Όπως και στην περίπτωση των δασών, χωρίς δηλαδή να έχουμε υπόψη μας τι προβλέπει η συνθήκη του Κυότο, συχνά κατηγορούμε της ΗΠΑ ότι δεν την υπογράφουν. Αγνοούμε ωστόσο αν η συνθήκη είναι πράγματι ωφέλιμη ή ποιους λόγους οδηγούν τις ΗΠΑ να αντιδρούν. Επειδή όμως ταιριάζει στην ρητορική δαιμονοποίησης των ΗΠΑ (που σαφώς έχει πολιτικά εφαλτήρια), συχνά αναπαράγεται στον ελληνικό και διεθνή τύπο η εικόνα της Αμερικής-δολοφόνου του περιβάλλοντος. Κάποια στιγμή πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι κανένας δεν έχει το μονοπώλιο στην οικολογική ευαισθησία και στην ανησυχία για το μέλλον του πλανήτη. Πολύ περισσότερο κανείς δεν δικαιούται να εκμεταλλεύεται πολιτικά τόσο σοβαρά ζητήματα.

Το πρωτόκολλο του Κυότο συγκεκριμενοποιεί τους στόχους κάθε χώρας όσον αφορά την μείωση των εκπομπών CO2 ώστε μέχρι το 2010 να μειωθούν σε παγκόσμιο επίπεδο κατά 5,2% με βάση τα επίπεδα του 1990. Για τις ΗΠΑ η μείωση είναι 7%, την Ε.Ε. 8%, τον Καναδά 6% κτλ. Ωστόσο κατοχυρώνει ταυτόχρονα και την πιθανότητα εμπορίου των δικαιωμάτων εκπομπής και εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος, Η λογική πίσω από την ιδέα του εμπορίου δικαιωμάτων εκπομπής στηρίζεται στο γεγονός ότι δεν έχει καμία απολύτως σημασία από ποιο μέρος της Γης γίνεται η απελευθέρωση του CO2 στην ατμόσφαιρα αλλά μόνο το συνολικό ποσό που βγαίνει. Οι ΗΠΑ ζητούν να επιτραπεί το ελεύθερο εμπόριο των δικαιωμάτων αυτών ενώ η Ε.Ε. και οι οικολόγοι πιέζουν ώστε κάθε κράτος να εκπληρώσει τους στόχους που έχουν τεθεί. Θεωρητικά η πρόταση της Ε.Ε. είναι πολύ καλή. Το πρόβλημα ανακύπτει όταν έρχεται η ώρα του λογαριασμού. Αν δεν επιτραπεί κανένα είδος εμπορίου τότε το ετήσιο κόστος της εκπλήρωσης των κριτηρίων του Κυότο θα ανέρχεται το 2010 σ 346 δισεκατομμύρια $, που ισοδυναμεί με το 1,5% του ΑΕΠ των χωρών που συμμετέχουν στη συνθήκη. Αν επιτραπεί η ελεύθερη εμπορία των δικαιωμάτων εκπομπής τότε το κόστος πέφτει στα 161 δισ $. Αν επιτραπεί το εμπόριο δικαιωμάτων μεταξύ όλων των χωρών του πλανήτη (οι περισσότερες χώρες δεν συμμετέχουν στην συνθήκη) τότε το κόστος περιορίζεται στα 75 δισ $. Το κόστος σταδιακά θα διογκώνεται, Υπολογισμοί του ΟΟΣΑ λένε ότι το ετήσιο κόστος για τις χώρες του ΟΟΣΑ το 2050 θα ξεπερνά τα 900 δισ $ ή περίπου το 2% του ΑΕΠ, ενώ το 2100 το κόστος θα υπερβαίνει το 4% του ΑΕΠ.
Γιατί δεν ακολουθείται η προφανής και λογική πρόταση των ΗΠΑ; Διότι ουσιαστικά οι Ευρωπαίοι νομίζουν ότι έχουν βρει ένα αποτελεσματικό όπλο για να χτυπήσουν την αμερικάνικη οικονομία (αφού αναμένουν οι μειώσεις να την επηρεάσουν πολύ περισσότερο) και παίζουν σοβαρά πολιτικά παιχνίδια γύρω από το ζήτημα. Ταυτόχρονα, οι οικολογικές οργανώσεις (που εμφανίζονται όπου μπορούν να προκαλέσουν πολιτικές ανωμαλίες) έχουν στήσει ένα μηχανισμό προπαγάνδας για να ασκήσουν πολιτικές πιέσεις.

Αφού βλέπουμε ότι το κόστος είναι τεράστιο, τουλάχιστον θα έπρεπε το όφελος να το ξεπερνάει. Δυστυχώς όμως για την συνθήκη κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και ο βασικός λόγος είναι ότι δεν δεσμεύει τις αναπτυσσόμενες χώρες (που τώρα έχουν μικρές εκπομπές CO2 αλλά στο άμεσο μέλλον θα ελευθερώνουν τεράστιες ποσότητες). Επειδή ακριβώς δεν δεσμεύει όλους, έχει υπολογιστεί ότι το μόνο που θα καταφέρει η συνθήκη είναι να καθυστερήσει τα επίπεδα CO2 κατά 6 χρόνια. Δηλαδή το 2100 θα έχουμε με την εφαρμογή της συνθήκης το ίδιο ποσό CO2 στην ατμόσφαιρα όσο το 2094 αν δεν υπήρχε καμία συνθήκη! Το δε κόστος ανόδου της θερμοκρασίας (υπολογίζεται περίπου 1,8 – 2 βαθμοί Κελσίου) το 2100 υπολογίζεται περίπου στο 2% του ΑΕΠ των ανεπτυγμένων χωρών (και περιλαμβάνει όλα τα πολυδάπανα σχέδια αντιμετώπισης της ανόδου των υδάτων, των προβλημάτων στις καλλιέργειες κτλ). Δηλαδή θα πληρώνουν 4% του ΑΕΠ για να αποτρέψουν μια κατάσταση που δεν μπορεί έτσι να αποτραπεί και τελικά θα κληθούν να δώσουν άλλο ένα 2% για την αντιμετώπισή της! Γι’ αυτό και η Αμερικανική Γερουσία με ψήφους 95-0 αρνήθηκε να υπογράψει μια συνθήκη μονομερή που δεν δεσμεύει τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Βέβαια οι αναπτυσσόμενες χώρες δικαίως καταλογίζουν ότι το πρόβλημα μέχρι στιγμής το δημιουργούν οι ΗΠΑ, η Ε.Ε. κτλ και δεν θέλουν να περιορίσουν την ανάπτυξή τους δεσμευμένες από τους περιορισμούς του πρωτοκόλλου του Κυότο. Εδώ έρχεται η αμερικανική πρόταση που πετυχαίνει και τον περιορισμό των εκπομπών, και την μείωση του κόστους και την αποτροπή την εκτίναξης των εκπομπών λόγω της ανάπτυξης των χωρών που δεν περιλαμβάνονται στη συνθήκη. Η πρακτικότερη λύση είναι η επέκταση των δικαιωμάτων εκπομπής σε όλον τον κόσμο και ελεύθερη εμπορία τους. Αφού η παραγωγή στις ανεπτυγμένες χώρες αποφέρει μεγαλύτερο κέρδος από το κόστος αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής και το κέρδος από την πώληση στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι μεγαλύτερο από το κέρδος της χρήσης που απελευθερώνει CO2 τοπικά, η ανταλλαγή είναι αμοιβαία επωφελής. Αυτό θα διευκολύνει την δέσμευση όλων, θα μειώσει το κόστος και θα δώσει νέους πόρους στον αναπτυσσόμενο κόσμο ώστε εξαρχής να σχεδιάσουν την ανάπτυξή τους δίχως να εξαρτώνται ενεργειακά από πηγές που παράγουν CO2. Αλλά είπαμε, η αμερικανική ηγεσία είναι ηλίθια…

Περλικός Φώτης