Πατριωτισμός και ανοιχτή κοινωνία

Ιαν 11th, 2010 | | Κατηγορία: Γιώργος Παγουλάτος | Email This Post Email This Post | Print This Post Print This Post |

«Το ερώτημα δεν είναι πώς θα απαλλαγούμε από τον πατριωτισμό και τον εθνικισμό αλλά πώς θα τους καταστήσουμε ασφαλείς. Ενας πατριωτισμός του πολίτη (civic patriotism), που αποφεύγει τους αποκλεισμούς αλλά ανταποκρίνεται στην ανάγκη μιας παραδοσιακής ταυτότητας, μπορεί να παράσχει μια εναλλακτική στις πολλές παθολογικές εκδοχές ενός εθνικισμού του αίματος (blood kinship)».

Ετσι απαντά ο Μπέντζαμιν Μπάρμπερ στο δίλημμα «κοσμοπολιτισμός ή πατριωτισμός;» που θέτει η Μάρθα Νούσμπαουμ στο συλλογικό έργο «Για την αγάπη της πατρίδας: συζητώντας τα όρια του πατριωτισμού».

Κάτι παρόμοιο λέει και το δαιμονοποιημένο πλέον επιστημονικό σύγγραμμα της Θάλειας Δραγώνα, που βρέθηκε πρόσφατα βορά των καθ’ ημάς πατριδοκαπήλων:

«η καλλιέργεια της εθνικής αυτογνωσίας στις νέες γενιές (πρέπει) να οδηγεί σε μια εθνική ταυτότητα αρκετά ανθεκτική, ώστε να μη φοβούνται την αλλοίωση ή παρακμή της από τη συνεργασία των λαών και την αλληλεπίδραση των πολιτισμών, και αρκετά ανεκτική, ώστε να μην την υπερασπίζονται αμυντικά απορρίπτοντας τις ετερότητες, τις διαφορές και τους άλλους».

Είναι βέβαια δικαίωμα του καθενός να διαφωνεί με τις παραπάνω απόψεις. Διεθνώς η επιστημονική αντιπαράθεση γύρω από τα ζητήματα εθνικής ιστορίας και ταυτότητας διεξάγεται με πάθος – αλλά και κανόνες δεοντολογίας για τη μέθοδο, τις θεωρητικές υποθέσεις, τα επιστημονικά ευρήματα και την αξιολόγησή τους. Στην πολιτική συζήτηση βέβαια οι κανόνες είναι χαλαρότεροι. Παραμένει όμως μια ελάχιστη υποχρέωση πολιτικών ανδρών, όπως ο κ. Καρατζαφέρης, ο κ. Τραγάκης και οι άλλοι βουλευτές του ΛΑΟΣ, να γνωρίζουν τουλάχιστον τι είναι αυτό το οποίο καταγγέλλουν. Δεν προέκυψε κάτι τέτοιο από την παραποίηση και διαστρέβλωση των δήθεν ενοχοποιητικών «αποσπασμάτων» βάσει των οποίων απαίτησαν την αποπομπή της κ. Δραγώνα.

Κι όμως, ο σύγχρονος πατριωτισμός μπορεί να συνυπάρξει με την ελευθερία, τα δικαιώματα και τον κοσμοπολιτισμό της ανοιχτής κοινωνίας χωρίς να χάνει τίποτα από τη δύναμή του. Ο πατριωτισμός δεν κινδυνεύει αλλά αντίθετα εμπλουτίζεται από την επιστημονική γνώση και κριτική. Είναι ισχυρά εμπεδωμένος, γιατί ανταποκρίνεται στην εγγενή ανθρώπινη ανάγκη του ανήκειν σε μια ευρύτερη κοινότητα. Μια κοινότητα συνεκτικότερη από το σύνολο της ανθρωπότητας και περιεκτικότερη από τη στενή τοπική προέλευση. Ο πατριωτισμός είναι εγγενής στις ανθρώπινες κοινωνίες, αναβλύζει αυθόρμητα σαν τη μητρική αγάπη, ισχυρότερος από κάθε εκλογίκευση, επικρατέστερος κάθε εμποδίου. Αυτό που αλλάζει δεν είναι η ίδια η ύπαρξη, αλλά το φορτίο και περιεχόμενο της εθνικής ταυτότητας, καθώς εξελίσσονται οι ιστορικές συνθήκες.

Ο πατριωτισμός δεν απειλείται για έναν ακόμα λόγο: γιατί, όπως γράφει στο παραπάνω συλλογικό έργο ο Τσαρλς Τέιλορ,

«στον σύγχρονο κόσμο δεν μπορούμε να κάνουμε χωρίς πατριωτισμό: οι κοινωνίες που προσπαθούμε να οικοδομήσουμε -ελεύθερες, δημοκρατικές και έως ένα βαθμό κοινωνίες εθελουσίας ισότητας- χρειάζονται ισχυρή ταύτιση από πλευράς των πολιτών τους».

Ο πατριωτισμός κατά Τέιλορ δίνει επίσης μια απάντηση σε όσους στενόμυαλα επιχειρηματολογούν εναντίον της (υπό προϋποθέσεις) απονομής ιθαγένειας στα γεννημένα στην Ελλάδα παιδιά μεταναστών:

«μια δημοκρατία πολιτών, λέει ο Τέιλορ, είναι εξαιρετικά ευάλωτη απέναντι στην αποξένωση που δημιουργούν οι μεγάλες ανισότητες και στην αίσθηση εγκατάλειψης και αδιαφορίας που εύκολα εισπράττουν οι εγκαταλειμμένες μειονότητες»

Για να λειτουργήσουν οι σύγχρονες δημοκρατίες χρειάζονται την κινητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών, απαιτούν μια κοινή ταυτότητα, και αυτή είναι η λειτουργία του πατριωτισμού. Πρόκειται όμως τότε όχι για έναν εθνικιστικό πατριωτισμό «του αίματος», αλλά για έναν σύγχρονο «συνταγματικό πατριωτισμό» του πολίτη. Τότε, η επιλογή, όπως γράφει ο Τέιλορ, είναι μία:

«να είμαστε κοσμοπολίτες και πατριώτες ταυτόχρονα, δηλαδή να προωθούμε ένα είδος πατριωτισμού που είναι ανοιχτός σε αισθήματα οικουμενικής αλληλεγγύης, ενάντια σε έναν κλειστό πατριωτισμό που στηρίζεται στις διακρίσεις και στους αποκλεισμούς».

Η δημοκρατία λοιπόν εντείνει την ανάγκη της πατρίδας. Ομως τα δημοκρατικά κεκτημένα της πατρίδας βρίσκονται υπό επίθεση όποτε οι πατριδοκάπηλοι εξαπολύουν κυνήγια μαγισσών, εκστρατεύοντας κατά υποτιθέμενων και ανύπαρκτων ανθελλήνων, εργαζόμενοι για να μετατρέψουν τη φιλελεύθερη δημοκρατία μας σε μια τυραννία της πλειοψηφίας και του αγανακτισμένου όχλου.

Παρότι εραστές του εθνικά ανάδελφου, οι εγχώριοι εθνικιστές μας δεν είναι καθόλου μόνοι. Στις ΗΠΑ, αγαπημένο άθλημα της υπερδεξιάς είναι η αμφισβήτηση του πατριωτισμού των ιδεολογικών της αντιπάλων. Σε ΗΠΑ και Ισραήλ, σοβαροί διανοούμενοι καταγγέλλονται για αντισημιτισμό επειδή επικρίνουν την αδιέξοδη πολιτική του ισραηλινού κράτους. Στη γειτονική Τουρκία, γενναίοι δημοσιογράφοι και ακαδημαϊκοί υφίστανται την τρομοκρατία μισαλλόδοξων εθνικιστών, το ίδιο και στη Ρωσία. Από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία μέχρι το Ισραήλ και τις αναπτυσσόμενες χώρες, ο σύγχρονος εθνικιστικός νεο-μακαρθισμός έχει έναν κοινό αντίπαλο: τους φιλελεύθερους του κέντρου και της αριστεράς. Και ένα κοινό γνώρισμα: θέτει πάντοτε υπό αμφισβήτηση τον πατριωτισμό των αντιπάλων του. Αυτή είναι και η θεμελιώδης διαφορά της ακροδεξιάς (ή των ακροδεξιών της ακροαριστεράς) από το δημοκρατικό φάσμα, ή το «συνταγματικό τόξο», που μας θύμισε ο Νίκος Αλιβιζάτος στην «Καθημερινή» της περασμένης Κυριακής.

Γιώργος Παγουλάτος

——————————————————

Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή στις 10/1/2010

11 σχόλια
Leave a comment »

  1. φιλελεύθερους του κέντρου και της αριστεράς

    Τι ΜΑΛΑΚΙΑ και με το μπαρδον ειναι αυτη. Ειναι δυνατον η αριστερα να ειναι φιλελευθερη? Φιλελευθερισμος χωρις οικονομικη ελευθερια μπορει να υπαρξει?

  2. Το ίδιο ετοιμαζόμουν να ποστάρω και εγώ, με ηπιότερους όρους αλλά αντίστοιχη έκπληξη…
    Ποιοί είναι αυτοί οι “φιλελέυθεροι της Αριστεράς”;
    Πιστεύουν στην ιδιοκτησία ως φυσικό δικαίωμα, χωρίς όρους και “ναι μεν αλλά”;
    Αποκηρύσσουν τον Μαρξ και τα εγκλήματα που προκάλεσαν οι θεωρίες του, xωρίς να ψάχνουν για δικαιολογίες περί “κακής εφαρμογής” τους;

    Δεν έχω γνωρίσει κανέναν τέτοιο…

  3. Προβληματικοί είναι εκείνοι οι φιλελεύθεροι που ξεχνούν από πού γεννήθηκαν οι αρχές του.
    Η σύγχρονη ανοιχτή κοινωνία είναι αποκλειστικό αποτέλεσμα του πολιτισμού της Δύσης και είναι βασισμένη στις Ελληνορωμαϊκές και Χριστιανοεβραϊκές καταβολές της.
    Κακό παράδειγμα εθνικιστών αυτοί που υπεραμύνονται το Ισραήλ, εφόσον στο Ισραήλ βγάζουν καθημερινά το άχτι τους οι απανταχού αντισημίτες αγνοώντας το οτιδήποτε άλλο γίνετε στον κόσμο. Το ότι και κάποιοι δημοκρατικά σκεπτόμενοι πέφτουν στην παγίδα αυτή είναι λυπηρό.
    Το πρόβλημα του πατριωτισμού ή του εθνικισμού σίγουρα δεν αφορά μόνο την Ελλάδα αλλά την Δύση γενικότερα που περνάει κρίση ταυτότητας.
    Ωραίες οι θεωρίες περί αρμονικής συνύπαρξης των λαών, αλλά πρέπει να μην ξεφεύγουμε από την πραγματικότητα, αλλιώς γινόμαστε απλά ισοπεδωτικοί.

  4. Well done mr Aggelakis. El Burro, μαλλον εννοει τις Δραγωνα και Φραγκουδακη, την ΑΕΚΑ του Μπιστη και τα λοιπα ρεταλια της αριστερας που ειδαν καπιταλιστικο φως και μπηκαν

  5. Κυριε Αγγελακη μπορειτε να γινετε πιο λεπτομερης σε οσα γραψατε?Εχω την αισθηση πως κατι θελετε να πειτε δεν μπορω ομως να καταλαβω τι.

  6. Λασκο νομιζω πως ο αρθογραφος αναφερεται σε στελεχη του ΠΑΣΟΚ και της Ανανεωτικης Πτερυγας του ΣΥΝ.

  7. Εννοώ πως η ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης, ελευθερίες που εγγυούνται και όλες τις υπόλοιπες ελευθερίες, ως έννοιες έχουν υπάρξει μονάχα υπό τα πλαίσια του δυτικού πολιτισμού.

  8. Σε οσα λεει ο κυριος Αγγελακης θα αναφερω μερικα. Την δεκαετια του 60 και αφου περναγε η χρυση δεκαετια του 50, τα κακομαθημενα που αρχισαν να εχουν αυτοκινητα, σπουδες, ταξιδια κλπ αποφασισαν πως βαρεθηκαν τον κομφορμισμο και το 1968 βγηκαν στους δρομους, στηνωντας το 1848 της Δυσης. Εκτοτε οι αξιες της Δυσης οι οποιες βασιζονται στην χριστιανικη της παραδοση αντιμετωπιστηκαν με εχθροτητα. Τοτε ξεπεταχτηκαν, ανδρωθηκαν και γεννηθηκαν οι αποδομιστες και καθε ειδους απατεωνες (ειδικα αυτα τα καθαρματα της Γαλλικης φιλοσοφιας Βιριλιο, Μπωντριγιαρ, Ντεριντα κλπ) που βαλθηκαν να αποδομησουν την δυση. Η αποδομηση ξεκινησε με τους διαρκεις τεμεναδες κατα της αποικιοκρατιας (η οποια υπηρξε ωφελιμη για πολλους λαους, αφοτου εφυγε σφαγιαστηκαν και σφαγιαζονται ακομα), επιθεση στην παραδοσιακη παιδαγωγικη με ανοησιες τυπου Σομερχιλ, επιθεση στην αρχιτεκτονικη των Ευρωπαικων πολεων. Ειμαι πολυ απολυτος στο τελευταιο, περπατηστε για παραδειγμα στο 4ο διαμερισμα της Βιεννης και δειτε τα κτηρια που χτιστηκαν μεταπολεμικα και τις πολυκατοικιες του 19ου αιωνα. Βρωμαει σοσιαλισμος απο χιλιομετρα αυτη τη μοντερνα αρχιτεκτονικη, χωρις σεβας στην βιοκλιματικη δομη του κτηριου και τον κυριαρχικο της χαρακτηρα στο περιβαλλον. Συνολικα ο ανθρωπος του 19ου αιωνα σε θεματα γουστου ειναι ετη μπροστα απο τους λεγομενους μοντερνους ανθρωπους.
    Μαζι με την αρχιτεκτονικη εγινε επιθεση και στην θρησκεια με ταυτοχρονη ομως αναδυση της γιογκα, του new age, του οριενταλισμου γιατι καπου επρεπε να εκφραστουν οι μεταφυσικες ανησυχιες τους ανθρωπου. Αυτα τα καθαρματα που αποδομουν την δυση καταγγελει ο Πασκαλ Μπρυκνερ. Επιτελους ως Δυτικοι οφειλουμε να υπερασπιστουμε τον πολιτισμο μας και οχι να θεωρουμε φως πολιτισμου και τολεραντια τους Οθωμανους!

  9. Και βεβαια η αναδυση ολων αυτου του occultism της γιογκας, της ανατολικης ιατρικης εχει ξεκινησει απο φανατικους οπισθδρομιστες ανορθολογικους οπως ο Εβολα και Σαβιτρι Ντεβι. Οι Ναζι καπου εκει κοντα

  10. Ἂν θέλουμε νὰ μιλήσουμε ἐπιστημονικά, ὁ πατριωτισμὸς καὶ ὁ ἐθνικισμὸς μιὰ πηγὴ ἔχουν : τὸν ἀντίπαλο ἐθνικισμὸ ! Πρακτικῶς, λοιπὸν, ἂς πείσουν οἱ ἀποδομιστὲς τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους τοὺς Τούρκους ὅτι δὲν ἔχουν τίποτα νὰ μοιράσουν μαζί μας καὶ, ἀφοῦ τοὺς ἀφοπλίσουν κατὰ 50%, νὰ μειώσουμε κι ἐμεῖς τὶς στρατιωτικές μας δυνάμεις κατὰ 50%. Ὅλα τὰ ἄλλα, κύριε Παγουλᾶτο μου, εἶναι φλυαρίες γιὰ νὰ γεμίσετε τήν στὴλη σας στὴν ἐφημερίδα. Φέρτε ΄σεῖς καὶ οἱ κυρίες Δραγώνα κλπ τὴν δεσμευτική, δηλαδή δημόσια, πρόταση τῶν Τούρκων καὶ οἱ Καρατζαφέρηδες καὶ Τραγάκηδες καὶ πατριδοκάπηλοι δὲν θὰ ξέρουν ποῦ νὰ χωθοῦν. Ὅσο δὲν φέρνετε τὸ ἀποτέλεσμα, ὅμως, καλὸ εἶναι νὰ μήν βγαίνετε καὶ γράφετε διότι γίνεσθε καταγέλαστοι.

  11. “Φιλελεύθεροι της αριστεράς”
    Χο χοχοχο…Χα χα χαχαχαχαχα !!!!!!!!!!!!!!
    Να’σαι καλά, μού φτιαξες τη μέρα…

Σχολιαστε