Είναι, πλέον, γνωστό και άριστα τεκμηριωμένο ότι οι δημοκρατικές διαδικασίες καθώς και η κατοχύρωση της ιδιοκτησίας είναι δύο δείκτες που μας δείχνουν πόσο αναπτυγμένες (οικονομικά και κοινωνικά) είναι οι κοινωνίες. Παράδειγμα, χώρες που θεωρούνται πολύ δημοκρατικές και έχουν υψηλή κατοχύρωση της ιδιοκτησίας έχουν, παράλληλα, πολύ υψηλό βιοτικό επίπεδο. Μεταξύ αυτών είναι οι ΗΠΑ, Αυστραλία, Ελβετία, Σκανδιναβικές χώρες κτλ. Χώρες που έχουν χαμηλό δείκτη δημοκρατικής και ιδιοκτησιακής βαθμολογίας είναι χώρες με χαμηλό βιοτικό επίπεδο. Μεταξύ αυτών είναι οι αραβικές χώρες και πολλές χώρες της Ανατολής Ευρώπης.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας είναι η μη δημοκρατικότητα των θεσμών στις γενικές συνελεύσεις εταιρειών, που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Στη θεωρία, οι μέτοχοι κάνουν γενική συνέλευση μια φορά τον χρόνο (ή όποτε απαιτεί η περίσταση) και αποφασίζουν για θέματα της εταιρείας. Η γενική συνέλευση είναι αυτή που διορίζει την διοίκηση και αποφασίζει για θέματα, όπως οι μισθοί της διοίκησης κτλ. Υπάρχει, όμως, ένα ζήτημα σήμερα. Πώς μπορούν να μαζευτούν και να ψηφίσουν στη γενική συνέλευση οι μέτοχοι μιας μεγάλης πολυεθνικής; Οι εταιρείες όπως η IBM & Vodafone έχουν εκατομμύρια μέτοχους από όλα τα μέρη του κόσμου.
Λύση έχει δοθεί στο εξωτερικό εδώ και πολλά χρόνια, μέσω του ταχυδρομείου. Σε κάθε γενική συνέλευση, η εταιρεία στέλνει μια επιστολή με τα θέματα προς ψήφιση και οι μέτοχοι απαντούν ΝΑΙ – ΟΧΙ και στέλνουν πίσω το φάκελο. Στη συνέχεια, μια ανεξάρτητη εταιρεία καταμετρά τις ψήφους και τα αποτελέσματα συνυπολογίζονται στο τελικό αποτέλεσμα, μαζί με τις ψήφους των μετόχων που είναι παρόντες την ημέρα της γενικής συνέλευσης. Σήμερα λίγοι μέτοχοι απαντούν μέσω ταχυδρομείου προτιμώντας να εξασκήσουν το δικαιώματά τους με ηλεκτρονικά μέσα. Η Vodafone π.χ. έχει τρεις βασικούς τρόπους για να μπορούν οι μέτοχοι να εξασκήσουν τα δικαιώματά τους: ταχυδρομείο, internet/online, τηλέφωνο.
Στην Ελλάδα, όμως, οι μέτοχοι δεν έχουν ανάλογα δικαιώματα. Δυστυχώς, στην Ελλάδα τις αποφάσεις τις παίρνουν μια χούφτα από “εσωτερικά” πρόσωπα, δίχως τη συγκατάθεση των υπολοίπων. Ο λόγος είναι ότι στη χώρα μας δεν έχει ακόμα θεσμοθετηθεί να συμμετέχουν στις γενικές συνελεύσεις οι μέτοχοι, με ηλεκτρονικά ή άλλα μέσα. Αποτέλεσμα είναι ότι, ο μόνος τρόπος να εξασκήσεις τα δικαιώματα σου είναι να παρευρεθείς αυτοπροσώπως στις γενικές συνελεύσεις. Όπως αντιλαμβάνεστε, αυτό είναι αδύνατον. Όχι μόνο διότι δεν μπορούν να χωρέσουν σε μια αίθουσα όλοι οι μέτοχοι του ΟΤΕ (που είναι εκατοντάδες χιλιάδες), αλλά είναι και αδύνατον να ταξιδέψουν οι μέτοχοι από όλο τον κόσμο και να αφήσουν τις δουλειές τους, μόνο και μόνο για να δώσουν τη συγκατάθεσή τους στη διοίκηση του ΟΤΕ.
Μέχρι να εκδημοκρατιστούν οι διαδικασίες, αυτοί που θα παίρνουν τις αποφάσεις -στην περίπτωση του ΟΤΕ, θα είναι οι Γερμανοί μέτοχοι μαζί με το κράτος. Οι υπόλοιποι απλά θα παρακολουθούν τα γεγονότα μη μπορώντας να κάνουν τίποτα. Αυτό αφήνει περιθώρια στη διοίκηση (που θα είναι εκλεγμένη από την μειοψηφία) να πράξει υπέρ του συμφέροντος της μειοψηφίας, που ενδέχεται να βλάψει την πλειοψηφία -όπως άλλωστε έχει συμβεί, δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια, πολλές φορές με άλλες εισηγμένες εταιρείες, χωρίς η πολιτεία να έχει κάνει τίποτα. Η δικαιολογία πάντα είναι ότι οι μέτοχοι δεν παρευρίσκονται στις γενικές συνελεύσεις για να εξασκήσουν τα δικαιώματα τους, αλλά κανένας δεν κάνει λόγο για το ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, για το ότι ο κόσμος έχει αλλάξει και αυτές οι διαδικασίες σήμερα συμπληρώνονται και από ηλεκτρονικά μέσα.
Για άλλη μια φορά, μένουμε μετεξεταστέοι στις δημοκρατικές διαδικασίες και σε θέματα διαφάνειας. Για άλλη μια φορά, δεν αντιλαμβανόμαστε ότι σήμερα ο κόσμος είναι διαφορετικός από το 1920 (από τότε που φτιάχτηκε ο νόμος περί ανωνύμων εταιρειών) και λειτουργεί διαφορετικά. Όλα αυτά, όμως, έχουν οικονομικό κόστος. Όσον αφορά το χρηματιστήριο, αυτό σημαίνει απαξίωση της αγοράς και της αξίας των εταιρειών που διαπραγματεύονται. Όσον αφορά την ευρύτερη οικονομία, σημαίνει ότι οι ξένοι (αλλά και οι ίδιοι οι Έλληνες) απέχουν από την παραγωγική διαδικασία διότι δεν θεωρούν ότι έχουν τα ίδια δικαιώματα αλλά και τις ίδιες πιθανότητες να πετύχουν, με άλλους που έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους ίδιους.
Είναι κρίμα για τη χώρα που θεωρείται η κοιτίδα του δυτικού πολιτισμού και η γενέτειρα της δημοκρατίας να έχει τόσο χαμηλούς δείκτες διαφάνειας και δημοκρατικών θεσμών. Είναι κρίμα να μην έχει αλλάξει ακόμα το θεσμικό πλαίσιο για να μπορούν να ψηφίζουν οι μέτοχοι των εισηγμένων εταιρειών στην Ελλάδα εξ αποστάσεως, όπως στον υπόλοιπο κόσμο.
Τίποτα δεν είναι χωρίς κόστος και εάν οι Έλληνες νομοθέτες θέλουν να δουν να αναπτύσσεται η επιχειρηματική και οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα, θα πρέπει να δώσουν έμφαση στο να υπάρξει περισσότερη διαφάνεια και περισσότερη δημοκρατία.
Γιώργος Καισάριος
———————————————————
Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στο newstime.gr στις 5/8/2009