Από το 1821 μέχρι το 2008 η χώρα μας περιήλθε σε κατάσταση αδυναμίας να εκπληρώσει τις δανει-ακές της υποχρεώσεις πέντε φορές. Αυτές συνέβησαν τα έτη 1826, 1843, 1860, 1893 και 1932. Σε όλες τις περιπτώσεις οι Reinhart, Rogoff (2009, 91-2, 96) τεκμηριώνουν ότι υποχρεωθήκαμε σε πα-ραχωρήσεις προς τους δανειστές μας που έφθαναν μέχρι και στην υποτέλεια στις «μεγάλες δυνάμεις». Κανονικά λοιπόν θα έπρεπε ως χώρα να έχουμε πλέον αποκτήσει τη σωφροσύνη να μη υποθη-κευτούμε ξανά στους δανειστές μας. Αλλά εκ του αποτελέσματος προκύπτει ότι αποδειχθήκαμε επιλήσμονες και επιπόλαιοι. Οπότε όλους τώρα μας απασχολεί τοερώτημα: Τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να ξανακερδίσουμε την ανεξαρτησία μας το συντομότερο δυνατό; Θα προσπαθήσω νατο απαντήσω, αφού προηγουμένως επικεντρώσω σε δύο θέματα που προηγούνται. Αυτά είναι να εξηγήσω, πρώτον, τι ακριβώς συνέβη, και, δεύτερον, γιατί φτάσαμε εδώ που βρισκόμαστε.

Τον Δεκέμβριο του 2008, το κέντρο της Αθήνας επλήγη από ένα τριήμερο ταραχών με συγκρούσεις στους δρόμους, εμπρησμούς και λεηλασίες, που έγιναν πρωτοσέλιδα στον διεθνή τύπο. Τρία χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2012, τα γεγονότα επαναλήφθηκαν με ακόμη μεγαλύτερη ένταση. Οι εικόνες των τελευταίων ταραχών έφεραν έτι περαιτέρω στο προσκήνιο την πραγματικότητα μιας Ελλάδας που παλεύει χωρίς άμεσες θετικές προοπτικές μέσα σε μια παγίδα υφεσιακής δίνης σε μια εποχή μάλιστα που η ίδια η ευρωπαϊκή οικονομία φαίνεται να διχάζεται ανάμεσα στις πλεονασματικές στο εξωτερικό ισοζύγιο χώρες του βορά και τις ελλειμματικές χώρες του νότου. Αυτή η εικόνα έρχεται σε έντονη αντίθεση με την σταθερά ταχύρυθμη ανάπτυξη της Ελλάδας την περίοδο 1995-2008, όταν η χώρα κατόρθωσε να ενταχθεί στην ευρωζώνη. Όμως, μια πιο προσεκτική εξέταση της αναπτυσσόμενης ελληνικής οικονομίας τα τελευταία 15 χρόνια, σε αντιδιαστολή με την σημερινή της οικονομία που παραπαίει στο χείλος της χρεοκοπίας , αποκαλύπτει ότι αυτό που τότε έμοιαζε να είναι ένα αξιοσημείωτο οικονομικό θαύμα διεθνώς, ήταν τελικώς απλώς μια μάλλον απλή, κλασική περίπτωση σύγχρονων «οικονομικών της φούσκας».

Εξαιρετικά λίγοι κοινωνικοί στοχαστές είχαν την ευκαιρία να δουν τις ιδέες τους να επιβεβαιώνονται. Ο Friedrich Hayek, που πέθανε ακριβώς είκοσι χρόνια πριν, στις 23 Μαρτίου του 1992, ήταν ένας αυτούς, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη βασική θέση της πολιτικής και οικονομικής του σκέψης: ότι δηλαδή ο κεντρικός σχεδιασμός είναι ανέφικτος. Η ηχηρή κατάρρευση του κάποτε υπαρκτού σοσιαλισμού κατέδειξε πρωτίστως τη γνωσιολογική ανεπάρκεια των ολοκληρωτικών πολιτικών προτάσεων. Όπως ακριβώς είχε προειδοποιήσει ο Hayek, βάζοντας όλα τα αυγά μας σε ένα καλάθι, κινδυνεύουμε να τα χάσουμε όλα όταν συμβεί η αναπόφευκτη διάψευση των σχεδιασμών μας. Κι αυτό γιατί η γνώση στην κοινωνία δεν μπορεί να συγκεντρωθεί με τη μορφή «αντικειμενικών δεδομένων» καθώς είναι εγγενώς διασπαρμένη και αποσπασματική, αφορά διαρκώς μεταβαλλόμενες υποκειμενικές προτιμήσεις και ερμηνείες της πραγματικότητας και είναι σε μεγάλο βαθμό υπόρρητη.

Το ημερολόγιο έγραφε 1922. H κούραση και η απελπισία του κόσμου, το βάρος των ευθυνών του πολιτικού κατεστημένου, η αντικειμενική αδυναμία εύρεσης μιας σωτήριας λύσης, όλα αυτά μαζί και καθένα χωριστά είχαν πλάσει το νεοφανές, και θνησιγενές ιδεολόγημα του «οίκαδε». Σήμερα η χώρα βρίσκεται και πάλι στο μεταίχμιο. Εδώ και τρία χρόνια περίπου βιώνει μια μανιασμένη μάχη με τους εταίρους της, τους δανειστές της και τον ίδιο της τον εαυτό. Σήμερα η αντιμνημονιακή επιχειρηματολογία συνιστά, από πολλές πλευρές, το νέο Οίκαδε.

Το βιβλίο «Το Δόγμα του Σοκ» της Ναόμι Κλάιν υποτίθεται ότι αποτελεί μια αποκάλυψη της ανάλγητης φύσης του Καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς και του κορυφαίου πρόσφατου υποστηρικτή του, του Μίλτον Φρήντμαν. Όμως, όπως εξηγεί ο Johan Norberg, η ανάλυση της Κλάιν είναι απελπιστικά ελαττωματική, ουσιαστικά σε όλα τα επίπεδα. Τα ίδια τα λόγια του Φρήντμαν τον αναδεικνύουν σε υποστηρικτή της Ειρήνης, της Δημοκρατίας, των Ατομικών Δικαιωμάτων και των σταδιακών οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Tα ιστορικά παραδείγματα της Κλάιν επίσης καταρρέουν αν εξεταστούν λεπτομερειακά, όπως και οι ευρύτερες εμπειρικές διαπιστώσεις.

Η ιδιοκτησία είναι μια λέξη, που οι άνθρωποι συνδέουν συχνά με τον πλούτο, κάτι που είναι σημαντικό για εκείνους που βρίσκονται σε καλύτερη θέση από τους περισσότερους. Η ιδιοκτησία συχνά συνδέεται με τον καπιταλισμό, και θεωρείται ως ένα από τα πικρά φρούτα της εκμετάλλευσης. Πολλοί αναρωτιούνται αν οι ιδιώτες θα έπρεπε να έχουν δικαίωμα ιδιοκτησίας σε μεγάλες εκτάσεις, ορυχεία, λίμνες, δάση, και τράπεζες. Πολλοί διαμορφωτές της κοινής γνώμης θεωρούν, ότι η ιδιοκτησία είναι ένα υλιστικό ενδιαφέρον, και ότι πρέπει να ασχοληθούμε περισσότερο με την προσφορά και με τη συμπόνια.
Η πολιτική συχνά καθοδηγείται, από μια αρνητική στάση απέναντι στην ιδιοκτησία. Είναι κακό να υπάρχουν μεγάλες διαφορές στον πλούτο. Πρέπει να υπάρχει κάτι λάθος με το σύστημα, αφού οι άνθρωποι είναι σε θέση να συσσωρεύουν μεγάλες ποσότητες πλούτου. Υπάρχουν ορισμένα πράγματα, που κανονικά ανήκουν σε όλους ή στο έθνος, και όχι στους ιδιώτες. Πράγματι, η ιδιοκτησία είναι πολύ συχνά ένα εμπόδιο που προξενεί αμηχανία, στην προσπάθεια για την υλοποίηση έργων, που θεωρούνται ευεργετικά για την κοινότητα ή την κοινωνία. Οι πολιτικοί έχουν λίγες τύψεις συνειδήσεως, όταν ρυθμίζουν ή θέτουν όρους για την ιδιοκτησία, φορολογώντας την υπερβολικά, ή ακόμη και απαλλοτριώνοντάς την για το γενικότερο καλό.

Πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα σήμερα, έχουν τις ρίζες τους στις παρενέργειες των θεσμικών επιλογών και τις οικονομικές πολιτικές που υιοθετήθηκαν τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Τρία άτομα που επηρέασαν θεμελιακά τη διαμόρφωση των πολιτικών αυτών ήταν οι Ξ. Ζολώτας, Κ. Τσάτσος και Π. Παπαληγούρας, ενώ ένα τέταρτο, ο Α. Αγγελόπουλος, επέδρασε έμμεσα. Στη παρούσα εργασία, εξετάζουμε τις ιδέες και τις προτάσεις που διατύπωσαν, τις πολιτικές μέσα από τις οποίες τις προώθησαν, και τις αρνητικές συνέπειες που συνεπάγεται για την κοινωνία και την οικονομία το καθεστώς που διαμορφώθηκε, το οποίο είναι τύποις φιλελεύθερο αλλά ουσιαστικά περισσότερο σοσιαλιστικό. Γι΄ αυτό, η άποψή μας είναι ότι δεν θα βγούμε από το αδιέξοδο που αντιμετωπίζουμε, αν η «κεντροδεξιά» δεν απαρνηθεί πλήρως τις σοσιαλιστικές καταβολές του όποιου-φιλελευθερισμού (x-φιλελευθερισμού) επικαλείται, για να δικαιολογήσει τον κοινωνικό χαρακτήρα των δημόσιων επιλογών της.

Ως γνωστόν την Τετάρτη 15.12., μέρα της μεγάλης διαδήλωσης κατά των αλλαγών στο εργασιακό καθεστώς, ο Κωστής Χατζηδάκης, βουλευτής, πρώην ευρωβουλευτής και πρώην υπουργός της Νέας Δημοκρατίας, αναγνωρίστηκε από λεβέντες διαδηλωτές στην οδό Πανεπιστημίου, πετροβολήθηκε, ξυλοκοπήθηκε και, τελικά, διασώθηκε αιμόφυρτος. Η Νέα Δημοκρατία, για το ζήτημα αυτό, έβγαλε την εξής ανακοίνωση (προθέτω μόνο την αρίθμηση στις παραγράφους): «1. Ο προπηλακισμός κάθε προσώπου, οποτεδήποτε και αν γίνει, είναι απαράδεκτος και καταδικαστέος.
 2. Σήμερα όμως, ο προπηλακισμός Βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας είναι κάτι παραπάνω. Υπηρετεί ύποπτες και προβοκατόρικες σκοπιμότητες. 3. Φαίνεται πως το γεγονός ότι η Νέα Δημοκρατία έχει πρωτοστατήσει στον αγώνα κατά της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης και έχει καταγγείλει ότι το πρόσφατο νομοθέτημά της οδηγεί σε «εργασιακό Μεσαίωνα», έχει ενοχλήσει πολλούς. 4. Όσοι πιστεύουν ότι η Νέα Δημοκρατία θα κάνει έστω και ένα χιλιοστό πίσω από τη γραμμή αυτή, κάνουν μεγάλο λάθος. 
5. Παραμένουμε αμετακίνητοι κατά του Μνημονίου και επιμένουμε, με συνέπεια και αποφασιστικότητα, στην προώθηση των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών».

Το κέντρο της Αθήνας, τόσο το Ιστορικό όσο και το ευρύτερο μητροπολιτικό ήταν μια πολλά υποσχόμενη περιοχή, όπου έπνεε άνεμος δημιουργικής αναγέννησης και συνδύαζε παράδοση και νεανική αντισυμβατικότητα. Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, όμως, άρχισε η ραγδαία υποβάθμιση του. Τα εγκαταλειμμένα κτίρια, οι συνεχείς διαδηλώσεις, η έλλειψη συστηματικής καθαριότητας των εξωτερικών χώρων, η εγκληματικότητα, αύξηση της θερμοκρασίας και η έλλειψη πρασίνου συνθέτουν πλέον το σκηνικό της καθημερινότητας των Αθηναίων. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ακόμα ελπίδες αλλαγής. Ας δούμε το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών, που αναγέννησαν τα ιστορικά τους κέντρα, όπως το Marre στο Παρίσι. Τα μέτρα όμως τα οποία πρέπει να ληφθούν για το ιστορικό κέντρο είναι πολλά και σύνθετα.

Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, η ιδέα των κουπονιών εκπαίδευσης (education vouchers) απασχολούσε μόνο ένα μικρό κύκλο της φιλελεύθερης διανόησης. Με την πρόταση όμως της υπουργού Παιδείας για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, καθώς και με την ιδρυτική διακήρυξη του κόμματος της κ. Μπακογιάννη, τα κουπόνια εκπαίδευσης φαίνεται να απασχολούν πλέον και την κεντρική πολιτική σκηνή. Πολύ συχνά, τα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος χρησιμοποιούν τον όρο ‘νεοφιλελεύθερη’ για να χαρακτηρίσουν κάθε πολιτική που δεν είναι συμβατή με τον αφελή συντηρητισμό τους. Είναι μάλλον αναπόφευκτο ότι και τα κουπόνια εκπαίδευσης θα έχουν την ίδια τύχη. Μόνο που ετούτη τη φορά θα έχουν δίκιο. Το ζητούμενο ήταν να συνδυαστεί το φιλελεύθερο αίτημα για περισσότερη αποκέντρωση και μεγαλύτερη ελευθερία επιλογής, με τη σοσιαλδημοκρατική αντίληψη περί ισότητας των ευκαιριών και στήριξης των μαθητών που προέρχονται από οικογένειες χαμηλότερων εισοδημάτων. Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, η λύση ήρθε από τον ‘νεοφιλελεύθερο’ Milton Friedman το 1955 – μια λύση που βασίζεται σε μια ιδέα του αμερικάνου επαναστάτη Thomas Paine και εφαρμόζεται πλέον με τοπικές παραλλαγές (μεταξύ άλλων) στην ‘σοσιαλδημοκρατική’ Σουηδία, την Ολλανδία, τη Χιλή, τη Νέα Ζηλανδία.

Τι είναι τελικά φιλελεύθερο; Αναρωτιέμαι ακούγοντας τις πρόσφατες δηλώσεις του Δημήτρη Δασκαλοπούλου για την πιθανή χρεωκοπία του Ιδιωτικού τομέα λόγω της πτώχευσης του Δημοσίου. Ο κος Δ ασκαλόπουλος έχει πολλάκις χαρακτηριστεί ως «κακός», «ιμπεριαλιστής», «αντι-λαϊκός» και βέβαια φιλελεύθερος. Δεν γνωρίζω αν είναι αλλά ξέρω ότι σίγουρα έχει παραπάνω από μια φορά χαρακτηριστεί ως τέτοιος. Θυμάμαι και την προηγούμενη φορά που έκαναν αίσθηση οι δηλώσεις, τότε που είχε πει πως ήταν απαράδεκτα υψηλοί οι θεσμοθετημένοι πρώτοι μισθοί που ορίζονταν για πολλούς αποφοίτους των ελληνικών πανεπιστημίων με δεδομένο το γεγονός ότι αυτοί για αρκετό καιρό δεν προσέφεραν καμία επιστημονική η άλλη κατάρτιση στις εταιρείες που τους απορροφούσαν. Τότε, με δεδομένο ότι η Ελλάδα δεν ένιωθε καμία απειλή χρεωκοπίας αντιθέτως γνώριζε την ανάπτυξη των πιστωτικών καρτών και του χρέους είχε ακούσει τα παραπάνω και ακόμα περισσότερα. Τώρα οι δηλώσεις στου αντιμετωπίστηκαν είναι η αλήθεια ψυχραιμότερα.

Πριν λίγο καιρό, οι ψηφοφόροι της Καλιφόρνια καταψήφισαν (σε δημοψήφισμα) νομοθετική πρωτοβουλία που θα νομιμοποιούσε τη χρήση, εμπορία και περιορισμένη καλλιέργεια της μαριχουάνας. Υπέρ: 54% Κατά: 46%. Η Πρόταση 19 ζητούσε τη νομιμοποίηση, για όλους τους πολίτες άνω των 21 ετών, της κατοχής μέχρι και 28.5 γραμμαρίων μαριχουάνας, τη χρήση της σε κλειστούς ιδιωτικούς χώρους (όπως κατοικίες και ειδικά καταστήματα), καθώς και την καλλιέργεια μαριχουάνας για προσωπική χρήση σε χώρο όχι μεγαλύτερο των 2.3 τετραγωνικών μέτρων. Αν και η πλειοψηφία των ψηφοφόρων αρνήθηκαν την έγκριση της Πρότασης 19, τα τριάμισι εκατομμύρια Καλιφορνέζων που υπερψήφισαν την πρόταση άνοιξαν πλέον το δρόμο για μια πιο ανοιχτή συζήτηση περί νομιμοποίησης και διεθνώς. Η πολιτική της απαγόρευσης εφαρμόζεται για περισσότερα από 80 χρόνια. Έχω την αίσθηση ότι δεν υπάρχει κανείς που μπορεί να υποστηρίξει ότι η πολιτική αυτή έχει επιτύχει. Από το πεδία μάχης του Μεξικού και της Κολομβίας, μέχρι τα στενά της εγκατάλειψης στις πρωτεύουσες των χωρών μας, η απαγόρευση οδηγεί καθημερινά στο έγκλημα, τη δυσοσμία του υποκόσμου και το θάνατο.

Η Ελλάδα βιώνει σήμερα μια πρωτοφανή εθνική αποτυχία, η οποία ανατρέπει ό,τι μέχρι τώρα θεωρούσαμε δεδομένο και αυτονόητο. Πρέπει όμως να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας: το κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό αδιέξοδο που ζούμε δεν είναι προϊόν ιστορικών συγκυριών, εξωτερικών παρεμβάσεων ή τυχαίων περιστάσεων. Είναι το αποτέλεσμα πολύχρονων πολιτικών επιλογών και μιας συλλογικής νοοτροπίας. Η διεθνής οικονομική συγκυρία απλώς επιτάχυνε την εκδήλωση της κρίσης. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι λοιπόν τώρα με μια δραματική κατάσταση, για την οποία η κύρια ευθύνη βρίσκεται στο εσωτερικό της χώρας. Ως εκ τούτου εμείς έχουμε το χρέος και τη δυνατότητα να την αντιμετωπίσουμε και να την ξεπεράσουμε.

Ας υποθέσουμε το παρακάτω σενάριο. Είμαι ιδιοκτήτης ενός μικρού βιβλιοπωλείου σε κάποια επαρχιώτικη πόλη της χώρας μας. Δυσκολεύομαι να προσεγγίσω τους πελάτες μου και είναι δύσκολο να εντοπίσω τους βιβλιόφιλους της περιοχής μου. Η οικονομική κρίση επίσης δεν βοηθάει καθόλου. Διοργανώνω λοιπόν μια βραδιά μουσικής και ποίησης στο βιβλιοπωλείο μου και καλώ τον ποιητή Κ. που μόλις έχει εκδώσει τη νέα του ποιητική συλλογή. Το κατάστημά μου δεν είναι πολύ μεγάλο και δεν χωρά περισσότερο από 40-50 άτομα. Κι αυτούς με δυσκολία. Αποφασίζω έτσι, μιας και το κόστος δεν μου φαίνεται υπερβολικό, να προσφέρω τη νέα ποιητική συλλογή του Κ. με έκπτωση 50%. – με την ελπίδα πάντα να προσελκύσω πιθανούς πελάτες που ίσως θελήσουν να αγοράσουν κι άλλους τίτλους. Ίσως όχι την ίδια μέρα, αλλά κάποια στιγμή στο μέλλον σίγουρα. Κάποιοι συνάδελφοί μου ωστόσο, εκπροσωπώντας την αλυσίδα βιβλιοπωλείων Π., με πληροφορούν ότι το σχέδιό μου παραβιάζει το νόμο περί «ενιαίας τιμής βιβλίου»!!! Ο νόμος προβλέπει ότι κάθε βιβλίο που εκδίδεται στη χώρα μας, πωλείται από όλους στην ίδια λιανική τιμή – την οποία και καθορίζει ο εκδότης. Όπως καθορίζεται από το σχετικό νόμο, οι βιβλιοπώλες δεν επιτρέπεται να κάνουν εκπτώσεις μεγαλύτερες του 10% (επί της ενιαίας τιμής), όπως και δεν επιτρέπεται να προβαίνουν σε κανενός είδους «πρόσθετες παροχές» (δώρα μαζί με τα βιβλία, δωρεάν αποστολή, κλπ.)

Η Γερμανία παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που αντιμετώπισε την δεκαετία που τελειώνει, κατάφερε με αυστηρή πειθαρχία τόσο στον εργασιακό και επιχειρηματικό χώρο όσο και στην κυβερνητική της πολιτική, να ξεπεράσει πρώτη από τις ανεπτυγμένες οικονομίες την δεινή οικονομική κρίση και να παρουσιάσει αξιοσημείωτη και σταθερή μεγέθυνση με εντυπωσιακή πτώση του ποσοστού ανεργίας. Παρά το γεγονός ότι η Γερμανική οικονομία και το χρηματοπιστωτικό της σύστημα, κτυπήθηκε ανελέητα από την κρίση και ακόμη μετρά τις πληγές της σε ένα μεγάλο αριθμό τραπεζών της ενώ ακόμη και αυτή η κραταιά Deutsche Bank στο τρίτο τρίμηνο της του τρέχοντος έτους παρουσιάζει σημαντικές ζημιές. Παρά ταύτα η Γερμανία ανορθώθηκε και δείχνει τον δρόμο της ορθολογικής και σταθερής ανάκαμψης. Πως λοιπόν επετεύχθη αυτό το δεύτερο μεταπολεμικό Γερμανικό θαύμα. Σε ένα ιδιαίτερα επαχθές διεθνές οικονομικό περιβάλλον που έχει σαρωθεί από την παγκόσμια κρίση αλλά και νομισματικό περιβάλλον, με το Ευρώ να ανατιμάται διαρκώς, κάνοντας πολλές φορές ράλι, έναντι σχεδόν όλων των άλλων νομισμάτων, η Γερμανία να εξακολουθεί να είναι πρωταθλητής εξαγωγών, εμπορικών πλεονασμάτων, οικονομικής μεγέθυνσης και μείωσης της ανεργίας. Η επιτυχία της Γερμανίας οφείλεται στο αναμφισβήτητο γεγονός ότι δεν παραδόθηκε ποτέ στα φουσκωμένα δημοσιονομικά ελλείμματα, στο συσσωρευμένο πυραμιδικό δημόσιο χρέος αλλά και ουδέποτε επέτρεψε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να γίνει η εκτυπωτική μηχανή φθηνού κρατικού χρήματος.

Παρακολουθώ με ενδιαφέρον τις τελευταίες ημέρες την παραφιλολογία που δημιουργήθηκε σχετικά με την πιθανή ήττα του ΠΑΣΟΚ στις αυτό-διοικητικές εκλογές της Κυριακής 7 Νοεμβρίου 2010. Η Παραφιλολογία αυτή θέλει το ΠΑΣΟΚ αποφασισμένο (;) πλέον, να προ-κηρύξει εθνικές εκλογές σε περίπτωση που δεν επικρατήσει σε αυτές τις εκλογές επικεντρώνοντας μάλιστα «υπογείως» στην μάχη Σγουρού, Δημαρά, Κικίλια για την περιφέρεια αττικής. Η φήμες αυτές επιβεβαιώθηκαν στην ουσία από την δια-καναλική συνέντευξη τραγέλαφο του πρωθυπουργού που ούτε λίγο ούτε πολύ ζήτησε «ψήφο εμπιστοσύνης» σε δημοτικές και περιφερειακές εκλογές! Παρουσιάζεται μάλιστα λιγότερο επίπονη η (α)πιθανή επικράτηση Κικίλια ο οποίος στηρίζεται άμεσα από την Νέα Δημοκρατία παρά η επικράτηση Δημαρά ο οποίος προέρχεται από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ και ήταν σ’ αυτόν μέχρι πριν από μερικούς μήνες. Aναρωτιέμαι σαν πολίτης αυτής της χώρας πόσο πλέον μπορεί ο παραλογισμός να επικρατεί και ποιες είναι οι δυνάμεις αυτές που θα βάλλουν την χώρα σε πορεία λογικής. Αναρωτιέμαι λοιπόν εγώ αν έχω δικαίωμα σαν άνθρωπος που θεωρεί το μνημόνιο διέξοδο, και απαραίτητο την δεδομένη στιγμή να επιλέξω το υποψήφιο που θεωρώ ικανότερο για τα καθήκοντα τα οποία θα αναλάβει αν εκλεγεί η πρέπει οπωσδήποτε να ψηφίσω «μνημονιακά».

Το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται φέτος στον λατινοαμερικάνο συγγραφέα Mario Vargas Llosa για «τη χαρτογράφηση του των δομών της εξουσίας και τις αιχμηρές του εικόνες της αντίστασης, της ανταρσίας και της ήττας του ατόμου». Στην αρχή της καριέρας του, όπως άλλωστε και η πλειοψηφία των λατινοαμερικανών συναδέλφων του, ο Llosa υπήρξε υποστηρικτής της επανάστασης στην Κούβα και της κυβέρνησης του Φιντέλ Κάστρο. Σύντομα όμως συνειδητοποίησε ότι ο μαρξιστικός σοσιαλισμός δεν είναι συμβατός με τα ιδανικά της ελευθερίας και της δημοκρατίας, κι ότι το καθεστώς του Κάστρο θύμιζε έντονα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα που ο ίδιος πολεμούσε με το έργο του. Η τελική ρήξη ήρθε το 1971, όταν η Κουβανική κυβέρνηση φυλάκισε τον ποιητή Heberto Padilla για το έργο του, που θεωρήθηκε υπονομευτικό από το καθεστώς. Από τότε μέχρι σήμερα, ο Mario Vargas Llosa αποτελεί τη φωνή του κλασικού φιλελευθερισμού στη Λατινική Αμερική και βρίσκεται σε μόνιμη αντιπαράθεση με κάθε μορφή δικτατορίας στην περιοχή – είτε αυτή προέρχεται από τα Δεξιά, είτε από τα Αριστερά.

Η σύγχρονη στρατευμένη δημοσιογραφία διαθέτει πλέον ιδιαιτέρως αναπτυγμένα εργαλεία για την αμφισβήτηση της πραγματικότητας όταν και όπου αυτό εξυπηρετεί τους στόχους του εκάστοτε προπαγανδιστή. Η τακτική είναι εξαιρετικά έξυπνη – όσο και εξαιρετικά απλή. Τοποθετούμε στη δημοσιότητα έναν ισχυρισμό τόσο εξωφρενικό και τόσο πέρα κι έξω από κάθε αντίληψη της αλήθειας, που η πρώτη αντίδραση του κοινού είναι η αμηχανία. Ίσως κι η έντονη αντίδραση. Ωστόσο, σύντομα θα υπάρξουν (παράπλευρο ελάττωμα ίσως της εξέλιξης του μηχανισμού σκέψης μας) εκείνοι που θα οδηγηθούν από την αμηχανία στην αβεβαιότητα: «δεν μπορεί… όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά» ή «η αλήθεια πρέπει να βρίσκεται κάπου στη μέση…». Το τοπίο θολώνει, θεωρίες συνωμοσίας εμφανίζονται να καταστρέψουν κάθε ελπίδα λογικού προβληματισμού, κι ο προπαγανδιστής έχει πετύχει πια το στόχο του. Αν η αλήθεια θολώσει αρκετά, δεν υπάρχει πλέον αλήθεια. Υπάρχει μόνο υποκειμενική αφήγηση, σουπώδης σχετικισμός, και το πεδίο είναι πλέον ανοιχτό σε κάθε ανόητο ισχυρισμό.

Ας υποθέσουμε ότι γίνεται επανάσταση στην Ελλάδα και καταλαμβάνει την κυβέρνηση το ΚΚΕ το οποίο αναλαμβάνει να πάρει τα λεφτά από την ολιγαρχία του τόπου να τα δώσει στους φτωχούς έλληνες, να ξεχρεώσει το χρέος και να διορίσει και 1.000.000 μετανάστες στην κρατικοποιημένη πλέον ολοκληρωτικά οικονομία. Φεύγουμε από το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε γυρίζουμε στην δραχμή, κλείνουμε το χρηματιστήριο και διώχνουμε όλες τις πολυεθνικές αφού δεν μπορούμε να τις κρατικοποιήσουμε. Τα ασφαλιστικά ταμεία θα δίνουν μεγάλες συντάξεις, τα νοσοκομεία θα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους χωρίς μαύρες τρύπες, η παιδεία θα παράγει γνώση και τεχνολογία κόντρα στην παγκοσμοιομενη αγορά και η ιδιοκτησία θα αναδιανεμηθεί ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε πολίτη και όχι ανάλογα της προσφοράς του καθενός στη ζωή και στην εργασία.

Στο Γιώργο Δελαστίκ θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι αντιπροσωπεύει μια κάπως συνετή, σοβαρή και τουλάχιστον επιδερμικά λογική κριτική στην πολιτική που ασκείτε λόγο ή με την δικαιολογία του μνημονίου. Σκοπός μου εδώ δεν είναι να υπερασπίσω μια συμφωνία μεταξύ Ελλήνων πολιτικών και Ευρωπαίων γραφειοκρατών – κάθε λογικός άνθρωπος οφείλει να αναγνωρίσει ότι ο παραπάνω συνδυασμός δεν είναι συνταγή επιτυχίας. Αναλύοντας όμως τα λάθη σε μια κριτική που ασκείται σε μια πολιτική, που μπορεί να είναι σωστή ή λάθος, θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε ένα τρόπο σκέψης, τόσο διάσπαρτο στα ΜΜΕ, που εξηγεί σε ένα σημαντικό βαθμό γιατί φτάσαμε εδώ που φτάσαμε και γιατί αδυνατούμε ως χώρα να βρούμε λύσεις στην μεγαλύτερη μας σύγχρονη κρίση.