Δείτε το κλίμα. Στην καταθλιπτική αυτή περίοδο, η εξωστρέφεια θεωρείται κατάρα, ο πολιτικός επαρχιωτισμός αρετή. Ο πρωθυπουργός λοιδορείται επειδή ταξιδεύει στο εξωτερικό, ενώ κανείς δεν θα ενοχλείτο αν περιόδευε στις καφετέριες της χώρας σφίγγοντας χέρια οπαδών και τσιμπώντας νεανικά μάγουλα. Οι ίδιοι που αποτάσσονται το Μνημόνιο, διότι μας το επέβαλε η τρόικα, παραδέχονται ότι, χωρίς […]
H Ελλάδα έχει τρεις επιλογές, η μία χειρότερη από την άλλη. Η πρώτη συνεπάγεται μείωση εισοδημάτων, φτώχεια, θυσίες, ίσως και αίμα, και αβέβαιη κατάληξη. Η δεύτερη είναι με βεβαιότητα καταστροφική. Η τρίτη είναι ακόμα χειρότερη από τη δεύτερη. Από τους τρεις αυτούς δρόμους, ο πρώτος είναι ο μόνος που διασφαλίζει το μεγαλύτερο κεκτημένο της χώρας, […]
Παγκόσμιο υπερθέαμα, σαν τις σφαγές των πρώτων χριστιανών στην αρένα, το ελληνικό δράμα συνεπαίρνει πλήθος διεθνών και εγχώριων παρατηρητών. Ορισμένοι έχουν μεταφέρει τα περιουσιακά τους στοιχεία στο εξωτερικό και απολαμβάνουν το ματς από την κερκίδα των επισήμων. Για ορισμένες «ελίτ» της χώρας, η κρίση συνιστά ένα ιδιότυπο χρηματιστήριο. Μεγάλα στοιχήματα εξουσίας παίζονται, η τράπουλα ξαναμοιράζεται, […]
Σε αυτή την κρίσιμη μάχη εθνικής οικονομικής επιβίωσης, δύο ανταγωνιστικές θεωρήσεις συγκρούονται. Το πρόβλημα είναι ότι και οι δύο έχουν δίκιο. Είναι μεγάλο το κόστος διότι οι δημόσιοι υπάλληλοι αυξήθηκαν υπέρμετρα – μόνο την προηγούμενη πενταετία προστέθηκαν άλλοι 75.000. Δεν υπάρχει τρόπος να μειωθεί το έλλειμμα χωρίς να πέσει το μισθολογικό κόστος του δημόσιου τομέα, […]
Είμαστε μία κατά βάθος συντηρητική κοινωνία, κι ας ψηφίζουμε στην πλειοψηφία μας κόμματα στα αριστερά του κέντρου. Οχυρωνόμαστε αυτόματα πίσω από τα «κεκτημένα», χωρίς να μας ενδιαφέρει πώς αποκτήθηκαν. Υπερασπιζόμαστε ως «δίκαια» εξόφθαλμες στρεβλώσεις. Ανάγουμε σε ιερές αγελάδες («κάτω τα χέρια!») αυθαίρετα επιδόματα και παροχές, που δόθηκαν διαχρονικά από «χουβαρντάδες» υπουργούς και διοικητές για να […]
Από την οπτική των Ευρωπαίων εταίρων, το κεντρικό «ηθικό» δίλημμα της ελληνικής δημοσιονομικής κρίσης ήταν το εξής: δικαιοσύνη ή διασφάλιση του συστήματος; Ας το περιγράψουμε με όρους ναυσιπλοΐας (από αλληλεγγύη στους φορολογικά δοκιμαζόμενους ιδιοκτήτες σκαφών αναψυχής): έχεις μόλις καταπλεύσει με όλους τους κανόνες και δέσει ευγενικά το σκάφος σου στο λιμάνι όταν αντιλαμβάνεσαι ταχύπλοο να […]
Mια μεγάλη οικονομική κρίση ασκεί διπλή, αντιφατική, επίδραση στο εσωτερικό της κοινωνίας. Διαιρεί και ταυτόχρονα ενώνει. Από τη μια, η κρίση ανακατεύει την τράπουλα και διασαλεύει την κοινωνική γαλήνη. Πολλαπλασιάζει τα προβλήματα, καθιστώντας το βάρος τους αφόρητο για τις πιο ευάλωτες ομάδες. Μειώνει τους διαθέσιμους πόρους, οξύνοντας τον ανταγωνισμό για τη διανομή τους. Μισθωτοί εναντίον […]
«Το ερώτημα δεν είναι πώς θα απαλλαγούμε από τον πατριωτισμό και τον εθνικισμό αλλά πώς θα τους καταστήσουμε ασφαλείς. Ενας πατριωτισμός του πολίτη (civic patriotism), που αποφεύγει τους αποκλεισμούς αλλά ανταποκρίνεται στην ανάγκη μιας παραδοσιακής ταυτότητας, μπορεί να παράσχει μια εναλλακτική στις πολλές παθολογικές εκδοχές ενός εθνικισμού του αίματος (blood kinship)». Ετσι απαντά ο Μπέντζαμιν […]
Στην τελευταία κωμωδία του Γούντι Aλεν με τίτλο «Κι αν σου κάτσει;», ο υπερόπτης Μπόρις, επιβιώσας δύο αποτυχημένων αποπειρών αυτοκτονίας, απευθύνεται στους θεατές, επικρίνοντας τα πρόσωπα της ταινίας ότι αδυνατούν να δουν «τη συνολική εικόνα». Στην τελευταία πράξη του τρέχοντος ελληνικού δράματος, που η κυνική αργκό των αγορών θα μπορούσε να τιτλοφορήσει «Την κάτσαμε!», η […]
«Το χειρότερο σε μια κρίση είναι να την αφήσεις να πάει χαμένη», είπε ο προσωπάρχης του Ομπάμα, που κάτι ξέρει από ανάληψη διακυβέρνησης σε δύσκολους καιρούς. Ευλόγως σε μια οικονομική κρίση, οι περισσότεροι προσδοκούν να περάσει για να επιστρέψουν το ταχύτερο στις κανονικές συνθήκες. Ομως, ο μεγάλος κίνδυνος σε αυτή την κρίση είναι ακριβώς η […]
Για τη γενιά μου, που ενηλικιώθηκε στην άχαρη δεκαετία του ’80, το 1989 ήταν το πρώτο μεγάλο τράνταγμα παγκόσμιας ιστορίας. Βλέποντας ξανά τις εικόνες από το τείχος του Βερολίνου, ανέσυρα το γράμμα του Βένελιν Γκάνεφ από το 1991. Γνώρισα τον Βένελιν εκείνη τη χρονιά σε διεθνές συνέδριο. Συνομήλικός μου ακτιβιστής από τη Βουλγαρία, φοιτητής από […]
Πολλοί στη Ν.Δ. θεωρούν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχει είναι να εγκλωβιστεί για πολλά χρόνια στην αντιπολίτευση. Ομως αυτός είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος κίνδυνος για τη Ν. Δ. Ο πρώτος είναι να μετεξελιχθεί σε μια σκληρή, κομματική, λαϊκιστική Δεξιά, αποκόπτοντας τους δεσμούς της με τα δυναμικά φιλελεύθερα μεταρρυθμιστικά στρώματα της κοινωνίας. Υπερβολές; Πάρτε το […]
Στο σημαντικό έργο του «Πολιτισμικός Δυισμός και Πολιτική Αλλαγή στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης» (Αλεξάνδρεια, 2000), ο Νικηφόρος Διαμαντούρος αναλύει την εξέλιξη της χώρας ως μια ασταθή ισορροπία ανάμεσα σε δύο αντιμαχόμενες πολιτικές παραδόσεις: τη «μεταρρυθμιστική» και την «παρωχημένη». Η «μεταρρυθμιστική» κουλτούρα εμπνέεται από τις φιλελεύθερες αξίες των δικαιωμάτων των πολιτών και της ανοιχτής κοινωνίας, την […]
Ο Aποστόλης είναι 48 ετών και αγωνιά. Εχει μια μικρή επιχείρηση πληροφορικής. Τα έσοδά του συρρικνώνονται τον τελευταίο χρόνο. Κράτος και ιδιώτες πελάτες έχουν παγώσει τις πληρωμές. Η επιχείρηση του Αποστόλη είναι υγιής και παραγωγική. Ομως πρόσφατα προέκυψε ανταγωνιστής με προνομιακές προσβάσεις στον δημόσιο οργανισμό που αποτελεί τον μεγαλύτερο πελάτη του Αποστόλη. Ο Αποστόλης μπορεί […]
Πώς αντιμετωπίζεις τις ιδιοτελείς επιδιώξεις και το οργανωμένο ψέμα σε μια δημοκρατική κοινωνία; Η περιπέτεια της μεταρρύθμισης του συστήματος υγείας στις ΗΠΑ αποκαλύπτει πολλά, όχι μόνο για την Αμερική αλλά για την ίδια τη λειτουργία της Δημοκρατίας. Η Αμερική κουβαλάει ένα χρόνιο άγος, το οποίο αρκετοί ηγέτες της επιχείρησαν ανεπιτυχώς στο παρελθόν να αντιμετωπίσουν. Στη […]
Η αφήγηση είναι η συγκολλητική δύναμη της κοινωνίας. Μέσα από τις ιστορίες καταλαβαίνουμε ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και πού πάμε. Τα αφηγήματα οικοδομούν ταυτότητα. Μπορείς να αισθανθείς Ελληνας έξω από ένα αφήγημα εθνικής ιστορίας; Μπορείς να διανοηθείς την αριστερά χωρίς το παρελθόν των διώξεων και της αντίστασης; Τι θα ήταν ο καπιταλισμός χωρίς το […]
Δεν θα προκαλέσει σοκ στους αναγνώστες η διαπίστωση ότι η πολιτική δεν είναι ακριβώς ο στίβος όπου ακτινοβολεί η αλήθεια και ξεδιπλώνεται το ενάρετο αγώνισμα της ειλικρίνειας. Η Χάνα Αρεντ είχε χαρακτηρίσει τα ανώτερα κλιμάκια της πολιτικής ως έναν κόσμο αποσυνδεδεμένο από την πραγματικότητα (defactualized world), στον οποίον το ψεύδεσθαι είναι ένα μόνιμο φαινόμενο. Κάθε […]
Tον Μάιο του 1989, ο ανώτατος αξιωματούχος της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας εμφανίστηκε στην τηλεόραση για να ανακοινώσει τα αποτελέσματα των εκλογών. Ως συνήθως, το κυβερνών κομμουνιστικό κόμμα είχε θριαμβεύσει, λαμβάνοντας 98,85% των ψήφων! Η συμμετοχή στις εκλογές ήταν σαρωτική: 98,77%! Oι Ανατολικογερμανοί είχαν μάθει να αντιμετωπίζουν τα χοντροειδή ψεύδη του καθεστώτος με στωικότητα και […]
Oι ευρωεκλογές στην Ευρώπη ανέδειξαν νικήτρια την κεντροδεξιά μειώνοντας την εκπροσώπηση της κεντροαριστεράς. Αύξησαν τις έδρες ακροδεξιών και πρασίνων, εις βάρος της κόκκινης αριστεράς. Συνολικά, μπορεί να πει κανείς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μετακινήθηκε προς τα δεξιά. Παράδοξο πρώτο: Οι Ευρωπαίοι ζητούν σοσιαλδημοκρατική πολιτική αλλά ψηφίζουν κεντροδεξιά. Δυο κεντρικά ζητήματα επηρέασαν καθοριστικά τη στροφή αυτή προς […]
Η τελευταία σκηνή του θεατρικού έργου «Περιμένοντας τον Γκοντό» κλείνει με τον ένα ήρωα να προτρέπει τον άλλο: «Λοιπόν, πάμε;». «Λοιπόν, πάμε;», επαναλαμβάνει λίγο αργότερα ο άλλος. «Ναι πάμε», απαντά ο πρώτος. Οδηγίες σκηνοθέτη: κανείς δεν κινείται… Οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα παραπέμπουν κατά καιρούς στο συγκεκριμένο διάλογο –με παρόμοιες σκηνοθετικές οδηγίες. Από την «αλλαγή» στον […]
Η διεθνής κρίση μας βρίσκει στο μεταίχμιο δύο «γενεών» προβλημάτων. Οι ανεπτυγμένες οικονομίες συζητούν πώς θα βάλουν το κράτος να χαλιναγωγήσει τις αγορές. Δίπλα στο ‘αόρατο χέρι’ της αγοράς εγκαθιστούν την ‘ορατή γροθιά’ του κράτους. Εμείς όμως παλεύουμε ακόμα να φτιάξουμε αυτό το κράτος. Ο σύγχρονος καπιταλισμός εξελίχθηκε μέσα από δύο μεγάλους, περίπου τριακονταετείς κύκλους. […]
Κάθε πολιτική συγκυρία έχει τις προκλήσεις της. Το 1974 ήταν η εμπέδωση της δημοκρατίας. Το 1981 η αλλαγή. Το ‘90 η είσοδος στην ΟΝΕ, έπειτα οι Ολυμπιακοί. Σήμερα, θεμελιώδης εθνική προτεραιότητα είναι πώς θα βγούμε από την πολλαπλή (θεσμική, πολιτική, οικονομική) κρίση που μας περιβάλλει. Πτωτικές οι συλλογικές φιλοδοξίες. Όπως θα έλεγε ο Paul Valery, […]
Να συμφωνήσουμε σε ένα πράγμα: σε μια περίοδο ανομίας, είναι χρήσιμη η επίκληση της κοινής λογικής, ιδίως όταν προέρχεται από δημόσια πρόσωπα παραδειγματικής αξίας και ακεραιότητας. Πράγματι, το κοινό αίσθημα παρακολουθεί με απόγνωση τους τελευταίους μήνες διάφορους αυτόκλητους νταήδες να βιαιοπραγούν και να τα σπάνε στο όνομα της επανάστασης. Η επιβολή του κράτους δικαίου είναι […]
To 1997, η γειτονική μας Αλβανία του Μπερίσα παραδόθηκε στο χάος και τον τρόμο της αναρχίας. Αιτία, η κατάρρευση των παρατραπεζών στις οποίες το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού είχε επενδύσει τις αποταμιεύσεις του. Δεν επρόκειτο για πραγματικές τράπεζες, αλλά για επενδυτικά σχήματα βασισμένα στη γνωστή απάτη της «πυραμίδας». Ζωές διαλύθηκαν, και αμέτρητες οικογένειες πιθανότατα σήμερα […]
Σε δύο πολύ εύστοχα άρθρα (4-5 Μαρτίου), ο Πάσχος Μανδραβέλης ανέδειξε μια ενδιαφέρουσα αντίφαση. Η κυβέρνηση ζητά συναίνεση στην πολιτική της την ώρα που διάχυτες νησίδες αυθαιρεσίας και ανομίας (στους διαδρόμους της εξουσίας και στα πεζοδρόμια της κοινωνίας) καταργούν το απόλυτο μίνιμουμ της συναίνεσης: τους κανόνες του κράτους δικαίου. Έχει νόημα η αναζήτηση συναίνεσης στην […]
Δεν υπάρχει πια αμφιβολία: είναι η χειρότερη κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού τουλάχιστον από τη δεκαετία του ’30. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει τη βαρύτερη παγκόσμια ύφεση των τελευταίων 60 ετών. Οι «κυρίαρχοι του σύμπαντος», τα «χρυσά παιδιά» της Γουωλ Στρητ και οι ράθυμες ρυθμιστικές αρχές τους, δύσκολα θα τα είχαν θαλασσώσει χειρότερα. Δέσμια της οικονομικής […]
