εξελίξεις, ρήξεις και προοπτικές.
– Ανέδειξε το γεγονός ότι η κυβέρνηση στο τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης και της περιφερειακής συγκρότησης της χώρας αδυνατεί να λάβει ανατρεπτικές πρωτοβουλίες.
– Έδωσε έμπρακτο παράδειγμα ότι το γκρέμισμα της “μπάρας” στα πομακοχώρια έπρεπε να συνοδευθεί και από το γκρέμισμα ψυχολογικών και κοινωνικών οδοφραγμάτων που έχουν πολλαπλά κοινωνικά στρώματα και δυνάμεις.
– Απέστειλε πολλαπλό μήνυμα και στις μουσουλμανικές μειονότητες: στους ακραίους εθνικιστές ότι η τυφλή φεουδαρχική εξουσία τους τελειώνει και στους λοιπούς μειονοτικούς ότι τώρα πλέον δεν έχουν άλλοθι για ερμαφρόδιτες συμπεριφορές.
– Επισημοποίησε τη θέληση του να συγκρουσθεί με τη μεγάλη ανοιχτή πληγή του ΠΑ.ΣΟ.Κ.: την κομματική νομενκλατούρα και τους αντιδραστικούς μηχανισμούς που κυριαρχούν στο εσωτερικό του.
– Απευθύνθηκε στην κοινωνία της Θράκης και κατέθεσε την πρότασή του για την ολοκλήρωση της ισονομίας και ισοπολιτείας στην πράξη.
Τα φοβικά και υστερικά σύνδρομα που εμφανίσθηκαν από κύκλους της κυβέρνησης, της εκκλησίας και τους γνωστούς “πατριωτικούς” κύκλους είναι η καλύτερη απόδειξη ότι η απόφαση του Γ. Παπανδρέου είναι σε σωστή και ωφέλιμη για την χώρα κατεύθυνση. Ίσως θα έπρεπε να είναι και ο ίδιος ακόμη περισσότερο ριζοσπάστης. Να επιλέξει την Καραχασάν για υποψήφια νομάρχη Ξάνθης κι όχι για τη θέση ενός νεκρού και άχρηστου θεσμού. Γιατί αυτό που πρέπει να κάνει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι να καταθέσει πρόταση για την κατάργηση του γραφειοκρατικού θεσμού των διευρυμένων νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων. Ενός επιπέδου διοίκησης που μόνο προβλήματα παράγει. Η δε υιοθέτηση της αιρετής περιφερειακής αυτοδιοίκησης θα δώσει οριστικό τέλος στις ιδεοληψίες των εθνικιστών και τον τρόμο τοπικών αξιωματούχων της Θράκης ότι “χάνεται το σύμπαν”.
Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, ο υπουργός Μακεδονίας – Θράκης, ο Γ. Καρατζαφέρης, ο Σ. Παπαθεμελής, ο Κ. Ζουράρις θα κερδίσουν μία θέση στο πάνθεον των κακών ονείρων μας. Η ζωή είναι μπροστά μας και μας προσκαλεί να την απολαύσουμε.
———————————————————–
O Δημοσθένης Π. Δούκας είναι Οικονομολόγος, Δημοσιογράφος και κατοικεί στην Αλεξανδρούπολη
Μήπως θα μπορούσατε, Δημόσθενες, αν μας δώσετε εσείς την έννοια του “Ελληνισμού” ; Ο Βενιζέλος (ο Ελευθέριος) στο κείμενο, από το οποίο επιλέξατε την περικοπή στην αρχή του άρθρου σας, απέφυγε επιμελώς να ορίσει ποιος είναι Έλληνας και ποιος όχι ;
Να θυμίσω ότι η εύκολη απάντηση, “ότι Έλληνας είναι όποιος δηλώνει, αισθάνεται κλπ ότι είναι Έλληνας” είναι ταυτολογία, λήψη του ζητουμένου.
Η δεύτερη εύκολη απάντηση, στ’ αλήθεια υπεκφυγή, ότι η έννοια του Ελληνισμού είναι ευρυτάτη συνεπάγεται, εν τούτοις, ότι είναι και πεπερασμένη. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι Έλληνες, άλλως η λέξη Έλληνες θα ήταν περιττή.
Η τρίτη εύκολη απάντηση, ότι δηλαδή είναι Έλληνας όποιος έχει γονέα Έλληνα μεταθέτει το ερώτημα στον γονέα, αλλά δεν το απαντά.
Η τετάρτη εύκολη απάντηση συγχέει τον Έλληνα με τον πολίτη του κράτους που έχει επιλέξει να αποκαλεί εαυτό “Ελληνική Δημοκρατία”, και θεωρεί Έλληνα, για παράδειγμα, έναν που έγινε “Έλληνας” για να αγωνισθεί στο τζούντο με την Ελληνική εθνική ομάδα.
Μήπως, τελικώς, αυτοί που αποκαλούν εαυτούς Έλληνες είναι σαν τον Ηγεμόνα εκ Δυτικής Λιβύης, τον Αριστομένη, υιό του Μενελάου που :
“Πήρε όνομα ελληνικό, ντύθηκε σαν τους Έλληνας,
έμαθ’ επάνω, κάτω σαν τους Έλληνας να φέρεται·
κ’ έτρεμεν η ψυχή του μη τυχόν
χαλάσει την καλούτσικην εντύπωσι
μιλώντας με βαρβαρισμούς δεινούς τα ελληνικά,
κ’ οι Aλεξανδρινοί τον πάρουν στο ψιλό,
ως είναι το συνήθειο τους, οι απαίσιοι.
Γι’ αυτό και περιορίζονταν σε λίγες λέξεις,
προσέχοντας με δέος τες κλίσεις και την προφορά·
κ’ έπληττεν ουκ ολίγον έχοντας
κουβέντες στοιβαγμένες μέσα του.”
απ’ εδώ http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=60&author_id=60
Αν, πάλι, δεχθούμε ότι “Έλληνες καλούνται οι της παιδεύσεως της ημετέρας μετέχοντες”, μήπως η “ευρυτάτη έννοια” του Ελληνισμού είναι, τελικώς, στενωτάτη και, πάντως, παντελώς άσχετη με το κράτος που εδώ και 180 χρόνια ονομάζει εαυτό “Ελλάδα” ;
Η συζήτηση για την αποσαφήνιση της έννοιας του Έλληνα είναι ενδιαφέρουσα, γιατί οδηγεί στον προσδιορισμό των παραμέτρων συνιστούν τους συνεκτικούς δεσμούς της συλλογικότητας μιας κοινωνίας, στην περίπτωσή μας της ελληνικής. Σε κάθε εποχή, ανάλογα με τις συνθήκες και τις ανάγκες, είχε διαφορετικό περιεχόμενο και υπόκειται διαρκώς σε αυτή την μεταβολή.
Στην πρώιμη αρχαιότητα ο Έλληνας ήταν το μέλος κάποιων βόρειων φυλών που αποίκισαν σταδιακά των ελληνικό χώρο, και διακρίνονταν με φυλετικά χαρακτηριστικά τόσο μεταξύ τους όσο και από τους ήδη κάτοικους, τους Προέλληνες. (δεν θα μπω στην συζήτηση αμφισβήτησης της ινδοευρωπαϊκής θεωρίας, μετακινήσες πληθυσμών έγιναν και ο κύριος συνεκτικός δεσμός ήταν η φυλή).
Σταδιακά περιέλαβε όλους τους κατοίκους του ελλαδικού χώρου και εκφράστηκε με κοινούς θεσμούς (πχ Ολυμπιάδες) ή κοινούς αγώνες (Περσικοί Πόλεμοι). Στην αλεξανδρινή εποχή η έννοια του Έλληνα έγινε πολύ ευρεία με έμφαση στην παιδεία αφού όλη η Ανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή ήταν υπό ελληνική πολιτική πολιτιστική και γλωσσική κατοχή. Στην ρωμαϊκή εποχή απέκτησε ακόμα περισσότερο πολιτιστικό περιεχόμενο ενώ κατά τις μάχες για την επικράτηση του χριστιανισμού, ταυτίστηκε με την παλαιά θρησκεία.
Αφού απωθήθηκε για αιώνες, στους νεώτερους χρόνους επανεμφανίζεται με κύρια στοιχεία την γλώσσα και την θρησκεία. Στην προσθάθεια να γίνει κύριος πυλώνας συγκρότησης ενός εθνικού κράτους, ντύθηκε με πολλούς εθνικιστικούς και ρατσιστικούς μύθους περί αίματος και συνέχειας της φυλής, αναγκαίους σε ένα βαθμό για να ενώσει τους αρκετά ετερόκλητους τοπικούς πλυθησμούς.
Σήμερα όμως ο προσδιορισμός του Έλληνα με θρησκευτικά ή ρατσιστικά κριτήρια δεν έχει κανένα νόημα και κανένα όφελος, παρά μόνο την απομόνωσή μας ως χώρας. Η διαμόρφωση μιας ανοιχτής, ανεκτικής, πολύχρωμης, πλουραλιστικής κοινωνίας, ικανής να εκμεταλλευτεί στο έπακρο το σύνολο των ικανοτήτων όλων των μελών τις απαιτεί την προσαρμογή της έννοιας του Έλληνα σε αυτή την προοπτική. Και η διαμόρφωση μια τέτοιας κοινωνίας είναι μονόδρομος αν θέλουμε να επιτύχουμε και να επιβιώσουμε στο ανταγνωστικό διεθνές περιβάλλον. Γι’αυτό οι νέοι δεσμοί συνεκτικότητας δεν μπορούν να παρά να στηρίζονται στην συμμετοχή σε μια τέτοια ανοιχτή κοινωνία.
Έλληνας είναι όποιος νοιώθει ότι θέλει εθελοντικά να συμμετάσχει στην ελληνική κοινωνία, ασχέτως καταγωγής, φυλής ή θρησκείας.
Με δικαιώνει ο Δούκας όταν έγραφα (με το σωστό ύφος) ότι ο εντεταλμένος στόχος του Georgey είναι: (και γι’ αυτό το ξαναλέω)
Μήπως είναι καλύτερα να μη δώσουμε ορισμό; Γιατί αλλιώς ίσως κόψουμε πολλούς επίδοξους «Νεοέλληνες»… 😉
Να δώσουμε ορισμό γιατί, όπως είναι γνωστό από τον καιρό του Πλάτωνα, χωρίς ορισμό όλη η συζήτηση είναι απολύτως κενή. Φυσικά αυτό είναι δύσκολο, ακόμα και για τον Πλάτωνα ο οποίος είχε ορίσει τον άνθρωπο ως “όν δίπουν άπτερον” με αποτέλεσμα ο Διογένης ο Κυνικός να τον ειρωνεύεται στην Αθηναϊκή αγορά επιδεικνύοντας ως άνθρωπο, κατά τον Πλάτωνα, έναν ξεπουπουλιασμένο κόκορα (rooster, όχι, τότε, e-rooster) .
Και ο ορισμός “Έλληνας είναι όποιος νοιώθει ότι θέλει εθελοντικά να συμμετάσχει στην ελληνική κοινωνία, ασχέτως καταγωγής, φυλής ή θρησκείας” ομοιάζει με μια πέμπτη εύκολη απάντηση, αφού μεταθέτει το ερώτημα στο τι είναι “Ελληνική” κοινωνία. Ίσως, όμως, έχει μια βάση και ιδού γιατί. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι Έλληνες αυτοί που παρακολουθούν τα Ελληνικά μέσα μαζικής επικοινωνίας ή, καλύτερα, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας που εκφράζονται στην Ελληνική γλώσσα. Έλα, όμως, που με το διαδίκτυο και αυτός ο δεσμός χαλαρώνει. Ας αφήσουμε που οι περισσότεροι σκεπτόμενοι άνθρωποι δεν θα δέχονταν να ονομάζονται Έλληνες με βάση αυτόν τον ορισμό.
Πριν δώσουμε τον ορισμό του Έλληνος, αφού η συζήτηση μεταφέρθηκε προς τα εκεί , θα ήθελα να μάθω τι σημαίνει ο ορισμός αυτός καθαυτός. Δηλαδή πως διαχωρίζουμε το σύνολο των ανθρώπων παγκοσμίως σε ομάδες, Έλληνες, Πακιστανοί, Γερμανοί, Παπούα κλπ; Με βάση τα έθνη κράτη; Τότε ο ορισμός είναι απλός. Έλληνας είναι ο έχων την ελληνική υπηκοότητα. Αν ο διαχωρισμός δε γίνει με βάση τα έθνη κράτη θα πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα τι είναι έθνος. Για το τι είναι έθνος, αν υπάρχει έθνος έξω από τα εθνικά κράτη κλπ η συζήτηση είναι πολύ μεγάλη και δεν πιστεύω πως υπάρχει κάποιος γενικά αποδεκτός ορισμός. Πάντως ο αυτοπροσδιορισμός που τόσο εύκολα απορίπτει ο Γ.Ι.Γεωργανάς είναι κατά τη γνώμη μου το μόνο ασφαλές κριτήριο κατάταξης σε κάποια εθνότητα. Διαφόρετικός , από πάνω και με βάση “αντικειμενικά” κριτήρια κάποιας αυθεντίας, διαχωρισμός δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός.
Προσωπικά μου αρέσει η παρακάτω παράγραφος:
“Ο άνθρωπος δεν είναι δούλος ούτε της φυλής του όυτε της γλώσσας του, ούτε της θρησκείας του, ούτε του ρεύματος των ποταμιών του, ούτε της κατεύθυνσης που έχουν οι οροσειρές. Μια μεγάλη συγκεντρωση ανθρώπων ,με υγιές πνεύμα και ζεστή καρδιά, δημιουργεί την ηθική συνείδηση που λέγεται έθνος” (ο τονισμός της”ηθικής” δικός μου)
Ernest Renan “Τι είναι Έθνος”
Με αφορμή όχι τόσο το άρθρο αλλά ορισμένα απο τα σχόλια, θα ήθελα καταρχήν να επιστήσω την προσοχή στην ουσιαστική διαφορά μεταξύ της Μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης και των μεταναστών που ζούν στην χωρα μας. Οι δεύτεροι, Μουσουλμάνοι ή άλλοι, είναι κάτοικοι Ελλάδας αλλά όχι (αναγκαία) Ελληνες πολίτες, και δεν πρέπει να συγχέονται με τους πρώτους. Οι Μουσουλμάνοι της Θράκης είναι αναγνωρισμένη με διεθνείς συνθήκες θρησκευτική μειονότητα. Τα μέλη της μειονότητας είναι Ελληνες πολίτες με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται αυτό.
Τονίζω το «θρησκευτική» γιατί είναι σημαντικό. Με διάφορες ενέργειες, πολιτικές, διπλωματικές, οικονομικές αλλά και κάποιες παρασκηνιακές (που μπορούν να χαρακτηριστούν και υπονομευτικές), η Τουρκία προσπαθεί επι δεκαετίες να μετατρέψει τον χαρακτηρισμό σε «εθνική Τουρκική μειονότητα». Σε αυτό έχει βοηθηθεί τα μέγιστα απο τις δικές μας λανθασμένες ενέργειες και παλλινωδίες. Την δεκαετία του ‘50 δεχθήκαμε (υπό την πίεση τότε του ΝΑΤΟ) την χρήση της τουρκικής γλώσσας για τα μειονοτικά σχολεία παρά το γεγονός οτι πάνω απο 60% της μειονότητας ειναι Πομάκοι και άρα άσχετοι με τους Τούρκους (χωρίς να σημαίνει αυτό ότι και οι υπόλοιποι είναι αναγκαστικά Τουρκικής καταγωγής). Με αυτό τον τρόπο η μειονότητα σταδιακά «εκτουρκίστηκε», σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον. Στην συνέχεια σε μιά επίδειξη ανόητου συντηρητισμού απομονώσαμε την μειονότητα, ριχνοντάς την στην ουσία στα χέρια των Τούρκων.
Ακολούθησαν τα γνωστά παιχνίδια μικροπολιτικής σκοπιμότητας (π.χ. η έμμεση ενθάρυνση απο Ανδρέα Παπανδρέου των δυο ανεξάρτητων μειονοτικών βουλευτών παρά τις σχέσεις τους με την Τουρκια).
Πολύ φοβάμαι οτι και η σημερινή ενέργεια του Γιώργου Παπανδρέου, αν και ηθικά ίσως αξιέπαινη, εντάσεται στο ίδιο πλαίσιο αποσπασματικών ενεργειών, με έντονο βέβαια και το πολιτικό/κομμάτικό στοιχείο ενόψει εκλογών. Αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε είναι μία εθνική στρατηγική για την ενσωμάτωση της μειονότητας και την οριστική αποκοπή της απο την Τουρκική επιρροή. Μια τέτοια στρατηγική απαιτεί διακοματική συναίνεση και συνενόηση και σοβαρό και μακρόπνοο κεντρικό σχεδιασμό, όχι μεμονωμένες ενέργειες συμβολικού χαρακτήρα. Αλλοιώς κινδυνεύουμε οι προοδευτικές ενέργειες του σήμερα να έχουν την ίδια κατάληξη με τις συντηρητικές του χθες.
Διαφωνώ με την πλατωνική ιδέα περί της ανάγκης ορισμών για να έχει νόημα η συζήτηση. Όχι μόνο δεν είναι αναγκαίο να απαντήσουμε σε ερωτήματα του τι είναι το τάδε αλλά προκαλεί και περαιτέρω σύγχηση αφού ξεκινά την συζήτηση χωρίς βάση στην εμπειρική πραγματικότητα αλλά σε έναν ιδεατό κόσμο εννοιών (τι πλατωνικό). Αυτό που είναι χρήσιμο (αλλά όχι αναγκαίο) είναι να δίνουμε ονόματα χάριν ευκολίας σε έννοιες ήδη από κοινού κατανοητές (γιατί πηγάζουν από την κοινή μας εμπειρία). Έτσι π.χ. μπορούμε να συζητάμε για την βαρύτητα χωρίς να έχουμε απαντήσει στο ερώτημα του τι είναι αυτή, αλλά γιατί κατανοούμε από κοινού σε τι αναφέρεται η λέξη βαρύτητα, δηλαδή σε ένα εμπειρικά επιβεβαιωμένο φαινόμενο.
Όσον αφορά τον ελληνισμό λοιπόν στον οποίο αναφέρεται ο Βενιζέλος και το άρθρο, είναι άσκοπο να αναρωτιόμαστε περί του τι είναι ο ελληνισμός. Ότι απάντηση και να δώσουμε θα αποσκοτίσουμε τα πραγματικά προβλήματα (και θα γελάει μαζί μας ο διογένης). Τα πραγματικά προβλήματα όμως ποιά είναι; Είναι τα προβλήματα της βούλησης του κάθε άνθρωπου και τις σχέσης του με τους θεσμούς. Ο Βενιζέλος εκφράζει την βούληση περί της επανάληψης κάποιου ένδοξου “ελληνικού” παρελθόντως (που γίνεται κατανοητό μόνο ιστορικά) μέσω της ενδυνάμωσης και εξάπλωσης του πολιτικού θεσμού που ονομάζουμε ελληνικό κράτος. Ο Βενιζέλος απλά μας λέει ότι κάτι τέτοιο θα είναι ευκολότερο εάν αποσυνδέσουμε το ελληνικό κράτος από την ορθόδοξη θρησκεία.
Μπορεί να έχει δίκιο ή μπορεί να έχει άδικο αλλά εμένα με αφήνει αδιάφορη αυτή η επιθυμία του και δεν πιστεύω ότι έχει σημασία για την αξιολόγηση του επίμαχου πολιτικού γεγονότος. Και αυτό γιατί η βούληση του Βενιζέλου (και πολλών άλλων σήμερα) περί εξάπλωσης του “ελληνισμού” δεν είναι για μένα περισσότερο σημαντική από την βούληση και άλλων ανθρώπων, που σκοτίστηκαν για το αν αναβιωθεί το ένδοξο ελληνικό παρελθόν αλλά που θέλουν να συμμετέχουν στους ήδη υπάρχοντες θεσμούς. Έτσι για μένα το πραγματικό ζήτημα είναι αν τοποθετούμαστε ο καθένας μας απέναντι στον κάθε άλλο άνθρωπο με “υγιές πνεύμα και ζεστή καρδιά”, που λέει και ο Renan. Έτσι εάν δεχτούμε ότι ένας πομάκος θέλει να τοποθετηθεί απέναντι μας με αυτόν τον τρόπο, συμμετέχοντας επί ίσων όρων στους ίδιους θεσμούς με εμάς (και δεν έχουμε σοβαρό λόγο να αμφιβάλλουμε για αυτό), τότε γιατί να μην τοποθετηθούμε και εμείς απέναντι του έτσι; Αυτό το νόημα δεν έχουν κιόλας οι δημοκρατικοί θεσμοί στους οποίους συμμετέχουμε, ότι δηλαδή με την ίση συμμετοχή σε αυτούς επωφελούμαστε από κοινού; Μήπως είναι εντελώς φαντασμένο λοιπόν να αρνηθούμε μια τέτοια άμεση εξέλιξη χάριν ενός μεγαλοιδεατισμού, είτε αυτός είναι ο φιλελεύθερος του Βενιζέλου είτε ο μεσαιωνικός του Χριστόδουλου;
Για ένα διαφορετικό πρόβλημα που ανακύπτει με την ιεροποίηση των ορισμών σκεφτείτε τον θεσμό της οικογένειας. Δεν έχει σημασία να σκεφτόμαστε για το τι είναι η έννοια της οικογένειας, αλλά να συζητούμε για τους πραγματικούς οικογενειακούς θεσμούς και πως σχετίζονται αυτοί με τους εκάστοτε ανθρώπους. Ας μην μας απασχολεί αν “οικογένεια” ορίζεται ως η σύζευξη ενός άντρα και μιας γυναίκας ή αν ορίζεται κάπως αλλιώς. Αυτό που πρέπει να μας απασχολεί είναι η σχέση υπαρκτών ανθρώπων προς υπαρκτούς θεσμούς. Δεν έχουμε κανένα συμφέρον να φυλάττουμε ως κόρη οφθαλμού έναν συγκεκριμένο ορισμό μιας έννοιας αλλά αντιθέτως είναι καλό να τοποθετούμαστε με καλή πίστη και υγιή τρόπο απέναντι στους ανθρώπους και στους θεσμούς που αυτοί έχουν ανάγκη. Οι άνθρωποι δημιουργήσαν τους οικογενειακούς θεσμούς με βάση τις ανάγκες τους και προς την βελτίωση της ζωής τους και όχι με βάση κάποιους προκαθορισμένους ορισμούς. Έτσι αν δύο άνθρωποι ανεξάρτητα φύλλου έχουν την ανάγκη να υιοθετήσουν και να δημιουργήσουν έναν οικογενειακό θεσμό δεν πρέπει να μας απασχολεί αν προσκρούει αυτό σε μια ιερή και ορισμένη έννοια της “οικογένειας” αλλά μόνο αν αυτό προσκρούει στην εμπειρική πραγματικότητα (που αποτελείτε επίσης και από άλλους ανθρώπινους θεσμούς) και πάλι με την καλή διάθεση να ερευνήσουμε μήπως οφείλουμε για χάρη όλων μας να αλλάξουμε αυτή την εμπειρική πραγματικότητα.
Επειδή βλέπω ότι υπήρξε εντυπωσιασμός από την ρήση του Ρενάν
προχθές που πίναμε κάτι κρασιά, 1 μαυρούκος, δυό σημιτικής καταγωγής, ένας αλαμανός, 3 παλιοελλαδίτες, ένας θεσσαλός και ένας Μακεδών, με “υγιές πνεύμα και ζεστή καρδιά”, μου λέτε please τί έθνος φτιάξαμε;
Χα! Επειδή μάλλον ο μόνος αρμόδιος να απαντήσει στο παραπάνω ερώτημα του φίλου είναι ο ίδιος ο Ρενάν (πράγμα κομματάκι δύσκολο) εγώ μονάχα θα πω ότι οι παραπάνω αποτυχημένοι “ορισμοί” απλά δείχνουν την ανικανότητα μας να ανακαλύψουμε τη φύση ενός μορφώματος που δεν είναι στατικό ή αμετάλλαχτο, καθώς αποτελεί μέρος του ιστορικού γίγνεσθαι, και συνεπώς είναι αδύνατο να καθορισθεί με απόλυτη “υπεριστορική” ακρίβεια.
Ο όρος ελληνισμός δεν έχει κάποια συγκεκριμένη “φύση” ένα φωτεινό πυρήνα ορατό μονάχα στους εκλεκτούς. Κι αυτό γιατί ως αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας και της κοινωνίας επηρεάζεται από τους παράγοντες που τις κινητοποιούν και τις μεταμορφώνουν.
Αν εξετάσουμε διιστορικά το ζήτημα ο όρος Ελληνας πάντοτε νοηματοδοτούνταν από τις περιρρέουσες ιστορικές συνθήκες , ποτέ δεν αποτελούσε κάτι “καθ εαυτό” αλλά “δι εαυτό” με την έννοια που δίνει ο Νίτσε στη φύση των πραγμάτων.
Έτσι στην αρχαιότητα Έλληνας νοούνταν ο έχων το όμαιμο, ομόθρησκο κλπ, στα ελληνιστικά χρόνια ο της ημετέρας παιδείας μετέχων. Στους χριστιανικούς χρόνους ο ειδωλολάτρης. Στην υστερη βυζαντινή περίοδο ο κάτοικος της ξεπεσμένης βυζαντινής αυτοκρατορίας, ιδίως της επαρχίας που αποτελούσε τότε η ηπειρωτική Ελλάδα. Σταδιακά συνδέθηκε με την ορθοδοξία ως οριοθετικός πολιτιστικά παράγοντας, (αν και υπάρχουν τεράστιες διαφωνίες πάνω στο κατά πόσο η εκκλησία επιδίωξε ποτέ την χρήση του όρου “Έλληνας” επί τουρκοκρατίας), με τον νεοεεληνικό διαφωτισμό απέκτησε μια αρχαιολατρική διάσταση και προετοίμασε τις πολιτιστικές και ιδεολογικές εκείνες ρήξεις που κατέληξαν στην επανάσταση του 21.
Σήμερα είναι γενικώς παραδεκτό ότι η θρησκεία δεν αποτελεί πια ένδειξη ελληνικότητας. Η γλώσσα; Με μια πρώτη οπτική θα έλεγα ότι αυτή είναι ένα κριτήριο, αλλά αφού διάβασα για κάποιους Έλληνες κατοίκους της Οθ. Αυτοκρατορίας με ελληνική συνείδηση αλλά τουρκόφωνους, και αφού άκουσα από απογόνους Ελληνων μεταναστών που δεν ηξεραν λέξη ελληνικά να δηλώνουν “Έλληνες” αρχίζω και αμφιβάλλω. Η κατοικία; Χμ και πάλι όχι , βλέπε παραπάνω.
Με λίγα λόγια δηλαδή ο “ελληνισμός” μας κρίνεται κατά περίπτωση με διαφορετικά κριτήρια. Μπορεί για εμάς τους νομικούς και για το κράτος τα παραπάνω κριτήρια να είναι απαραίτητα για να κάνουμε τη δουλειά μας, αλλα σε κοινωνικό επίπεδο, θα έλεγα ότι Έλληνας είναι όποιος δηλώνει Έλληνας…Και δεν πρόκειται για ταυτολογία, γιατί το νοημα ειναι οτι πολυ απλά η ιδιότητα του Έλληνα σε κοινωνικό επίπεδο δεν μπορεί να προκύψει με τον ετεροπροσδιορισμό, αλλά μόνο με αυτοπροσδιορισμό. Έτσι απλά…
Τελικά οι ανάγκες των ανθρώπων διαμορφώνουν θεσμούς, οι οποίοι μετά προσδιορίζονται για μεθοδολογική ευκολία μέσω κριτηρίων, και όχι το αντίστροφο, τα κριτήρια να αναγκάζουν τους θεσμούς να προσαρμόζονται σ’αυτά.
Για τις ανάγκες των ανθρώπων, λοιπόν, ο λόγος.
Αυτή η ανάγκη να ανήκει ο άνθρωπος σε ομάδες με άλλους ανθρώπους μας δίνει το έθνος, αλλά και πολλές άλλες συσσωματώσεις, περιλαμβανομένων και των χουλιγκάνων. Το βέβαιον είναι ότι οι ομάδες αυτές έχουν όρια. Για να υπάρξουν περιλαμβάνουν ορισμένους και, υποχρεωτικώς, αποδιώχνουν άλλους. Τα κριτήρια είναι πολύ συχνά παράλογα, με κορυφαίο παράδειγμα τις παρέες των εφήβων. Τώρα είναι, επίσης, βέβαιον ότι οι συσσωματώσεις αυτές έχουν μεγίστη αξία για την συμβίωση των ανθρώπων σε κοινωνία. Θα μπορούσαμε, μάλιστα, να πούμε ότι η υποχώρηση των πολυμερών διεθνών θεσμών (Ηνωμένα Έθνη, Ευρωπαϊκή Ένωση) οφείλεται στην διαπίστωση ότι ο ορθός λόγος και το κοινό συμφέρον δεν επαρκούν για να πείσουν τους περισσοτέρους ανθρώπους να διαλύσουν την παρέα τους για να μπουν σε μιαν μεγαλύτερη και ισχυρότερη. Είναι, πιθανώς, γονιδιακό κατάλοιπο από την παλαιότερη ιστορία του ανθρωπίνου είδους και δεν ωφελεί να καταγγέλουμε εαυτούς και αλλήλους για ρατσισμό, οπισθοδρόμηση κλπ. Είναι το ίδιο σαν να ζητάμε από τον άνθρωπο να τρέξει τα 100 μέτρα σε 5 δευτερόλεπτα.
Μπορούμε, κατά την γνώμη μου, εντίμως να διαφωνούμε αν θέλουμε την κυρία Καραχασάν στην παρέα μας. Και, ναι, δυστυχώς, συζήτηση με την επιστημονική έννοια δεν μπορεί να γίνει για όλα τα θέματα. Αυτό της Ελληνικότητος είναι ένα απ’ αυτά.
Κι όμως, το ίδιο σου το επιχείρημα κατα κάποιο τρόπο σε διαψεύδει. Το γεγονός και μόνο ότι υπάρχουν άνθρωποι που ξεπερνούν καθημερινά τα εθνικιστικά και κοντόθωρα στεγανά και μιλούν για “ρατσισμό” “ξενοφοβία” κλπ, το γεγονός ότι γίνονται συνεχώς απόπειρες για διάλυση των προκαταλήψεων και θεσμική αναδόμηση των κοινωνιών δείχνει ότι υπάρχουν πολυάριθμες ομάδες πολιτών που ξεπερνούν τις “παρέες” και τρέχουν τα 100 μέτρα σε 5 δευτερόλεπτα.
Αυτό σημαίνει πως ο εθνικισμός δεν είναι ζήτημα γονιδιακών καταλοίπων αλλά κοινωνικών αγκυλώσεων, ότι δηλαδη είναι ένα πρόβλημα πολιτικό και όχι βιολογικό, και κατά συνέπεια ότι είναι θεμιτό να παλευουμε για το πραγματικά εφικτό ξεπέρασμα του.
@ grekyapogeorge
said: “προχθές που πίναμε κάτι κρασιά, 1 μαυρούκος, δυό σημιτικής καταγωγής, ένας αλαμανός, 3 παλιοελλαδίτες, ένας θεσσαλός και ένας Μακεδών, με “υγιές πνεύμα και ζεστή καρδιά”, μου λέτε please τί έθνος φτιάξαμε; ”
Σκέψου το λίγο μόνος σου. Γιατί προτάσεις σαν σκοπό το “τι έθνος φτιάξαμε;” και αν έχει αυτό αξία και γιατί δεν βλέπεις το υγιές πνεύμα και τη ζεστή καρδιά σαν ουσιαστική αλήθεια; Κάποτε κάθησαν μόνο οι παλαιοελλαδίτες, ο θεσσαλός και ο μακεδών και φτιάξανε αυτό που ονομάζεις ελληνικό έθνος , και το λατρεύεις σαν κάτι αναλοίωτο στο βάθος των αιώνων.
@ Γ.Ι. Γεωργάνας
said:”Το βέβαιον είναι ότι οι ομάδες αυτές έχουν όρια. Για να υπάρξουν περιλαμβάνουν ορισμένους και, υποχρεωτικώς, αποδιώχνουν άλλους.”
Τα όρια που λες ακόμη και στους χουλιγκάνους καθορίζονται με βάση τον αυτοπροσδιορισμό. Αν δηλώσεις Παόκι ας πούμε (για να πιάσω την ομάδα μου) θα σε αποδεχτούν τα Παόκια.
Τώρα αυτό εδώ: “Μπορούμε, κατά την γνώμη μου, εντίμως να διαφωνούμε αν θέλουμε την κυρία Καραχασάν στην παρέα μας” θα μπορούσε να ισχύει ίσως για κάποια φυλή του μεσαίωνα, αλλά και πάλι για κάποιον που θα ζητούσε να εισέλθει. Η κα Καραχασάν (σα σύμβολο της μειονότητας)ανήκει στην Ελληνική κοινωνία, είναι έλληνας πολίτης, πληρώνει φόρους και τα παιδιά της υπηρετούν στον ελληνικό στρατό. Θα “διαφωνήσουμε εντίμως” για τα δικαιώματά της;Ποιοί θα διαφωνήσουμε και με ποιο δικαίωμα;
@ stathis
Κατά καιρούς και με τους Πέρσες ήπιαμε κρασιά “με υγιές πνεύμα και ζεστή καρδιά” και με τους Αιγύπτιους και με τους Τούρκους και με τους Φράγκους και με τους Ρώσσους και με τους Βούλγαρους και με τους Σέρβους και με τους Αλβανούς και με …
Έθνος δεν φτιάξαμε.
Και επειδή όλα όσα λέω για τη υποψηφιότητα Καραχασάν, τα λέω ειλικρινά και με καλή πρόθεση,
για το αν εν παραδείγματι
“ανήκει στην Ελληνική κοινωνία”
“πάρτο αλλοιώς” που θάλεγε και το επιβληθέν σύμβολο των νεοελλήνων κ. Ψινάκης… και μην βιάζεσαι να εκτεθείς! Μόλις άρχισαν τα όργανα… Άστην να συνεχίσει τον αυτοπροσδιορισμό της και τα ξαναλέμε!
Η έντιμος διαφωνία δεν αφορά την ιδιότητα του πολίτη του Ελλαδικού κράτους. Αφορά την ιδιότητα του Έλληνα.
Και, φυσικά, αν κανείς δηλώσει “παόκι” και φορά φανέλλα του Άρη, μάλλον δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι “ανήκει, δι’ αυτοπροσδιορισμού, στην παρέα των χουλιγκάνων του ΠΑΟΚ, που είναι τόσον ευρεία που περιλαμβάνει και τους οπαδούς του Άρη”. Απλώς, δεν συμβιβάζονται οι ιδιότητες του “παοκιού” με την στολή του Άρη.
Όπως και δεν συμβιβάζονται, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, οι ιδιότητες του Μουσουλμάνου και του Έλληνα. Και αυτό το ήξερε ο Βενιζέλος όταν αμολούσε τις σαπουνόφουσκές της ευγλωττίας του στην Κρητική Βουλή. Ο καυγάς στην “απελευθέρωση” της Κρήτης (το γράφει ρητώς ο Καζαντζάκης) ήταν για ν’ αρπάξουν οι Χριστιανοί Κρητικοί τα γειτονικά κτήματα των συγγενών τους (το ξαναγράφω, συγγενών τους) που είχαν εξισλαμισθεί (οι περισσότεροι χωρίς καταναγκασμό) κι ας μην μιλούσαν λέξη Τούρκικα. Και στην ανταλλαγή των πληθυσμών μετά την Μικρασιατική Καταστροφή ο “ανεξίθρησκος” και αναθεματισμένος από την Ελλαδική Εκκλησία Βενιζέλος το θρήσκευμα επέλεξε για κριτήριο και όχι την γλώσσα. Ευχής έργον θα ήταν να υπάρξουν Μουσουλμάνοι Έλληνες. Την στιγμή αυτή είναι αμφίβολο και είναι ανοικτό το πολύ ευρύτερο ερώτημα αν υπάρχουν και Γάλλοι, ή Αμερικανοί, ή Δανοί Μουσουλμάνοι.
Οι παρέες έχουν τελετές εισδοχής και αποδοχής , πολλές φορές γελοίες, αλλά έχουν. Ο εθνικισμός, φερ’ ειπείν, σου ζητά να πιστέψεις πολλές ψευτιές, όπως ότι οι Μακεδόνες των Σκοπίων είναι πρόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή ότι ορισμένοι πολίτες του Ελλαδικού κράτους είναι απόγονοι των Ελλήνων της κλασσικής αρχαιότητος.
Για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο, η διάκριση των ανθρώπων σε έθνη είναι προβληματική και αυθαίρετη, αν όχι εγκληματική. Το πρόβλημα, όμως, τίθεται αλλιώς όταν ορδές μη σκεπτομένων που θεωρούν ότι ανήκουν σε ένα έθνος (Άρειοι Γερμανοί για παράδειγμα) αρχίζουν να χρησιμοποιούν βία εναντίον αυτών που θεωρούν εχθρούς τους (ας πούμε τους Ισραηλίτες συμπολίτες τους). Μήπως, τότε, έχει νόημα να παρατήσει ο σκεπτόμενος άνθρωπος την σκέψη, να βρεί όσους άλλους απειλούνται και να αντιπαρατάξει βία στην βία και ψέμμα στο ψέμμα ; Ο Μπρεχτ γράφει στις “Ιστορίες του κυρίου Κώυνερ” ότι η ταπείνωσή του από ένα Γάλλο αξιωματικό των δυνάμεων κατοχής στην Γερμανία τον έκανε, προσωρινώς, εθνικιστή και βλάκα.
Οι μουσουλμάνοι αποτελούν μία ομάδα (με κοινό στοιχείο τη θρησκεία) που επιδιώκει συνήθως να “γκετοποιείται” και ως εκ τούτου οι μετανάστες μουσουλμάνοι δύσκολα αφομοιώνονται από ξένα κράτη ,παρά τις καλές τους προθέσεις. Αυτό ξεκινά από την πεισματική τους άρνηση να παρεκλίνου από την πίστη τους ,κάτι που τους ανακγάζει να παντρεύονται μόνο ομόθρησκες ,άρα οι οικογένειές τους δεν εμπλουτίζονται πολιτιστικά από τυχόν μεικτούς γάμους.
Για την Καραχασάν, έχει κάθε νομικό δικαίωμα να πολιτευτεί. Κατά πόσο δε είναι Ελληνίδα , δεν υπάρχει “ελληνόμετρο” αλλά αν θέλουν κάποιοι να χρησιμοποιήσουν σαν κριτήριο την αγάπη ενός πολίτη για το έθνος στο οποίο ζει ,ας σκεφτούμε το εξής.
Ο Οδυσσέας Τσενάι είχε κάθε νομικό δικαίωμα να είναι σημαιοφόρος του σχολείου του. Πολλοί όμως αμφισβήτησαν την ελληνικότητά του , όχι νομικά αλλά με βάση την αγάπη για το ελληνικό έθνος. Γιατί όμως παίρνουμε σαν δεδομένο ότι οι αντίστοιχοι Έλληνες (από Έλληνες προγόνους) σημαιοφόροι διαθέτουν το αίσθημα του πατριωτισμού σε μεγαλύτερο βαθμό; Όποιος γεννηθεί στην Ελλάδα από Έλληνες γονείς είναι αυτομάτως πιο Έλληνας από αυτόν που μετανάστευσε στην Ελλάδα 3 χρονών ή που έχει ένα γονέα αλλοδαπό.
Αυτή η de facto διαπίστωση είναι το θεμέλιο των περισσότερων θεωριών ρατσισμού.
περί αναγκών, νομίζω έχουμε μπερδευτεί. Καταρχάς εγώ μίλησα για θεσμούς, όχι για “ομάδες”. Οι θεσμοί είναι απρόσωποι, οι ομάδες όχι. Το έθνος είναι κάτι μεταξύ, είναι απρόσωπο αλλά είναι και ομάδα. Ιδού και το πρόβλημα. Δεν αμφιβάλλω ότι οι ανθρώπινες ανάγκες δημιουργούν ομάδες εκ του φυσικού (οικογένεια, χωριό), ούτε ότι αυτές οι ομάδες έχουν συχνά παράλογα κριτήρια διαχωρισμού. Όμως αμφιβάλλω ότι η ψευτο-ομάδα “έθνος” προέρχεται από κάποια φυσική ανάγκη του ανθρώπου. Είναι απλά ένα ιδεολόγημα που σκαρφίζονται οι κατά τις εποχές διανοούμενοι για να ανταπεξέλθουν σε έναν κόσμο που αλλάζει. Στενή βέβαια σχέση έχει αυτό το ιδεολόγημα με τον ρομαντισμό, που ουσιαστικά είναι μια νοσταλγία του παρελθόντως, τριγμοί ουσιαστικά από τις γρήγορες ιστορικές αλλαγές που ταράζουν τις ζωές των ανθρώπων. Γονιδιακό κατάλοιπο μπορεί να αποτελεί η ανάγκη να κάνεις οικογένεια. Όμως η ανάγκη να ανήκεις σε έθνος είναι μόνο και μόνο μια πολιτιστική ανεπάρκεια.
Στον gregykapogeorge πρέπει να πω ότι φυσικά και δεν φτιάξαμε έθνος επειδή βρεθήκαμε με αιγύπτιους κ.λπ., όμως συμμετείχαμε στο παρελθόν σε πολύ επιτυχημένους θεσμούς με όλους αυτούς τους ανθρώπους. Πράγμα που δείχνει και πόσο άχρηστη ιδέα είναι αυτή του έθνους.
Μου φαίνεται kouk πως επειδή απεχθάνεσαι τον εθνικισμό ,απεχθάνεσαι τώρα και το έθνος. Έχω να σου απαντήσω μόνο το εξής: Αν το έθνος ήταν κάτι ανούσιο και άχρηστο όπως το λες , δε θα είχαν γίνει ποτέ εθνικές επαναστάσεις, ποτέ αμυντικοί πόλεμοι, και σίγουρα οι περισσότεροι λαοί θα είχαν την τύχη των Μεσοποτάμιων ή των Ασσύριων.
Σκέψου μόνο το εξής: Η Ελλάδα ήταν υπόδουλη (άνηκε στο τουρκικό κράτος) επί 400 χρόνια. Αν το έθνος δε σήμαινε για αυτούς τίποτα γιατί να κάνουν επανάσταση;
Ο (εθνοτικός) εθνικισμός προκύπτει από την ταύτιση του έθνους με το κράτος. Αυτή ήταν τελικά αναγκαία για να δημιουργηθούν εθνικά κράτη. Και όταν εμφανίστηκε ήταν μια πρόοδος, διότι μετέθεσε τους συνεκτικούς δεσμούς από την πίστη στον αυτοκράτορα ή τον φεουδάρχη στην πίστη σε μια γενική ιδέα, στην οποία ολοι μετείχαν ισότιμα. Αυτό άνοιξε τον δρόμο για τον εκδημοκρατισμό, την άνοδο αστικών δυνάμεων κτλ,κτλ.
Σήμερα όμως, η αποσύνδεση του έθνους από το κράτος είναι εξίσου επιτακτική και αναγκαία. Δεν πρόκειται για απέχθεια για το έθνος ως έννοια. Πρόκειται για διαπίστωση της ανάγκης του επαναπροσδιορισμού του περιεχομένου της, ώστε να μην αποτελεί βαρίδι στην ανάπτυξή μας ή παράγοντα απομόνωσης κάποιων συνανθρώπων μας και όλων μας από τις παγκόσμιες εξελίξεις.
Είναι εξαιρετικά αλλαζονικό μερικοί νοματαίοι (ο bravogiorgos, o ευχαριστωτιςΗΠΑ, ο “κουμπάρος”, η Ντορίτα και οι Τσουκαλοκουλουμπήδες) να “αισθάνονται” τόσο ισχυροί, ώστε να προσπαθούν να εξαλείψουν ιστορικές διαφορές και να αμφισβητήσουν έννοιες 3000 ετών, που δεν συνελήφθησαν σε “γραφεία” και επιβλήθηκαν έξωθεν όπως η παγκοσμιοποίηση με το πρόσωπο που μας εμφανίζεται σήμερα!
Το να προσπαθείς να βρείς κοινά στοιχεία με την Τουρκιά δεν είναι κακό, αν και κατα την γνώμη μου ανέφικτο τα επόμενα 100 χρόνια. Εκτός κι’ αν κοπούν σε 30 κομμάτια και τα βρούμε με κανα δυό απ’ αυτά. Ανέφικτο γιατί κυρίως αδυνατούν αυτοί!
Είναι κακό όμως να διαγράφεις βίαια την ιστορία και τις συγγένειες από την μνήμη του λαού σου. Πρώτον διότι είσαι καταδικασμένος να την ξαναζήσεις και δεύτερον διότι δίνεις την ευκαιρία να αναπτυχθεί η μυθολογία, που έχει μεγαλύτερη επίδραση στο θυμικό και οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερο διαχωρισμό.
Να απαλλάξουμε το έθνος από τα βαρίδια. Ναι, αλλά πάντοτε το έθνος θα έχει δικούς και ξένους. Οπότε, είτε απορρίπτουμε το έθνος ως υπέρβαρο, είτε το δεχόμεθα με τα λιγότερα δυνατά από τα ψέμματά του.
Ο Βενιζέλος (ο Ελευθέριος) στην αρχική περικοπή της αγορεύσεώς του επιχείρησε να ξεφορτώσει το έθνος από το “ψέμμα” της Χριστιανικής πίστεως και να το φορτώσει με το πιο πρόσφατο “ψέμμα” του “Ελληνισμού”. Πόση τύχη μπορεί να είχε μια τέτοια προσπάθεια, ακόμα κι από έναν Ελευθέριο Βενιζέλο ; “Παιδαριώδους πονηρίας τέχνασμα” (Αλέξ. Παπαδιαμάντης, Η Γυφτοπούλα, Ιστορική Παρέκβασις) ήταν και τότε και τώρα από τον κ. Παπανδρέου.
Πάμε τώρα να απορρίψουμε την όλη έννοια του έθνους ως βαρίδι του παρελθόντος. Αυτομάτως πρέπει να πείσουμε όλους τους φανατικούς στην γειτονιά μας να σταματήσουν να μας βλέπουν σαν εχθρούς, πριν έρθουμε να πείσουμε τους δικούς μας να βγάλουν την πανοπλία. Στους κοσμοπολίτες εύχομαι καλή δουλειά. Ακόμα κι αν η ανάγκη του ανθρώπου ν’ ανήκει σε ομάδες δεν είναι στα γονίδιά του, έχουν δουλειά με ουρά.
Κανένας δε συνδέει το έθνος με το κράτος. Το ζήτημα τίθεται κατά πόσον η εθνική συνείδηση έχει σχέση με το που γεννήθηκες ή που γεννήθηκαν οι γονείς σου. Σε μια εποχή που τουλάχιστον στη Δύση πρέπει να ξεχάσουμε τη φυλετική ομοιογένεια των πληθυσμών αυτό είναι ένα μεγάλο ζήτημα. Τι πρέπει να κάνει ένας μετανάστης για να ενταχθεί σε ένα έθνος αν αυτό επιθυμεί; Υπάρχει αμερικανικό έθνος; Είναι το έθνος το σύνολο των ανθρώπων που έχουν πατριωτική συνείδηση και αγάπη για έναν τόπο ή το σύνολο των πολιτών που ζουν εντός των ίδιων συνόρων; Ένας Έλληνας που γεννήθηκε στις ΗΠΑ σε ποιο έθνος ανήκει;
Για μένα η απάντηση σε όλα αυτά είναι προφανής: Κάθε άνθρωπος επιλέγει σε ποιο έθνος θέλει να ανήκει όταν επιλέγει με ποια χώρα (γεωγραφικά) θέλει να έχει δεσμούς για ποιον τόπο θέλει να νοιάζεται, ακόμα και αν δεν έχει ρίζες από εκεί. Τώρα το πόση αγάπη θα έχει για έναν τόπο κάποιος, δικό του θέμα.
Μα και οι Ισραηλίτες Γερμανοί πολίτες επί Ναζισμού ήταν και επέλεγαν να είναι μέλη του Γερμανικού έθνους. Απλώς οι υπόλοιποι του έθνους , με την βοήθεια και της τότε τρεχούσης ψευδεπιστήμης, δεν το ήθελαν. Κατόπιν αυτού, επιλογή ήταν ή αδήριτη ανάγκη το να επιδιώξουν να κάνουν δικό τους έθνος ; Αν θυμάμαι καλά, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος εκεί εντοπίζει την εθνογένεση : Στην αποβολή, στην απόρριψη μιας ομάδας από μιαν άλλη. Δεν είναι προϊόν επιλογής, λοιπόν, αλλά καταναγκασμού. Αιρομένου, λοιπόν, του καταναγκασμού, μπορούμε να ελπίζουμε ότι και οι εθνικές διαιρέσεις θα αρθούν. Όμως, κάτι τέτοιο είναι ελπίδα, όχι διαπίστωση.
Με βάση αυτήν την προσέγγιση, δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί σήμερα Ελληνίδα η κυρία Καραχασάν. Φυσικά, βέβαια, μπορεί να επιδιώξει να εκλεγεί σε αξίωμα του κράτους που ονομάζεται “Ελληνική Δημοκρατία”.
Καλά, θα πει κανείς, κλειστή λέσχη είναι αυτό το Ελληνικό έθνος ; Όχι βέβαια ! Ας δούμε τους Ισραηλίτες συμπολίτες μας. Έχουν προσφέρει τόσα στους εθνικούς, στους κοινωνικούς αγώνες, στην οικονομία στον πολιτισμό και την γλώσσα μας που δεν μπορούμε να πούμε σοβαρά ότι δεν είναι Έλληνες. Πάντοτε, βέβαια, θα υπάρχουν και ανεγκέφαλοι που το αρνούνται.
Για τους Μουσουλμάνους συμπολίτες μας η ετυμηγορία δεν είναι σήμερα τόσο προφανής. Ποιος ξέρει, όμως ; Αν η κυρία Καραχασάν πείσει και εκλεγεί υπερνομάρχης και επιτύχει μεγάλο έργο (πολλά μπορεί να κάνει κι ας μην έχει επίσημες αρμοδιότητες), θα έχει αποδείξει εν τοις πράγμασιν ότι είναι Ελληνίδα. Τότε, φυσικά, κανένας δεν θα μπορεί να πει ότι δεν ανήκει στο Ελληνικό έθνος. “Έργω δηλούσθαι τας τιμάς”.
Αν βέβαια οι διωγμένοι Εβραίοι γίνοταν δεκτοί μετά το τέλος του πολέμου στη Γερμανία δε θα ξαναγύριζαν; Μήπως το Ισραηλινό έθνος έπαψε να υπάρχει όσο δεν υπήρχε κράτος του Ισραήλ; Το έθνος όπως και η οικογένεια είναι θεσμοί που εντοπίζονται στο δεσμό ανάμεσα στα μέλη της ίδιας ομάδας. Ένας πολίτης του γεωγραφικού κράτους δεν είναι απαραίτητο να ανήκει στο έθνος.
Παράδειγμα: Κατά τη διάρκεια της Κατοχής υπήρχε το τάγμα των Γερμανοτσολιάδων οι οποίοι ήταν δοσίλογοι και είχαν συμμαχήσει με τους Γερμανούς εις βάρος των συμπατριωτών τους. Πολίτες Έλληνες λοιπόν αλλά ήταν μέλη ενός ελληνικού έθνους;
Υπάρχουν Έλληνες που γεννήθηκαν στην Αμερική και όμως συνεχίζουν να δίνουν υποτροφίες και δωρεές στις ιδιαίτερες πατρίδες τους χωρίς να είναι και απαραίτητα πολίτες του κράτους. Είναι μέλη του ελληνικού έθνους κατά το “έργω δηλούσθαι τας τιμάς;”.
Επίσης ένας πατέρας μπορεί να έχει βιολογικούς δεσμούς με τα παιδιά του αλλά και να τα εγκαταλείψει μια ωραία πρωία. Είναι εκτός από τυπικό και ουσιαστικό μέλος της οικογένειας;
Εθνικές διαιρέσεις θα συνεχίσουν να υπάρχουν όσο θα υπάρχουν δεσμοί ανάμεσα στους ομοεθνείς (δες τι συσπείρωση εμφανίζεται σε καιρό πολέμου). Αυτό που πρέπει να δεχτούμε ότι τουλάχιστον στη Δύση έχει πάψει να υπάρχει είναι πληθυσμοί χωρών αποτελούμενοι από έναν λαό, ή από πιστούς μίας θρησκείας , μία φυλή και πάει λέγοντας.
Τρία κρίσιμα σφάλματα του κ. Παπανδρέου
Του Χρύσανθου Λαζαρίδη
Πολλοί υποστήριξαν ότι η επιλογή της κας Γκιούλ Καραχασάν, ως υποψήφιας για την υπέρ-νομαρχία της Θράκης, πιστοποιεί ότι στην Ελλάδα «υπάρχει ισονομία και αξιοκρατία», διότι η κα. Καραχασάν είναι μουσουλμάνα στο θρήσκευμα…
* Βεβαίως, όλοι συμφωνούμε ότι οι Μουσουλμάνοι έχουν τα ίδια πολιτικά δικαιώματα με τους Χριστιανούς. Αλλά ισονομία σημαίνει να εκλέγεται κάποιος σε δημόσια θέση ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΣ θρησκεύματος. Εδώ συμβαίνει το αντίθετο: Η κα. Καραχασάν επιλέχθηκε ΕΠΕΙΔΗ είναι μουσουλμάνα, χωρίς να πληροί κανένα άλλο κριτήριο δημόσια παρουσίας και δράσης. Αυτό δεν είναι αξιοκρατία ούτε ισονομία…
Ο κ. Παπανδρέου διάλεξε μιαν άγνωστη 27χρονη κοπέλα, η οποία μέχρι πριν δύο χρόνια δεν ήταν καν μέλος του κόμματός του, ως υποψήφια υπέρ-νομάρχη. Το ίδιο σφάλμα έκανε με την επιλογή του ευρω-ψηφοδελτίου του: «εξαφάνισε» ένα καταξιωμένο στέλεχος, όπως ο Δημήτρης Τσάτσος, για να βάλει στην θέση του την συμπαθέστατη Μαίρη Ματσούκα. «Τόπο στα νιάτα»; Όχι ακριβώς. «Τόπο στους άφθαρτους»; Όχι βέβαια. Τόπο στους άπειρους και τους απολύτως ελεγχόμενους. Δυστυχώς…
* Όλες οι δημοκρατικές χώρες σέβονται τα δικαιώματα των μειονοτήτων τους. Αλλά καμία δεν παίζει κομματικά παιγνίδια με την ασφάλειά της. Ας πάμε στη δημοκρατική Γαλλία: Υπήρχε, ποτέ περίπτωση, μεγάλο κόμμα εξουσίας να έχριζε επικεφαλής ψηφοδελτίου του γερμανόφωνο από την Αλσατία, ο οποίος δήλωνε ότι είναι «Γάλλος πολίτης, αλλά Γερμανός στο φρόνημα»; Αναρωτηθείτε μόνο…
Οι Ευρωπαίοι αποθαρρύνουν τη δημιουργία «στρατηγικών μειονοτήτων». Δηλαδή την ανάδειξη παραμεθόριων μειονοτήτων ως «εργαλείων» για την έγερση διεκδικήσεων από γειτονικές χώρες. Γι’ αυτό, άλλωστε, το ίδιο το ΠΑΣΟΚ, έφτιαξε τις υπέρ-νομαρχίες της Θράκης. Και η Ευρώπη δεν είχε ποτέ κανένα πρόβλημα…
Τι άλλαξε από τον καιρό που θεσπίστηκε η ρύθμιση αυτή; Έγινε η Τουρκία πιο φιλική απέναντι μας; Το ακριβώς αντίθετο: Από 1994, όταν θεσπίστηκαν οι υπέρ-νομαρχίες, η Τουρκία διακήρυξε «κάζους μπέλι» κατά της Ελλάδος (Μάρτιος 1995), ύστερα διεκδίκησε «γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο» (Ιανουάριος-Μάρτιος 1996), ύστερα απείλησε να αντιδράσει «χωρίς όρια», αν έμπαινε η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς προηγούμενη λύση του Κυπριακού (2002). Σήμερα αρνείται να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της έναντι της Κύπρου και καρκινοβατεί η ενταξιακή της πορεία.
* Την κα. Καραχασάν δεν τη γνωρίζουμε και δεν μας φταίει σε τίποτε, η κοπέλα. Ας ελπίσουμε το καλύτερο γι’ αυτήν: Πως δεν έχει σχέση με το τουρκικό Προξενείο. Αλλά κι έτσι να ’χουν τα πράγματα, ο κ. Παπανδρέου ανέδειξε την επιλογή μιας Πομάκας, ως «απόδειξη» ότι οι Έλληνες επιθυμούν την ειρηνική συνύπαρξη με τη μειονότητα. Τι θα συμβεί αν η υποψηφία του παραμείνει εκτός επιρροής του Τουρκικού Προξενείου και υποστεί εκλογική συντριβή; Δεν θα το ερμηνεύσουν αυτό, κάποιοι, ως «απόδειξη» ότι οι Έλληνες δεν επιθυμούν, τάχα, να ζουν ειρηνικά με τη μειονότητα; Αυτό το σκέφθηκε κανείς;
Ο κ. Παπανδρέου έλυσε ένα πρόβλημα που δεν…υπήρχε. Ανέτρεψε μια ρύθμιση που το ίδιο το ΠΑΣΟΚ είχε επιβάλει, ενώ παραμένουν ισχυροί όλοι οι λόγοι που την καθιστούσαν απαραίτητη. Ακόμα περισσότερο: ταύτισε την ειρηνική συμβίωση του πληθυσμού της Θράκης με την εκλογή της υποψηφίας του και προσέφερε στο Τουρκικό Προξενείο πρόσθετα «επιχειρήματα» σε βάρος της Ελλάδος, σε περίπτωση που η υποψηφία του αποτύχει παταγωδώς. Γι’ αυτά όλα, όμως, δεν φταίει η συμπαθής συμπολίτης μας, κα. Καραχασάν. Φταίει ο ίδιος ο κ. Παπανδρέου.
Και το χειρότερο: εμφανίζει αυτή την επιλογή του ως «προοδευτική και τολμηρή υπέρβαση». Δεν είναι «προοδευτική», είναι διχαστική. Δεν είναι «τολμηρή» είναι άφρων και παρακινδυνευμένη. Θεωρεί δεδομένη την ευρωπαϊκή ένταξη της Τουρκίας, τη στιγμή που οι υπόλοιποι εταίροι μας αμφισβητούν την ευρωπαϊκή της πορεία. Και δεν είναι «υπέρβαση», είναι ο χειρότερος μικροκομματισμός, η εναγώνια προσπάθεια προσεταιρισμού ψήφων, ακόμα και με την απροκάλυπτη κομματικοποίηση ευαίσθητων εθνικών ζητημάτων. Κρίμα…
Θεός φυλάξοι…
Του Χρύσανθου Λαζαρίδη
Τελικώς η υπόθεση Καραχασάν εξελίσσεται πολύ ταχύτερα απ’ ότι περιμέναμε και πολύ χειρότερα απ’ ότι πίστευαν, ακόμα και οι πιο απαισιόδοξοι στο ΠΑΣΟΚ. Τα προβλήματα που τίθενται πλέον, ξεπερνούν και την κα. Καραχασάν, και το ΠΑΣΟΚ που την έχρισε υποψήφια για την υπέρ-νομαρχία Δράμας-Καβάλας-Ξάνθης και την ίδια την ακριτική περιοχή.
* Πρώτον, το πρόβλημα ποια ερωτήματα θεωρούνται «θεμιτά» και ποια όχι…
Η κα Καραχασάν ερωτήθηκε τι πιστεύει για τη γενοκτονία των Ποντίων. Και απάντησε ότι δεν είναι αρμόδια, διότι δεν είναι υπουργός Εξωτερικών, ούτε διεκδικεί τη θέση αυτή! Εκπρόσωποι του ΠΑΣΟΚ έσπευσαν να παρατηρήσουν ότι δεν είναι σωστό να τη ρωτάνε κάθε τόσο, «διάφοροι Ελληναράδες», τι πιστεύει για τη γενοκτονία των Ποντίων. Ήταν πράγματι, «μη θεμιτά» αυτά τα ερωτήματα;
Όχι βέβαια. Τα μόνα ερωτήματα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν μη θεμιτά αφορούν αποκλειστικά στην προσωπική ζωή του υποψηφίου. Οτιδήποτε αφορά τις απόψεις του, σε οποιοδήποτε ζήτημα, ασφαλώς και μπορεί να τεθεί. Αν δεν ερωτηθεί για τις απόψεις του, γιατί ακριβώς θα ερωτηθεί; Ποιος θα λογοκρίνει τις ερωτήσεις στους υποψηφίους; Το ΠΑΣΟΚ; Δεν είμαστε καλά…
Πέρυσι ο Ιταλός υποψήφιος για μέλος της Κομμισσιόν κος Μπουτιλιόνε ερωτήθηκε για απόψεις που είχε εκφράσει προ…εξαετίας, σχετικά με το ρόλο των γυναικών και για τη στάση του απέναντι στους ομοφυλοφίλους. Ερωτήθηκε ξανά και ξανά, οι απαντήσεις του δεν θεωρήθηκαν ικανοποιητικές και απορρίφθηκε η υποψηφιότητά του. Ουδείς αμφισβήτησε τότε, αν έπρεπε να τεθούν αυτά τα ερωτήματα στον κ. Μπουτιλιόνε…
Το ΠΑΣΟΚ φαίνεται ότι «ανακαλύπτει νέους κανόνες» δημοσίου διαλόγου: Τους αντιπάλους του, τους συντηρητικούς, μπορούν να το ρωτάνε ό,τι θέλουν, μπορούν να τους ξεσχίζουν κατά βούλησιν. Τους δικούς του υποψηφίους, τους τάχα «προοδευτικούς», μπορούν να τους ρωτάνε μόνο ό,τι επιτρέπει ο κος Αθανασάκης, μεγάλη η χάρη Του…
* Δεύτερον, τέθηκε ξανά το ερώτημα, τι είναι «προοδευτικό» και τι όχι. Είναι, τάχα, «προοδευτική» μια υποψήφια, απλώς και μόνο επειδή είναι γυναίκα, επειδή είναι μειονοτική και συμβαίνει να την υποστηρίζει το ΠΑΣΟΚ;
Αυτό μας λένε περίπου…
Έρχεται, λοιπόν, η «προοδευτική» κα. Καραχασάν και διακηρύσσει απερίφραστα, ότι ίσως θα έπρεπε να εκλέγονται οι μουφτήδες της Θράκης από την ίδια τη μειονότητα. Αναρωτιόμαστε: δεν είναι άραγε προοδευτική θέση ο διαχωρισμός Κράτους-Εκκλησίας; Αυτά δεν κανοναρχεί το ΠΑΣΟΚ, μέχρις υπερβολής, τα τελευταία χρόνια; Η εκλογή ιεροδικαστών (γιατί αυτό είναι οι μουφτήδες), που δικάζουν «ελέω Θεού» (όπως ανέφερε, επί λέξει, η κα Καραχασάν!) και απονέμουν δικαιοσύνη σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες του Κορανίου, δεν είναι παραβίαση της βασικής δικαϊκής διάκρισης ανάμεσα στο τι θεωρεί η Πολιτεία «αδίκημα» και τι θεωρεί η Θρησκεία «αμαρτία».
Ξεχάστε τους προφανείς συνειρμούς με τις πάγιες θέσεις του Τουρκικού Προξενείου. Έχει καταλάβει κανείς στο ΠΑΣΟΚ τι ακριβώς υποστήριξε η κα Καραχασάν από κοινωνική σκοπιά; Αντιλαμβάνονται ότι, αν το υιοθετήσουν, αύριο ένας εκλεγμένος ιεροδικαστής θα μπορεί να καταδικάζει τη μοιχεία, ως βαρύτατα παράπτωμα, ενώ για την πολιτεία δεν αποτελεί πλέον αδίκημα; Προσπαθούν, άραγε, να υποβάλουν τον μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης υπό τους δρακόντειους περιορισμούς της «Σαρία»; Γνωρίζουν ότι αυτό που προτείνουν στην Ελλάδα, για τους μουσουλμάνους της Θράκης, στην ίδια την Τουρκία, είναι ποινικό αδίκημα;
Μπροστά στην κα. Καραχασάν, ο καυμένος ο κ. Μπουτιλιόνε ήταν…μπολσεβίκος! Μπροστά στην υποψήφια του ΠΑΣΟΚ, ακόμα και η κα. Λουκά αρχίζει να θυμίζει τη…Ρόζα Λούξεμπουργκ!
Υποψιάζεται άραγε κανείς, ότι από τον πολύ «προοδευτισμό» έχουν μετακινηθεί σε θέσεις ακραία αντιδραστικές και ακραία αντιευρωπαϊκές, χωρίς καν να το αντιληφθούν;
Τελικώς, ως τις δημοτικές εκλογές πολύ θα γελάσουμε. Όχι με την κα. Καραχασάν, που μας γίνεται όλο και πιο συμπαθής, γιατί είναι τουλάχιστον αφοπλιστικά ειλικρινής. Αλλά με το ίδιο το ΠΑΣΟΚ, το οποίο κινδυνεύει με τη χειρότερη μορφή ήττας. Την αυτό-γελοιοποίηση…