Καμιά φορά τα απλά ερωτήματα είναι αυτά που μας διαφεύγουν. Γιατί τα δύο ημιμόρια του σώματός μας είναι συμμετρικά; (είναι τελικά; Και η υπερίσχυση δεξιού ή αριστερού χεριού για παράδειγμα;) Και γιατί να υπάρχει αυτή η έστω και ατελής «συμμετρία» εκατέρωθεν του μέσου οβελιαίου επιπέδου στο ανθρώπινο σώμα και όχι και στον προσθιοπίσθιο άξονα κατά τα πρότυπα ορισμένων σουρεαλιστικών έργων; Ποιος είναι ο λόγος, εκτός του να κάνει δυσκολότερη τη ζωή των φοιτητών ιατρικής, που το σώμα μας δέχεται τις εντολές του «χιαστί» από τον εγκέφαλο;

Και, από όλα τα βιολογικά ερωτήματα ίσως το πιο βαρυσήμαντο, γιατί να πεθαίνουμε;

Πόσα πάθη άλλωστε διεκτραγωδήσθηκαν στην σκιά του θανάτου! Την ορμή προς το θάνατο (Todestrieb) κατονόμασε ο Freud ως τον αρχετυπικό νόμο στη φύση, πιο ισχυρό κι από την Libido. O θάνατος είναι το μεγάλο μυστήριο, η απόλυτη πρόκληση για κινήματα όπως οι Transhumanists που επιδιώκουν την υπέρβαση των ανθρώπινων περιορισμών μέσω της τεχνολογίας, την εξέλιξη δηλαδή σε κάτι «μετανθρώπινο».

Γιατί όμως η φύση μας έχει βάλει σε τέτοιους μπελάδες; Δε θα μπορούσε άλλωστε να μας είχε η ίδια εξελίξει, στα εκατομμύρια χρόνια που μας μαστορεύει, σε αυτό που θέλουν σίγουρα όχι μόνο οι Transhumanists; Η κοινή λογική λέει ότι το σώμα, όπως όλες οι μηχανές, φθίνει με τον καιρό. Αλλά για μια ακόμη φορά ο εγκέφαλός μας αυτοεξαπατάται. Οι οργανισμοί δεν είναι στατικά αλλά δυναμικά συστήματα σε συνεχή ανανέωση και αυτοεπιδιόρθωση. Δεν υπάρχει κανένας φυσικός νόμος που να επιτάσσει τη σωματική γήρανση, τα γερασμένα κύτταρα θα μπορούσαν κάλλιστα να αποπίπτουν και να ανανεώνονται επ’ άπειρο όπως άλλωστε συμβαίνει σε σειρές «αθάνατων» καρκινικών κυττάρων. Αυτό δε συνεπάγεται βέβαια αθανασία όμοια με του τηλεοπτικού Χαϊλάντερ. Κάθε μέρα υπάρχει μία πιθανότητα να σκοτωθούμε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, να μας δολοφονήσει κάποιος αντίζηλος ή να εμφανίσουμε κάποια θανατηφόρα ασθένεια. Το πρόβλημα είναι γιατί ένας 70αρης έχει λιγότερες πιθανότητες να επιβιώσει από τραυματισμούς και ιώσεις που ένας 20χρονος αντιμετωπίζει με άνεση; Κοινώς, γιατί γερνάμε;

Με μία πρώτη εξέταση το γήρας φαίνεται εξελικτικά παράδοξο. Η φυσική επιλογή λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής ενός οργανισμού. Γιατί λοιπόν δεν οδήγησε σε οργανισμούς ομοίως υγιείς και ακμαίους σε κάθε ηλικία; Έτσι θα μπορούσαμε να τεκνοποιούμε και επομένως να διαιωνίζουμε τα γονίδιά μας επ’ αόριστον εξασφαλίζοντας ένα σημαντικό εξελικτικό πλεονέκτημα έναντι των θνητών όντων. Μήπως ο Δαρβίνος δε μας τα λέει και τόσο καλά και πράγματι πληρώνουμε κάποιο προπατορικό αμάρτημα των προγόνων μας; Μακάρι να ήταν τόσο απλό, θα μπορούσαμε ίσως τότε με πολλές συγνώμες για τις ατασθαλίες του μεγάλου προπάππου μας να εξασφαλίσουμε μία αθανασία έστω και στην άλλη ζωή.

Καθώς η φυσική επιλογή «σχεδίαζε» τους οργανισμούς, βρέθηκε αντιμέτωπη με αναρίθμητες επιλογές ανάμεσα σε χαρακτηριστικά τα οποία όμως προϋπόθεταν και ανταλλάγματα κόστους και κέρδους για διαφορετικές ηλικίες. Κάποια υλικά μπορεί να ήταν πιο ανθεκτικά και ελαφρά αλλά να φθείρονταν γρηγορότερα. Ορισμένες βιοχημικές διεργασίες μπορεί να αποδίδανε εξαιρετικά παράγωγα αλλά αθροίζανε βλαβερά παραπροϊόντα στον οργανισμό. Όπως επίσης μπορεί να υπήρξε κάποιος επιδιορθωτικός κυτταρικός μηχανισμός με πολύ μεγάλες μεν μεταβολικές απαιτήσεις, αλλά από την άλλη εξαιρετικά χρήσιμος για τις μεγάλες ηλικίες ως αντίμετρο στα τοξικά παραπροϊόντα. Πως αντιδρά η φυσική επιλογή σε όλες αυτές τις δυνατότητες; Σε γενικές γραμμές, δείχνει προτίμηση στους μηχανισμούς εκείνους που ευνοούν περισσότερο τον νεαρό οργανισμό, ακόμη κι αν κοστίζουν στον γηραιό, από μία ουδέτερη επιλογή με το ίδιο μέσο όφελος καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Και ο λόγος είναι η ονομαζόμενη «ασυμμετρία του θανάτου». Εάν ένα αρπαχτικό σκοτώσει έναν 40χρονο οργανισμό αυτός δε θα γίνει ποτέ 50χρονος ή 60χρονος, υπήρξε όμως 30χρονος και πιο κάτω. Κάθε οργανικό χαρακτηριστικό, σχεδιασμένο να ωφελεί την μετά τα 40 ενσάρκωσή του έναντι της 30χρονης είναι τώρα άχρηστο ή, ακόμη χειρότερα, μπορεί να συνέβαλε στην επιτυχία του αρπαχτικού. Από την άλλη μεριά, τα χαρακτηριστικά με μέσο όφελος έχουν να βρεθούν αντιμέτωπα με την ωμή μαθηματική αλήθεια ότι, με όλους τους άλλους παράγοντες σταθερούς, οι νεαροί οργανισμοί είναι συχνότεροι από τους ηλικιωμένους. Επομένως τα γονίδια που ισχυροποιούν τους νεαρούς οργανισμούς εις βάρος των πιο ηλικιωμένων έχουν τις πιθανότητες με το μέρος τους και τείνουν να συσσωρευτούν με τελικό αποτέλεσμα τη γήρανση.

Η μητέρα φύση λοιπόν προίκισε τη νιότη μας με ζωντάνια και ρωμαλεότητα με αντάλλαγμα την τελική κατάληξη του γήρατος. Κι έτσι, σαν πυροτεχνήματα στην αιωνιότητα σκορπίζουμε το φως και θαμπώνουμε για μια στιγμή με τη λάμψη μας, για να σβήσουμε έπειτα.