Oταν βλέπω τι γίνεται στο Ιράν με καταλαμβάνει μια αίσθηση ευγνωμοσύνης που έτυχε να γεννηθώ Ευρωπαίος. Οταν διαβάζω δηλώσεις μερικών ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος, απογοητεύομαι μεν ως χριστιανός, χαίρομαι δε που ζω σε ένα κράτος δικαίου. Για τους θεμελιοκράτες της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (ΔΙΣ), το Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης (ΣΕΣ) που σχεδιάζει να νομοθετήσει η κυβέρνηση αποτελεί «καταστροφική βόμβα στα θεμέλια της χριστιανικής οικογένειας και όλης της ελληνικής κοινωνίας». Η φράση αυτή είναι αποκαλυπτική (με τη διπλή έννοια του όρου). Πάσχει λογικά και ουσιαστικά.

Αν επέλεξα να τελέσω χριστιανικό γάμο και πασχίζω να ζήσω με βάση τις αρχές της χριστιανικής πνευματικότητας, γιατί το ΣΕΣ θα διαλύσει την οικογένειά μου; Με ποια λογική συνεπαγωγή, το γεγονός ότι ο γείτονάς μου ενδεχομένως επιλέξει το ΣΕΣ, θα δυναμιτίσει τη δική μου χριστιανική οικογένεια; Κάτι λείπει…

Οι ιεράρχες οδηγούνται σε λογικά σφάλματα όχι γιατί στερούνται ευφυΐας, αλλά διότι αντιλαμβάνονται τη χριστιανική πίστη με μη πνευματικούς όρους. Ο Χρήστος Γιανναράς το έθεσε εξαιρετικά («Καθημερινή», 16/3/2008): «Οι Χριστιανοί που μετέχουν στο μυστήριο του ευχαριστιακού δείπνου δεν ζητάνε να ακυρωθεί κάθε άλλο δείπνο, κάθε άλλη λήψη τροφής. Και όσοι χριστιανοί μετέχουν στο μυστήριο του γάμου δεν απαιτούν να θεωρείται μόνο ο δικός τους γάμος νόμιμος και κάθε άλλος γάμος “παλλακεία και πορνεία”». Το μυστήριο του γάμου για τον χριστιανό δεν είναι απλή σύμβαση, αλλά άθλημα σχέσης· τον ενδιαφέρει ο αγώνας του για την πληρότητα στη ζωή, δεν κρίνει φαρισαϊκά τους άλλους. Οι ελλαδικοί ιεράρχες διαρκώς κρίνουν – όχι βεβαίως τον προκλητικό υλισμό τους, τον συναγελασμό τους με τους ισχυρούς και την αθεολόγητη σκέψη τους, αλλά πώς ζουν οι «άλλοι».

Η μείζων πρόκληση για έναν χριστιανό σήμερα είναι να ζει σε μια όλο και πιο μη θρησκευτική, μη παραδοσιακή, πλουραλιστική κοινωνία. Στις αναπτυγμένες φιλελεύθερες δημοκρατίες, οι άνθρωποι έχουν διαρκώς περισσότερες επιλογές. Επιλέγουν τι θα αγοράζουν, τι θα ψηφίζουν, πού θα εργάζονται, πώς θα μεγαλώνουν τα παιδιά τους, πώς θα γεννάνε, πώς θα κηδεύονται, πώς θα ζουν. Μπορούν και επιλέγουν γιατί γνωρίζουν: από τα διαφορετικά ring tones των κινητών και τις συνθήκες παραγωγής των μπανανών και του καφέ, μέχρι τα ενδεχόμενα ιατρικά προβλήματα στην ανάπτυξη του εμβρύου και τις επιπτώσεις των αεροπορικών μετακινήσεων στο κλίμα του πλανήτη. Οι κοινωνίες γίνονται ολοένα και περισσότερο αναστοχαστικές.

Θα ’θελα τα παιδιά μου να παντρευτούν με χριστιανικό γάμο, αλλά ξέρω ότι δεν μπορώ (και δεν θέλω) να το επιβάλω. Μεγαλώνουν σε μια πλουραλιστική κοινωνία, στην οποία μπορούν να επιλέξουν πώς θα ζήσουν. Το δικό μου καθήκον είναι να τα βοηθήσω να μπορέσουν να κάνουν έλλογες επιλογές. Η ελευθερία επιλογών δεν ακυρώνει την παράδοση -τον τρόπο ζωής στον οποίο, κατ’ ανάγκην, κοινωνικοποιήθηκαν- αλλά, στην αναστοχαστική κοινωνία, η παράδοση πρέπει να αιτιολογεί την ύπαρξή της.

Οι θεμελιοκράτες υπερασπίζονται την παράδοση με παραδοσιακό τρόπο – θεωρούν αυτονόητη την αποδοχή της. Η ΔΙΣ δεν μπορεί να διανοηθεί εναλλακτικές μορφές συμβίωσης και θέλει να επιβάλει τη δική της εκδοχή σε όλη την κοινωνία. Στην αναστοχαστική κοινωνία, η παράδοση δεν εκλείπει, αλλά πρέπει να υπερασπίσει τον εαυτό της έναντι άλλων παραδόσεων: οφείλει να δίνει λόγο για τις πρακτικές της και είναι, δυνητικά, αναθεωρήσιμη. Η παράδοση γίνεται όλο και περισσότερο διαλογική. Αυτό οι θεμελιοκράτες της ΔΙΣ δεν το ανέχονται, γι’ αυτό και ο λόγος τους είναι τόσο μονολογικός, τόσο «χομεϊνικός».

Προσέξτε τη γλώσσα του Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ: «[το ΣΕΣ] αποτελεί εντεταλμένη υπηρεσία από εξωθεσμικά κέντρα γνωστού λόμπι πέραν του Ατλαντικού, τα οποία απεργάζονται τον εκχυδαϊσμό […] και του Ελληνα ορθοδόξου, ο οποίος άσχετα εάν είναι απόλυτα συνειδητοποιημένος ή όχι διατηρεί στον ψυχισμό του τα ζώπυρα της ενοράσεως του κόσμου ως εφαλτηρίου θέωσης και υπέρβασης του κτιστού με την είσδυση και την κοινωνία με τον άκτιστο Δημιουργό όλου του αξιακού δυναμικού της ανθρώπινης ύπαρξης» («Το Βήμα», 6/4/2008). Δεν γνωρίζω τι θέλει να πει ο ποιητής, γνωρίζω όμως ότι δεν θα πείσει πολλούς.

Συγκρίνετε τώρα τον δαιμονοποιητικό λόγο του κ. Σεραφείμ με τον ζωογόνο πνευματικό λόγο του πατέρα Φιλόθεου Φάρου («Καθημερινή», 6/4/2008): «Ο Χριστός λέει ότι πορνεία και άλλα κακά πράγματα έρχονται από την καρδιά του ανθρώπου. Δεν καταδικάζει κανέναν αμαρτωλό. Μόνο τον υποκριτή. Το πνεύμα του Χριστού δεν είναι νομικό, αλλά προσπαθεί να δείξει ποια είναι η ουσία της αμαρτίας. Δεν είναι μια εξωτερική συμπεριφορά. Για παράδειγμα, φόνος για τον Χριστό είναι η απόρριψη του άλλου». Διαβάστε επίσης την ωραιότατη συνέντευξη του Μητροπολίτη Διοκλείας Κάλλιστου Γουέαρ («Καθημερινή», 20/1/2008): «κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να ακολουθεί την προσωπική του συνείδηση προκειμένου να κάνει τις ηθικές του επιλογές […]», λέει ο κ. Κάλλιστος. «Εμείς οι χριστιανοί μπορούμε να συνεργαστούμε άριστα με ανθρώπους που δεν έχουν καμία θρησκευτική πίστη ή που ανήκουν σε άλλες πίστεις, εφόσον μοιραζόμαστε αυτόν τον σεβασμό στην ελευθερία του ανθρώπου».

Προσέξτε τη διαφορά λόγου: ο κρυπτο-ολοκληρωτικός θεμελιοκράτης συνωμοσιολογεί και αυτοαναφέρεται· ο ελευθεριακός αναστοχαστικός ανοίγεται και διαλέγεται. Δεν ξέρω ποιον προτιμάτε, μαντεύετε όμως ποιον επιλέγω.