Από το 1821 μέχρι το 2008 η χώρα μας περιήλθε σε κατάσταση αδυναμίας να εκπληρώσει τις δανει-ακές της υποχρεώσεις πέντε φορές. Αυτές συνέβησαν τα έτη 1826, 1843, 1860, 1893 και 1932. Σε όλες τις περιπτώσεις οι Reinhart, Rogoff (2009, 91-2, 96) τεκμηριώνουν ότι υποχρεωθήκαμε σε πα-ραχωρήσεις προς τους δανειστές μας που έφθαναν μέχρι και στην υποτέλεια στις «μεγάλες δυνάμεις». Κανονικά λοιπόν θα έπρεπε ως χώρα να έχουμε πλέον αποκτήσει τη σωφροσύνη να μη υποθη-κευτούμε ξανά στους δανειστές μας. Αλλά εκ του αποτελέσματος προκύπτει ότι αποδειχθήκαμε επιλήσμονες και επιπόλαιοι. Οπότε όλους τώρα μας απασχολεί τοερώτημα: Τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να ξανακερδίσουμε την ανεξαρτησία μας το συντομότερο δυνατό; Θα προσπαθήσω νατο απαντήσω, αφού προηγουμένως επικεντρώσω σε δύο θέματα που προηγούνται. Αυτά είναι να εξηγήσω, πρώτον, τι ακριβώς συνέβη, και, δεύτερον, γιατί φτάσαμε εδώ που βρισκόμαστε.

Τον Δεκέμβριο του 2008, το κέντρο της Αθήνας επλήγη από ένα τριήμερο ταραχών με συγκρούσεις στους δρόμους, εμπρησμούς και λεηλασίες, που έγιναν πρωτοσέλιδα στον διεθνή τύπο. Τρία χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2012, τα γεγονότα επαναλήφθηκαν με ακόμη μεγαλύτερη ένταση. Οι εικόνες των τελευταίων ταραχών έφεραν έτι περαιτέρω στο προσκήνιο την πραγματικότητα μιας Ελλάδας που παλεύει χωρίς άμεσες θετικές προοπτικές μέσα σε μια παγίδα υφεσιακής δίνης σε μια εποχή μάλιστα που η ίδια η ευρωπαϊκή οικονομία φαίνεται να διχάζεται ανάμεσα στις πλεονασματικές στο εξωτερικό ισοζύγιο χώρες του βορά και τις ελλειμματικές χώρες του νότου. Αυτή η εικόνα έρχεται σε έντονη αντίθεση με την σταθερά ταχύρυθμη ανάπτυξη της Ελλάδας την περίοδο 1995-2008, όταν η χώρα κατόρθωσε να ενταχθεί στην ευρωζώνη. Όμως, μια πιο προσεκτική εξέταση της αναπτυσσόμενης ελληνικής οικονομίας τα τελευταία 15 χρόνια, σε αντιδιαστολή με την σημερινή της οικονομία που παραπαίει στο χείλος της χρεοκοπίας , αποκαλύπτει ότι αυτό που τότε έμοιαζε να είναι ένα αξιοσημείωτο οικονομικό θαύμα διεθνώς, ήταν τελικώς απλώς μια μάλλον απλή, κλασική περίπτωση σύγχρονων «οικονομικών της φούσκας».

Ως γνωστόν την Τετάρτη 15.12., μέρα της μεγάλης διαδήλωσης κατά των αλλαγών στο εργασιακό καθεστώς, ο Κωστής Χατζηδάκης, βουλευτής, πρώην ευρωβουλευτής και πρώην υπουργός της Νέας Δημοκρατίας, αναγνωρίστηκε από λεβέντες διαδηλωτές στην οδό Πανεπιστημίου, πετροβολήθηκε, ξυλοκοπήθηκε και, τελικά, διασώθηκε αιμόφυρτος. Η Νέα Δημοκρατία, για το ζήτημα αυτό, έβγαλε την εξής ανακοίνωση (προθέτω μόνο την αρίθμηση στις παραγράφους): «1. Ο προπηλακισμός κάθε προσώπου, οποτεδήποτε και αν γίνει, είναι απαράδεκτος και καταδικαστέος.
 2. Σήμερα όμως, ο προπηλακισμός Βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας είναι κάτι παραπάνω. Υπηρετεί ύποπτες και προβοκατόρικες σκοπιμότητες. 3. Φαίνεται πως το γεγονός ότι η Νέα Δημοκρατία έχει πρωτοστατήσει στον αγώνα κατά της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης και έχει καταγγείλει ότι το πρόσφατο νομοθέτημά της οδηγεί σε «εργασιακό Μεσαίωνα», έχει ενοχλήσει πολλούς. 4. Όσοι πιστεύουν ότι η Νέα Δημοκρατία θα κάνει έστω και ένα χιλιοστό πίσω από τη γραμμή αυτή, κάνουν μεγάλο λάθος. 
5. Παραμένουμε αμετακίνητοι κατά του Μνημονίου και επιμένουμε, με συνέπεια και αποφασιστικότητα, στην προώθηση των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών».

Το κέντρο της Αθήνας, τόσο το Ιστορικό όσο και το ευρύτερο μητροπολιτικό ήταν μια πολλά υποσχόμενη περιοχή, όπου έπνεε άνεμος δημιουργικής αναγέννησης και συνδύαζε παράδοση και νεανική αντισυμβατικότητα. Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, όμως, άρχισε η ραγδαία υποβάθμιση του. Τα εγκαταλειμμένα κτίρια, οι συνεχείς διαδηλώσεις, η έλλειψη συστηματικής καθαριότητας των εξωτερικών χώρων, η εγκληματικότητα, αύξηση της θερμοκρασίας και η έλλειψη πρασίνου συνθέτουν πλέον το σκηνικό της καθημερινότητας των Αθηναίων. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ακόμα ελπίδες αλλαγής. Ας δούμε το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών, που αναγέννησαν τα ιστορικά τους κέντρα, όπως το Marre στο Παρίσι. Τα μέτρα όμως τα οποία πρέπει να ληφθούν για το ιστορικό κέντρο είναι πολλά και σύνθετα.

Τι είναι τελικά φιλελεύθερο; Αναρωτιέμαι ακούγοντας τις πρόσφατες δηλώσεις του Δημήτρη Δασκαλοπούλου για την πιθανή χρεωκοπία του Ιδιωτικού τομέα λόγω της πτώχευσης του Δημοσίου. Ο κος Δ ασκαλόπουλος έχει πολλάκις χαρακτηριστεί ως «κακός», «ιμπεριαλιστής», «αντι-λαϊκός» και βέβαια φιλελεύθερος. Δεν γνωρίζω αν είναι αλλά ξέρω ότι σίγουρα έχει παραπάνω από μια φορά χαρακτηριστεί ως τέτοιος. Θυμάμαι και την προηγούμενη φορά που έκαναν αίσθηση οι δηλώσεις, τότε που είχε πει πως ήταν απαράδεκτα υψηλοί οι θεσμοθετημένοι πρώτοι μισθοί που ορίζονταν για πολλούς αποφοίτους των ελληνικών πανεπιστημίων με δεδομένο το γεγονός ότι αυτοί για αρκετό καιρό δεν προσέφεραν καμία επιστημονική η άλλη κατάρτιση στις εταιρείες που τους απορροφούσαν. Τότε, με δεδομένο ότι η Ελλάδα δεν ένιωθε καμία απειλή χρεωκοπίας αντιθέτως γνώριζε την ανάπτυξη των πιστωτικών καρτών και του χρέους είχε ακούσει τα παραπάνω και ακόμα περισσότερα. Τώρα οι δηλώσεις στου αντιμετωπίστηκαν είναι η αλήθεια ψυχραιμότερα.

Η Ελλάδα βιώνει σήμερα μια πρωτοφανή εθνική αποτυχία, η οποία ανατρέπει ό,τι μέχρι τώρα θεωρούσαμε δεδομένο και αυτονόητο. Πρέπει όμως να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας: το κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό αδιέξοδο που ζούμε δεν είναι προϊόν ιστορικών συγκυριών, εξωτερικών παρεμβάσεων ή τυχαίων περιστάσεων. Είναι το αποτέλεσμα πολύχρονων πολιτικών επιλογών και μιας συλλογικής νοοτροπίας. Η διεθνής οικονομική συγκυρία απλώς επιτάχυνε την εκδήλωση της κρίσης. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι λοιπόν τώρα με μια δραματική κατάσταση, για την οποία η κύρια ευθύνη βρίσκεται στο εσωτερικό της χώρας. Ως εκ τούτου εμείς έχουμε το χρέος και τη δυνατότητα να την αντιμετωπίσουμε και να την ξεπεράσουμε.

Ας υποθέσουμε το παρακάτω σενάριο. Είμαι ιδιοκτήτης ενός μικρού βιβλιοπωλείου σε κάποια επαρχιώτικη πόλη της χώρας μας. Δυσκολεύομαι να προσεγγίσω τους πελάτες μου και είναι δύσκολο να εντοπίσω τους βιβλιόφιλους της περιοχής μου. Η οικονομική κρίση επίσης δεν βοηθάει καθόλου. Διοργανώνω λοιπόν μια βραδιά μουσικής και ποίησης στο βιβλιοπωλείο μου και καλώ τον ποιητή Κ. που μόλις έχει εκδώσει τη νέα του ποιητική συλλογή. Το κατάστημά μου δεν είναι πολύ μεγάλο και δεν χωρά περισσότερο από 40-50 άτομα. Κι αυτούς με δυσκολία. Αποφασίζω έτσι, μιας και το κόστος δεν μου φαίνεται υπερβολικό, να προσφέρω τη νέα ποιητική συλλογή του Κ. με έκπτωση 50%. – με την ελπίδα πάντα να προσελκύσω πιθανούς πελάτες που ίσως θελήσουν να αγοράσουν κι άλλους τίτλους. Ίσως όχι την ίδια μέρα, αλλά κάποια στιγμή στο μέλλον σίγουρα. Κάποιοι συνάδελφοί μου ωστόσο, εκπροσωπώντας την αλυσίδα βιβλιοπωλείων Π., με πληροφορούν ότι το σχέδιό μου παραβιάζει το νόμο περί «ενιαίας τιμής βιβλίου»!!! Ο νόμος προβλέπει ότι κάθε βιβλίο που εκδίδεται στη χώρα μας, πωλείται από όλους στην ίδια λιανική τιμή – την οποία και καθορίζει ο εκδότης. Όπως καθορίζεται από το σχετικό νόμο, οι βιβλιοπώλες δεν επιτρέπεται να κάνουν εκπτώσεις μεγαλύτερες του 10% (επί της ενιαίας τιμής), όπως και δεν επιτρέπεται να προβαίνουν σε κανενός είδους «πρόσθετες παροχές» (δώρα μαζί με τα βιβλία, δωρεάν αποστολή, κλπ.)

Παρακολουθώ με ενδιαφέρον τις τελευταίες ημέρες την παραφιλολογία που δημιουργήθηκε σχετικά με την πιθανή ήττα του ΠΑΣΟΚ στις αυτό-διοικητικές εκλογές της Κυριακής 7 Νοεμβρίου 2010. Η Παραφιλολογία αυτή θέλει το ΠΑΣΟΚ αποφασισμένο (;) πλέον, να προ-κηρύξει εθνικές εκλογές σε περίπτωση που δεν επικρατήσει σε αυτές τις εκλογές επικεντρώνοντας μάλιστα «υπογείως» στην μάχη Σγουρού, Δημαρά, Κικίλια για την περιφέρεια αττικής. Η φήμες αυτές επιβεβαιώθηκαν στην ουσία από την δια-καναλική συνέντευξη τραγέλαφο του πρωθυπουργού που ούτε λίγο ούτε πολύ ζήτησε «ψήφο εμπιστοσύνης» σε δημοτικές και περιφερειακές εκλογές! Παρουσιάζεται μάλιστα λιγότερο επίπονη η (α)πιθανή επικράτηση Κικίλια ο οποίος στηρίζεται άμεσα από την Νέα Δημοκρατία παρά η επικράτηση Δημαρά ο οποίος προέρχεται από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ και ήταν σ’ αυτόν μέχρι πριν από μερικούς μήνες. Aναρωτιέμαι σαν πολίτης αυτής της χώρας πόσο πλέον μπορεί ο παραλογισμός να επικρατεί και ποιες είναι οι δυνάμεις αυτές που θα βάλλουν την χώρα σε πορεία λογικής. Αναρωτιέμαι λοιπόν εγώ αν έχω δικαίωμα σαν άνθρωπος που θεωρεί το μνημόνιο διέξοδο, και απαραίτητο την δεδομένη στιγμή να επιλέξω το υποψήφιο που θεωρώ ικανότερο για τα καθήκοντα τα οποία θα αναλάβει αν εκλεγεί η πρέπει οπωσδήποτε να ψηφίσω «μνημονιακά».

Η σύγχρονη στρατευμένη δημοσιογραφία διαθέτει πλέον ιδιαιτέρως αναπτυγμένα εργαλεία για την αμφισβήτηση της πραγματικότητας όταν και όπου αυτό εξυπηρετεί τους στόχους του εκάστοτε προπαγανδιστή. Η τακτική είναι εξαιρετικά έξυπνη – όσο και εξαιρετικά απλή. Τοποθετούμε στη δημοσιότητα έναν ισχυρισμό τόσο εξωφρενικό και τόσο πέρα κι έξω από κάθε αντίληψη της αλήθειας, που η πρώτη αντίδραση του κοινού είναι η αμηχανία. Ίσως κι η έντονη αντίδραση. Ωστόσο, σύντομα θα υπάρξουν (παράπλευρο ελάττωμα ίσως της εξέλιξης του μηχανισμού σκέψης μας) εκείνοι που θα οδηγηθούν από την αμηχανία στην αβεβαιότητα: «δεν μπορεί… όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά» ή «η αλήθεια πρέπει να βρίσκεται κάπου στη μέση…». Το τοπίο θολώνει, θεωρίες συνωμοσίας εμφανίζονται να καταστρέψουν κάθε ελπίδα λογικού προβληματισμού, κι ο προπαγανδιστής έχει πετύχει πια το στόχο του. Αν η αλήθεια θολώσει αρκετά, δεν υπάρχει πλέον αλήθεια. Υπάρχει μόνο υποκειμενική αφήγηση, σουπώδης σχετικισμός, και το πεδίο είναι πλέον ανοιχτό σε κάθε ανόητο ισχυρισμό.

Ας υποθέσουμε ότι γίνεται επανάσταση στην Ελλάδα και καταλαμβάνει την κυβέρνηση το ΚΚΕ το οποίο αναλαμβάνει να πάρει τα λεφτά από την ολιγαρχία του τόπου να τα δώσει στους φτωχούς έλληνες, να ξεχρεώσει το χρέος και να διορίσει και 1.000.000 μετανάστες στην κρατικοποιημένη πλέον ολοκληρωτικά οικονομία. Φεύγουμε από το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε γυρίζουμε στην δραχμή, κλείνουμε το χρηματιστήριο και διώχνουμε όλες τις πολυεθνικές αφού δεν μπορούμε να τις κρατικοποιήσουμε. Τα ασφαλιστικά ταμεία θα δίνουν μεγάλες συντάξεις, τα νοσοκομεία θα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους χωρίς μαύρες τρύπες, η παιδεία θα παράγει γνώση και τεχνολογία κόντρα στην παγκοσμοιομενη αγορά και η ιδιοκτησία θα αναδιανεμηθεί ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε πολίτη και όχι ανάλογα της προσφοράς του καθενός στη ζωή και στην εργασία.

Στο Γιώργο Δελαστίκ θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι αντιπροσωπεύει μια κάπως συνετή, σοβαρή και τουλάχιστον επιδερμικά λογική κριτική στην πολιτική που ασκείτε λόγο ή με την δικαιολογία του μνημονίου. Σκοπός μου εδώ δεν είναι να υπερασπίσω μια συμφωνία μεταξύ Ελλήνων πολιτικών και Ευρωπαίων γραφειοκρατών – κάθε λογικός άνθρωπος οφείλει να αναγνωρίσει ότι ο παραπάνω συνδυασμός δεν είναι συνταγή επιτυχίας. Αναλύοντας όμως τα λάθη σε μια κριτική που ασκείται σε μια πολιτική, που μπορεί να είναι σωστή ή λάθος, θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε ένα τρόπο σκέψης, τόσο διάσπαρτο στα ΜΜΕ, που εξηγεί σε ένα σημαντικό βαθμό γιατί φτάσαμε εδώ που φτάσαμε και γιατί αδυνατούμε ως χώρα να βρούμε λύσεις στην μεγαλύτερη μας σύγχρονη κρίση.

Στην χώρα μας τα αγοραφοβικά παραμύθια πρέπει να τα σκοτώνεις στην γέννησή τους, γιατί αλλιώς εξαπλώνονται και επιβιώνουν για δεκαετίες. Με αφορμή το το άρθρο του Π. Μανδραβέλη πριν ένα μήνα στην Καθημερίνη σχετικά με την μείωση των εταιρικών φόρων παρουσιάζονται και καταρρίπτονται τρεις μύθοι περί εταιρικών φόρων, ότι δηλαδή δεν χρειάζεται να τους μειώσουμε για να έρθουν ξένες επενδύσεις, ότι δεν είναι υψηλοί στην χώρα μας και ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να τους μειώσουμε. Αντιθέτως οι καθόλου χαμηλοί εταιρικοί φόροι στην χώρα μας είναι εμπόδιο στην ανάπτυξη η οποία μπορεί να είναι η μόνη σανίδα σωτηρίας της χώρας μας σε αυτή τη στιγμή, ανάπτυξη που μπορεί να έρθει μόνο από τον καθαρόαιμο ιδιωτικό τομέα.

Την πρόθεσή του να ζητήσει σύσταση «Εξεταστικής των πραγμάτων Επιτροπής» για το Μνημόνιο, εφόσον το κόμμα του έρθει στην εξουσία και ο ίδιος γίνει πρωθυπουργός, ανακοίνωσε ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας Αντώνης Σαμαράς. Πρόκειται για την κορυφαία -μέχρι στιγμής- ανεύθυνη «αντιμνημονιακή» κορόνα του συντηρητικού εκ Μεσσηνίας πολιτικού, στην προσπάθειά του να κερδίσει ποσοστά δημοσκοπήσεων και «περιφερειαρχικές» ψήφους στο εσωτερικό της χώρας. Και όμως, ο κ. Σαμαράς θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικός. Δεν είναι όποιος κι όποιος, είναι ο αρχηγός της μείζονος αντιπολίτευσης. Θεωρητικά, αν πέσει η παρούσα κυβέρνηση, μπορεί να λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ή, θεωρητικά πάντα, μπορεί να πλειοψηφήσει στις ερχόμενες εκλογές. Θα έπρεπε λοιπόν να είναι πιο προσεκτικός. Μάλιστα, το ζήτημα του Μνημονίου δεν έχει να κάνει μόνο με το εσωτερικό και με την οικονομική πολιτική, αλλά ιδίως, με την εξωτερική πολιτική της χώρας. Ο Σαμαράς, ως αβερωφικός (Αβέρωφ: ο πρώτος του ευεργέτης) εθνικιστής υπουργός εξωτερικών επί Μητσοτάκη (πολύ μεγάλο λάθος του τελευταίου η υπουργοποίηση του νεαρού, τότε, Σαμαρά), κατάφερε, με τις ανευθυνότητές του, να οξύνει τις σχέσεις της Ελλάδας με όλες τις γειτονικές χώρες. Οι ρήξεις εκείνες δεν έγιναν αναπόφευκτες, διότι ο Σαμαράς πρόλαβε να ρίξει την κυβέρνηση του δεύτερου ευεργέτη του, του Μητσοτάκη.

Ο Alexis De Tocqueville γράφοντας για την γαλλική επανάσταση θα πει ότι “ποτέ ένα τόσο σημαντικό γεγονός, με παμπάλαια αίτια, δεν ήταν τόσο καλά προετοιμασμένο και τόσο λιγοστά προβλέψιμο.” Το ίδιο θα μπορούσε να λεχθεί και για την υπάρχουσα ελληνική κρίση τουλάχιστον όσον αφορά την πολιτική τάξη και την παντός είδους πελατείας της. Όσοι τα τελευταία χρόνια επισκέπτονταν την Ελλάδα στο γυρισμό είχαν ένα αναπόφευκτο ερώτημα, πως ήταν δυνατόν μια χώρα που φαινόταν να μην παράγει τίποτα να καταναλώνει τόσο πολλά. Ήταν μια πραγματικότητα που οι αντιφάσεις της ήταν σχεδόν άγνωστες στους δημιουργούς της. Η ελληνική πολιτική τάξη ακόμα και σήμερα δείχνει να μην έχει καταλάβει πως οδήγησε την χώρα στα σημερινά αδιέξοδα. Για την υπάρχουσα κυβέρνηση δείχνει ότι όταν τα πράγματα χειροτερεύουν επιστρατεύει την ρητορική της μεταρρύθμισης και των δύσκολων αλλά αναγκαίων τομών. Όταν τα πράγματα δείχνουν να καλυτερεύουν, αμέσως επιστρέφει στο παλιό κακό της ευατό, της αναδιανομής πλούτου και των παροχών.

Το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας δεν είναι πρόβλημα δυστυχώς αυτόνομο, στενά οικονομικό. Η σημερινή δημοσιονομική κατάσταση, η υπερτροφία του δημόσιου τομέα και η συνολική έλλειψη ανταγωνιστικότητας έχουν βαθιές ρίζες που μόνο μία σφαιρικά φιλελεύθερη πολιτική μπορεί να θεραπεύσει. Με μια ολόκληρη σειρά τομέων της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής να πάσχουν, η σημερινή κατάσταση της οικονομίας μπορεί να θεωρηθεί μια «παράπλευρη απώλεια» της ελληνικής πολιτικής και κοινωνίας. Το θεμελιώδες πρόβλημα είναι ένα. Θα το συνοψίσω: Πρόκειται, αφενός μεν για αδυναμία συγκρότησης, αφετέρου δε για αδυναμία εκμετάλλευσης. Η δεύτερη πηγάζει -όχι όμως ολοκληρωτικά- από την πρώτη. Και εξηγώ: Αδυναμία συγκρότησης: το ελληνικό κράτος υπέπεσε, από τη γέννησή του, σε δύο κεφαλαιώδη σφάλματα. Πρώτον: δεν κατάφερε ποτέ να απαλλαγεί από την οθωμανική «κληρονομιά». Οι διαπροσωπικές σχέσεις, η εξαπάτηση των αρχών, η διαφθορά και η έλλειψη εμπιστοσύνης προς το κράτος (φαινόμενα εν μέρει δικαιολογημένα υπό ξένη κατοχή) μεταφέρθηκαν αυτούσια στο νέο εθνικό κράτος.

Ξεκινώ κάθε πρωί να πάω στο γραφείο. Το πρώτο πράγμα που αντικρίζω στο δρόμο είναι παρατημένες σακούλες σκουπιδιών λίγα μόλις μέτρα από τον κάδο απόρριψης. Συχνά στο πεζοδρόμιο, έξω από την πόρτα γειτονικής πολυκατοικίας, κάποιος ένοικος έχει «ακουμπήσει» την παλιά του τηλεόραση ή κάποια άλλη ηλεκτρική συσκευή χωρίς προηγουμένως να συνεννοηθεί για την παραλαβή της με την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου. Όλοι γνωρίζουν καλά ότι μολονότι είναι πολύ αυστηρός ο κανονισμός καθαριότητας του Δήμου σχεδόν ποτέ δεν επιβάλλονται πρόστιμα στους δημότες που τον παραβιάζουν. Κι όχι μόνο τώρα που έχουμε προεκλογική περίοδο, αλλά όλο τον καιρό – δεν αρέσει, βλέπετε, στη δημοτική αρχή να έρχεται σε προστριβές με τους δημότες-ψηφοφόρους της. Πρέπει επίσης να προσέξω γιατί ο πεζόδρομος μπροστά από το σπίτι μου που το απόγευμα θα παίζουν μπάλα τα παιδιά της γειτονιάς είναι γεμάτος από περιττώματα σκύλων. Κάποιοι ασυνείδητοι ιδιοκτήτες δεν τα μάζεψαν. Αλλά κι ο Δήμος Αθηναίων δεν έχει τοποθετήσει τα ειδικά σκάμματα με χώμα ή άμμο για τις ανάγκες των σκύλων και των γάτων, που έγιναν πολυπληθείς.

Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε μια ολόκληρη κοινωνία ως ψυχολογικά διαταραγμένη; Αν η ελληνική κοινωνία ήταν άτομο, θα ήμασταν πλήρως δικαιολογημένοι, κατά τα κριτήρια της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, να την χαρακτηρίσουμε ως ναρκισσιστική. Μια κοινωνία που μοιάζει να κινείται όλο και βαθύτερα στην σπείρα μιας αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς. Αλλά τι σημαίνει αυτή η διάγνωση; Μήπως το πακέτο διάσωσης της ελληνικής οικονομίας αποτελεί κατάρα παρά ευχή και χαμένη ευκαιρία να «ταρακουνηθούνε» οι φαντασιακές μας παραισθήσεις;

Ο Σωκράτης Γκιόλιας αντιπροσώπευε ακριβώς το είδος της δημοσιογραφίας και του δημοσιογράφου που αποστρέφομαι: θεούσος, μαθητής της σχολής Μάκη Τριανταφυλλόπουλου – Θέμη Αναστασιάδη, επαγγελματίας εθνικόφρων μπλόγκερ, σκανδαλοθήρας, κολλητός διαφόρων επιχειρηματιών, φίλος του λεγόμενου «Άγιου Όρους», κουτσομπόλης, γκαρδιακός του αγγελικού τρίο Κεντέρης – Θάνου – Τζέκος, καταγγελτικός λαϊκιστής, εντυπωσιοθήρας- ένα αληθινό τρωκτικό, ένα «ποντίκι» του υπερσυντηρητικού χώρου. Ακριβώς επειδή μ΄ ενοχλεί αυτού του είδους η δημοσιογραφία, γι΄ αυτό καταδικάζω με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο τους δολοφόνους που τον σκότωσαν. Εύκολο είναι να υπερασπιστείς το δικαίωμα της έκφρασης εκείνων με τους οποίους συμφωνείς πολιτικά και/ή δεοντολογικά. Δύσκολο είναι να υπερασπιστείς τους διαφορετικούς και τους αντίθετους. Μα αλλιώς δεν έχουμε δημοκρατία. Ούτε στο κεφάλι μας, ούτε στα μίντια, ούτε στην κοινωνία.

Σε μια συνέντευξη ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Apple, Steve Jobs, ρωτήθηκε για το μέλλον των προσωπικών ηλεκτρικών συσκευών. Ήταν μια εύλογη ερώτηση στον άνθρωπο που από τα τέλη της δεκαετίας του 70 έχει παίξει τον πιο καθοριστικό ρόλο σε αυτό τον τομέα. Ο Steve Jobs απάντησε ότι απλά δεν ήξερε. Γίνονται τόσα πολλά από τόσους πολλούς ανθρώπους σε αυτόν το τομέα που του ήταν αδύνατον να δώσει έστω και μια μεσοπρόθεσμη πρόβλεψη. Θα περίμενε κανείς τουλάχιστον την ίδια μετριοφροσύνη από την ελληνική πολιτική τάξη η οποία, αντίθετα από τον Steve Jobs, γνωρίζει ελάχιστα για αυτά που συνήθως ασχολείται και αποφασίζει. Πρόσφατα για παράδειγμα ο υφυπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Γιώργος Νικητιάδης εισηγήθηκε “προς την υπουργό Οικονομίας, Ναυτιλίας και Ανταγωνιστικότητας κ. Λούκα Κατσέλη να θέσει αντικίνητρα μέσω του Αναπτυξιακού Νόμου για τον περιορισμό των υπηρεσιών all inclusive (όλα εντός τιμής) στα 4 και 5 αστέρων ξενοδοχεία.” Τι ακριβώς γνωρίζει ο κ. Νικητιάδης που δεν γνωρίζουν οι ξενοδόχοι; Τι είναι αυτό που τους εμποδίζει να περιορίσουν υπηρεσίες all inclusive αν είναι προς το συμφέρον τους; Ερωτήματα αναπάντητα στην συγκεκριμένη περίπτωση. Το μόνο στοιχείο που δεν είναι περίεργο στην εισήγηση του κ. Νικητιάδη είναι ότι την στέλνει στην κ. Κατσέλη.

Διαβάζω στην έγκυρη ιστοσελίδα του ΣΚΑΙ ότι η κυβέρνηση προσανατολίζεται να συνεχίσει να πληρώνει κανονικά ο Κρατικός Προϋπολογισμός για το σύνολο των ελλειμμάτων των ταμείων συντάξεων των υπαλλήλων της ΔΕΗ. Η πρόθεση αυτή της κυβέρνησης είναι στροφή 180 μοιρών από όσα είχε αποφασίσει μόλις πριν από τέσσερις μήνες, εάν δεν κάνω λάθος και με νόμο, δηλαδή να περικόψει κατά 10% το κονδύλι χρηματοδότησης των οργανισμών ασφάλισης των υπαλλήλων της ΔΕΗ και του ΟΤΕ, γεγονός που θα σήμαινε και ανάλογη περικοπή συντάξεων. Για να ξέρουμε για τι νούμερα μιλάμε, η συνολική χρηματοδότηση των ταμείων του ΟΤΕ και της ΔΕΗ από τον Προϋπολογισμό ανέρχεται περίπου στο 1,5 δις ευρώ το χρόνο προκειμένου να πληρωθούν συντάξεις οι οποίες ξεπερνούν τα 1.500 και σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και τα 2.000 ευρώ το μήνα. Μια και δεν έχω δει ακόμα πουθενά καμία διάψευση από τα συναρμόδια Υπουργεία Εργασίας και Οικονομικών, δεν έχω λόγο να αμφισβητήσω την είδηση παρόλο που αν την διάβαζα πριν από ένα χρόνο μάλλον δεν θα μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Άλλωστε, η τακτική της ενίσχυσης των ρετιρέ του ευρύτερου δημόσιου τομέα στην πλάτη του έλληνα φορολογούμενου ακολουθείται διαχρονικά από όλες τις κυβερνήσεις.

Η επίσκεψη του κυρίου Ερντογάν ήταν πλούσια σε συμβολισμούς, κυρίως επικοινωνιακούς, αλλά μάλλον φτωχή στα θέματα ουσίας παρά τον ομολογουμένως εντυπωσιακό αριθμό συμφωνιών στα λεγόμενα θέματα «χαμηλής» πολιτικής. Η κοινή συνέντευξη Τύπου των δύο πρωθυπουργών μπορεί να μην αποτέλεσε ακριβώς δημόσια διαπραγμάτευση, όπως έσπευσαν να διαπιστώσουν κάποιοι αναλυτές, αλλά έδωσε και στις δύο πλευρές την ευκαιρία να επαναλάβουν λίγο- πολύ τις πάγιες θέσεις τους. Επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά ότι η τουρκική εξωτερική πολιτική, όπως ασκείται από το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, θέτει την αρχή της αμοιβαιότητας στο επίκεντρο των εξωτερικών της σχέσεων, ακόμη και σε βάρος των αρχών του Διεθνούς Δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Ετσι, δυστυχώς, η κυβέρνηση της γείτονος αναπαράγει το μοντέλο που θέλει τις μειονότητες «ομήρους», όχι γέφυρες φιλίας και ειρήνης.

Τα μέτρα που όλοι ξέρουμε πάρθηκαν και ήδη υλοποιούνται. Αφορούν κατά κύριο λόγο τους απασχολούμενους στο δημόσιο τομέα. Υπάρχει όμως η τάση και η διάχυτη φημολογία ότι θα ακολουθήσουν κι άλλα, σκληρότερα, για τον ιδιωτικό τομέα. Αυτά, αν όντως σκέφτονται να τα υλοποήσουν οι αρμόδιοι, ας το σκεφτούν δυο φορές. Οι υπάλληλοι και οι εργάτες του ιδιωτικού τομέα, στο συντριπιτικά μεγαλύτερο ποσοστό τους:* Βρίσκονται έξω από το «βαθύ δημόσιο», δεν έχουν συνεπώς καμιά ευθύνη για τα ελλείμματά του. * Εργάζονται ήδη σκληρότατα και κακοπληρωμένα (η «γενιά των 700 ευρώ» στον κόσμο του ιδιωτικού τομέα αναφέρεται. Και ήδη, ο ελάχιστος μισθός για τους νεοπροσλαμβανόμενους έπεσε στα 560). * Έχουν να πάρουν αύξηση ένα, δύο ή και τρία χρόνια, συνεπώς είναι ανήθικο οι μισθοί τους να καθηλωθούν γι’ άλλο τόσο. * Δεν έχουν λάβει λαδώματα, φακελάκια, δωράκια κ.λπ. Ούτε καμιά κράτηση, σε καμιά συναλλαγή, γίνεται ποτέ για λογαριασμό τους. * Σπάνια κάνουν οικογένεια, υφίστανται πολλαπλούς εξευτελισμούς και ταπεινώσεις, ακόμα και σεξουαλική χρήση, προκειμένου να κρατάνε αυτή τη ρημάδα τη δουλειά τους με νύχια και με δόντια. * Βλέπουν ήδη το ωράριό τους να επιμηκύνεται σε 10-12 ώρες, απλήρωτα. * Στηρίζουν με την εργασία τους την πραγματική οικονομία, υφίστανται την οικονομική εκμετάλλευση από τον εργοδότη (υπεραξία το λένε) και πληρώνουν με τους φόρους τους τους μισθούς και τα εφάπαξ των δημοσίων υπαλλήλων.

Μετά τις τελευταίες εξελίξεις τίθενται αρκετά ζωτικά ερωτήματα. Το κορυφαίο δε από αυτά είναι το κατά πόσον η Ελλάδα, με τα 110 δισεκατ. ευρώ, τα οποία θα δεχθεί την προσεχή τριετία, μπορεί τελικά να αποφύγει την χρεωκοπία. Από την άποψη αυτή, όμως, η κατάσταση κάθε άλλο παρά αισιοδοξία γεννά. Διότι, τα διαρθρωτικά προβλήματα της χώρας είναι τεράστια και οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται θα πρέπει να έχουν σαρωτικό χαρακτήρα. Το δημόσιο χρέος ανέρχεται στο 115% του Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος. Ακόμη κι αν τα μέτρα που ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση για την επίτευξη δημοσιονομικής πειθαρχίας και εξυγιάνσεως εφαρμοστούν ακωλύτως στην καλύτερη περίπτωση θα επιτευχθεί κάποιος περιορισμό των πρωτογενών ελλειμμάτων του δημοσίου – ελλειμάτων που αγγίζουν σήμερα τα 35 με 40 δισ. ευρώ. Αλλά το δημόσιο χρέος ακόμη κι αν το έλλειμμα μηδενιστεί – κάτι που βεβαίως είναι αδύνατον να συμβεί δεδομένου ότι τα τοκοχρεωλύσια δημιουργούν το πρωτογενές έλλειμμα-, θα εξακολουθήσει να τροφοδοτείται με τους τόκους που πληρώνει η χώρα για τα ποσά που μέχρι σήμερα έχει δανειστεί.

Αν κάποιος προσπαθούσε να καταλάβει τους Έλληνες παρακολουθώντας μόνο τις εκπομπές του Λάκη Λαζόπουλου θα ανακάλυπτε ξαφνικά μια νέα, περίεργη κοινωνία ανθρώπων. Αυτή η κοινωνία αποτελείτε από μια μεγάλη πλειοψηφία ανύποπτων αλλά ταυτόχρονα πολύ υποψιασμένων πολιτών. Ανύποπτοι όταν συμμετέχουν ενεργά, και ορισμένες φορές με ζήλο, στις διάφορες παθογένειες της κοινωνίας. Ανύποπτοι όταν δηλώνουν την θάλασσα ως αμπέλι, όταν τσιμεντώνουν καμένα δάση, όταν ασύστολα φοροκλεβουν, όταν επίμονα και επανειλημμένα απαιτούν από τον πολιτικό τους διορισμό στο δημόσιο. Ανύποπτοι όταν όντας στο δημόσιο απαιτούν μέσο των συνδικαλιστών από το ίδιο πολιτικό συνθήκες θεσμοποιημένης αργομισθίας και σύνταξη στα 50. Κάποτε έρχονται οι συνέπειες όλων αυτών και τότε οι μέχρι τότε ανυποψίαστοι πολίτες αυτόματα μετατρέπονται στους πιο υποψιασμένους λαούς της ανθρωπότητας.

Ας ξεπεράσουμε πια τη γενική επίρριψη ευθυνών, τις εύκολες κατηγόριες και την άγονη γκρίνια. Η κρίση αυτή είναι όντως μια ευκαιρία και θα είναι κρίμα να την αφήσουμε να πάει χαμένη. Όπως το 1974, εκμεταλλευόμενοι το άγος των δικτατόρων στην Κύπρο, μπορέσαμε να ξεφορτωθούμε με συνοπτικές διαδικασίες τη χούντα και τη βασιλεία, αποκτώντας για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια γνήσια δημοκρατία, έτσι και τώρα μπορούμε να αποβάλουμε ιδεοληψίες και «κολλήματα» που μας ταλαιπωρούν τα τελευταία 36 χρόνια. Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: έχουμε κράτος δικαίου, έχουμε σύνταγμα και νόμους, και όποιος τους παραβαίνει υφίσταται τις συνέπειες. Δεν υπάρχουν πια «ιερές αγελάδες» που τυγχάνουν ιδιότυπης ασυλίας. Όποια χρέη είχαμε στην αριστερά τα ξεπληρώσαμε και με το παραπάνω όλα αυτά τα χρόνια με την ανοχή της πλειοψηφίας στα παιδιαρίστικα καμώματά της και στην «ανυπακοή» της. Κάμποσοι από τη γενιά μας θητεύσαμε εκεί και έχουμε το δικαίωμα επιτέλους να ασκούμε δημόσια κριτική σε μια χουλιγκανική εκδοχή αυτού που κάποτε πιστέψαμε.

Πικρή γεύση και ποικίλα ερωτηματικά άφησε η εξαγγελία των μέτρων για την αντιμετώπιση του ελλείμματος από την Κυβέρνηση. Μια εικόνα του χαρακτήρα της επέμβασης δείχνει ο τρόπος χειρισμού των συντάξεων αλλά και του προβλήματος εισόδου των νέων στην παραγωγική διαδικασία. Προκειμένου για τις συντάξεις, που εν πολλλοίς κυμαίνονται μεταξύ των 600 και 6.000 ευρώ, η Κυβέρνηση επέλεξε μια κάθετη παρέμβαση κατάργησης των δώρων Πάσχα, Χριστουγέννων και επιδόματος αδείας (13ου και 14ου «μισθού»). Μάλιστα, προκειμένου για συντάξεις κατώτερες των 2.500 ευρώ προσέφερε και «στήριξη» με 200, 400 και 200 ευρώ αντιστοίχως, έναντι των καταργούμενων δώρων. Ας δούμε τώρα μερικά αποτελέσματα της ρύθμισης αυτής. Πρώτον, ο λόγος υψηλών προς χαμηλές συντάξεις παραμένει στο σχετικά υψηλό 9 (από 10 που ήταν πριν). Δεύτερον, ένας συνταξιούχος των εξακοσίων ευρώ υποχρεώνεται να «συμβάλει» στο πρόβλημα των ελλειμμάτων με τετρακόσια ευρώ το χρόνο (οι καταργούμενοι 13ος και 14ος μισθοί ήσαν 1.200 ευρώ, ενώ τα προσφερόμενα δώρα είναι 800 ευρώ) και να τα βγάλει πέρα, σε ένα σαφώς δυσμενέστερο περιβάλλον (αύξηση ΦΠΑ κλπ), με λιγότερα, ενώ ήδη η θέση του ήταν δύσκολη.