Δεν χρειάζεται να έχει εντρυφήσει κάποιος στην ιστορία των πολιτικών ιδεών ώστε να αντιληφθεί τις εκλεκτικές συγγένειες των πολιτικών άκρων, όπως αυτές εκδηλώνονται στην πολιτική ζωή του τόπου μας. Ένας αριστερόστροφος και δεξιόστροφος «εθνο-λαϊκισμός» φαίνεται να κυριαρχεί στο δημόσιο διάλογο. Εθνικισμός, συνωμοσιολογία, επιθετικός αντι-κοινοβουλευτισμός, αντι-καπιταλισμός, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα ανομοιογενών πολιτικών υλικών που εμποδίζει την […]

Οι δύσκολοι καιροί αναδεικνύουν και καταξιώνουν πολιτικούς ηγέτες. Μία τέτοια περίπτωση ανάδειξης ενός σπουδαίου ηγέτη εξιστορεί ο αμερικανός συγγραφέας και δημοσιογράφος Nicholas Shrady στο βιβλίο του για το μεγάλο σεισμό της Λισαβόνας το 1755 που κυριολεκτικά ισοπέδωσε την πορτογαλική πόλη και καταγράφηκε ως μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές στην ευρωπαϊκή ιστορία, με πολλαπλές πολιτικές, […]

«Δεν ανησύχησεν ο Νέρων όταν άκουσε του Δελφικού Μαντείου τον χρησμό. “Τα εβδομήντα τρία χρόνια να φοβάται”. Είχε καιρό ακόμη να χαρεί. Τριάντα χρονώ είναι. Πολύ αρκετή ειν’ η διορία που ο Θεός του δίδει Για να φροντίσει για τους μέλλοντας κινδύνους. … Αυτά ο Νέρων. Και στην Ισπανία ο Γάλλος κρυφά το στράτευμά του […]

Προ ημερών είχαμε την τύχη να βρεθούμε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου για να παρακολουθήσουμε τους Ιππείς, μία από τις πρώτες σωζόμενες κωμωδίες του Αριστοφάνη και εξαιρετικά επίκαιρη καθώς, καυτηριάζει τη διαφθορά των πολιτικών που με όχημα τον λαϊκισμό εκμεταλλεύονται τους επιρρεπείς σε κολακείες και παροχές πολίτες. Επρόκειτο για μία υπέροχη παράσταση που, πέρα από […]

«Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά κάποια ζώα είναι περισσότερο ίσα από τα άλλα.» Η Φάρμα των Ζώων Ο Alexis de Tocqueville έλεγε πως οι δεξιότητες που παράγουν θαυμάσια λογοτεχνία, δεν παράγουν απαραίτητα και ορθή πολιτική, και στις περισσότερες των περιπτώσεων είχε δίκιο. Ωστόσο, δεν υπήρξε τέτοια η περίπτωση του αγγλο-ινδού συγγραφέα και δημοσιογράφου George […]

Παλαιό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας και από τα πλέον προβεβλημένα της διακυβέρνησης Μητσοτάκη, συνήθιζε σε ιδιωτικές συνομιλίες να λέει πως, δεν είναι απαραίτητα αρνητικό το γεγονός ότι το κόμμα που εκφράζει τη συντηρητική παράταξη δεν αρέσκεται σε ιδεολογικές αναζητήσεις. Τούτο διότι, όταν αποφασίζει να το πράξει, ξεπροβάλει κυρίαρχο το ρεύμα μίας παλαιο-συντηρητικής και πατερναλιστικής τάσης, […]

Η ιδεολογία ποτέ δεν υπήρξε το δυνατό σημείο της εγχώριας συντηρητικής παράταξης. Διαχρονικά, οι ιδεολογικές ανησυχίες της συνήθως ετεροκαθορίζονταν από τους πολιτικούς αντιπάλους της και τους δοσμένους συσχετισμούς ισχύος. Έτσι, ο αντι-βενιζελισμός έδωσε πρόθυμα τη θέση του στον αντι-κομμουνισμό, που με τη σειρά του αντικαταστάθηκε από τον αντι-παπανδρεϊσμό. οι όποιες ανησυχίες για τη φυσιογνωμία της […]

Αν ο 19ος αιώνας χαρακτηρίστηκε ως «ευρωπαϊκός» και ο 20ός ως «αμερικανικός», δύσκολα θα στοιχημάτιζε κάποιος υπέρ του ευρωπαϊκού χαρακτήρα του αιώνα που διανύουμε. Τούτο διότι, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) φαίνεται να έχει απολέσει το συγκριτικό της πλεονέκτημα που συνίστατο στην «ήπια ισχύ» της (soft power), δηλαδή τη καλοπροαίρετη επιβολή της θέλησης της μέσω της […]

Η σκέψη του σπουδαίου αυστριακού διανοητή Φρίντριχ Χάγιεκ (1899-1992), του «Κάρολου Μαρξ του φιλελευθερισμού» σύμφωνα με τον γάλλο συγγραφέα Guy Sorman, παραμένει εν πολλοίς άγνωστη στη χώρα μας, αν και το τελευταίο διάστημα πραγματοποιούνται ορισμένες αξιόλογες προσπάθειες μελέτης και προβολής του έργου του . Γεγονός μάλλον παράδοξο καθώς σήμερα, οι «σπουδές Χάγιεκ» (hayekian studies) γνωρίζουν άνθηση στις κοινωνικές επιστήμες και το έργο του μελετάται ακόμη και σε κλάδους όπως οι νευρο-επιστήμες. Είναι προφανές πως, η περιθωριοποίηση του Χάγιεκ στην εγχώρια συζήτηση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη σύνδεσή του με το «νεοφιλελευθερισμό» και τις αρνητικές συνδηλώσεις του που συνοδεύουν αυτό το ρεύμα σκέψης στη πολιτική συζήτηση της χώρα μας. Αυτές ακριβώς τις πλευρές του έργου του «πολιτικού» Χάγιεκ επιχειρεί να προσεγγίσει, εν οίδει εισαγωγής, η παρούσα μελέτη. Σε κάθε περίπτωση, η σκέψη του Χάγιεκ αποστρέφεται το δογματισμό και τις ιδεοληψίες και το έργο του, ανοιχτό σε πολλαπλές αναγνώσεις , αποτελεί μία διαρκή πρόκληση για καθένα που επιθυμεί παρακολουθήσει τις περιδιαβάσεις της έννοιας της ελευθερίας στην ιστορία των πολιτικών ιδεών.

Αν και οι μεσο-μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης δεν είναι δυνατό να προσδιοριστούν επακριβώς στη παρούσα χρονική στιγμή, μπορούμε ωστόσο με σχετική βεβαιότητα να υποστηρίξουμε πως τα κατώτατα όρια της έχουν παρέλθει καθώς ήδη έχουν φανεί τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης στις αναπτυγμένες οικονομίες. Έτσι, σύμφωνα με τη μηνιαία έκθεση του Κέντρου για την Έρευνα […]

Οι πρόσφατες εκλογές για την ανάδειξη των εκπροσώπων των ευρωπαίων πολιτών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επεφύλαξαν δυσάρεστα αποτελέσματα για τα σοσιαλδημοκρατικά/σοσιαλιστικά κόμματα, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων. Αυτές οι ιστορικά αρνητικές επιδόσεις της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας (που καταλαμβάνει πλέον μόλις το 22% των εδρών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) επιβάλλουν ενδελεχή προβληματισμό και θαρραλέο αναπροσανατολισμό της πολιτικής τους στόχευσης. Ο πολιτικός […]

Οι εκλογές για την ανάδειξη των εκπροσώπων των ευρωπαίων πολιτών στο Ευρωκοινοβούλιο βρίσκουν την Ευρωπαϊκή Ένωση στο μέσο μιας διπλής κρίσης- οικονομική κρίση και κρίση νομιμοποίησης. Με το κοινοτικό ΑΕΠ να συμπληρώνει ένα χρόνο συνεχούς συρρίκνωσης και τις προοπτικές ανάκαμψης να καθυστερούν περισσότερο από τις αντίστοιχες των ΗΠΑ, απαιτούνται γενναίες πολιτικές παρεμβάσεις σε ομοσπονδιακό επίπεδο […]

«Πρακτικός άνθρωπος είναι αυτός που επαναλαμβάνει τα λάθη των προκατόχων του» Disraeli Κι ενώ η παγκόσμια κοινότητα των πολιτικών φιλοσόφων ανατέμνει τις συνέπειες του τέλους των «μεγάλων αφηγήσεων» στο πολιτικό γίγνεσθαι, φαίνεται πως η πολιτική συζήτηση στη χώρα μας βρίσκεται, ως είθισται, ένα βήμα μπροστά. Έτσι, στο λεξικό των πολιτικής ορολογίας, δίπλα σε περισσότερο ή […]

Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι στις γραφίδες όσων επιχαίρουν για τη κατάρρευση του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού μοντέλου και διαπιστώνεται πως το ευρωπαϊκό οικονομικό μοντέλο βρίσκεται μπροστά σε μία παρόμοια κρίση. Έτσι, το γνωστό «κέντρο οικονομικής πολιτικής και έρευνας» πρόσφατα ανακοίνωσε πως, η οικονομία της ευρωζώνης συμπλήρωσε ένα χρόνο οικονομικής ύφεσης έπειτα από δεκαπέντε χρόνια συνεχούς […]

Όπως αναδεικνύουν οι έρευνες κοινής γνώμης των τελευταίων μηνών, ένας σημαντικός και αυξανόμενος αριθμός ελλήνων πολιτών, δικαιολογημένα κουρασμένος από την ολοφάνερη ανικανότητα του υφιστάμενου πολιτικού προσωπικού να διαχειριστεί τα σωρευμένα οικονομικά προβλήματα και την επερχόμενη οικονομική ύφεση καθώς και τη κούφια αντιπαλότητα τους, εκφράζει τη προτίμηση του σε κυβερνήσεις συνεργασίας ώστε μέσω συναινετικών πολιτικών να […]

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε την προηγούμενη εβδομάδα τις προβλεπόμενες από το Σύμφωνο Σταθερότητας διαδικασίες περί υπερβολικού ελλείμματος για την χώρα μας (καθώς και για 5 άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε.), δεν μας είπε όμως τίποτε για τα ελλείμματα του πολιτικού μας συστήματος, τα οποία τροφοδοτούν διαχρονικά τα οικονομικά μας ελλείμματα. Με άλλα λόγια, η οικονομική […]

Δεν προσθέτουμε κάτι καινούργιο στη δημόσια συζήτηση υποστηρίζοντας πως ζούμε σε μια «μπλοκαρισμένη κοινωνία», δηλαδή «μία κοινωνία όπου η αναγκαιότητα αλλαγών είναι εμφανής, όχι μόνο στους πολίτες, αλλά και σε κάθε ενημερωμένο παρατηρητή- ωστόσο ο συντηρητισμός, τα κατεστημένα συμφέροντα, ή και τα δύο, αποτρέπουν την εμφάνιση των αναγκαίων αλλαγών». (Άντονυ Γκίντενς, Europe in the Global […]

Χρειάστηκε περίπου μισός αιώνας προκειμένου το μνημειώδες Το Σύνταγμα της Ελευθερίας του κορυφαίου φιλελεύθερου διανοητή του εικοστού αιώνα Φρίντριχ Χάγιεκ να βρει το δρόμο του στο άνυδρο ιδεολογικά τοπίο της εγχώριας βιβλιοπαραγωγής, αν και η σύλληψη και συγγραφή του συνδέεται κατά κάποιο τρόπο με τη χώρα μας. Για όσους αρέσκονται σε ανεκδοτολογικά στοιχεία, το χειμώνα […]

«Σε μπελάδες δεν μας βάζουν τα πράγματα που δεν γνωρίζουμε. Σε μπελάδες μας βάζουν εκείνα που δεν γνωρίζουμε σωστά» Artemius Ward Το έργο του αυστριακού οικονομολόγου Φρίντριχ φον Χάγιεκ (1899-1992) δεν συναντάται συχνά στη πολιτική συζήτηση της χώρας μας. Κι όταν το όνομα του απαντάται στις σελίδες των ημιμαθών δημοσιολογούντων των εγχώριων ΜΜΕ, τούτο γίνεται […]

«Δεν υπάρχει πουθενά το Χρυσόμαλλο Δέρας. Μα υπάρχει το ταξίδι της Αργώς.» Γ. Θεοτοκάς, Αργώ Εάν κάτι εντυπωσιάζει τον ουδέτερο παρατηρητή των εξελίξεων της πολύχρονης διελκυστίνδας γύρω από την ονομασία της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, τούτο είναι σίγουρα πως η επιχειρηματολογία της ελληνικής διπλωματίας αρθρώνεται γύρω από ιστορικά «δίκαια» και «δικαιώματα» και λιγότερο γύρω […]

Η ελληνική πολιτική ζωή έστω και καθυστερημένα βρίσκεται στον αστερισμό των επικοινωνιολόγων και των κάθε λογής «spin-doctors», όπου με τη συνήθη υπερβολή του νεοφώτιστου όπου ο πολιτικός σχεδιασμός των κομμάτων έχει παραδοθεί σχεδόν ολοκληρωτικά στους δημοσκόπους και τους «διαμορφωτές εικόνας» Όπως μάλιστα πληροφορούμαστε από την ειδησεογραφία, πραγματοποιούνται ακόμη και περιοδείες προκειμένου να καταγραφεί η καλύτερη […]

Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος μονεταριστής για να αντιληφθεί πως ο πληθωρισμός απειλεί την οικονομική ανάπτυξη. Πλήττει το οικονομικό περιβάλλον, εκτροχιάζει τα δημόσια οικονομικά, υπονομεύει τον οικογενειακό προγραμματισμό και το εισόδημα των πολιτών, ιδιαίτερα των ασθενέστερων στρωμάτων. Για τα ελληνικά νοικοκυριά μεταφράζεται σε απώλεια εισοδήματος της τάξης των 600 εκατ. ευρώ για το 2007 και […]

Σε γενικές γραμμές, οι επιχειρήσεις δεν υπερασπίζονται την ελεύθερη οικονομία. Milton Friedman, Which Way for Capitalism? Η παραπλανητική ταύτιση του φιλελευθερισμού με τον καπιταλισμό αποτελεί εξαιρετικά σύνηθες φαινόμενο. Για τη παρανόηση αυτή, ευθύνες δεν φέρουν μόνο η αντι-καπιταλιστική Αριστερά και η αντι-φιλελεύθερη Δεξιά, αλλά και οι φιλελεύθεροι που έχουν αναπτύξει ενστικτωδώς (σχεδόν μηχανιστικά, για τον […]

«Η φιλοσοφία πρέπει να είναι η αναζήτηση και όχι η κατοχή της αλήθειας.» Leo Strauss Η έλξη των διανοουμένων από την ολοκληρωτική σκέψη είναι ένα φαινόμενο που έχει απασχολήσει επανειλημμένα τους μελετητές της ιστορίας των πολιτικών ιδεών, με κορυφαίο ανάμεσά τους τον σπουδαίο πολιτικό φιλόσοφο Isaiah Berlin. Στη σύγχρονη πολιτική ιστορία είναι μακρά η παράδοση […]

Ο γάλλος πολιτικός στοχαστής Bernard-Henri Lévy, όπως άλλωστε όλοι οι σημαντικοί διανοητές, αρέσκεται να προκαλεί διαφοροποιούμενος από την επικρατούσα άποψη, ήτοι αυτό που οι αγγλοσάξονες αποκαλούν «conventional wisdom». Τα πρώτα δείγματα γραφής του τα έδωσε με τη συμμετοχή του στο ρεύμα των γάλλων νέων φιλοσόφων (nouveaux philosophes) που τη δεκαετία του ’70 άσκησε δριμεία κριτική […]

του Δημήτρη Σκάλκου 1 ,2 Πριν από δύο περίπου χρόνια, όλοι όσοι τους βοηθά η μνήμη τους θα θυμούνται τις αντιδράσεις που συνόδευσαν τη δημοσίευση δώδεκα σκίτσων του Μωάμεθ στη δανική εφημερίδα Jyllands-Posten. Οι αντιδράσεις μέρους του αραβικού κόσμου που ακολούθησαν τη δημοσίευση των δανικών σκίτσων που απεικόνιζαν ένα θρησκευτικό σύμβολο είναι κατανοητές. Αυτό που […]