Aυτή την εβδομάδα πέρασαν τρία νομοσχέδια από τη Βουλή. Το ένα είναι σαφώς αντισυνταγματικό (η απαγόρευση δημοσίευσης δημοσκοπήσεων δεκαπέντε μέρες πριν από τις εκλογές), το δεύτερο αντιφιλελεύθερο (το φακέλωμα γενετικού υλικού ακόμη και σε υπόπτους για πλημμελήματα) και το τρίτο σχετικά με τις κάμερες στους δρόμους, το οποίο αν μη τι άλλο χρειαζόταν περισσότερη κουβέντα επειδή υπάρχουν παράμετροι της ιδιωτικής ζωής των πολιτών που πρέπει να προστατευτούν.

Η έκπληξη, φυσικά, δεν είναι ότι κατατέθηκαν: η κυβέρνηση πανικοβλήθηκε από τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, με αποτέλεσμα να κάνει outsoursing τον πολιτικό σχεδιασμό στα κεντρικά γραφεία του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού. Η έκπληξη ήταν ότι δεν ακούστηκε ούτε μία φωνή -μια γκρίνια βρε αδελφέ!- για όσα αντιφιλελεύθερα ψηφίστηκαν από τη «φιλελεύθερη» Νέα Δημοκρατία.

Κάποιοι θα θυμηθούν το δόγμα «οι 151 είναι η πιο συμπαγής πλειοψηφία» και θα ισχυριστούν ότι οι γκρίνιες για νομοσχέδια πλήττουν την κυβέρνηση. Ισως, αλλά πάλι, αυτή η κυβέρνηση κινδύνεψε επειδή δεν έφτιαχνε εφετείο στη Μυτιλήνη (Λέσβιος βουλευτής απειλούσε να καταψηφίσει όλα τα νομοσχέδια), σε θέματα αρχών δεν βρέθηκε ούτε ένας να προστατέψει την Ν.Δ.;

Αμέσως μετά τις εκλογές του 2007 εκτιμούσαμε ότι η κυβέρνηση θα οδηγηθεί σε νεοσυντηρητικές πρακτικές και λογικές. «Η εξέλιξη αυτή», γράφαμε, «δεν έχει να κάνει μόνο με τις εκ δεξιών πιέσεις, δηλαδή του ΛΑΟΣ στη Βουλή (…) Η Ελλάδα δεν έχει τη ρωμαλέα παράδοση του πολιτικού φιλελευθερισμού των ΗΠΑ και δεν θα χρειαστεί καν μια καταστροφή σαν την 11η Σεπτεμβρίου για να προωθηθούν τέτοιου τύπου πολιτικές. Ετσι κι αλλιώς οι Ελληνες φοβούνται και χωρίς το φάντασμα του Μπιν Λάντεν. Εχει καλλιεργηθεί επί μακρόν το αίσθημα της απειλής στη γλώσσα, στην ιστορία, στην εδαφική μας ακεραιότητα κ.λπ. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, η κυβέρνηση οδηγείται προς τον νεοσυντηρητισμό. Είναι εύκολος σε μια χώρα σαν την Ελλάδα κι εύπεπτος σε ένα χώρο σαν τη Νέα Δημοκρατία». («Καθημερινή» 26.9.2007)

Το πρόβλημα είναι ότι σ’ αυτές τις πολιτικές δεν υπάρχει πια το αντίπαλο ιδεολογικό δέος. Μοιάζει παράδοξο, αλλά στη χώρα μας, εκφραστής του πολιτικού φιλελευθερισμού ήταν η ευρύτερη Αριστερά. Αυτό έχει να κάνει με συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες: η Αριστερά εδιώκετο από το μετεμφυλιακό κράτος και γι’ αυτό αγκάλιασε ως ασπίδα τον πολιτικό φιλελευθερισμό. Ομως, με εξαίρεση τους (λίγους) ανανεωτικούς, δεν τον ενστερνίστηκε ποτέ. Ετσι κι αλλιώς η αστική δημοκρατία, που ο πολιτικός φιλελευθερισμός πρεσβεύει, είναι αυτό που η κομμουνιστογενής αριστερά θέλει να ανατρέψει.

Με δεδομένη την ιδεολογική κυριαρχία της κομμουνιστογενούς αριστεράς, ο πολιτικός φιλελευθερισμός έγινε μόδα στην ελληνική κοινωνία. Δεν είχε βάθος, επειδή είναι ανεπεξέργαστος, αλλά δημιουργούσε παβλοφικά ανακλαστικά στον πληθυσμό. Η επιβίωση, π.χ., της αριστερής τρομοκρατίας οφείλεται εν πολλοίς σ’ αυτή την πασπαλισμένη με φιλελεύθερα στοιχεία ιδεολογική κυριαρχία. Δεν ήταν όλα αρνητικά: ο ρηχός φιλελευθερισμός της αριστεράς προσέφερε στον εκδημοκρατισμό της χώρας. Η ελληνική κοινωνία, για παράδειγμα, ξεπέρασε σχετικά ανώδυνα το πρώτο μεταναστευτικό σοκ τη δεκαετία του ’90 ακριβώς για τον ίδιο λόγο.

Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η ιδεολογική κυριαρχία της αριστεράς καταρρέει. Ηταν λογικό, αφού τα δικαιώματα και οι ασφαλιστικές δικλίδες για την προστασία των πολιτών χρησιμοποιήθηκαν για να δικαιολογηθεί πλήθος ανομιών· από τρομοκρατικές ενέργειες μέχρι καταλήψεις και μέχρι καταστροφές περιουσιών. Αυτή η κατάρρευση, όμως, αφήνει ένα μεγάλο κενό φιλελευθερισμού στην ελληνική κοινωνία και γι’ αυτό το εκκρεμές κινείται ταχύτατα προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Ο νεοσυντηρητισμός, όμως, όσο ελκυστικός μοιάζει βραχυχρόνια, τόσο καταστροφικός γίνεται μακροχρόνια. Η οκταετής διακυβέρνηση Μπους κατάφερε να γονατίσει μια υπερδύναμη, κάτι που σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν έχει τέτοιες πολυτέλειες. Απομένει λοιπόν το χρέος στην έλλογη αριστερά να υπερασπιστεί την κληρονομιά του δυτικού διαφωτισμού. Αυτή που θεωρεί τον πολιτικό φιλελευθερισμό συστατικό της στοιχείο και -κυρίως- έχει κάνει τη στοιχειώδη ιδεολογική επεξεργασία. «Και το φιλελεύθερο κομμάτι της Ν.Δ.;» μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος. Το χάσαμε εδώ και καιρό· δεν το ακούσαμε αυτή τη βδομάδα και φοβάμαι ότι υπό το βάρος των κυβερνητικών του ευθυνών θα κάνουμε πολύ καιρό να το δούμε.

Πάσχος Μανδραβέλης

—————————————————-

Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή στις 19/7/2009