FREAKONOMICS ‘Η ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΙ ΝΟΜΙΖΟΥΝ ΟΤΙ ΤΑ ΞΕΡΟΥΝ ΟΛΑ!
Οκτ 30th, 2005 | Σωτηρης Γεωργανας| Κατηγορία: Βιβλιοκριτικές, Γενικά, Επιστήμες, Οικονομικά |
Email This Post
|
Print This Post
|
Βιβλιοκριτικη και 3-4 σχολια
Λοιπον ειναι απλο: Ειναι η βασικη εκπαιδευση του οικονομολογου, που του δινει τα εργαλεια να απαντησει πολλες ενδιαφερουσες ερωτησεις. Με το περασμα του χρονου η οικονομικη επιστημη εχει μαζεψει πληθωρα πολυ δυνατων μαθηματικων και επιστημονικων μεθοδων, που διδασκεται καθε τυπικος φοιτητης οικονομικων στον δυτικο κοσμο1.
Η οικονομετρια και η στατιστικη, μας δινουν την δυναμη να βρισκουμε κανονικοτητες και συσχετισεις σε τεραστιους ογκους δεδομενων. Μετα ερχεται η κοινη λογικη για να μελετησουμε αν η συσχετιση ειναι και αιτιακη σχεση (το οτι ας πουμε ο αριθμος πελαργων στην οροφη ενος σπιτιου στην Ολλανδια σχετιζοταν στατιστικα με την γεννηση παιδιων, σημαινει οτι τα παιδια τα εφερνε ο πελαργος οπως λεει ο μυθος?). Και το ακομα δυνατοτερο εργαλειο της θεωριας των αποφασεων και θεωριας παιγνιου, μελετα τα κινητρα των ανθρωπων, εξηγει δηλαδη τις αιτιακες σχεσεις.
Αξιζει να σημειωθει οτι ολα αυτα τα εργαλεια μπορουν ανετα να χρησιμοποιηθουν σε ολους τους κλαδους που εχουν να κανουν με την συμπεριφορα νοημοντων οντων, οπως η κοινωνιολογια, η ανθρωπολογια, η συγκοινωνιολογια και χρησιμοποιουνται ηδη σε επιστημες οπως η ψυχολογια και η βιολογια. Ο λογος που τα οικονομικα μαζεψαν αυτην την τρομερη εργαλειοθηκη και οχι καποια αλλη επιστημη, ειναι μαλλον οικονομικος. Τα οικονομικα αφορουν τεραστιες αγορες και η εφαρμογη των ερευνητικων αποτελεσματων ορισμενες φορες φερνει τεραστια κερδη. Αυτος ειναι ο λογος που επιχειρησεις, κυβερνησεις και φοιτητες ριχνουν τεραστια ποσα στην οικονομικη επιστημη και οχι ας πουμε στην κοινωνιολογια2 Αυτα τα κεφαλαια με την σειρα τους εφεραν πανεπιστημιακες θεσεις και κορυφαιους ερευνητες, οι οποιοι ενδυναμωσαν το πλεονεκτημα της οικονομικης επιστημης με αποτελεσμα σημερα να ειναι μια επιστημη με πολλες δυνατοτητες, οι οποιες ειναι μαλλον σχετικα αγνωστες στο ευρυ κοινο, ειδικα στην Ευρωπη.
Το βιβλιο
Σε καθε περιπτωση λοιπον, σημερα τα οικονομικα δυνανται να δωσουν απαντησεις σε πολλα σημαντικα ερωτηματα, οπως δειχνει η εισαγωγη στο αρκετα ενδιαφερον βιβλιο του οικονομολογου Steven Levitt μαζι με τον δημοσιογραφο Stephen Dubner, Freakonomics:
economics is a science with excellent tools for gaining answers but a serious shortage of
interesting questions. [Levitt’s] particular gift is the ability to ask such questions. for
instance: if drug dealers make some much money, why do they still live with their mothers?
Which is more dangerous, a gun or a swimming pool? […] And how does a homeless man in tattered clothing afford $50 headphones?
αυτες τις δυνατοτητες της οικονομικης εργαλειοθηκης δυστυχως δεν τις προσεχουν ολοι οι οικονομολογοι, που συχνα χανονται μεσα στις τεχνικες απαιτησεις της επιστημης. Οπως λεει ο πολυ καλος οικονομολογος της συμπεριφορας C. Camerer:
[Levitt] represents something everybody thinks they will be when they go to grad school in
econ but usually they have the creative spark bored out of them by endless math- namely a
kind of intellectual detective trying to figure stuff out.
Καντε κλικ στην εικονα
για να αναζητησε το βιβλιο στο amazon
Αλλα ο Λεβιττ τις χρησιμοποιει αρκετα καλα, σε παρα πολλες ερευνες του, με αποτελεσμα να λαβει το John Bates Clark Medal, το σημαντικοτερο βραβειο για οικονομολογους κατω των 40 ετων.
Παραδειγματα
Μερικες απο αυτες τις ερευνες του Λεβιττ, περιλαμβανονται σε εκλαϊκευμενη μορφη σε αυτο το βιβλιο. Για παραδειγμα, η πρωτοτυπη και ρηξικελευθη ανακαλυψη του, οτι για την πρωτοφανη πτωση της εγκληματικοτητας στις ΗΠΑ τα τελευταια χρονια (θυμαστε ταινιες πριν 15 χρονια που προεβλεπαν τις αμερικανικες πολεις να γινονται ενα εφιαλτικο τοπιο ανομιας και βαρβαρης εγκληματικοτητας?) δεν ευθυνεται τοσο η αυστηροτερη σταση δημαρχων σαν τον Τζιουλιανι στην Νεα Υορκη και οι πρωτοτυπες μεθοδοι αστυνομευσης (θυμαται κανεις το broken window effect ?). Ειναι κατι πιο απλο, που ελαχιστοι θελουν να αναγνωρισουν: Η αναγνωριση απο το Ανωτατο Δικαστηριο των ΗΠΑ το 1973 του δικαιωματος στην εκτρωση για ολες τις γυναικες (η διαβοητη αποφαση Roe vs Wade)! Κατευθειαν μετα την αποφαση, παρα πολλες, κυριως φτωχες και μονες γυναικες, που θα ειχαν κανει ενα δυστυχισμενο παιδι, μεσα σε τεραστιες δυσκολιες, αποφασισαν συνειδητοποιημενα να μην το γεννησουν. Ειναι ενα διαπιστωμενο γεγονος στην εγκληματολογια οτι τα ανεπιθυμητα κακοαναθρεμμενα παιδια εχουν πολυ αυξημενες πιθανοτητες να γινουν εγκληματιες και αυτα ειναι ακριβως τα παιδια που θελουν να αποφυγουν με την εκτρωση οι μαναδες.
Ετσι με ενα περιεργο τροπο, περιπου 20 χρονια μετα την νομιμοποιηση της εκτρωσης, η εγκληματικοτητα στις ΗΠΑ αρχισε να πεφτει ραγδαια, καθως υπηρχε πια μια γενια εφηβων με πολυ λιγοτερα ανεπιθυμητα, κακοαναθρεμμενα παιδια. Περιττο να σημειωσουμε, οτι αυτη η αποψη πολεμηθηκε πολυ απο ολες σχεδον τις πλευρες στην πολυ συναισθηματικα φορτισμενη συζητηση περι εκτρωσης στις ΗΠΑ!
Σε ενα αλλο παραδειγμα, ο οικονομολογος φυτρωνει παλι εκει που δεν τον εσπειραν, μελετωντας το θεμα αν οι γονεις πραγματικα μπορουν να επηρεασουν την επιτυχια των παιδιων τους. Φυσικα δεν ειναι ειδικος για να μελετησει την κληρονομικοτητα της συμπεριφορας. Μακροχρονες μελετες δειχνουν οτι περιπου 50% της συμπεριφορας ερχεται απο τα γονιδια. Απο που ερχεται το υπολοιπο μισο? Τυχη? Περιβαλλον? Γονεις? Τηλεοραση? Ο Λεβιττ μελετα ενα τεραστιο ογκο δεδομενων με την βαθμολογια στις εξετασεις παιδιων στο σχολειο για να δει κατα ποσον η κοινωνικοοικονομικη κατασταση ενος γονεα, οι συνηθειες του κτλ επηρεαζουν το παιδι. Προσοχη, εδω χρησιμοποιουνται τα εργαλεια της στατιστικης για να μελετησουμε τις επιδρασεις ενος παραγοντα, κρατωντας ολους τους αλλους παραγοντες σταθερους. Αυτο το κλασικο εργαλειο της στατιστικης μας επιτρεπει να απομονωνουμε τις επιδρασεις, χωριζοντας τις εμμεσες απο τις αμεσες. Για παραδειγμα αν μελετουσαμε απλοϊκα και επιφανειακα την επιδραση της τηλεορασης στα παιδια, συγκρινοντας τις ωρες που βλεπει ενα παιδι τηλεοραση με τους βαθμους του στο σχολειο, μπορει να βρισκαμε μια πολυ αρνητικη συσχετιση. Αλλα φταιει η τηλεοραση? Ή μηπως οι πολλες ωρες τηλεορασης ειναι δεικτης για άλλα πραγματα, οπως το οτι οι γονεις ειναι κακοι ή οτι το παιδι δεν διαβαζει ποτε βιβλια? Στην αναλυση μας περιλαμβανουμε ολους τους παραγοντες, ωστε να ξεκαθαριζεται αυτο το ερωτημα.
Τα αποτελεσματα ειναι παλι μαλλον αναπαντεχα. Χονδρικα δεν μετραει το τι κανει ο γονεας, αλλα το ποιος ειναι! Για παραδειγμα το αν διαβαζει ο γονεας βιβλια στο μωρο, δεν επηρεαζει καθολου τα αποτελεσματα στις εξετασεις. Αν ομως υπαρχουν πολλα βιβλια στο σπιτι, το παιδι παει καλυτερα στο σχολειο! Γιατι αν ο γονεας εχει πολλα βιβλια, αυτο σημαινει πολλα για την καλλιεργεια του, την φιλομαθεια του κτλ Ετσι δεν επηρεαζει το ιδιο το βιβλιο τα μικρα παιδια, αλλα η φιλομαθεια του γονεα! Αλλο περιεργο αποτελεσμα ειναι οτι η εκπαιδευση των γονεων μετραει πολυ για το παιδι, αλλα η συζυγικη τους κατασταση οχι! Πραγμα που δειχνει οτι δεν μετραει τοσο η παρουσια των γονεων, οσο χονδρικα η εξυπναδα τους, το IQ τους που μεταφερθηκε κληρονομικα στο παιδι. Αλλος παραγοντας που δεν μετραει, ειναι το αν το παιδι βλεπει πολλη τηλεοραση (θυμηθειτε, κραταμε τους αλλους παραγοντες σταθερους. δηλαδη ρωταμε: δυο παιδια με τους ιδιους γονεις, τις ιδιες συνηθειες, το ιδιο περιβαλλον που βλεπουν διαφορετικες ωρες τηλεορασης, θα εχουν διαφορετικες σχολικες επιδοσεις? ΟΧΙ!). Με λιγα λογια το συμπερασμα ειναι, οσο και να προσπαθουν οι γονεις, επηρεαζουν τα παιδια μονο με τα γονιδια τους και τις συνηθειες τους, οχι με το τι προσπαθουν να πεισουν το παιδι να κανει. Αφηστε τα ελευθερα και δωστε οσο μπορειτε το καλο παραδειγμα, μην τα πιεζετε να κανουν κατι που ποτε δεν κανατε!
Κριτικη
Η μονη ενσταση μου τελικα με το βιβλιο, ειναι ο τιτλος και ο υποτιτλος (A rogue economist explores the hidden side of everything). O Levitt δεν ειναι σε καμμια περιπτωση rogue, ειναι μια χαρα κανονικος μικροοικονομολογος. Οτι αυτο το βιβλιο για λογους μαρκετινγκ προσπαθει να αποστασιοποιηθει απο τα οικονομικα, και ονομαζει την μεθοδο που χρησιμοποιει Freakonomics, εχει να κανει με τους δυο απο τους λογους που τα οικονομικα ειναι αντιδημοφιλη.
α) πολλοι ανθρωποι νομιζουν οτι τα οικονομικα ειναι απλα βαρετη μελετη χρηματικων ροων ή ενδιαφερονται μονο για τις επιχειρησεις και τα κερδη τους. Τις περισσοτερες φορες, ειδικα στην Ελλαδα μπερδευουν τα οικονομικα με την διοικηση επιχειρησεων ή χειροτερα με την λογιστικη. Αλλα ακομα και οταν καταλαβαινουν τον διαχωρισμο, οικονομικα για αυτους ειναι οι μελετες του Κεϋνς και η πολιτικη της Κεντρικης Τραπεζας. Η αληθεια ειναι οτι τα συγχρονα οικονομικα, ειδικα τα μικροοικονομικα, ειναι κυριως μελετη των ανθρωπων και των κινητρων τους! Οπως ωραια λεει ο Λεβιττ, ενας μεσος μικροοικονομολογος δεν εχει ιδεα ποιο ειναι το επιτοκιο σημερα, δεν ξερει να σας πει τι θα γινει στο χρηματιστηριο, ουτε εχει ιδεα αν ο πληθωρισμος ειναι καλος ή κακος. Ξερει ομως να σας πει πως τα κινητρα επηρεαζουν τους ανθρωπους!
β) Τα οικονομικα φτανουν συχνα σε ενοχλητικα συμπερασματα, ειναι μαντεις κακων (εξου και το αγγλικο παρατσουκλι the dismal science), γιαυτο και οι ανθρωποι ενστικτωδως τα αντιπαθουν οπως αντιπαθουν τον Gandalf οι ανθρωποι του Rohan3. Σε αυτο απανταει ομως το βιβλιο μια χαρα, θυμιζοντας κατι που εχουμε πει και μεις παλαιοτερα:
the effect of this book: you will seek out some trove of data and sift through it,
balancing your intelligence and intuition to arrive at a glimmering new idea. some of these
ideas might make you uncomfortable, even unpopular. […] but the fact of the matter is that Freakonomics-style thinking simply doesn’t traffic in morality. […] if morality represents an ideal world, then economics represents the actual world.
Δεν κανουμε λοιπον ηθικες κρισεις! Περιγραφουμε τον κοσμο και την μηχανικη του, χρησιμοποιωντας τους βασικους κανονες της λογικης. Tο αν σας αρεσει αυτο που θα δειτε ειναι αλλο θεμα, αλλα μην κατηγορειτε τον καθρεφτη για αυτα που σας δειχνει!
Συμπερασμα: Σε περιπτωση που δεν εγινε σαφες, προτεινω το βιβλιο σε ολους που ενδιαφερονται εστω και λιγο να δουν πως απατωνται δυσκολα ερωτηματα περι της ανθρωπινης συμπεριφορας και αλληλεπιδρασης. Για τους οικονομολογους θα ειναι ενα ευχαριστο διαλειμμα, διαβαζοντας πραγματικη ερευνα με χαλαρο τροπο. Για τους μη-οικονομολογους θα ειναι μια πρωτης ταξεως ευκαιρια να δουν τι σημαινει οικονομικη επιστημη…
—————————————————-
- Λεω δυτικο κοσμο, γιατι δυστυχως υπαρχουν και καποια πανεπιστημια σε ημικαθυστερημενες χωρες που νομιζουν οτι οικονομικα ειναι η πολιτικη οικονομια-αρλουμπολογια. Η Ελλαδα δεν ξεφευγει εντελως απο αυτην την κατηγορια. [↩]
- Ισως τα οικονομικα εχουν και μια εγγενη ταση να χρησιμοποιουν μαθηματικα περισσοτερο απο αλλες κοινωνικες επιστημες, πραγμα που τους εδωσε ενα ανταγωνιστικο πλεονεκτημα… [↩]
- Θα θυμαστε ισως την σκηνη που λεει ο Γκριμα στον Γκαννταλφ, οταν φτανουν στο Ροχαν για να μιλησουν με τον βασιλια Θεοντεν:
Why indeed should we welcome you, Master Stormcrow? Lathspell I name you!
Ill news; and ill news is an ill guest they say [↩]
Des kai ayto.
Για ποιο λόγο εντάσσεις τις ερμηνείες των παραδειγμάτων στην οικονομική θεωρία; Λόγω της χρήσης των εργαλείων της στατιστικής; Το πρώτο θέμα του συσχετισμού εγκληματικότητας-εκτρώσεων έχει αναλυθεί από τους εκπροσωπους μιας άλλης επιστήμης, της εγκληματολογίας. Το δεύτερο, για την ποιότητα του περιβάλλοντος ανατροφής από ψυχοκοινωνιολόγους. Άλλωστε και οι προτεινόμενες ερμηνείες δεν είναι μονόδρομος υπό την έννοια ότι σε άλλες σχετικές ερευνες μπορούν να ανιχνευτούν αντικρουόμενες στατιστικές και διαφορετικά τελικά πορίσματα. Εν γένει η μελέτη των κοινωνιών από τις λεγόμενες ανθρωπιστικές επιστήμες δείχνει ότι σχεδόν ποτέ δεν υπάρχει ¨μία¨ απάντηση για τα κοινωνικά προβλήματα, κι αυτό γιατί ενώ όντως ο κόσμος διαθέτει μια μηχανική δεν είναι μηχανιστικός…
Δεν τις εντασσω στην οικονομικη θεωρια, ισα ισα! Λεω οτι τα οικονομικα εχουν μαζεψει ενα οπλοστασιο που τα κανει να ανακατευονται με πολλη επιτυχια σε αλλους κλαδους…
Για τις εκτρωσεις ας πουμε, φαινεται οτι ηταν ο Λεβιττ ο πρωτος που το παρουσιασε δυνατα στην δημοσια συζητηση.
Η ποιοτητα του περιβαλλοντος φυσικα εχει αναλυθει. Ο Λεβιττ ομως πηρε εναν τεραστιο ογκο δεδομενων και εβγαλε καποια συμπερασματα, που και αυτα κατα καποιον τροπο ειναι πρωτοτυπα στην εκφραση και κυριως στην αποδειξη τους.
Τελος, ναι υπαρχουν πολλες επιδρασεις και ετσι πολλες εξηγησεις για τις αλληλεπιδρασεςι των ανθρωπων. Δεν διαφωνω, το μονο που λεω ειναι οτι τα οικονομικα εχουν προσφερει το καλυτερο οπλοστασιο για την μελετη των θεματων αυτων (ακομα και η στατιστικη/οικονομετρια ξεκινησει κυριως για τα οικονομικα και προωθειται απο αυτα. Ο Χαουσμαν, ο Γκρεϊντζερ, Νομπελ οικονομικων πηραν!)
Ελενα (?) ναι, σωστα, καπου θυμομουν οτι ειχα δει αναφορα στο βιβλιο…
Το βιβλίο δεν παίζεται.
Όσο για τις ηθικοπλαστικές κριτικές, νομίζω πως δεν έχουν λόγο ύπαρξης.
Χάρη, αντικρουόμενα αποτελέσματα μπορεί να οφείλονται σε προβλήματα μεθοδολογίας, δεδομένων και συγκρίσεως αποτελεσμάτων που δεν πρέπει να παρουσιάζονται παράλληλα. Επίσης, υπό την παρούσα μορφή της εφαρμοσμένης οικονομικής του κύριου ρεύματος, συμπεράσματα δεν πρέπει να βγαίνουν από μια έρευνα αλλά από πολλές εμπειρικές μελέτες που σφυριλατούν αγρίως τις προβλέψεις κάποιας θεωρίας με σκοπό να την αποκαθηλώσουν (η Popperian φιλοσοφία). Ιδεατά, ο κάθε policymaker συλλέγει το ιστορικό των πορισμάτων πάνω στο θέμα, μπορεί να κρίνει ποια είναι τα πιο ποιοτικά και να αποφασίσει ποια πολιτική θα ακολουθήσει. Αρκετές αβεβαιότητες που υπάρχουν στο decision-making στάδιο μπορούν να αντιμετωπιστούν με την βοήθεια της στατιστικής.
Επισης, οικονομολόγοι έχουν αρχίσει εδώ και δεκαετίες να ενδιαφέρονται για την εφαρμογή του οικονομικού τρόπου σκέψης σε διάφορα κοινωνικά θέματα. Αυτό μπορεί να εξαγριώνει άλλους κοινωνικούς επιστήμονες αλλά πρέπει κανείς να κρίνει με βάση την τελική προσφορά της οικονομικής σκέψης στο εκάστοτε αντικείμενο και θεωρώ πως είναι μεγάλη.
Όλα αυτά μαζί με ένα caveat: O Heckman σε πρόσφατη συνέντευξη του είχε πει τα παρακάτω για τις trendy εξελίξεις στην εφαρμοσμένη δουλειά: “In economics there’s a trend now to come up with cute papers in an effort to be cited as many times as possible. All the incentives point that way, especially for young professors who seem risk-averse rather than risk-taking after they get tenure. In some quarters of our profession, the level of discussion has sunk to the level of a New Yorker article: coffee-table articles about “cute” topics, papers using “clever” instruments. The authors of these papers are usually unclear about the economic questions they address, the data used to support their conclusions and the econometrics used to justify their estimates. This is a sad development that I hope is a passing fad. Most of this work is without substance, but it makes a short-lived splash and it’s easy to do. Many young economists are going for the cute and the clever at the expense of working on hard and important foundational problems.” Η δουλειά του Levitt είναι σοβαρή (αν και κάποιοι πίστεψαν ότι ο Heckman τον “φωτογραφίζει” σε αυτή την παράγραφο) αλλά όντως υπάρχει κάποιος κίνδυνος παραγωγής παρόμοιου έργου κακής ποιότητας – όχι πολύ σοβαρός κατά την άποψη μου.
oops, παιδιά συγνώμη για τα πολλαπλά comments. αντιμετώπισα πρόβλημα με το firefox με αποτέλεσμα να μην βλέπω την εισαγωγή τους…
μαικωλ (μολις ανακαλυψα τι σημαινει! μιχαλης??) συγγνωμη για αυτο, αν ησουν μελος μαλλον θα μπορουσες να τα διορθωσεις μονος σου. Θα να σβηστουν ολα τα λαθος σχολια, εκτος απο το σχολιο 7, ΟΚ?
κατα δευτερον, συγγνωμη, ο Χαουσμαν πηρε μονο το μεταλλιο Κλαρκ (οπως ειπα, το μεγιστο βραβειο για νεους οικονομολογους), οχι Νομπελ.
στο θεμα. Τα ειπε πολυ καλα ο μαικωλ. Υπαρκτο βεβαια και το προβλημα της χρησης μεθοδων που ειναι της μοδας, αλλα αυτο νομιζω ισχυει για ολα τα οικονομικα και μαλλον ολες τις επιστημες (στην φυσικη/κοσμολογια ας πουμε κατα κορον). Αν παρατηρησει κανεις θα δει οτι υπαρχουν τροποι αντιμετωπισης προβληματων που θεωρουνται καλοι, της μοδας, σε μια δεδομενη περιοδο, ξεχνιουνται μετα, αλλαζουν λιγο και ξαναγινονται δημοφιλεις κτλ
Δυστυχως ειναι πολυ δυσκολο για εναν ανθρωπο να βγαινει εντελως απο την εποχη του και να κρινει με μια τριτη “αντικειμενικη” ματια. Δεν θα ηταν και λογικο μαλλον, αφου ειναι αποδεκτο να εμπιστευεσαι την μεθοδο που ολοι βλεπουν σαν καλη σε μια δεδομενη στιγμη αντι να κανεις εντελως του κεφαλιου σου…
Σεβόμενος την επιστήμη των οικονομικών έχω να σχολιάσω στα λεγόμενα του Μαικωλ ότι η απόπειρα χρήσης των οικονομικών σε άλλες επιστήμες ενώ είναι συχνά θετική σε επίπεδο μεθοδολογικών εργαλείων καταντά πολλές φορές ξεκομμένη από την πραγματικότητα και αντιτιθέμενη στις αρχικές στοχεύσεις των επιστημονικων αυτών κλάδων, όταν ”εισβάλει” με τον αέρα της ΄΄υλικοτεχνικής¨ ανωτερότητας που ιδεολογικοποιημένη τείνει να προβληθεί καθεαυτή ως κοσμοθεωρία. Και επειδή μάλλον δεν γίνομαι αντιληπτός έχω στο νου μου Νομικους-οικονομολόγους σαν τον Πόστνερ στις ΗΠΑ που παρήγαγαν τη θεωρία της οικονομικής ανάλυσης του Δικαίου βασισμένοι σε θεωρητικά οικονομικά μοντέλα-ή τουλάχιστον τις πρακτικες ερμηνείες που έδωσαν σαυτα τα μοντελα(εν συντομία..κατανομή ατομικών δικαιωμάτων σύμφωνα με την ΄΄κοινωνική¨ οικονομική τους ωφελίμότητα, αποζημιώσεις ως αποκλειστικά τιμωρητικα μέσα) η οποία παρά τις μεγάλες προσδοκίες οδήγησε τελικά σε πολλαπλά αδιέξοδα. Φυσικά η συζήτηση μας έγινε παρεκβατικά καθώς το συγκεκριμένο βιβλίο που αναπτύσσεται πάνω δεν αποπειράται να ¨κομίσει γλαυκας¨ αλλά να προτείνει΄λύσεις σε όντως υπάρχοντα προβλήματα
Χαρη δεν ειμαι ακριβως σιγουρος ποια ειναι η ενσταση σου.
Πως ας πουμε ιδεολογικοποιειται η τεχνικη ανωτεροτητα των οικονομικων? Τα οικονομικα εχουν οπως εξηγησα μια σπουδαια εργαλειοθηκη για να αναλυουν κινητρα και αλληλεπιδρασεις. Δεν ειναι ομως, οπως ειπαμε, η επιστημη που κανει ηθικες κρισεις!
δηλαδη το ερωτημα πως θα επρεπε να κατανεμονται τα ατομικα δικαιωματα απανταται βασικα απο φιλοσοφους θεωρητικα και απο πολιτικους πρακτικα. Οι οικονομολογοι μπορουν μονο να συμβουλευουν για τα πρακτικα αποτελεσματα της καθε κινησης (whispering in the ears of princes που ελεγε καποιος).
Σωτήρη οι ενστάσεις μου βασικά είναι δύο. Η πρώτη που αφορούσε το κείμενο σου είχε να κάνει με τα παραδείγματα. Επειδή ασχολούμαι με τα συγκεκριμένα θέματα είχε τυχει να διαβάσω πρόσφατα εγκληματολογικές μελέτες που από το 1935 αν δεν κανω λαθος ειχαν συσχετισει εγκληματικότητα και εκτρώσεις. Επίσης το θέμα της ποιότητας των γονέων αναλύεται εξαντλητικά από ψυχοκοινωνιολόγους μελετητές συμπεριφορικής κλπ. τα τελευταία 50 χρόνια.
αυτά με το κείμενο σου. Η δευτερη ενσταση μου είχε να κανει με το κείμενο του μαικωλ και συγκεκριμενα με το ότι ¨οικονομολόγοι έχουν αρχίσει εδώ και δεκαετίες να ενδιαφέρονται για την εφαρμογή του οικονομικού τρόπου σκέψης σε διάφορα κοινωνικά θέματα¨.
Στο βαθμό που τα οικονομικά χρησιμεύουν ως δεξαμενη μεθοδολογικών εργαλείων δεν φέρω καμια αντίρρηση. Κάθε φορά όμως που κάποιοι οικονομολόγοι προσπαθούν να παράγουν πολιτική βασισμένοι μονο σε οικονομικά πορισματα πιστευω οτι τα κανουν θάλασσα (δες το παράδειγμα μου παραπάνω). Κατά συνέπεια τα όσα γράφεις για τον επιβοηθητικό χαρακτήρα των οικονομικών σε επίπεδο πολιτικής, κοινωνιολογίας κλπ με βρίσκουν απολύτως σύμφωνο…
Ίσως καταλήγουμε κάπου. Αυτό το “τα κάνουν θάλλασα” με χαλάει λίγο στην γενικόλογη μορφή του γιατί οι οικονομολόγοι δεν είναι αυτοί που παράγουν πολιτική – οι άνθρωποι είναι επιστήμονες, πλην μιας μειοψηφίας που καταλήγει σε policy oriented θέσεις. Αξίζει να διερευνηθεί το που μπορεί να υπάρξει πρόβλημα. Το policy prescription γίνεται με βάση κάποια οικονομικά μοντέλα τα οποία για παράδειγμα, κάνουν υποθέσεις για κάποιο θεσμικό πλαίσιο που πρέπει να προυπάρχει των αγορών. Αν ο policymaker δεν κατανοεί τι έχει υποθέσει ο οικονομολόγος, φταίει ο ίδιος αλλά ίσως έχει και ο οικονομολόγος ευθύνη να ξεκαθαρίζει περισσότερο τα μοντέλα που χρησιμοποιεί. (Εκεί νομίζω βρίσκεται και ένα μέρος της σύγχισης μεταξύ neoclassical theory και neoliberal policies.)
Η προσωπική μου άποψη είναι πως όποια πολιτική απόφαση λαμβάνεται πρέπει να υπολογίζει και το body of work άλλων κοινωνικών επιστημών. Το αν οι πολιτικοί έχουν πεισθεί πως τα οικονομικά τους προσφέρουν τα εργαλεία που χρειάζονται περισσότερο από άλλες επιστήμες τότε καιρός είναι να ενεργοποιηθούν επίσης ως policy advisors – είναι φυσικά δύσκολο να ανταπεξέλθουν στο σημερινό status της οικονομικής στην αρένα της πολιτικής (για διαφορους λόγους – μεταξύ άλλων και της εγγενούς αξίας του οικονομικού τρόπου σκέψης) αλλά γίνονται βήματα.
Θα ήθελα πάντως να δω κάποιο link και για την δουλειά του Posner και πως έχει αντιμετωπιστεί από τους νομικούς.
Μπορείς να διαβάσεις αν θέλεις μία σχετική essay που αναπτυχθηκε σε συμπόσιο προς τιμή του νομικού Galambresi και βρίσκεται στο http://law.bepress.com/cgi/viewcontent.cgi?article=1003&context=emorylwps. Από κει αντιγράφω μια αρκετά περιεκτική παράγραφο: Following the lead of our symposium, which looks at a generation
that runs from 1970 to 2005, my rhetorical question, Whatever
happened to law and economics ? broaches an argument that although a generation ago law
and economics stoodas an edifice, if you likeit no longer endures. The
movement was done in by a blend of some claims that were wrong with
other claims that came across in legal circles as too rightand also too
trivialto reject. Law and economics combined too little accuracy with too
much: While ill founded, dubious, or tautological premises were eroding its
credibility, other notions from the movement, consistent with what diverse
thinkers and audiences believed, blurred the line between law and
economics on one hand and everything else in jurisprudence on the other.
Withdraw the mistakes and exaggerations from law and economics and
what you get is either positive scholarship declaring 5 to be the sum of 3
and 2, or some indistinguishable share of the centrist, forward-looking,
quasi-utilitarian mélange of advice to policy-minded lawyers that now
dominates the legal academy, unconfined to any sector.
Η συγκεκριμένη κριτική , αξίζει να αναφερθεί , είναι αρκετά μετριοπαθής καθώς προέρχεται από ¨φίλους¨ της οικονομικής ανάλυσης του δικαίου. Για πιο επιθετικές αναλύσεις σε παραπεμπω σε κείμενα της λεγόμενης κριτικής σχολής και κυρίως του ακαδημαικού Duncan Kennedy. Φυσικά για να πάρεις κάποια ιδέα μπορείς να ρίξεις μια ματιά και σε διαδικτυακούς τόπους οπαδών της θεωρίας αυτής που είναι σχετικά διαδεδομένη σε νομικούς κύκλους. Επιφυλασσομαι και για κάποιο κείμενο όπου θα παρουσιάζω τις κύριες θέσεις της και τις αναφυόμενες αντιρρήσεις. Στο απώτερο μελλον…
Παλι με καλυπτει ο μαϊκωλ. Να προσθεσω οτι το τυπικο μοντελο στα οικονομικα και τους περιορισμους του, δεν μπορει να τα καταλαβει ο μεσος αμυητος πολιτικος, που ειδικα στην Ελλαδα ειναι νομικος, τουτεστιν δεν εχει ιδεα απο μαθηματικα αλλα ειναι και ασυνηθιστος στον ευθυ τροπο σκεψης των οικονομικων. Ας πουμε πως θα καταλαβει κατι ο πολιτικος αν του πω οτι το μοντελο Χ εχει σαν βασικη προϋποθεση ενα συνεχες διαστημα καταναλωτων. Μαλλον, παλι καλα τα λεει ο μαϊκωλ, χρειαζεται μια καλη γενια οικονομολογων που να αφησουν τον ελεφαντινο πυργο τους και να αρχισουν να εξηγουν καποια βασικα πραγματα στον κοσμο ή καλυτερα να αρχισουν να ασχολουνται πιο πολυ σαν συμβουλοι της πολιτικης (περιττο να πω οτι σε μερικα πανεπιστημια καθε ανακατεμα με τον πραγματικο κοσμο θεωρειται μεγαλο λαθος, καθοτι θα ειναι αναποτελεσματικο και δεν δινει κανενα αισθημα εκπληρωσης).
Οσον αφορα το law and economics νομιζω οτι τα οικονομικα εχουν να προσφερουν με δυο τροπους:
Κανονιστικα: πως πρεπει να αξιολογουμε διαφορετικες εναλλακτικες, ποιες ειανι ορθολογιστικες, αντικειμενικες και δικαιες μεθοδοι επιλυσεως διαφορων? Ολα αυτα εχουν μελετηθει πολυ απο τα οικονομικα και θα μπορουσαν να μαθουν ενα δυο πραγματακια οι νομικοι.
θετικα/περιγραφικα: οπως στα οικονομικα της υγειας, που οι προτιμησεις των ανθρωπων παιζουν ρολο, ετσι και στη νομικη μερικες φορες πρεπει να μελετηθει τι θελουν οι ιδιοι οι ανθρωποι. Γιατι πως θα κρινεις τις κατάλληλες αποζημιωσεις αν δεν εχεις βρει ποσο ανυπομονοι ειναι οι ανθρωποι, ποσο αξιολογουν μια ενρεργεια, ποσο τους βλαπτει μια αλλη κτλ
Γιατί λες πως «τα οικονομικά είναι αντιδημοφιλή»;
Δεν είναι…
Γιατι κανεις δεν συμπαθει τους οικονομολογους. (δοκιμασμενο σε πολλα μπαρ του κοσμου. καλυτερα να δηλωνεις αρχιτεκτονας).
Περα απο την πλακα, γιατι πολλοι θεωρουν τους οικονομολογους αναλγητα πλασματα που αξιολογουν μονο τα κερδη των επιχειρησεων ως χρησιμα κτλ
Οικονομολόγος σημαίνει τις περισσότερες φορές και $$$. Αν η γκόμενα δε σου κάθεται στο bar πιο πολλές πιθανότητες έχει να φταίει το χτένισμά σου ή η ανάσα σου παρά το επάγγελμα που διάλεξες.
Clorets. 😉
Ως οικονομολόγος εγώ ο ίδιος δηλώνω ότι η πρώτη σκέψη των περισσότερων εδώ στις ΗΠΑ όταν ακούνε ‘οικονομικά’ είναι η βαρεμάρα που τραβήξανε στο κολλέγιο να περάσουν το κωλομάθημα.