Υπάρχει μια ωραία λέξη που κυκλοφορεί εσχάτως στα στόματα των πολιτικών· και όχι μόνον αυτών. Είναι η λέξη «ανάπτυξη». Ακούμε συχνά ότι «τα περιοριστικά μέτρα θα μας οδηγήσουν σε ύφεση και χρειάζεται να ληφθούν αναπτυξιακά μέτρα». Ή συχνότερα ακούγεται η κριτική ότι «η ελληνική οικονομία δεν θα σωθεί από την περικοπές επιδομάτων των δημοσίων υπαλλήλων, αλλά από ένα γενναίο πρόγραμμα αναπτυξιακής πολιτικής».

Σε γενικές γραμμές έχουν δίκιο. Η ανάπτυξη είναι αυτή που φέρνει ευημερία και όχι οι οριζόντιες περικοπές των δαπανών. Οι τελευταίες βελτιώνουν τα χρήσιμα για τις αγορές νούμερα, δεν προσθέτουν πλούτο στη χώρα. Βέβαια, ούτε η παροχή των πάσης φύσεως επιδομάτων προσέθεσαν πλούτο στη χώρα, απλώς διένειμαν τα δανεικά. Αλλά πέρα από το αυτονόητο, ότι η χώρα χρειάζεται ανάπτυξη, υπάρχουν και οι λεπτομέρειες. Και ως γνωστόν ο διάβολος κρύβεται σ’ αυτές.

Το ερώτημα λοιπόν είναι τι εννοούν λέγοντας αναπτυξιακή διάσταση της οικονομικής πολιτικής. Δυστυχώς, όσοι περιφέρουν αυτόν τον όρο στον δημόσιο διάλογο, σταματούν σ’ αυτόν: «χρειάζεται αναπτυξιακή πολιτική. Τελεία». Αυτό μοιάζει λίγο με το ανέκδοτο που λέει «καλύτερα υγιής και πλούσιος, παρά πένης και ασθενής». Ναι, χρειάζεται ανάπτυξη, αλλά τι ανάπτυξη και με ποιους όρους; Ανάπτυξη για παράδειγμα, σημαίνει εργοστάσια. Πολλά εργοστάσια. Ομως στην Ελλάδα κάθε περιοχή είναι «ιδιαίτερου φυσικού κάλλους», και «αρχαιολογικού ενδιαφέροντος». Αρα η ανάπτυξη εργοστασίων αποκλείεται. Για λόγους «κάλλους» και ποσότητας γάλακτος που κατεβάζουν τα αιγοπρόβατα αποκλείσθηκαν από πολλές περιοχές της χώρας και οι ανεμογεννήτριες. Αρα, μπορεί να ομνύουμε γενικώς στην «πράσινη ανάπτυξη», αλλά ειδικώς και κομμάτι κομμάτι την αποκλείουμε. Νέα γνώση αποκλείεται να παράγουμε, διότι τα πανεπιστήμιά μας τον μισό χρόνο βρίσκονται υπό κατάληψη και η «γνώση πρέπει να είναι πάνω από τα κέρδη», που σημαίνει ότι πρέπει να παράγουμε περισσότερες μελέτες για τον Αλτουσέρ απ’ ό,τι για τις βιομηχανίες και την αγορά. Από τον τουρισμό θα μπορούσαμε πιθανώς να έχουμε κάποια έσοδα, αλλά κι εδώ τα κεκτημένα των εργαζομένων πρέπει να είναι πάνω από τα κέρδη των τουρ οπερέιτορς, το οποίο σημαίνει ότι η Ακρόπολη θα κλείνει στις 3.00 το μεσημέρι. Οσο για τους αγρότες, σπέρνουν βαμβάκι και περιμένουν τις επιδοτήσεις.

Γι’ αυτό καλά είναι να κουμπωνόμαστε κάθε φορά που ακούμε περί «αναπτυξιακής πολιτικής» και να ζητάμε περισσότερες διευκρινίσεις. Η προηγούμενη εμπειρία λέει ότι κάθε φορά που κάποιος πολιτικός μιλάει γενικώς για «ανάπτυξη» κλείνει το μάτι σε ψηφοφόρους, επιχειρήσεις και εργολάβους. Υπονοεί ότι έρχονται τα δισ. του ΕΣΠΑ για να τα σκορπίσουμε. Θα κάνουμε αναπτυξιακούς νόμους που θα ελαχιστοποιούν το ρίσκο των επιχειρηματιών και συνεπώς τη σκέψη πριν από την επένδυση. Θα χρηματοδοτήσουμε την «επιμόρφωση» των εργαζομένων, δηλαδή θα χαρτζιλικώσουμε εργαζόμενους, εκπαιδευτές και επιχειρήσεις διοργάνωσης σεμιναρίων. Θα δώσουμε στους δημάρχους για να γεμίσουν «δράσεις» τις πόλεις. Και φυσικά όλα αυτά θα τα διαφημίσουμε, για να έχει μερτικό στην «ανάπτυξη» και ο υπερτροφικός χώρος των ΜΜΕ.

Οπότε κάθε φορά που ακούμε για «ανάπτυξη» καλόν είναι να ρωτάμε: «δηλαδή;» Διότι από αναπτυξιακές πολιτικές χορτάσαμε. Βιώσιμη ανάπτυξη δεν είδαμε.

Πάσχος Μανδραβέλης

——————————————————

Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή στις 9/3/2010