Οπως έχουμε αναφέρει και σε άλλα σημειώματα, οι σκανδιναβικές χώρες βιώνουν μια εκπαιδευτική επανάσταση στον χώρο της δευτεροβάθμιας παιδείας. Οι παλιές αντιλήψεις για διαχωρισμό μεταξύ π.χ. ιδιωτικών και δημόσιων σχολείων έχουν υποχωρήσει και έχουν δώσει τη θέση τους σε νέα σχήματα που καθιστούν τη διαφοροποίηση ανενεργή. Ετσι π.χ. στη Σουηδία το κράτος παρέχει ετησίως ένα «δελτίο» (αξίας 8-12 χιλ. ευρώ) σε όποιον μαθητή επιθυμεί να φοιτήσει σε ιδιωτικό σχολείο, το οποίο αντιπροσωπεύει το ποσό των διδάκτρων. Ομως σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου τα ιδιωτικά σχολεία αποτελούν στις περισσότερες περιπτώσεις απλά μια εξωραϊσμένη απομίμηση των δημόσιων («δημόσιο συν πισίνα»), στη Σουηδία έχουν πραγματικά κάτι νέο να προσφέρουν. Μια τέτοια περίπτωση είναι το περίφημο Κουνσκαπσκολάν («Σχολείο Γνώσης») που ιδρύθηκε το 1996. Πρόκειται για μια αλυσίδα 21 Γυμνασίων και 9 Λυκείων που σήμερα έχει 9.200 μαθητές και απασχολεί 700 εργαζομένους. Το σχολείο δεν επιβάλλει δίδακτρα ούτε παίρνει κρατική ενίσχυση. Χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από τα «κουπόνια» των μαθητών και κατά συνέπεια η κερδοφορία του εξαρτάται από τον αριθμό μαθητών που θα ελκύσει.

Η αλυσίδα των Κουνσκαπσκολάν βασίζεται στην ίδια αρχή με την αλυσίδα των καταστημάτων ΙΚΕΑ: την προσωπική συμμετοχή του πελάτη στη διαμόρφωση του τελικού προϊόντος. Στην ΙΚΕΑ αυτό γίνεται μέσω της συναρμολόγησης του προϊόντος από τον πελάτη. Στην περίπτωση του Κουνσκαπσκολάν, μέσω της συμμετοχής του μαθητή στη διαμόρφωση του αναλυτικού προγράμματος σπουδών που θα ακολουθήσει.

Σήμερα στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ο τρόπος διδασκαλίας παραμένει ο ίδιος με αυτόν που υπήρχε και πριν από δύο αιώνες. Η διδασκαλία είναι η ίδια για όλους και δεν λαμβάνει υπ’ όψιν της ότι κάθε μαθητής έχει διαφορετικές ικανότητες, ταλέντα και ενδιαφέροντα. Ο καθηγητής απευθύνεται σε ένα μαθητή που αντιπροσωπεύει ένα φαντασιακό «μέσο όρο» με συνέπεια να είναι όλοι δυσαρεστημένοι: τόσο οι μαθητές που είναι πιο προχωρημένοι όσο και αυτοί που βρίσκονται πιο πίσω.

Το Κουνσκαπσκολάν αντίθετα λειτουργεί σε εντελώς διαφορετική βάση. Κάθε μαθητής έχει τον προσωπικό του καθηγητή με τον οποία από κοινού διαμορφώνει το πρόγραμμα μαθησιακών στόχων σε κάθε μάθημα για την επόμενη εβδομάδα, μήνα, χρόνο. Αυτό επιτρέπει στον μαθητή να προσαρμόζει τις μαθησιακές απαιτήσεις στις δικές του ικανότητες. Ο καθηγητής και το σχολείο, με άλλα λόγια, προσαρμόζονται στις ικανότητες και προτιμήσεις του μαθητή και όχι το αντίστροφο, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα σχολεία σήμερα.

Η μελέτη των διάφορων μαθημάτων γίνεται ή με «βήματα» ή με «τάξεις». Η μελέτη των Αγγλικών, Μαθηματικών και Φυσικής σε όλη τη διάρκεια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης χωρίζεται σε 35 «βήματα». Αυτό σημαίνει ότι ο κάθε μαθητής μπορεί να προχωρεί με ταχύτερους ή βραδύτερους ρυθμούς ανεξάρτητα από τη σχολική χρονιά στην οποία βρίσκεται.

Τα άλλα μαθήματα διδάσκονται με «τάξεις» -όπου κανείς έχει την επιλογή να στοχεύσει σε επίπεδο Βάσης, Επαίνου, Διάκρισης.

Στην αρχή κάθε εβδομάδας ο μαθητής συναντά τον προσωπικό του καθηγητή με τον οποίο συζητούν το πρόγραμμα που θα ακολουθήσει για εκείνη την εβδομάδα. Ο μαθητής μπορεί να επιλέξει ένα «πακέτο» που αποτελείται από διαλέξεις, σεμινάρια, ομαδική εργασία και εργαστήρια. Κάθε εβδομάδα η σύσταση του «πακέτου» αλλάζει ανάλογα με τις ανάγκες του μαθητή.Ο προσωπικός καθηγητής ελέγχει την πρόοδο, την εκπλήρωση των στόχων του μαθητή και τον βοηθά στην περαιτέρω διαμόρφωση της στρατηγικής μάθησης που θα ακολουθήσει. Οπως αναφέρει και το πρόγραμμα του σχολείου, «οι καθηγητές είναι συνέχεια μαζί με τα παιδιά όλη την ημέρα, αντί να εξαφανίζονται στο δωμάτιο των καθηγητών μεταξύ των ωρών. Υπάρχει πάντοτε ένας καθηγητής διαθέσιμος να σε βοηθήσει αν χρειάζεσαι βοήθεια με τα μαθήματά σου».

Τέλος, να σημειωθεί ότι το περιβάλλον του Κουνσκαπσκολάν διακρίνεται για τη λιτότητά του. Συνήθως νοικιάζονται γραφεία τα οποία μετατρέπονται σε αίθουσες διδασκαλίας. Για τις αθλητικές δραστηριότητες η σχολή νοικιάζει γήπεδα ποδοσφαίρου, μπάσκετ και τένις καθώς και πισίνες από αθλητικούς συλλόγους.

Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι ήδη το Κουνσκαπσκολάν έχει αρχίσει να επεκτείνεται και να δημιουργεί «ακαδημίες» που βασίζονται στις ίδιες αρχές και σε άλλες χώρες (π.χ. Αγγλία). Ποιος ξέρει λοιπόν; Ισως και στο μέλλον η λύση στο εκπαιδευτικό μας πρόβλημα να προέλθει από τη Σουηδία! Διότι καθημερινά γίνεται πασιφανές ότι τίποτα το ενδιαφέρον στον τομέα όχι μόνο της παιδείας αλλά και της υγείας ή της ασφάλειας κ.λπ. δεν πρόκειται να προέλθει από την ίδια τη χώρα. Το μόνο που παράγει πλέον η Ελλάδα είναι το ρουσφέτι και η διαφθορά.

————————————————————

Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 30/6/2008