Του Πάνου Ευαγγελόπουλου*

Η τρέχουσα οικονομική συγκυρία προβάλλει τρεις σημαντικές ευκαιρίες για την αναμόρφωση της ελληνικής οικονομίας. Η πρώτη είναι η επιδοκιμαζόμενη από την Ευρωπαϊκή Ενωση δημοσιονομική προσαρμογή της οικονομίας μας που μάλλον θα οδηγήσει στην άρση της επιτήρησης αλλά κυρίως στη θεμελίωση μιας μακροχρόνιας πορείας, με τελικό στόχο την μακροχρόνια δημοσιονομική ισορροπία και σταθερότητα. Οι άλλες δύο άπτονται της απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας, η οποία από ό,τι φαίνεται θα συντελεστεί σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, με τελικό σκοπό τη σημαντική μείωση της ανεργίας και τη σύγκλιση της πραγματικής αμοιβής της εργασίας ανάμεσα στις χώρες της Ένωσης. Αυτές οι δύο είναι η διευθέτηση του χρόνου εργασίας με βάση τη σχετική διεύρυνσή της και η εφαρμογή της Οδηγίας Μπόλκενσταϊν για την αμοιβή της εργασίας με βάση την χώρα προέλευσης.

Η οικονομική μας πολιτική, ενώπιον του μεταρρυθμιστικού προγράμματος που επικαλείται η επίσημη ατζέντα της νέας διακυβέρνησης, οφείλει να δράξει και των τριών αυτών ευκαιριών, προκειμένου να ανατάξει την οικονομία μας από το βαθύ τέλμα του συντεχνιακού κορπορατισμού, στο οποίο βυθίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες. Επίτευγμα είναι ότι για την δημοσιονομική ισορροπία, επικρατεί πλέον ισχυρή συναίνεση στη δημόσια σφαίρα για την αναγκαιότητά της, προς την επίτευξη σταθερής μακροχρόνιας ανάπτυξης και ευημερίας. Οι παλιές σοσιαλιστικές θεωρίες της ανάπτυξης δια της διεύρυνσης των ελλειμμάτων, ευτυχώς πλέον ανήκουν στο παρελθόν, ιδιαίτερα μετά την ένταξή μας στην ΟΝΕ, με την πλήρη υιοθέτηση, ακόμη και από το ΠαΣοΚ, των πιο σκληρών δημοσιονομικών κριτηρίων. Παρ’ όλα αυτά, η πρόσφατη επιβράβευσή μας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν έχει ακόμη θωρακίσει την δημοσιονομική μας προσαρμογή. Αυτό συμβαίνει κυρίως για δύο λόγους. Πρώτον οι βαριά ελλειμματικές ΔΕΚΟ και δεύτερον το περιρρέον πολιτικό περιβάλλον που κυριαρχείται από έναν άναρχο συνδικαλιστικό μαξιμαλισμό που δυστυχώς τελευταία κυριεύει όλο και περισσότερους κλάδους. Αν συνεχίσουμε με αυτόν τον τρόπο, πολύ σύντομα η δημοσιονομική πολιτική θα παλινδρομήσει από προσαρμογή σε απόκλιση.

Τα πράγματα γίνονται πολύ δυσκολότερα για την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας. Η κοινή γνώμη βρίσκεται σε σύγχυση και ολική συσκότιση. Οι πιο πολλοί πιστεύουν απλοϊκά ότι θα εργάζονται περισσότερο χωρίς να πληρώνονται ή ότι οι αμοιβές τους θα υποχωρήσουν στα επίπεδα των χαμηλών ημερομισθίων των Νέων Χωρών της Ένωσης. Αυτή η λανθασμένη εικόνα οφείλεται τόσο στην υστέρηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην εξήγηση των πολιτικών της στους λαούς για τα οφέλη που θα προκύψουν όσο και στις προσκολλημένες στο παρελθόν ηγεσίες, κυρίως των κρατών του ευρωπαϊκού Νότου, οι οποίες διευκολύνονται με τις πρόχειρες λύσεις του παρωχημένου κρατισμού που όμως καταδικάζει τους εργαζόμενους σε δραματικά χαμηλότερες πραγματικές αμοιβές και σε υψηλή μακροχρόνια διαρθρωτική ανεργία. Το παράδοξο αντάλλαγμα αυτής της συσκότισης που απολαμβάνουν αυτές οι πολιτικές ηγεσίες, είναι η ηρωοποίησή τους, με την υπεράσπιση του πιο οπισθοδρομικού και παρωχημένου συστήματος εργασίας. Είναι το αντίστοιχο παράδειγμα της Λατινικής Αμερικής όπου αρχηγοί τύπου Κάστρο και Τσάβες μπορούν να εξουσιάζουν, μοιράζοντας στον λαό τους φτώχεια και μιζέρια.

Με τον ίδιο τρόπο υπονομεύεται η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας στη χώρα μας. Κάθε αλλαγή που θα μπορούσε να βελτιώσει τις αμοιβές και το σύστημα απασχόλησης, παρουσιάζεται ως απειλή για τα κεκτημένα. Κεκτημένα όμως που απέχουν παρασάγγας από τα υψηλά δεδομένα της Βόρειας Ευρώπης που επιδιώκει τη διεύρυνση του χρόνου εργασίας. Με αυτόν τον τρόπο η εργασία στη χώρα μας παραμένει αιχμάλωτη σε ένα σύστημα νεόκοπου φεουδαλικού σοσιαλισμού που ο χρόνος άσκησής της και η αμοιβή της προσδιορίζονται από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις των συνδικάτων και των ενώσεων των εργοδοτών και αποτυπώνονται σε πολυάριθμες καταστάσεις που καταχωρούνται στο υπουργείο Απασχόλησης. Αυτές προσδιορίζουν τα πάντα! Τις ειδικότητες, τους κλάδους, τα χρόνια προϋπηρεσίας, την οικογενειακή κατάσταση, τα αποδεικτικά γνώσης, τα ειδικά επιδόματα και άλλα πολλά. Είναι η χειρότερη μορφή σοβιετοποίησης της αγοράς εργασίας. Εγκλωβίζουμε τους εργαζόμενους σε ένα γραφειοκρατικό και αντιπαραγωγικό σύστημα οργάνωσης που τα αποτελέσματά του είναι τα δυσμενέστερα στην Ευρώπη.

Ο εργαζόμενος πρέπει να αποκτήσει πάλι το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμά του να εργάζεται όσο θέλει, με σκοπό την αύξηση του εισοδήματός του και τον επιμερισμό του ελεύθερου χρόνου του με βάση τις προσωπικές του προτιμήσεις και ανάγκες. Για να γίνει όμως εφικτή η χειραφέτησή του από τον κρατικό πατερναλισμό, θα πρέπει η οικονομική μας πολιτική να είναι σαφής και τολμηρή στην εκμετάλλευση των τριών ευκαιριών, οι οποίες μπορούν πραγματικά να συντελέσουν στη στερέωση της μεγέθυνσης της οικονομίας.

——————————————————————
*Ο Πάνος Ευαγγελόπουλος είναι διδάκτορας οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Κέρδος» στις 11/11/2006