Γραφειοκρατικό κράτος και Κοινωνία των Πολιτών: η ώρα της ρήξης;
Δεκ 27th, 2006 | Χάρης Πεϊτσίνης| Κατηγορία: Ελλάδα, Πολιτική | Email This Post | Print This Post |του Χάρη Πεϊτσίνη
Πρόσφατη δημοσκόπηση για λογαριασμό του τηλεοπτικού σταθμού Αlphα έφερε στο φως νέα σημαντικά στοιχεία για τη στάση της κοινής γνώμης στο θέμα του ΟΤΕ, των αποκρατικοποιήσεων και της ειδικής θέσης που απολαμβάνουν στην ελληνική κοινωνία οι δημόσιοι υπάλληλοι. Σε ποσοστό 52,2% οι Έλληνες φαίνεται να στηρίζουν τις μεταρρυθμίσεις στον ΟΤΕ. Οι περισσοτεροι πολίτες, παράλληλα, φέρονται να πιστεύουν ότι η ολοκλήρωση της αποκρατικοποίησης θα οδηγήσει στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Ανεξαρτήτως του αν η πραγματική πλειοψηφία των πολιτών είναι όντως υπέρ των μεταρρυθμίσεων, με την επιφύλαξη δηλαδή που προσδίδει σε μια δημοσκόπηση το περιορισμένο της εύρος δειγμάτων, είναι σίγουρο ότι ένα σημαντικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας δεν συμμερίζεται –πια- το αντικαπιταλιστικό πάθος του ντόπιου συνδικαλισμού.
Η ριζική αντίθεση ανάμεσα στην κοινωνία των πολιτών και στον γραφειοκρατικό κορμό του βαθέως κράτους φαίνεται να παίρνει σταδιακά την πιο οξεία της μορφή. Μπαίνει στη φάση της αντιπαράθεσης, ένα οριακό σημείο όπου η δυσφορία μετατρέπεται σε ουσιαστική αντιπολίτευση και ο γραφειοκρατικός μηχανισμός πατώντας αβέβαια στις ακραίες του ρίζες, τις δοσμένες ομάδες ειδικών συφερόντων, τίθεται σε τροχιά σύγκρουσης με την υπόλοιπη κοινωνία.
Η ανάλυση των αποτελεσμάτων της δημοσκόπησης μας οδηγεί σ ένα απρόσμενο συμπέρασμα: Υπάρχει ζωή εκεί έξω! Μια κρίσιμη μάζα πολιτών υποστηρίζει, έστω και παθητικά, την υπέρβαση ενός κατεστημένου συστήματος που θέλοντας και μη έχει αχθεί στα ακρότατα όρια του. Πίσω απο τούτη την επιδίωξη, κρύβεται όπως είναι αναμενόμενο μια πολιτικη πρόταση. Το ενδιαφέρον ζήτημα είναι ότι η πρόταση αυτή δεν έχει προς το παρόν την επεξεργασμένη μορφή μιας αποκρυσταλλωμένης ιδεολογίας αλλά υφίσταται περισσότερο σαν ένστικτο,φυσική ροπή, τάση προς μια δεδομένη κατεύθυνση που αφορά την ελευθερία επιλογής τόσο στο πολιτικό επίπεδο όσο και –κυρίως- στο οικονομικό.
Oι πολίτες κοινώς αρνούνται τα μονοπώλια, αποκρούοντας τις βασικές συνέπειες τους: υψηλές τιμές συνδυασμένες με χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών, έλλειψη ανταγωνισμού, κρατικός έλεγχος και φυσικά, γραφειοκρατία. Αυτή η επιλογή είναι από μόνη της ικανή να κλονίσει εκ θεμελίων τη ρητορική των υπερμάχων του κρατισμού. Δίχως την ηθική «ανωτερότητα» που εκπορεύεται από την κοινωνική συναίνεση οι οργανωμένες αντιδράσεις ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις χάνουν την ιδεαλιστική ραχοκοκκαλιά τους. Τα προτάγματα τους, υψωμένα προς στιγμήν στον αστερισμό της υπεράσπισης των «κοινωνικών συμφερόντων» καταρρακώνονται αυτόματα στην πεζότητα των οικονομικών απαιτήσεων της μιας ή της άλλης προσοδοθηρικής ομάδας.
Μπροστά στην κρίση του κρατισμού, η φαντασιακή του πτυχή, ο κόσμος των συμβόλων του, οι ιδεολογικές του χειρολαβές σταδιακά εξαχνώνονται. Οι αγώνες για τη διατήρηση των (αδίκως) κεκτημένων του δημοσιουπαλληλισμού χάνουν έτσι τον χαρακτήρα του αυτονόητου. Οι λεξιλογικοί κώδικες που χάριζαν εκ των προτέρων στους συνδικαλιστές τον τίτλο των «αγωνιστών» αποδομούνται και οι εκάστοτε διαδηλωτες καλούνται να αποδείξουν την ορθότητα των επιχειρημάτων τους με το όπλο της λογικής και όχι με τη λογική των αυτοσχέδιων όπλων.
Εμφανίζονται έτσι εκπρόσωποι των δασκάλων, συνδικαλιστές που ξεπήδηξαν θαρρείς από τα έγκατα της μεταπολιτευτικής μας ιστορίας να κοιτούν απορημένοι το φακό ανίκανοι να απαντήσουν στην πιο αυτονόητη ερώτηση: τι σκοπό είχε η παράλυση του εκπαιδευτικού συστήματος για την ικανοποίηση καθαρά οικονομικών συμφερόντων. Σε μια οργανική συνέχεια του παραπάνω σαστίσματος , οι πολιτικοί εκπρόσωποι των εργαζομένων του ΟΤΕ αντιδρούν πανικόβλητα στα αποτελεσματα της πρόσφατης δημοσκόπησης . Οι κομματικοί εκφραστές του κρατισμού, εχοντας αποπειραθεί να ρευστοποιήσουν το πολιτικό κεφάλαιο που εκπροσωπεί μια δυσαρεστημένη ομάδα εργαζομένων, βρίσκονται άξαφνα με την πλάτη στον τοίχο: τώρα θα πρέπει να υπερασπιστούν τις πολιτικές τους επιλογές απέναντι σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Ασυνείδητα –προφανώς- παίρνουν έτσι θέσεις μάχης ενάντια στον ίδιο τον ελληνικό λαό του οποίου τα συμφέροντα διατείνονται ότι υπερασπίζουν. Το θέαμα θα προκαλούσε το γέλιο αν δεν ήταν τόσο τραγικό. Ακούμε διάφορους δημοσιολόγους να ανασύρουν σκονισμένες έννοιες , όπως η «υποβολή», η «αλλοτριωμένη συνείδηση» και η «συστηματικη προπαγάνδα» που τάχα επιδρούν υποσυνείδητα στην κοινή γνώμη «εκτροχιάζοντας» τις απόψεις της από τον σωστό κομματικό δρόμο. Ο ολοκληρωτισμός σ όλο του το μεγαλείο: όποιος δεν ακολουθεί την άποψη της κοινωνικής αυτής «πρωτοπορίας» είναι ή πράκτορας ή πλανημένος!
Το ζήτημα ξεφεύγει από τα πλαίσια του ΟΤΕ και των πρόσκαιρων τριβών για την ιδιωτικοποίηση μιας ΔΕΚΟ. Άπτεται της ανάγκης να ανοικοδομηθεί θεωρητικά η διερώτηση για την ικανότητα και την επιθυμία των σύγχρονων ατόμων να μεταλλάξουν τις εξουσιαστικές δομές και τελικά να συρρικνώσουν το κράτος ως μηχανισμό ανακατανομής του πλούτου σε συγκεκριμένα κανάλια. Οι ενδείξεις είναι ξεκάθαρες. Το κοινό υπερασπίζεται την υφέρπουσα ανταγωνιστική λογική των αποκρατικοποιήσεων και καταψηφίζει τα «προνόμια» των δημοσίων υπαλλήλων (σε ποσοστό 58.7%). Η στρέβλωση της αγοράς που παράγουν τα μονοπώλια χάνει έτσι το φωτοστέφανο των φιλολαικών της κινήτρων και φανερώνει των εκμεταλλευτικό της χαρακτήρα: γυμνωμένος ο δημόσιος μηχανισμός τεχνητής διαφοροποίησης των εισοδημάτων προκαλεί την κοινωνική αγανάκτηση. Μπροστά σ αυτήν την αλήθεια τα στρώματα της γραφειοκρατίας αντιπαρατάσσουν τη δική τους λογική: πυραμιδική δομή κατανομής του πλούτου βάσει αφύσικων ιεραρχιών, προνόμια αδιανόητα σε συνθήκες ελευθερων συναλλαγών, πατριαρχική προστασία συγκεκριμένων τομέων της οικονομίας από την απειλητική προσφορά βελτιωμένων υπηρεσιών σε καλύτερες τιμές…Μια στάση επενδυμένη με το πολιτικά εκφρασμένο μίσος ενάντια στην ιδιωτική πρωτοβουλία, την καχυποψία μπροστά στο καινούργιο, το πρόταγμα αρχών που απευθύνονται στο θυμικό αψηφώντας κάθε έννοια κοινής λογικής. Παίζεται έτσι ένα παιχνίδι πολλαπλών εγκλήσεων και δημιουργείται ένας χώρος που αποπειράται να συγκρατήσει το υποκείμενο από την διεκδίκηση της ελευθερίας του.
Ταυτόχρονα όμως με την περιχαράκωση των προσοδοθηρικών ομάδων στις ειδικές τους διεκδικήσεις αναπτύσσεται και μια νέα κοινωνική συνείδηση που αμφισβητεί το βάσιμο των αιτημάτων αλλά και τις εκβιαστικές τακτικές πραγμάτωσης τους. Γίνεται λοιπόν φανερό ότι δυο κόσμοι με αντιθετα συμφέροντα περνούν στο στάδιο της σύγκρουσης. Ο ένας, που περικλείει την ανοιχτή κοινωνία, δεμένη, χάρη σε αθραυστους δεσμούς, με το παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι. Ένας κόσμος εργαζομένων και ταυτόχρονα καταναλωτών που παράγει και αναπτύσσει τη δραστηριότητα του σε συνθήκες ανταγωνισμού. Και από την άλλη πλευρά, το γραφειοκρατικό κράτος, ένας γιγάντιος μηχανισμός πλοκαμοειδώς απλωμένος σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής ζωής, έχοντας στο πλευρό του ομάδες που εξαρτούν την ευημερία τους από τη μέριμνα του..
Το διακύβευμα αυτή τη στιγμή είναι η συμπίεση του κράτους ανάμεσα στις πολιτικές πρωτοβουλίες της κορυφής και την συνειδητή στήριξη των μεταρρυθμίσεων από την κοινωνική βάση. Η εναλλακτική λύση θα ήταν η καθυστέρηση των δομικών μεταβολών με την επικράτηση της λογικής του κρατισμού στα κυβερνητικά και αντιπολιτευτικά υψηλά κλιμάκια . Ο φόβος του πολιτικού κόστους κάνει επικίνδυνα πιθανό το παραπάνω σενάριο. Όμως η κοινωνία των πολιτών αναπτύσσει φυγόκεντρες δυνάμεις στους κόλπους της που ξεπερνούν τις πρωτοβουλίες των υπαρχόντων κομματικών σχηματισμών και παράγουν νέες πολιτικές προτάσεις. Η συγκεκριμένη διάταξη των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων φανερώνει έτσι τη θεμελιώδη σημασία των ζυμώσεων που παρατηρούνται τελευταία στον φιλελεύθερο χώρο
Αν συνδυάσουμε τις δημοσκοπήσεις αυτές με παλαιότερες έρευνες που φανερώνουν θεαματικές μεταστροφές της κοινής γνώμης σε θέματα όπως οι σχέσεις εκκλησίας-κράτους μπορούμε να διαπιστώσουμε μια σαφή κλίση ενός τμήματος της ελληνικής κοινωνίας προς παραδοσιακά φιλελεύθερες αρχές. Μια κλίση που δεν είναι πλήρως ορατή γιατί έχει έναν πραγματιστικό και όχι ιδεολογικό χαρακτήρα Οι πολίτες επιλέγουν το μοντέλο οικονομικής και πολιτικής οργάνωσης που φαίνεται να μεγιστοποιεί την ελευθερία τους και απορρίπτουν τις οργανωτικές φόρμες που περιορίζουν το δυναμικό και το ευρος των επιλογών του ατόμου. Ένας λόγος παραπάνω για τον απολιτικό χαρακτήρα αυτής της τάσης ήταν μέχρι πρόσφατα η έλλειψη ενός πολιτικού φορέα που να συγκεφαλαιώνει τις καίριες θέσεις τούτης της μερίδας των πολιτών και να τις επενδύει με την κατάλληλη πολιτική ρητορική
Αυτό το ποσοστό της κοινωνίας είναι προς το παρόν μοιρασμένο στους μεγάλους κομματικούς πόλους. Ο απολακτισμός του από τις στείρες κομματικές εξαρτήσεις με τη επακόλουθη ανάκαμψη του πολιτικού ανταγωνισμού είναι προυποθέσεις απαραίτητες για την επιτάχυνση της πορείας των δομικών αλλαγών που έχουν μπει σε εφαρμογή. . Η σταδιακή διαμόρφωση πολιτικών μηχανισμών προώθησης ανάλογων προταγμάτων μόνο αισιοδοξία μπορεί να προκαλέσει για το μέλλον. Το σίγουρο είναι ότι μπροστά μας ανοίγεται μια μακρά και σκληρή περίοδος πολιτικής πάλης δίχως ακόμα ορατό αποτέλεσμα. Εξίσου σίγουρο είναι ότι η πολιτική δύναμη που θα αναλάβει το φορτίο των αλλαγών δε θα πρέπει να διστάσει στιγμή σε μια παρτίδα που δεν μπορεί παρά να έχει νικητές και ηττημένους. Οι εκατέρωθεν συμβιβασμοί και η διατήρηση ενός μικτού status θα αποτελέσει τελικά νίκη του γραφειοκρατικού κράτους σε βάρος της κοινωνίας των πολιτών. Γι αυτό η διέξοδος από τα διλήμματα απαιτεί χωρίς αργοπορία το κόψιμο του γόρδιου δεσμού της κρατικής εξουσίας. Ο επιθανάτιος ρόγχος του κρατισμού, θα σημάνει έτσι με τον πιο άμεσο τρόπο την άνοδο της ανοιχτής κοινωνίας..
Να βάλω κι’ εγώ την κουτσουλιά μου.
Η παρατηρούμενη μεταστροφή του πληθυσμού αποτελεί το αποτέλεσμα μιας αργής διαδικασίας η οποία συντελείτο πολλά χρόνια τώρα αλλά, υπό το βάρος της λυσσαλέας αντίδρασης των αντιδραστικών δυνάμεων της Ελληνικής κοινωνίας, τώρα βγήκε στο προσκήνιο.
Πυλώνες αυτής της ανανέωσης είναι κατ’ αρχήν οι λίγοι συνετοί άτυχοι οι οποίοι σαν τις καλαμιές στον κάμπο είχαν πάει και πανεπιστήμιο, είχαν διαβάσει και δυο-τρία πράγματα, είχαν πάει –τότε- και στο “εξωτερικό”, και οι οποίοι επεσήμαιναν συνεχώς σε συζητήσεις “βρε παιδιά, δεν φαίνεται να πηγαίνει σωστά το πράγμα” και επί 20 και πλέον χρόνια υπέστησαν τη λυσσαλέα επίθεση συκοφάντησης της ελευθερίας (εδώ δεν υπάρχει καπιταλισμός και προοδευτισμός, μιλάμε απλά για ελευθερία και ανελευθερία) σε όλες τις μορφές της.
Επίσης, είναι τα εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά που “πήγαν Αγγλία” (κυρίως) καλώς ή κακώς αλλά και σε άλλες χώρες του εξωτερικού να σπουδάσουν και είδαν με τα μάτια τους, πως ζουν οι χώρες που δεν έχουν το βραχνά του κρατισμού και των κρατικοδίαιτων που έχουν βάλει τη χώρα σε ένα προκρούστιο κρεβάτι όπου ευδοκιμούν μόνο ο κρατισμός και η κρατικοδίαιτη δήθεν “ιδιωτική πρωτοβουλία” ενώ όποιος πάει να κάνει δικιά του δουλειά διώκεται ανηλεώς από τα τάγματα εφόδου του κου Αλογοσκούφη. Του κου Αλογοσκούφη, ο οποίος δεν μπόρεσε και δεν θέλησε να πατάξει “τη διαφθορά” και αν εξοικονομήσει τα 10 δις Ευρώ –ας καγχάσω- από την πάταξη της. Είδαν υποδομές δεκαετιών και όχι τις λίγες με το σταγονόμετρο που μας έκαναν τη χάρη να μας ετοιμάσουν μετά από δεκαετίες λεηλασίας οι εδώ περίεργοι “προοδευτικοί” κυβερνώντες, και οι ίδιοι οι αφιονισμένοι κάτοικοι που θα ωφελούντο από αυτές υστερικά ματαίωναν ή καθυστερούσαν σταθμούς τραίνων (Αγ. Παρασκευή), μουσεία (Ακροπόλεως), δρόμους (Αττική οδός, κόμβοι στο Ψυχικό της Λ. Κηφισίας) και φτάσαμε με την ψυχή στο στόμα να παραδώσουμε μέρος των αρχικά σχεδιασμένων υποδομών προς χρήση των επισκεπτών των Ολυμπιακών αγώνων (και πάλι καλά).
Τέλος, είναι όλοι οι συμπολίτες μας οι οποίοι υφίστανται τα δεινά της υπανάπτυξης, του στραγγαλισμού της ελεύθερης σκέψης, της μαύρης τρύπας της λογικής των πιστοποιητικών στις δημόσιες υπηρεσίες όπου στην ΕΕ με ένα πάτημα κουμπιού βλέπεις ότι θέλεις , ενώ στην Ελλάδα, πρέπει να θεωρήσεις “το γνήσιο της υπογραφής” για να αποδείξεις ότι δεν είσαι ελέφαντας (και μη μου πείτε για μεγάλους αδελφούς γιατί ΚΑΙ στην Ελλάδα, άμα θέλουν να σε βρουν, σε βρίσκουν).
Τώρα, αυτός ο γηράσκων βιολογικά και ιδεολογικά εσμός της υστέρησης ετοιμάζεται να δώσει την ύστατη μάχη, ξέροντας ότι υπάρχουν πολλοί πλέον στην Ελλάδα όπου εκτός από την ξύλινη γλώσσα για την προάσπιση των δικαιωμάτων των ολίγων, υπάρχουν και εκείνοι που νοιάζονται αν θα φτάσουν στην ώρα τους στη δουλειά τους και ΔΕΝ καταλαβαίνουν γιατί πρέπει να ταλαιπωρούνται συνεχώς από τους ίδιους και τους ίδιους κακότροπους, υπάρχουν ομάδες πολιτών που δεν γουστάρουν να κινδυνεύουν από τους ένστολους και μη πραίτορες του κατεστημένου, που δεν καταλαβαίνουν γιατί κάθε συναλλαγή με το ηλίθιο κράτος πρέπει να καταλήγει σε ταλαιπωρία, γιατί ο ελέυθερος επαγγελματίας και ο μικροεπιχειρηματίας –η μόνη ελπίδα επιχειρηματικότητας- πρέπει να είναι υπό συνεχή και ατέρμονα διωγμό, γιατί δεν αλλάζει το εκπαιδευτικό σύστημα με αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, με σύνδεση μα την αγορά, γιατί ενώ μπαζώνονται τα ρέματα, χτίζονται τα βουνά και φράσσονται οι αιγιαλοί, το κύριο μέλημα του τυπολατρικού ΣτΕ και των λοιπών αντιδραστικών “περιοίκων” επικεντρώνεται στην ματαίωση όποιασδήποτε λαμπρής κατασκευής μπορεί να χτιστεί με αισθητική και κλίμακες μεγέθους μεγαλύτερες από το κοτέτσι της πίσω αυλής του τόπου καταγωγής τους, γιατί δεν αναλαμβάνεται δράση για την Ολυμπιακή, γιατί, γιατί, γιατί, γιατί…
Είναι πολύ παρήγορο το παραπάνω μήνυμα του κυρίου άρθρου , αλλά για να μορφοποιηθεί μια ουσιαστική αντίδραση στην ευτέλεια και τον οπισθοδρομισμό θέλει ακόμα δουλειά… Παρόλα αυτά, έχουμε ήδη μια καλή αρχή… 🙂
@Χάρης
“Η ριζική αντίθεση ανάμεσα στην κοινωνία των πολιτών και στον γραφειοκρατικό κορμό του βαθέως κράτους φαίνεται να παίρνει σταδιακά την πιο οξεία της μορφή.”
Χάρη, πού είναι το “βαθύκράτος”; στον γραφειοκρατικό κορμό του!
άδικα το ψάχνεις μέσα. Η λεγόμενη “κοινωνία των πολιτών” αποτελεί το βαθύ κράτος, με τίς εκατόμβες των θυσιών ποτίζει αενάως και θεριεύει το τερατάκι,
“αυτονόητη ερώτηση: τι σκοπό είχε η παράλυση του εκπαιδευτικού συστήματος για την ικανοποίηση καθαρά οικονομικών συμφερόντων”
αυτονόητη ερώτηση ή αυθαίρετη απάντηση,
όλοι είδαμε στη ΤιΒι να πολιτικοποιείται η απεργία στις εκλογές του Οκτωβρίου και να ξεχωρίζει η πολιτική προσωπικότητα και η πολιτκή ανάδειξη του κ. Μπράτη. Ε! φτάνει πιά με τους αθλητικοτηλεοπτικούς αστέρες.
59% υπέρ της ιδιωτικοποίησης της Ολυμπιακής. 60% κατά της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, η πλειοψηφία τάσσεται υπέρ της περιστολής του Δημοσίου και το 55% συνδέει την ανάπτυξη με την ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα, άποψη που πλειοψηφεί και στους ψηφοφόρους του ΚΚΕ. Από την σημερινή Καθημερινή ( δημοσκόπηση vprc).
Μήπως ήρθε η ώρα της ρήξης; Μήπως η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να προχωρήσει δίχως φόβο και πάθος;
…αχ, φίλτατε Χάρη, κάτσε να “καθήσουν” τα παϊδάκια στο στομάχι και να περάσει η παραισθησιογόνα επίδραση τους και βλέπουμε…
Τι να λέμε…
Σίγουρα ο κόσμος έχει απαλλαχτεί από τη νοοτροπία ,βάζε κόσμο στο Δημόσιο και δε βαριέσαι, κυρίως επειδή βλέπει τα αποτελέσματα της εφαρμογής της νοοτροπίας αυτής από την εξουσία.
Η αρχή της καλλιέργειας μιας εναλλακτικής νοοτροπίας ήταν ο ανταγωνισμός στον τομέα της κινητής τηλεφωνίας. Όσο ο κόσμος συνειδητοποιούσε ότι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις μπορούσαν να τον ικανοποιήσουν το ίδιο αν όχι περισσότερο με τον αντίστοιχο κρατικό φορέα ,σκεφτόταν -γιατί να μην έχουν οι ΔΕΚΟ ανταγωνισμό από τον ιδιωτικό τομέα;-.
Παρατηρώντας στη συνέχεια τους φόρους να γιγαντώνονται συνεχώς ,ενώ δεν υπήρχε αποτέλεσμα (αυξημένες δαπάνες στην άμυνα με στρατό της πλάκας, αυξήσεις μισθών δημ. υπαλλήλων ενώ υπάρχουν μεγάλα κενά σε θέσεις εργασίας στο δημόσιο τομέα), άρχισε να αναλογίζεται ότι μάλλον πληρώνουμε τζάμπα λεφτά και κάτι πρέπει να γίνει για αυτό.