Todd Gitlin: “Οι δημοσιογραφοι πρεπει να επιστρεφουν τα δωρα!”
Ιαν 31st, 2008 | Τάκης Μίχας| Κατηγορία: Γενικά, Κόσμος | Email This Post | Print This Post |Συνέντευξη του Todd Gitlin στον Τάκη Μίχα1
Με αφορμή τις πρόσφατες συζητήσεις για τα δημοσιογραφικά ήθη στην Ελλάδα, επικοινωνήσαμε με έναν από τους πιο γνωστούς ειδήμονες για θέματα δημοσιογραφικής δεοντολογίας: τον Τοντ Γκίτλιν, καθηγητή δημοσιογραφίας και κοινωνιολογίας της Σχολής Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου της Κολούμπια, που θεωρείται η καλύτερη παγκοσμίως στον τομέα αυτό. Ο ίδιος ο κ. Γκίτλιν υπήρξε εμβληματική φυσιογνωμία του αντιπολεμικού κινήματος στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ την περίοδο των «σίξτις». Εχει γράψει πάνω από 12 βιβλία, ορισμένα από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.
Κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής μας συνέντευξης, ο Αμερικανός καθηγητής μάς έδωσε μια πολύ κατατοπιστική εικόνα για τις δημοσιογραφικές πρακτικές που δεν είναι αποδεκτές στη χώρα του, καθώς και για τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η άσκηση μιας αξιόπιστης δημοσιογραφίας.
Ε: Στη σχολή δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου της Κολούμπια, η δημοσιογραφία διδάσκεται σε μεταπτυχιακό ή προπτυχιακό επίπεδο;
Α: «Διδάσκεται μόνο σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Οι φοιτητές μας έχουν ήδη πάρει το πρώτο τους πτυχίο από κάποιο άλλο πανεπιστήμιο».
Ε: Επιτρέπεται σε έναν δημοσιογράφο στις ΗΠΑ, ο οποίος δουλεύει στην τηλεόραση ή σε εφημερίδα, να δουλεύει ταυτόχρονα στο γραφείο Τύπου ενός υπουργείου ή μιας επιχείρησης;
Α: «Ασφαλώς όχι! Κάτι τέτοιο θα θεωρούνταν σκανδαλώδες! Είναι αυτονόητο ότι υπάρχει ασυμβίβαστο μεταξύ των δύο αυτών απασχολήσεων. Πριν από μερικά χρόνια έγινε τεράστιος σάλος όταν αποκαλύφθηκε ότι ένας δημοσιογράφος που δούλευε στο ραδιόφωνο παράλληλα χρηματοδοτούνταν και από κάποια κρατική υπηρεσία».
Ε: Είναι αποδεκτό να λαμβάνει ο δημοσιογράφος δώρα, κατά τη διάρκεια π.χ. των Χριστουγέννων ή για τα γενέθλιά του;
Α: «Σύμφωνα με τον ηθικό κώδικα που ακολουθείται π.χ. στους “Τάιμς της Νέας Υόρκης”, ο δημοσιογράφος απαγορεύεται να δεχτεί οποιοδήποτε δώρο το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ανταμοιβή για ευνοϊκή μεταχείριση. Δεν θα πρέπει να δεχτεί δώρα, εισιτήρια, εκπτώσεις (σε ξενοδοχεία, πτήσεις, είδη κ.λπ.) από οργανώσεις και επιχειρήσεις τις οποίες καλύπτει για την εφημερίδα. Οποιοδήποτε δώρο θα πρέπει να επιστρέφεται στον αποστολέα με ένα ευγενικό σημείωμα. Ομως ο δημοσιογράφος μπορεί να δώσει τα αναλώσιμα δώρα σε φιλανθρωπικά σωματεία, αφού όμως ειδοποιηθεί ο δωρητής».
Ε: Εχουν υπάρξει στις ΗΠΑ περιπτώσεις δημοσιογράφων που χρηματοδοτούνταν από «μυστικά κονδύλια» κρατικών υπηρεσιών;
Α: «Πριν από 30 έτη αποκαλύφθηκε ένας αριθμός δημοσιογράφων που κατά τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 χρηματοδοτούνταν από την CIA. Φυσικά, η κατακραυγή υπήρξε γενική».
Ε: Ποιος είναι ο μέσος μισθός ενός νέου δημοσιογράφου εφημερίδας στις ΗΠΑ;
Α: «Δεν είναι πολλά. Γύρω στις 40.000 δολάρια (27.000 ευρώ) μεικτά ετησίως».
Ε: Συνηθίζεται οι πολιτικοί να φροντίζουν να διορίζουν τους αγαπημένους τους δημοσιογράφους σε διάφορα ΜΜΕ;
Α: «Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν δηλαδή ο ειδησεογραφικός οργανισμός έχει οικονομικά οφέλη από την κυβέρνηση, κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί. Ομως αυτό αφορά κυρίως τα τηλεοπτικά κανάλια και όχι τις εφημερίδες. Πάντως, γενικά δεν θεωρείται μια αποδεκτή πρακτική».
Ε: Οταν το ρεπορτάζ αφορά τα «εθνικά θέματα», αναστέλλονται οι κανόνες του δημοσιογραφικού ρεπορτάζ που διασφαλίζουν την αντικειμενικότητά του, όπως η ισορροπημένη κάλυψη όλων των πλευρών, η απόφυγη αρνητικών σχολιασμών του «εχθρού» κ.λπ.;
Α: «Στις καλές εφημερίδες υπάρχει ο κανόνας ότι θα πρέπει να καλύπτεται και η “εχθρική” πλευρά και ασφαλώς να αποφεύγονται οι σχολιασμοί στο ρεπορτάζ. Ομως, στην πραγματικότητα, αυτό που συμβαίνει τις περισσότερες φορές -πολλές φορές ασυνείδητα- είναι ότι δίνεται περισσότερος χώρος στις απόψεις της αμερικανικής πλευράς. Ετσι, την περίοδο που προηγήθηκε του πολέμου του Ιράκ, ο ισχυρισμό του Σαντάμ ότι δεν είχε όπλα μαζικής καταστροφής θα αναφερόταν σε όλα τα ρεπορτάζ, αλλά ο κύριος όγκος του κειμένου θα αφορούσε τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης Μπους».
Ε: Εχει συμβεί στις ΗΠΑ να ζητήσει το ΥΠΕΞ ή κάποια άλλη υπηρεσία την απομάκρυνση ενός δημοσιογράφου από «εθνικά ευαίσθητα θέματα» επειδή έχει «αντεθνικές» απόψεις;
Α: «Η μόνη περίπτωση που θυμάμαι ήταν στις αρχές της δεκαετίας του ‘60. Τότε, όταν ένας δημοσιογράφος των “Τάιμς” έστελνε αρνητικές ανταποκρίσεις από το Βιετνάμ για την πορεία του πολέμου, ο πρόεδρος Κένεντι ζήτησε να μετατεθεί σε άλλο ρεπορτάζ. Ομως συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Ο εν λόγω δημοσιογράφος αναβαθμίσθηκε και αυτή η ιστορία εξασφάλισε την παραμονή του στο Βιετνάμ!»
Ε: Το δημοσιογραφικό απόρρητο αναγνωρίζεται νομικά στις ΗΠΑ;
Α: «Οχι σε όλες τις πολιτείες. Το αμερικανικό νομικό σύστημα είναι απίστευτα πολύπλοκο. Εγινε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί σε πανεθνικό επίπεδο ένας νόμος που να θωρακίζει τους δημοσιογράφους από την υποχρέωση να αποκαλύπτουν τις πηγές τους, όμως αυτή η προσπάθεια δεν καρποφόρησε. Με άλλα λόγια, σήμερα το απόρρητο εξαρτάται από την περίπτωση και από την πολιτεία. Πάντως, το απόρρητο αφορά μόνο υλικό που έχει δημοσιευθεί σε εφημερίδα ή έχει μεταδοθεί στην τηλεόραση. Δεν αφορά τη διακίνηση υλικού με άλλο τρόπο».
Ε: Ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος, κατά τη γνώμη σας, που απειλεί την παράδοση του ανεξάρτητου και αντικειμενικού ρεπορτάζ σήμερα;
A: «Η υστερία που έχει στόχο την απόσπαση της προσοχής του κοινού. Αυτό οδηγεί στον καθορισμό της φτηνής επιδίωξης του εντυπωσιασμού ως μοναδικού κριτηρίου για τη δημοσιοποίηση ενός θέματος. Με τον τρόπο αυτό υποβαθμίζονται θέματα κεφαλαιώδους σημασίας και επιβάλλεται η ενασχόληση με ποταπά θέματα, όπως η ιδιωτική ζωή των επωνύμων, η γκλαμουριά κ.λπ. Αυτή η εξέλιξη, σε τελική ανάλυση, αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή διαφθοράς της δημοσιογραφίας».
—————————————————————————–
Σημειώσεις:
- Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 30/1/2008 [↩]