Το κράτος, και όχι η αγορά, προκάλεσε την κρίση
Μάι 11th, 2009 | Ανδρέας Ανδριανόπουλος| Κατηγορία: Ανδρέας Ανδριανόπουλος |
Email This Post
|
Print This Post
|
Επί τέλους!! Η διεθνής ακαδημαική κοινότητα αποφάσισε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να αναζητήσει τα πραγματικά αίτια της μεγάλης οικονομικής κρίσης. Εδώ και μήνες επιμένω πως την κρίση δεν την προκάλεσαν οι ασύδοτες, υποτίθεται, ελεύθερες αγορές. Αλλά οι παράλογες και αμελέτητες κινήσεις του δημοσίου. Βρήκαν ευκαιρία όμως οι χρεοκοπημένοι ακαδημαικά και ιδεολογικά κρατιστές να αναζητήσουν την εκδίκησή τους. Την οποία και πήραν, φορτώνοντας στην εύπιστη κοινή γνώμη την συμπλεγματική τους άγνοια.
Αρκετοί εδώ στην Ελλάδα με ειρωνεύτηκαν. Σαν δογματικό υποτίθεται οπαδό του νεοφιλελευθερισμού. Κλείνοντας τα μάτια βέβαια στην πραγματικότητα. Που δεν ταίριαζε με τις γνώσεις και τις αντιλήψεις τους. Η ώρα της αλήθειας όμως δεν θα αργούσε να έλθει. Και δικαιώνεται πάντα αυτός που μένει κοντά στην πραγματικότητα. Μη ξεπουλώντας αυτό που πραγματικά συμβαίνει για να χαιδέψει αυτιά και να προωθήσει ένα φτηνό λαικισμό.
Πριν από λίγες εβδομάδες λοιπόν δημοσιεύθηκε από το έγκυρο Ινστιτούτο Χούβερ των Ηνωμένων Πολιτειών μιά καινούργια και πλήρης σχετική μελέτη. Που καταρρίπτει απόλυτα τον μύθο των ένοχων, υποτίθεται, ελεύθερων αγορών1 . Ο John B. Taylor εκλαικεύει με επιτυχία ένα τεράστιο ερευνητικό υλικό κι αποδεικνύει, με πίνακες, στατιστικά στοιχεία και κατανοητές αναλύσεις τον ολέθριο ρόλο των κυβερνήσεων, μέσα από τον μοχλό του παρεμβατισμού στην οικονομία. Περίπου τις ίδιες ημέρες ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Στανφορντ Thomas Sowell παρουσίασε το καινούργιο του βιβλίο, “The Housing Boom and Bust” (Basic Books, 2009). Διεξοδικά και με σαφή επιχειρήματα αποδεικνύει πως οι κυβερνητικές παρεμβάσεις στην αγορά των ακινήτων προκάλεσαν την άνευ προηγουμένου οικονομική καταστροφή. Ακόμη κι ο Richard Posner, αν και δέχεται την αποτυχία της αγοράς στην διαχείριση πολύπλοκων χρηματο-οικονομικών κατασκευασμάτων κι’ απαιτεί στενότερο έλεγχο του τραπεζο-πιστωτικού συστήματος, παραδέχεται τις ευθύνες της πολιτικής (της Κεντρικής Τράπεζας) των χαμηλών επτοκίων και της φτηνής κι’ εύκολης απόκτησης στέγης2 .
Η ειρωνεία είναι πως οι ίδιοι βουλευτές και γερουσιαστές που σήμερα κατηγορούν Τράπεζες και χρηματιστές για την απίστευτη οικονομική καταστροφή ψήφιζαν νόμους και πίεζαν για τις πολιτικές ακριβώς εκείνες που οδήγησαν την αμερικανική οικονομία στην κατάρρευση και τις αγορές όλης σχεδόν της γής στο χείλος του γκρεμού. Με στόχο την καλοπροαίρετη πολιτική της «στέγης σε όλους» το αμερικανικό πολιτικό σύστημα εργάσθηκε με πάθος ώστε οι στεγαστικές Τράπεζες της χώρας να προχωρήσουν – κάποιες μάλιστα να υποχρεωθούν – σε εκδόσεις αφερέγγυων δανείων. Αναπόφευκτα, η πτώση των τιμών των ακινήτων τίναξε στον αέρα το σύστημα συμπαρασύροντας ολόκληρο τον Τραπεζικό – χρηματοπιστωτικό τομέα που είχε επενδύσει πάνω στην βιωσιμότητα αυτών των δανείων.
Σύμφωνα με τον γνωστό οικονομολόγο Allan Meltzer, τα μέλη του αμερικανικού Κογκρέσου θα πρέπει να μελετήσουν τις αναλύσεις αυτές αντί να αναζητούν αποδιοπομπαίους τράγους σε λάθος περιοχές. Αν κι από παντού μας βομβαρδίζουν με μηνύματα πως η κρίση προήλθε από την αποτυχία των ελεύθερων αγορών, πως πρόκειται δηλ. για μιά κρίση του ίδιου του καπιταλισμού, έρχεται τώρα μιά λεπτομερής κι’ αδιαμφισβήτητη ανάλυση να αποδείξει πως όλα αυτά είναι ανοησίες. Σύμφωνα με τον αρθογράφο του περιοδικού Forbes, Peter Robinson, η μελέτη ειδικά του Taylor αποδεικνύει πως δεν απέτυχαν οι αγορές, αλλά η κυβέρνηση και το κράτος.
Η παλιά συνεργάτης επίσης του Milton Friedman – που μαζί του έγραψε το βραβευμένο βιβλίο για το κράχ του ’30, και που οδήγησε και στο βραβείο Νόμπελ – Anna Schwartz3 σημειώνει πως αν ένα τέτοιο βιβλίο είχε γραφτεί μετά την περίφημη οικονομική κρίση του μεσοπολέμου «τώρα ίσως δεν θα αντιμετωπίζαμε την μεγαλύτερη ίσως οικονομική καταστροφή της ιστορίας». Ο Taylor εξηγεί πως μια ασυνήθιστα χαλαρή νομισματική πολιτική – κόντρα σε κάθε αντίληψη νεοφιλελευθερισμού που επιτάσσει, και κατηγορείται μάλιστα συνήθως γι’ αυτό, ακριβώς τα αντίθετα βοηθήθηκε η κρίση να αποκτήσει ισχύ και επιτάχυνση. Τα επιτόκια κατακρημνίσθηκαν, με ευθύνη των κεντρικών κρατικών τραπεζών, αδικαιολόγητα από τα συνήθη επίπεδά τους. Αποδεικνύει με στοιχεία την αλληλεπίδραση χαμηλών επιτοκίων με τα στεγαστικά θαλασσοδάνεια και πως η πλημμυρίδα αυτών των εγκρίσεων διόγκωσε το τραπεζικό ρίσκο. Στις ΗΠΑ ιδιαίτερα η τάση αυτή ενισχύθηκε ιδιαίτερα από τα κυβερνητικά προγράμματα ενθάρρυνσης της απόκτησης κατοικίας από όλους, ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη και της ικανότητάς του αποπληρωμής των δανείων αυτών.
Για το μέλλον ο Taylor προβάλλει μια σειρά από πολιτικές περιορισμού των δημοσίων παρεμβάσεων στις οικονομικές αγορές που θα αποκλείσουν την εμφάνιση στο μέλλον παρόμοιων προβλημάτων και δυσλειτουργιών. Ζήτημα όμως προκαλούν και οι τεράστιες δημόσιες δαπάνες που πολλές κυβερνήσεις υιοθετούν, οι ΗΠΑ ανάμεσά τους, για την αντιμετώπιση των σημερινών προβλημάτων. Οι αλόγιστες παροχές σε Τράπεζες και ιδιωτικές επιχειρήσεις, όπως η ελληνική εφεύρεση της 100% κάλυψης δανείων κατοικίας, προμηνύουν νέες φούσκες για το μέλλον. Το κράτος κάνει τα ίδια ακριβώς λάθη. Με τις πολιτικές που προκάλεσαν την κρίση επιχειρούν κάποιοι να την καταπολεμήσουν!!
Μιά τέτοια επιδρομή στα δημόσια ταμεία οδηγεί σε νέες φορολογίες. Και ουσιαστικά στην οριστική διάλυση των οικονομιών. Οπως ορθότατα επισημαίνει ο γνωστός θεωρητικός των οικονομικών της προσφοράς Arthur B. Laffer σε μιά σοβαρή καινούργια του δουλειά4 , οι μεγάλοι φόροι θα ανατρέψουν την λογική ανάπτυξης των ΗΠΑ των τελευταίων εικοσιπέντε ετών. Ολόκληρος ο κόσμος υιοθέτησε τις πολιτικές αυτές και τα αποτελέσματα φάνηκαν σε όλα τα επίπεδα. Χαμηλοί φόροι, περισσότερες ελευθερίες στην αγορά και ορθολογική πολιτική στον τομέα της κυκλοφορίας του χρήματος υπήρξαν τα εργαλεία που οδήγησαν στην μεγαλύτερη ανάπτυξη της ιστορίας της ανθρωπότητας.
Ανατρέποντας τις πολιτικές αυτές η πορεία θα είναι προς την παρακμή. Κι όχι προς την έξοδο από την κρίση και την ευημερία. Η ελπίδα είναι το μήνυμα να ακουσθεί. Και να μην κυριαρχήσουν τα καταστρεπτικά συνθήματα για χρεοκοπία δήθεν του καπιταλισμού.
Ανδρέας Ανδριανόπουλος
—————————————————————————
Σημειώσεις:
- John B. Taylor, “Getting Off Track: How Government Actions and Interventions Caused, Prolonged, and Worsened the Financial Crisis”. Hoover Institution Press, 2009 [↩]
- Richard A. Posner, “A Failure of Capitalism: The Crisis of ’08 and the Descent into Depression”. Harvard University Press, 2009 [↩]
- “The Great Contraction, 1929–1933” [↩]
- Με τους Stephen Moore , Peter Tanous. “The End of Prosperity: How Higher Taxes Will Doom the Economy–If We Let It Happen”. Threshold Editions, 2008 [↩]
nai nai antrea, opws ta les einai. Mono pou ksexases na anafereis oti oloi pou anafereis einai seshmasmenoi Republikanoi kai neofileleu8eroi
Το πρόβλημα με το κείμενο σας κύριε Ανδριανόπουλε είναι ότι συνεχίζετε τη στείρα τακτική του φταίνε μόνο οι άλλοι. Για όσους αντιπαθούνε το κράτος, η κρίση είναι καθαρά κρατικό δημιούργημα, για τους κρατιστές φταίει αποκλειστικά η ασυδοσία της ελεύθερης αγοράς. Για κάποιον που έχει μελετήσει βέβαια όλες τις πτυχές της κρίσης και ταυτόχρονα δεν έχει κάποια ιδεολογική ατζέντα ασφαλώς και η κρατική παρέμβαση συνέβαλε στην κρίση όπως σωστά επισημαίνουν οι διαπρεπείς οικονομολόγοι προς τέρψη των ελευθεριστών, ωστόσο μεγάλη ευθύνη έχει και η απορύθμιση του τραπεζικού τομέα και κυρίως η κατάργηση του Glass-Steagall act με νομοσχέδιο που κατέθεσαν οι Ρεπουμπλικανοί Gramm και Leach με το οποίο έπαψε ουσιαστικά ο διαχωρισμός τραπεζών σε επενδυτικές και αποταμιευτικές, και επετράπει σε αποταμιευτικές τράπεζες να επενδυσουν σε παράγωγα αυξημένου όπως αποδείχτηκε ρίσκου. Δυστυχώς φαίνεται, και ελπίζω να κάνω λάθος, ότι ασπάζεστε και εσείς το άσπρο-μαύρο δόγμα του Μπους: κράτος-κακό, ιδιώτες-καλοί. Εμ δεν είναι ο κόσμος τόσο απλός για να αναλύεται με τέτοιους απλοϊκούς στοχασμούς!
nai nai nai, tora den 8a psaxnoune gia epixeirhmata, apla 8a leme ante re neofileleu8ere (republikane)!
Αγαπητέ κ. Ανδριανόπουλε, στην αρχή του κειμένου σας ισχυρίζεστε πως εσφαλμένα πολλοί εδώ στην Ελλάδα σας ειρωνεύτηκαν σαν νεοφιλελεύθερο, με αφορμή την κρίση που βιώνουμε σήμερα. Και προς διάψευση αυτού του ισχυρισμού προβάλετε την ταύτιση της δικής σας άποψης με αυτή της μελέτη του έγκυρου Ινστιτούτου Χούβερ, του βιβλίου του γνωστού και αξιόλογου Thomas Sowell και την άποψη της αξιόλογης χωρίς αμφιβολία Anna Schwartz. Μιας άποψης του λίγο πολύ ενοχοποιεί αποκλειστικά την κρατική παρέμβαση για ότι συμβαίνει και “καταρρίπτει απόλυτα τον μύθο των ένοχων, υποτίθεται, ελεύθερων αγορών”, αποκαθιστώντας κατ’ εσάς την αλήθεια.
Θυμίζω – συνηγορώντας στο προπροηγούμενο σχόλιο – ότι το αξιόλογο Ινστιτούτου Χούβερ είναι στενά συνδεδεμένο με τούς Συντηρητικούς και έχει μια νεοφιλελεύθερη (libertarian) οπτική για τα οικονομικά θέματα. Χαρακτηριστική μάλιστα είναι η σχέση αρκετών μελών της κυβέρνησης Bush με αυτό, π.χ. αυτή του Donald Rumsfeld και της Condoleezza Rice. Επίσης, θυμίζω ότι ο αξιόλογος οικονομολόγος Thomas Sowell είναι γνωστός για την στράτευσή του στον laissez-faire φιλελευθερισμό. Και τέλος, δεν χρειάζεται να αναφέρω ποια είναι η οπτική της συνεργάτιδος του αναμφίβολα σπουδαίου αλλά και απολύτως ταυτισμένου με τον νεοφιλελευθερισμό Milton Friedman.
Οπότε, πέραν από την ουσία των απόψεων και κατά πόσο ερμηνεύουν περισσότερο ή λιγότερο καλά την κρίση, η ταύτισή σας με τις συγκεκριμένες απόψεις δικαιώνει αναμφίβολα όσους σας αποκαλούν νεοφιλελεύθερο. Και παράλληλα το γεγονός ότι ισχυρίζεστε με τόση βεβαιότητα ότι αυτή η άποψη αυτή είναι η πραγματικότητα και εμπεριέχει την όλη αλήθεια κάνει χωρίς αμφιβολία όσους σας χαρακτηρίζουν δογματικό νεοφιλελεύθερο να μη μοιάζουν και τόσο υπερβολικοί.
[…] πλήρες κείμενο σε αυτόν τον σύνδεσμο (0 votes, average: 0 out of 5)You need to be a registered member to rate this post. Loading […]
Τὸ χρῆμα ἔχει μερικὰ χαρακτηριστικά, τὰ ὁποῖα κανένα ἄλλο ἀγαθὸ δὲν τὰ ἔχει. Συνεπῶς, ἡ παρέμβαση τοῦ κράτους εἶναι ἀναπόφευκτη στὴν ἀγορὰ χρήματος, πολὺ περισσότερο ποὺ τὸ χρῆμα εἶναι ἐπιταγὲς τοῦ κράτους. Ἀλλοὶμονο ἕνας ὀφειλέτης νὰ μὴν προσέχει σὲ τὶ χέρια δίνει τὶς ἐπιταγές του.
Οἱ ἀπόψεις ποὺ παρουσιάζει τὸ ἄρθρο δὲν εἶναι παρὰ ἐλάχιστο μέρος τῶν μυρίων ἑρμηνευτικῶν προσεγγίσεων ποὺ κυκλοφοροῦν ἀπὸ πλῆθος ἀξιολόγων οἰκονομολόγων, ἀκαδημαϊκῶν καὶ μαχομένων. Δὲν ἔχει νόημα στὴν παροῦσα χρονικὴ στιγμὴ νὰ κρίνει κανεὶς τὶς συγκεκριμένες ἑρμηνεῖες. Οἱ ἴδιοι οἱ συγγραφεῖς τῶν ἀναλύσεων αὐτῶν ὐπογραμμίζουν ὅτι οἱ ἐξηγήσεις τους εἶναι ἀτελεῖς.
Πάντως, κανεὶς δὲν ἱσχυρίζεται ὅτι τὸ καπιταλιστικὸ σύστημα τῶν ἰδεολόγων τῆς ἐλευθέρας ἀγορᾶς εἶναι ἐγγενῶς εὐσταθές. Οὔτε οἱ μάλλον διαπρύσιοι ὑποστηρικτές του. Μὰλιστα, ἡ δυναμικὴ ἀνισορροπία τοῦ καπιταλισμοῦ ἐξηγεῖ τὴν ζωτικότητά του. Εἶναι ἀποδοτικὸς ὁ καπιταλισμὸς, ἀλλὰ ἀσταθὴς. Πρόκειται γιὰ δύο διαφορετικὰ πράγματα.
Γνωρίζουμε μὲ μεγάλη βεβαιότητα ὅτι καὶ τὰ κατευθυνόμενα ἀπὸ τὸ κράτος οἰκονομικὰ συστήματα ποὺ ἐπιτυγχάνουν ὐψηλές οἰκονομικὲς ἐπιδόσεις εἶναι δυναμικῶς ἀσταθῆ.
Συνεπῶς, ὁ ἀρθρογράφος μᾶλλον δίδει ἔμφαση σὲ σημεῖο τὸ ὁποῖο εἶναι κοινὸ στὸν καπιταλισμὸ καὶ τὴν καταυθυνομένη οἰκονομία, μὲ ἀποτέλεσμα τὸ ἄρθρο νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἑστιάσει σὲ μιὰ κεντρικὴ ἰδέα.
Συμφωνώντας με το σχόλιο #4 παραθέτω το παρακάτω άρθρο του Guardian γι α το ρόλο των διαφόρων “εγκύρων” ινστιτούτων -μεταξύ αυτών και του Hoover φυσικά-…..
http://www.cse.unsw.edu.au/~norman/CurrentAffairs/MonbiotOnNeolibs.html
Κοινώς όταν αναφέρεται ο Ανδριανόπουλος σε άρθρο του Hoover ως επιβεβαίωση των λεγομένων του, θυμίζει το γνωστό ” Δεν με πιστεύεις; Ρώτα και το μπάρμπα μου τον ψεύτη.”
Τα όσα αναφέρει ο κύριος Ανδριανόπουλος (με τον οποίο συχνά διαφωνώ… αλλά επίσης συχνά συμφωνώ…) εδώ, είναι όπως είχα ξαναγράψει αλλού απολύτως σωστά και ελεγμένα παντοιοτρόπως και απο πηγές και απο την απλή λογική… όσων βέβαια την διαθέτουν διοτι τελευταία και ιδιαίτερα οι αριστεροί δεν φαίνεται να διαθέτουν πολυ απο αυτή την ικανότητα.
Άλλωστε ο κόσμος έχει αποδείξει οτι ο έχων και κατέχων έγινε έτσι οχι επειδή ήταν απατεών, όπως ορισμένοι γενικεύοντας θεωρούν ,αλλά επειδή είχε ποιο δραστήριο και πρακτικό μυαλό αφήνοντας την κριτική, τον εργατοπατερίστικο αμανέ και τον αέναο φιλοκρατισμό… κατα μερος…
Η ιστορία απέδειξε οτι το να έχεις άποψη και να αντιδράς είναι μεν δικαίωμά σου αλλά σε δημοκρατικό πλαίσιο όπου υπερισχύει η γνώμη των πολλών.
Οταν όμως η κρίση σου καταντά απλό και σαχλό αναμάσημα κοινοτυπιών που δεν πείθουν κανέναν ή έστω μια ισχνή μειοψηφία δεν καταλήγεις στον αριστεροφασισμό ως μέθοδο γενικής επιβολής, όπως είδαμε στα Δεκεμβριανά (οχι στα ιστορικά αλλά στα ψευδεπίγραφα πρόσφατα) των χυδαιο-αριστερο-αναρχικών που καίγανε για να ξεχαρμανιάσουν απο την άνεση των γονιών τους… διότι τα φτωχά παιδιά δεν συμμετείχαν σε αυτή τη χυδαιότητα…
Θα κλείσω το σχόλιο λέγοντας οτι αν θέλετε να πάει η χώρα μπροστά βάλτε την ενέργειά σας στην ανάπτυξη που προσφέρουν τα νέα επενδυτικά αντικείμενα, δηλαδή σε τοποθετήσεις που αυγαταίνουν τα χρήματα διότι αριστεροί μου φίλοι αν συνεχίσετε έτσι εκείνοι που θα το ξαναπληρώσουν θα είστε εσείς και είναι άδικο πρώτα για σας και μετα για όλους…
Ελπίζω να έγινα κατανοητός…
Δεν μου αρέσει να μασάω τα λόγια μου με ευχολόγια, υποκριτικούς υποκειμενισμούς και το σύνηθες… την κουκουλοφορία της ανωνυμίας όσων ξεδιάντροπα κρίνουν και επικρίνουν χωρίς να λένε ποίοι είναι…
Ο Αντρικος ειναι κακος μελετητης. Σημερα για την κριση κυκλοφορουν 100 θεωρητικες εξηγησεις, επι της ουσιας δεν εχει γινει ακομα μια εμπειρικη ερευνα, εδω ακομα για την κριση του 30 ψαχνονται. Και με υφος δημοσιοκαφρου του δελτιου των 8 παρουσιαζει μια εκ των 100 και αποφαινεται επι παντος επιστητου, ενας ανθρωπος ο οποιος ζητημα αν γνωριζει πως τιμολογει η Fannie Mae ενα mortgage
Kαι υστερα απορει κανεις για το που καταντησε ο ελληνικος φιλελευθερισμος, οταν εκπροσωπος του ηταν-ειναι ο Ανδρεας Ανδριανοπουλος
Αχ τα βλεπω ενα ενα και αναγκαζομαι να γραφω σπασμενα σχολια. Η κουτοπονηρια του Ανδρεα ερχεται στις παραπομπες. Αποκρυπτει (ενω ειναι νομος να περιγραφεται εξονυχιστικα η πηγη) οτι συγγραφεας του τελευταιου βιβλιου ειναι ο κομπογιαννιτης Αρθουρ Λαφερ με τα περιφημα οικονομικα της χαρτοπετσετας, τα οποια ο Κρουγκμαν και αλλοι τα ονομασαν οικονομικα βουντου. Βεβαια μια μικρη ερευνα στο Αμαζον δειχνει πολυ απλα τι αλλα βιβλια αγοραζουν οσοι αγοραζουν το βιβλιο του Λαφερ. Mark Levin. Glen Beck, Newt Gingrich, ολα τα μπουμπουκια της αμερικανικης ακροδεξιας
Με αυτές τις ακραίες αντιλήψεις ακόμα και οι κλέφτες του κοινού ποινικού δικαίου εξαγιάζονται μέσα στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς. Φυσικά, όταν αυτό το έλεγε από την αντιδιαμετρική σκοπιά ο μαρξιστικός αντίποδας φαινόταν αισχρό και μυαρό για τους αγοραίους.
Ιδεοληψίες της συμφοράς, που απλά είναι συμφορά για τον πλανήτη – όλες τους. Η λύση απλή: κοινή λογική στην εξουσία (common sense για να γίνω κατανοητότερος). Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.
Ακριβως αυτο Κωστα, στην Ελλαδα αντι για του ωριμου διαλογου εχουμε να κανουμε με ιδεοληπτικους μεταπραττες οτι πιο ξεπερασμενου υπαρχει. Απο την μια η κυρια Παπαρηγα κατα την οποια ακομα και η γριπη των χοιρων οφειλεται στον καπιταλισμο, απο την αλλη παπαγαλακια τυπου Ανδριανοπουλου να αναμασουν στρατευμενη ερευνα η εστω να μην μπαινουν στον κοπο να παρουσιασουν τα αντεπιχειρηματα. Θυμαστε τι ελεγε ο πανασχετος Ανδριανοπουλος πριν καταρρευσει η Λημαν? Ελεγε σιγα την κριση, ποιος ξερει την Νορθερν Ροκ, την Μπεντφορντ και μετα επεσε και ο ιδιος στον κουβα, μαζι με καποιες αλλες προβλεψεις του οπως πχ Δεν θα γινει πολεμος στο Ιρακ.
Και ενω απο την Παπαρηγα και τους συν αυτω δεν περιμενουμε κατι καλυτερο, τουλαχιστον οσοι κοκορευονται για τα φιλελευθερα ιδεωδη τους θα περιμενε κανεις στοιχειωδως να εφαρμοζουν την λογικη (κοινη, μη κοινη δεν με ενδιαφερει, λογικη να ειναι ). Και οπως αναφερω οταν εκπροσωπος ταχα μου του ελληνικου φιλελευθερισμου ειναι ο Ανδριανοπουλος, δεν ειναι περιεργο που το κινημα στα ντουζενια του με τους Ταυρους απεσπασε 1,6% και στην συνεχεια φυτοζωει απο το 0,1% της ΦιΣ μεχρι το 0,5% που θα παρει το ΚΑΠΗ Δραση.
ασδ,
συμφωνώ μαζί σου και με τον Κώστα, δες άλλωστε και το σχόλιό μου (# 2) εκτώς από τον ισχυρισμό σας ότι υπάρχει κάποια λογική που είναι κοινή. Προσωπικά μάλλον συμφωνώ με τον συγγραφέα Mark Twain που συνήθιζε να λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα λιγότερο κοινό από την κοινή λογική (“There is nothing less common than common sense”). Η οπτική ότι μια πολιτική ή άποψη που σε κάποιους φαίνεται λογική θα αναγνωριστεί από όλο τον κόσμο ως τέτοια είναι εξαιρετικά υπεραισιόδοξη, για να μην πω ουτοπική!.
Όσο οι Κεντρικές Τράπεζες θα υποδεικνύουν με ανθρώπινη εντολή τα επιτόκια του χρήματος (αντί του νόμου προσφοράς και ζήτησης) τόσο και θα υπάρχουν “οικονομικές κρίσεις”. Όσο οι κυβερνήσεις θα παρεμβαίνουν μεταξύ δανειστών και δανειζομένων γιά το ποιός θα πάρει στεγαστικό δάνειο, τόσο και θα δημιουργούνται “φούσκες ακινήτων”. Όσο οι κυβερνήτες θα “διασώζουν” τράπεζες που θα έπρεπε να χρεωκοπήσουν τόσο και θα δημιουργούν χρεωκοπημένες κοινωνίες.
Το να υποστηρίζει κανείς πως η ελεύθερη οικονομία δημιούργησε την όικονομική κρίση είναι το ίδιο με το επιχείρημα ότι “ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟΥ ΦΤΑΙΕΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ!!”.
Συγχαρητήρια γιά το άρθρο σας κύριε Ανδριανόπουλε.
Μανώλης Στειακάκης
“Το να υποστηρίζει κανείς πως η ελεύθερη οικονομία δημιούργησε την όικονομική κρίση είναι το ίδιο με το επιχείρημα ότι “ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟΥ ΦΤΑΙΕΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ!!”.””
Πολύ μου έρεσε αυτό… ΚΟΡΥΦΑΙΟ!!!
Όμως, η αντικειμενική αλήθεια υπάρχει κι αν δεν την δεχτούμε τότε καταργούμε τον Πλάτωνα, το Σωκράτη και ξαναγυρνάμε στην άγονη σοφιστεία. Η κοινή λογική είναι το αλάνθαστο αισθητήριο αυτής της αλήθειας. Βέβαια, υπάρχουν διαφορετικά συμφέροντα και διαφορετικά προβλήματα. Ανάλογα με το πρόβλημα, ή το συμφέρον του καθενός ακούς πολλές λογικές – οι πιο πολλές όμως είναι σοφιστείες – κι όσες δεν είναι, είναι απλά ένα μέρος της αλήθειας, όχι το σύνολο.
Η κοινή λογική, λοιπόν, υπαγορεύει ότι χρειάζεται κράτος και κοινωνία ίσων ευκαιριών, όπου ο άξιος θα μπορέσει να προσφέρει το έργο του και όχι ο ευνοούμενος, ή ο αρεστός (άλλωστε αυτοί οι τελευταίοι μάλλον δε θα παράγουν καθόλου έργο γιατί γνωρίζουν ότι τα προσόντα της επιλογής τους είναι ικανά να τους ανταμείψουν έτσι κι αλλιώς). Η ίδια κοινή λογική υπαγορεύει ότι η μεγάλη συγκέντρωση κεφαλαίων μπορεί να επιτύχει την ασυδοσία και τη διαφθορά και να καταργήσει κάθε κράτος δικαίου (οι αρχαίοι Αθηναίοι στις περιπτώσεις αυτές επέλεγαν τον εξοστρακισμό!). Τέλος, αυτή η κοινή λογική αναδεικνύει ότι η κρίση δεν προέκυψε γιατί χάθηκαν οι παραγωγοί, αλλά γιατί χάθηκαν οι πελάτες. Και οι πελάτες δεν είναι άλλοι από τους εργαζόμενους – αυτή η πληθώρα των τελικών καταναλωτών που επωμίζεται όλα τα βάρη της παραγωγικής αλυσίδας. Όταν αυτοί δε μπορούν να ανταποκριθούν αγοραστικά, τότε όλο το σύστημα καταρρέει.
@15
Επιτόκια: Ενώ όταν τα καθορίζουν οι γενικότερες πολιτικές εκτιμήσεις είναι καλύτερα? Γιατί σε πολλές ελεύθερες διαπραγματεύσεις αυτό συμβαίνει. Ποια αγορά! Πριν από την αγορά υπάρχει η σταθερότητα. Αν αυτή δεν υπάρχει, τότε η αγορά καταρρέει. Έργα ανθρώπων όλα και πριν απ’ όλα οι διαθέσεις τους.
Στεγαστικά: Μα στις ΗΠΑ έγινε ότι έγινε γιατί κανείς δεν έλεγχε ποιος παίρνει στεγαστικό!
Τράπεζες: Ναι, σωστό. Αλλά αυτό συνέβη γιατί δεν είχαν την τόλμη (βλ. φιλελεύθερη ιδεοληψία) για να δημιουργήσουν έστω μία(1) κρατική τράπεζα, έστω προσωρινά, που θα κάλυπτε δανειακά την αγορά και κατά συνέπεια την παραγωγή.
ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ: Το αεροπλάνο είναι η ενσάρκωση του ονείρου του ανθρώπου να υπερνικήσει τη βαρύτητα. Πολύ σωστά το λες: Από τη στιγμή που το πέτυχε είναι υπεύθυνος αυτός και μόνο αυτός με τις ενέργειές του να εφαρμόσει σωστά τους κανόνες της φυσικής και να το κρατήσει εκεί ψηλά.
Επι υπαρκτου λεσε φερ τον 19ο αιωνα υπαρχουν εκ εστιν ο αριθμος χρηματοοικονομικες κρισεις. Η κριση ειναι εγγενες στοιχειο του καπιταλισμου και αυτο δεν σας το λεει μαρξιστης σας το λεει ενας που ξερει πως τιμολογειται ενα credit default swap. Η πτητικη (volatile) φυση του καπιταλισμου ειναι που τον κανει ικανως κερδοφορο για τις κοινωνιες
Οι εφεδρείες διέσωζαν τον καπιταλισμό (αρχικά ως αποικίες, μετά ως πόλεμοι, νεώτερα ως χρηματιστήρια άλλων χωρών). Η εκτεταμένη παγκοσμιοποίηση των αγορών αυτή τη φορά δημιούργησε και παγκόσμια κρίση.
Και εφεδρείες δεν υπήρχαν άλλες πέραν από τους κρατικούς πόρους. Ο καπιταλισμός, από τη φύση του, συσσωρεύει υπεραξίες που πρέπει να επενδύσει σε κάτι καινούργιο. Κάποτε οι έμποροι ανακάλυψαν την Αμερική, το δρόμο του μεταξιού και τα μπαχάρια. Μετά την τεχνολογία και τη βιομηχανία. Στο δρόμο όλο και κάτι καινούργιο βρισκόταν να σώσει την κατάσταση. Τώρα τι? Ο Ομπάμα πόνταρε στο μόνο πραγματικά καινούργιο που υπήρχε αυτή τη στιγμή. Την Πράσινη Ανάπτυξη. Μπορεί να είναι αρκετό, μπορεί όμως και όχι. Αν όχι, μάλλον θα πρέπει να αναθεωρηθούν πολλά στον τρόπο λειτουργίας του κόσμου. Όμως, το καινούργιο σίγουρα κρύβεται κάπου μέσα στο μυαλό του ανθρώπου και περιμένει να αλλάξει εποχή στην ανθρωπότητα. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι η εποχή του λίθου τελείωσε χωρίς να έχουν εξαντληθεί οι πέτρες.
Κώστα, με σχόλια σαν το τελευταίο ότι
“Οι εφεδρείες διέσωζαν τον καπιταλισμό (αρχικά ως αποικίες, μετά ως πόλεμοι, νεώτερα ως χρηματιστήρια άλλων χωρών).” και ότι “Ο καπιταλισμός, από τη φύση του, συσσωρεύει υπεραξίες που πρέπει να επενδύσει σε κάτι καινούργιο.”
αποδυκνείεις αυτό που ισχυρίστικα πιο πάνω και αρνήθηκες ότι δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως η κοινή λογική. Μια σειρά ισχυρισμών-συνθημάτων βασιζμένα σε μια κακοποιημένη Μαρξιστική ανάλυση χωρίς επιστημονική βάση. Δεν έχω το χρόνο να σου απαντήσω γιατί δεν ισχύει τίποτα από αυτά (απάντησε σε αυτή τη θέση με εργασία του το 1956 ο βραβευμένος με Νόμπελ και όχι νεοφιλελεύθερος Robert Solow), απλώς δέξου ότι τα αμφισβητεί κάποιος που διδάσκει το αντικείμενο των οικονομικών και που διαφωνεί με τη θέση του Ανδριανόπουλου, και μετά αναρωτήσου αν επιμένεις στην κοινότητα της λογικής.
Το σχ. 20 είναι απάντηση στο σχ. 19, ως οφειλόμενος αντίλογος και καθόλου ως κοινή λογική.
Αναζήτησε στο σχ. 17 αυτά που επιτάσσει η κοινή λογική.
Παρ’ όλ’ αυτά και επί του αντίλογου: μάλλον σε ενοχλούν οι τυποποιημένες λέξεις και όχι η ουσία των πραγμάτων (σύμφυτο πρόβλημα των ιδεολογικά επηρεασμένων οικονομολόγων, σε αντίθεση με τους μηχανικούς της οικονομίας).
Για δες λοιπόν:
Σε πόσες κρίσεις διασώθηκε το χρηματιστήριο της Ν.Υόρκης από το χρηματιστήριο του Τόκιο και άλλων ανατολικών τίγρεων? Ακόμα και σ’ αυτή την παγκόσμια κρίση, οι ομολογιακές τοποθετήσεις της Κίνας διέσωσαν την οικονομία των ΗΠΑ (ναι, και πάλι ο νέος παίχτης).
Επίσης, δηλαδή εσύ αρνείσαι τη σχέση του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου με την ύφεση της δεκαετίας του ’30?
Και για πολλούς νεότερους πολέμους: αρνείσαι ότι ο καπιταλισμός στηριζόμενος πάνω στο τρίπτυχο “όπλα, ναρκωτικά και ενέργεια (κυρίως πετρέλαια μέχρι σήμερα)” προσπαθεί να ανακτήσει το χαμένο τόπο σε όποιο από τα τρία υστερεί?
Από τα τέλη του 19ου αιώνα παραδέχονται οι αμερικανοί (π.χ. Jack London – The Iron Heel) ότι οι αναπτυγμένες χώρες έχουν πλεονάσματα και ψάχνουν νέους τόπους για να τα επενδύσουν (τότε ήταν οι υπανάπτυκτες χώρες). Μήπως τελικά ενοχλεί και μόνο ότι χαρακτήρισα τα πλεονάσματα με τη λέξη “υπεραξία”?
Δεν είμαι οπαδός καμίας θρησκευτικού τύπου ιδεολογίας, είτε αυτή λέγεται μαρξιστική, είτε οικονομικά φιλελεύθερη (αλλά μάλλον πιο πολλές αλήθειες λέει η πρώτη). Οπότε μπορώ άνετα να κρατώ ότι θεωρώ ότι είναι μέρος της αλήθειας σ’ αυτές και να κακοποιώ το υπόλοιπο αβίαστα και χωρίς δογματικές τύψεις. Ο στόχος μου είναι πάντα το καινούργιο.
Όμως, δεν πιστεύω ότι στην ουσία διαφωνείς με την τελική διαπίστωση:
“Όμως, το καινούργιο σίγουρα κρύβεται κάπου μέσα στο μυαλό του ανθρώπου και περιμένει να αλλάξει εποχή στην ανθρωπότητα. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι η εποχή του λίθου τελείωσε, χωρίς να έχουν εξαντληθεί οι πέτρες.”
@ασδ,
Πως τα λες ωραία όταν θέλεις…
Επειδή όμως θεωρώ οτι σπούδασες στο εξωτερικό και όχι στους μπαγλαμάδες της Ελληνικής οικονομικής διανόησης που διδάσκουν απηρχαιωμένη και παραποιημένη Μαρξιστική θεώρηση στα πλαίσια της πολιτικής οικονομίας (την τύφλα τους διδάσκουν αλλά ας μην πάω σε περαιτέρω ανάλυση του θέματος..) θα ένιωσες αρκετές φορές την αδρεναλίνη της πτητικής φύσης του καπιταλισμού…
Είναι «το πουλάκι της αυγής» που χωρίς αυτό αισθάνεσαι φυλακισμένος ακόμα και αν έχεις εξασφαλίσει τη διαβίωσή σου…
Όμως άλλο η αγωνία για το καλύτερο και άλλο η απατεωνία που χαρακτήριζε τους πωλητές των σύνθετων προιόντων…
Η σχετική αμερικανική βιβλιογραφία είναι πλούσια απο διηγήσεις περιστατικών στα οποία αναφέρεται όλο το κύκλωμα της απάτης και της ασυδοσίας…
Αυτή την ασυδοσία πρέπει να ελέγχουν οι θεσμοί και οι νόμοι του κράτους…
Εδώ δεν πρόκειται για φιλελευθερισμό αλλά για γκαστερισμό…
Ο Ανδριανόπουλος στο συγκεκριμένο άθρο αναφέρεται στην συστηματική κατάργηση των μέσων με τα οποία το κράτος ήλεγχε αυτόν τον γκαστερισμό απο την εποχή του Προέδρου Κάρτερ… Άρα το κράτος έγινε η γενεσιουργός αιτία του προβλήματος της υπερθέρμανσης λόγω της ανάγκης της παγκόσμιας επικυριαρχίας και του κόστους του πολέμου στο ΙΡΑΚ.
Επί Κλίντον και Μπους η ανατροπή έφτασε στα επίπεδα του κλασσικού γκαστερισμού ο οποίος σήμερα δεν χρειάζεται οπλοπολυβόλα για να βγάζει χρήμα…
Ασυδοσία χρειάζεται και απελευθέρωση απο τον κορσέ προστασίας των λαών θέλει…
Δυστυχώς η ασυδοσία της Αμερικανικής Κυβέρνησης ξεπέρασε τα όρια της Ιταλικής Μαφίας απο πλευράς ηθικής κατάπτωσης…
Αλλωστε το τσιμπούκι δεν είναι SEX κατά τον Αμερικανικό Ηθικό Κώδικα…
Δώστε πιπίλες αβέρτα—κουβέρτα, ήταν το ηθικό δίδαγμα του Κλίντον…
Δώστε σφαίρες ήταν του Μπους… και θα άκουσες τη γελοιοποίησή του απο τον Ομπάμα προχτές για τον τίτλο του υποτιθέμενου νέου Βιβλίου του Ντικ Τσέινι…
Αλλα πολλά είπα…
Ας συνεχίσουν οι άλλοι…
Ο Αντρικος αναπαραγρι την γνωστη παρολα της αμερικανικης ακροδεξιας πως δηλαδη μερικα πολιτικα ορθως δανεια προκαλεσαν την καταστροφη. Κοινως αναπαραγει τον μυθο της Πραξης Κοινοτικης Επανεπενδυσης, αγνοωντας οτι επροκεται για ενα μικρο ποσοστο των δανειων, πως επροκειτο για πρωτη κατοικια η οποια δεν τζογαρονταν και αφορουσε τους φτωχους.
Αλλα ας υποθεσουμε πως η δουλεια ηταν ετσι, οτι οντως εφτιαγαν αυτα τα δανεια. Οι περιλαμπροι παραγωγολαγνοι τα αγοραζαν ως πακετο απο την Φανι Μαι στην δευτερογεννη αγορα, δεν ηξεραν τι αγοραζαν?
Οταν τα πακεταραν σε παραγωγα δεν ηξεραν τι σαβουρα εβαζαν μεσα? Μωρε ηξεραν και παραηξεραν. Αυτες τις απλες αληθειες δεν λεει ο Αντρικος. Αντρεα χαιρετσιμους στον Πουτιν
Κώστα (ασδ και όποιος άλλος ενδιαφέρεται για τις κρίσεις στο καπιταλιστικό σύστημα)
για αυτό δεν ήθελα να σου απαντήσω επί της ουσίας, διότι δεν νομίζω ότι έχεις τη διάθεση να με καταλάβεις όταν βέβαια με κατηγορείς για ιδεοληψία τη στιγμή που εμφατικά προείπα οτι διαφωνώ με τη θέση Ανδριανόπουλου και δεν είμαι υπέρ της απορύθμισης, όπως μπορεί να δει όποιος διάβασε τα πρότερα σχόλιά μου. Σε διαβεβαιώ λοιπόν ότι τα σχόλιά σου δε με ενοχλούν ιδεολογικά, απλά παραγνωρίζουν περίπου μισό αιώνα επιστημονικής βιβλιογραφίας. Όσο για το χαρακτηρισμό Μαρξιστικά δεν καταλαβαίνω γιατί ενοχλεί εσένα. Ίσως δε γνωρίζεις οτι δεν είναι μόνο η έννοια της υπεραξίας αλλά ότι ολόκληρη η θέση την οποία εκφράζεις ξεκίνησε απο Νεο-Μαρξιστές χωρίς ωστόσο να έχει συστηματικο θεωρητικό υπόβαθρο ούτε να τεκμηριώνεται εμπειρικά.
Στο θέμα της εγγενούς αστάθειας του καπιταλισμού λόγω της συσώρευσης πλεονασμάτων , την πιθανότητα της οποίας έθεσαν οι Harrod και Domar, απάντησε όπως είπα ο Solow κερδίζοντας το Νόμπελ για τη θεωρία του, και αναγκάζοντας τον Domar να παραδεχτεί ότι είχε λάθος. Το δε μοντέλο του βρίσκει εμπειρική επαλήθευση στα δεδομένα. Άρα το θέμα που θέτεις έχει λυθεί ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1950.
Για το που οφείλονται οι οικονομικοί κύκλοι, οι οποίοι είναι χαρακτηριστικό όχι μόνο των καπιταλιστικών οικονομιών αλλά και των κεντρικά προγραμματισμένων, υπάρχει πλήθος ιδεολογικά αντικρουόμενων θεωριών που έχουν όμως σοβαρή επιστημονική βάση. Οι πιο συντηρητικοί τείνουν προς τους κλασσικούς οικονομικούς κύκλους (Imperfect Information του Lucas και Real Business Cycles των Nelson&Plosser και Kydand&Prescott) στους οποίους οι αγορές λειτουργούν αποτελεσματικά ακόμα και κατά τη διάρκεια του κύκλου και άρα πρέπει να αποφεύγεται η κρατική παρέμβαση, ενώ οι πιο προοδευτικοί στους οποίους ανήκω ασπάζονται Νεο-κευνσιανές θεωρίες που θεωρούν την ακαμψία των τιμών και μισθών σε συνδιασμό με ψυχολογικούς παράγοντες ως την κύρια αιτία για τους οικονομικούς κύκλους, κατά τη διάρκεια των οποίων οι αγορές δε λειτουργούν σωστά και άρα η κρατική παρέμβαση είναι ωφέλιμη. Νομίζω με αυτή την εξήγηση συμφωνεί και ο ασδ. Ένα πολύ πρόσφατο βιβλίο που τεκμηριώνει τη Νεο-Κευνσιανή θέση και θα πρότεινα σε όλους εδώ είναι το Animal Spirits των Akerlof και Shiller, Ο πρώτος κέρδισε το Νόμπελ Οικονομίας για την συνεισφορά του στη θεωρία της ασύμμετρης πληροφόρησης, ο δεύτερος είχε προβλέψει την κρίση και το σπάσιμο της φούσκας στην αγορά ακινήτων. Εδώ υπάρχουν λεπτομέρεις για το βιβίο http://press.princeton.edu/titles/8967.html
Αν λοιπόν θες να αποκτήσεις σοβαρή και τεκμηριωμένη άποψη για το θέμα σε συμβουλεύω να αρχίσεις άμεσα το διάβασμα!
“The need is not only for a clear picture of what happened but for an assessment of the motives and actions of the main players, the causes and consequences of what they did, and the ideas and institutions that encouraged, inhibited, and shaped the outcomes.”
Robert M. Solow, April 2009
Also:
Posner writes:
“As far as I know, no one has a clear sense of the social value of our deregulated financial industry, with its free-wheeling banks and hedge funds and private equity funds and all the rest.”
You can find it here: http://www.nybooks.com/articles/22655
Μάλλον και ο Prof. Solow αμφιβάλλει για πολλά. Don’t forget assumptions my friend. Κι εδώ η παραδοχή είναι μάλλον ότι πάντα υπέθετε μια ρυθμισμένη οικονομία.
Και μη σου γίνει κακό συνήθειο να λες “αδιάβαστο” όποιον συναντάς στο δρόμο σου !!!
Κώστα,
σε τι από όλα όσα έγραψα απαντάς με τις προτάσεις που παραθέτεις? Τι από όλα όσα έγραψα διαφωνεί με τα όσα λένε οι Πόσνερ και Σόλοου? Και που κολάνε με αυτό που εσύ έγραψες στο σχόλιο 20 και την απάντησή μου? Εξήγησέ μου για να αποδείξεις ότι δεν είσαι αδιάβαστος. Εγώ νομίζω απέδειξα με το παραπάνω ότι μόνο για ιδεοληψία δεν μπορείς να με κατηγοορήσεις (το δικό σου κακό συνήθειο)!
Εκτώς αν εννοείς ότι επειδή δεν έχουμε ακόμα ξεκάθαρη εικόνα θα πρέπει να δεχόμαστε οποιαδήποτε ερμηνεία για την κρίση όσο και αν αντιτίθεται σε βασικά επιστημονικά δεδομένα. Π.χ. φταίει που μπήκε ο Κρυός στον Αιγόκερο,
Και τέλος να επαναλάβω σε περίπτωση που δε με κατάλαβες, ότι η ένστασή μου έχει να κάνει με τη θέση σου ότι ο καπιταλισμός οδηγείς σε “υπεραξίες” (τι εννοείς άραγε εδώ?) που απαιτούν αποικίες και πολέμους για την εξάλειψή τους. Αναφέρεσαι σε μακροχρόνια τάση του καπιταλισμού που επαναλαμβάνω απορρίπτεται από τα δεδομένα προς όφελος του Σόλοου (π.χ. σταθερός λόγος κεφαλαίου/ΑΕΠ, κ.α.). Για τους βραχυπρόθεσμους οικονομικούς κύκλους υπάρχουν πολλές διαφορετικής ιδεολογικής απόχρωσης εξηγήσεις. Ακόμα όμως και όσοι σοβαροί οικονομολόγοι απορρίπτουν την εικόνα της τέλειας αγοράς και των πλήρως ορθολογικών ατόμων υποστηρίζοντας την κρατική παρέμβαση (όπως οι Shiller και Akelrof που ανέφερα) συμφωνούν ότι τέτοια τάση που περιγράφεις απλά δεν υφίσταται! Η εξήγησή τους για τις κρίσεις δίνει έμφαση σε θεσμικούς παράγοντες τις αγοράς και ψυχολογικούς παράγοντες (κάτι που δεν αποδέχονται οι νεοφιλελεύθεροι). Καμία σχέση όμως με αυτό που λες εσύ!
1. Οι Solow και Swan (“The Economic Record” , 1956) δεχόμενοι ότι οι συντελεστές της παραγωγής είναι η εργασία, το κεφάλαιο και η τεχνολογική πρόοδος απέδειξαν ότι τα 4/5 του οικονομικού αποτελέσματος της ανάπτυξης ανά εργαζόμενο οφείλονταν ακριβώς σ’ αυτήν την τεχνολογική πρόοδο. Και φυσικά ότι η επένδυση του κεφαλαίου στην τεχνολογική πρόοδο είναι αυτή που αποφέρει το ουσιαστικό αποτέλεσμα, ακυρώνοντας την παλαιά αντίληψη περί ανάγκης τοποθέτησης και ελέγχου υπανάπτυκτων χωρών διαμέσου των υφισταμένων πλεονασμάτων.
Στο Σχόλιο 20 γράφω (όντως κάπως προκλητικά): “Ο καπιταλισμός, από τη φύση του, συσσωρεύει υπεραξίες που πρέπει να επενδύσει σε κάτι καινούργιο. Κάποτε οι έμποροι ανακάλυψαν την Αμερική, το δρόμο του μεταξιού και τα μπαχάρια. Μετά την τεχνολογία και τη βιομηχανία. Στο δρόμο όλο και κάτι καινούργιο βρισκόταν να σώσει την κατάσταση. Τώρα τι?”
Πού ακριβώς εσύ βρίσκεις τη διαφορά?
2. Ο Solow υπέθεσε δεδομένους κανόνες της αγοράς για να εξάγει τα πορίσματά του. Τώρα πλέον όλοι αμφιβάλλουν για τη γενική ισχύ τους. Είναι σαν κι αυτό που είπε ο Αϊνστάιν: εκατομμύρια πειράματα μπορούν να επαληθεύσουν τη θεωρία μου – αρκεί όμως μόνο ένα για να την καταρρίψει (και όταν ένας φυσικός λέει για κατάρριψη θεωρίας εννοεί τη μετάβασή της από τη γενικότητα στη ειδικότητα, δηλ. την ισχύ της υπό παραδοχές).
3. Εγώ υπέθεσα ότι σε ενοχλούσαν κάποιες λέξεις και όχι η ουσία των προτάσεων. Είπα ότι αυτό συμβαίνει συνήθως σε ιδεολογικά επηρεασμένους οικονομολόγους. Το αν σε αφορά ή όχι ο προηγούμενος γενικός κανόνας είναι θέμα δικής σου κρίσης. Εγώ καμία προσωπική κατηγορία ή χαρακτηρισμό δεν απεύθυνα.
4. Δεν προσπαθώ να αποδείξω κάτι και δεν το χρειάζομαι επί του παρόντος, ή πλέον. Απλή συζήτηση απόψεων κάνω. Τίποτα παραπάνω.
Κι ένα επιπλέον για να καταλάβεις τι γίνεται: σε αντίστοιχο forum του europa (EU) συνάντησα άνθρωπο που προσπαθούσε να με πείσει για τη θεωρία του Adam Smith και μόνο. Όντως, η κουβέντα έχει γυρίσει πολύ πίσω και όλοι ψάχνουν τι στράβωσε !
Έχω ξαναγράψει και στο παρελθόν σε αντίστοιχο άρθρο, ότι διαφωνώ με την συλλογιστική αυτή.
Συμφωνώ ότι όντως η παρέμβαση του Κράτους ήταν επιζήμια (και είναι σχεδόν πάντα). Η ελεύθερη αγορά όμως δεν έχει την “εξυπνάδα” να διορθώσει και να επιβάλλει τις σωστές πολιτικές ? Ποιος υποχρέωσε τις τράπεζες να δώσουν στεγαστικά δάνεια ? Ποιος υποχρέωσε τους ιδιώτες να υπερχρεωθούν ? Ποιος υποχρέωσε τα επενδυτικά κεφάλαια να επενδύσουν σε CDOs ?
Λέει π.χ. ο κ. Ανδριανόπουλος “Οι αλόγιστες παροχές σε Τράπεζες και ιδιωτικές επιχειρήσεις, όπως η ελληνική εφεύρεση της 100% κάλυψης δανείων κατοικίας, προμηνύουν νέες φούσκες για το μέλλον. Το κράτος κάνει τα ίδια ακριβώς λάθη.”
Μα το Κράτος είναι δεδομένο ότι κάνει πάντα λάθη ! Το θέμα είναι η ελεύθερη αγορά και ο κάθε οικονομικός παράγοντας ξεχωριστά να ακυρώνει στην πράξη αυτά τα λάθη.
Και σε αυτό οι αγορές απέτυχαν.
Εγώ προσωπικά έχω προβληματιστεί πολύ, γιατί βλέπω να ακυρώνεται η εδραιωμένη άποψή μου ότι “οι αγορές θα ρυθμίσουν τα πάντα, ακόμα και κάτω από τις όποιες κρατικές στρεβλώσεις”.
@Ακραίος (Μαΐου 15th, 2009 11:38 πμ )
Η ελεύθερη αγορά πράγματι δεν έχει την ικανότητα να διορθώνει διότι δεν ειναι ελεύθερη αλλά παραβιασμένα ελεύθερη ή ψευτοελεύθερη ενώ καραδοκούν πάντα οι τυχάρπαστοι και οι ευκαιριακοί τύποι με την σχεδόν γκανγκστερικού βαθμού νοοτροπία…
Άρα υπάρχει το κράτος και οι θεσμοί για να σώνουμε σε ανεκτό βαθμό την κατάσταση…
Όσο ποιο ώριμη τόσο ποιο έντιμη είναι μία κοινωνία και γιαυτό οι Ελληνική κοινωνία είναι κοινωνία τυχάρπαστων συγκρινόμενη π.χ. με τη Δανέζικη…
Όσον αφορά το ποιός υποχρέωνε τις Αμερικανικἐς τράπεζες να γίνουν δάνεια εδώ υπάρχει τρομακτικό έλλειμμα γνώσης φίλε μου…
Δεν θα το αναπληρώσω έγω… μπορεί να το κάνει μόνος…
Όμως ένα θα σου πω… Οτι όσες τράπεζες δεν έδιναν δάνεια χωρίς κάλυψη κατέληγαν να δέχονται μηνύσεις και αυτό είναι γεγονός και οχι φαντασίωση και ίσχυε στις ΗΠΑ πριν ενάμιση χρόνο…
@ Παναγιώτης Μπαζιωτόπουλος
Όντως, π.χ. οι τράπεζες δέχονταν αγωγές επειδή απέρριπταν δάνεια αφροαμερικανών για λόγους υποτιθέμενου ρατσισμού, ενώ η αιτία ήταν απλά η χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα- το γνωρίζω το θέμα.
Εάν λοιπόν συμφωνούμε στο ότι η αγορά είναι “παραβιασμένα ελεύθερη” και οι οικονομικοί παράγοντες ωθούνται με ρυθμιστικές / νομοθετικές παρεμβάσεις σε μη ‘λογική’ συμπεριφορά, το ζητούμενο είναι να ακυρώσουμε αυτές τις παρεμβάσεις.
Ωστόσο, εγώ τονίζω το θέμα της ατομικής ευθύνης, που παρακάμπτει ο κ. Ανδριανόπουλος. Η ευθύνη και η απόφαση στο να πάρω εγώ δάνειο για να αγοράσω ένα υπερτιμημένο ακίνητο εν τέλει βαρύνει εμένα (ανεξάρτητα από τις στρεβλώσεις που δημιουγεί το κράτος). Δεν μπορεί λοιπόν εγώ να κατηγορώ το κράτος για τις στρεβλώσεις και τις παρεμβάσεις του, όταν θα έπρεπε ως “έξυπνος” και ¨ανεξάρτητος” παράγοντας της οικονομικής ζωής να τις είχα διαπιστώσει και να είχα αποφύγει τέτοιες κινήσεις. Αυτό εννοείται ότι ισχύει ακόμη περισσότερο για πιο σημαντικούς θεσμούς της ελεύθερης αγοράς, π.χ. τράπεζες, επενδυτικά ταμεία, κλπ…
Προς τους δυο παραπάνω συνομιλιτές.
Πράγματι υπήρξαν περιπτώσεις μηνύσεων, αλλά αυτές ήταν μεμονομένες. Θεωρώ υπερβολικό να αποδώσουμε τις αποφάσεις των τραπεζών στο φόβο της απειλής μηνύσεων. Επειδή έτυχε να είμαι καλεσμένος σε διήμερο συμπόσιο που οργάνωσε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης και το θέμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης συζητήθηκε εκτενέστατα μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι πάνω στα στεγαστικά αυτά δάνεια είχε στηθεί από τα τραπεζικά στελέχη, μικρά και μεγάλα, ένα απίστευτο φαγοπότι καλυμένο πίσω από ένα μηχανισμό τόσο περίπλοκο που και εγώ αδυνατώ να κατανοήσω όλες τις πτυχές. Για κάθε δάνειο που έδινε η κάθε τράπεζα κρατούσε προμήθεια, κατόπιν τα έκανε ομόλογα και τα πουλούσε κρατώντας και πάλι προμήθεια και χρεώνοντας τους κατόχους των ομολόγων για την εξυπηρέτηση των δανείων, μετά πουλούσε ασφάλεια σε άλλες τράπεζες που κατείχαν ομόλογα και έβγαζε προμήθεια και από εκεί, και πάει λέγοντας. Ο τραπεζίτης που αυτοβούλως μου ανέβασε ελαφρώς το εισόδημα για να βγει το δάνειο πιο εύκολα δεν ενεργούσε υπό το φόβο μήνυσης.
Μα το Κράτος είναι δεδομένο ότι κάνει πάντα λάθη ! Το θέμα είναι η ελεύθερη αγορά και ο κάθε οικονομικός παράγοντας ξεχωριστά να ακυρώνει στην πράξη αυτά τα λάθη.
η ελεύθερη αγορά δεν είναι τραμπολίνο βαρέων βαρών να δέχεται τις μύριες επεμβάσεις και μετά να περιμένει κανείς ότι θα λειτουργεί σωστά κι ότι θα απορροφά όλες τις χοντροκοπιές.
αν ρίξεις (δηλ. το κράτος ρίξει, είτε δανειζόμενο είτε τυπώνοντας χρήμα) μερικά τρις δολ. στην αγορά για “τόνωση” της οικονομίας, τότε θα έχεις malinvestments που είναι η απαρχή κάθε φούσκας. αυτή είναι η και γενεσιουργός αιτία των “κρίσεων” κι όχι οι πτητικές και άλλες φυσικοχημικές ιδιότητες των οικονομικών συναλλαγών.
Εγώ προσωπικά έχω προβληματιστεί πολύ, γιατί βλέπω να ακυρώνεται η εδραιωμένη άποψή μου ότι “οι αγορές θα ρυθμίσουν τα πάντα, ακόμα και κάτω από τις όποιες κρατικές στρεβλώσεις”.
Καλώς και κάνει και ακυρώνεται διότι είναι λανθασμένη, δηλ. αυτή είναι που παραπέμπει σε “φονταμενταλισμό της αγοράς” και άλλα χαριτωμένα που διακινούν οι ποικιλώνυμοι κρατιστές.
Οι στρεβλώσεις έχουν κι επιπτώσεις.
Στο σχόλιο 22 αναφέρθηκα στην καθοριστική ανάμειξη του νέου παίκτη στην μερική απόσβεση της κρίσης.
Ο Nouriel Roubini το αναλύει κι αυτός επαρκώς, προσθέτοντας και τις επακόλουθες νομισματικές του προβλέψεις: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_15/05/2009_314655
Επίσης, όπως αναφέρθηκα στο σχόλιο 22 ο στόχος πρέπει να είναι το καινούργιο. Διαπιστώνω ότι ενώ γίνεται σοβαρή προσπάθεια κατανόησης της “αειφόρου” ανάπτυξης από πλευράς τεχνολογικής και φυσικής, εντούτοις έπρεπε να εμφανιστεί αυτή η κρίση για να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε ουσιαστικά την “αειφορία” (sustainability) της οικονομίας.
Αυτό που χαρακτήρισα κάπως προκλητικά στο σχόλιο 20 ως “εφεδρείες του καπιταλισμού” είναι αυτό που πρέπει να ανησυχήσει (και καλά έκανες και ανησύχησες οικονομολόγε). Γιατί αυτό εσωκλείει την πιθανότητα να σταματήσει να υπάρχει το επαρκώς καινούργιο που θα αποφέρει επαρκή οικονομική ανάπτυξη. Πιο απλά? Όταν σταματάς να πουλάς δεν είναι μόνο γιατί ο πελάτης δεν έχει τα χρήματα για να αγοράσει, αλλά και γιατί αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να πορευθεί και με τα υφιστάμενα. Δεν έχεις να του δώσεις κάτι που πραγματικά θα αλλάξει τη ζωή του. Και τότε τι κάνεις? Αναζητάς νέους πελάτες μίας άλλης ταχύτητας που θα δουν το παλιό ως καινούργιο μέχρι το πραγματικά καινούργιο να εφευρεθεί. Προς το παρόν αυτό δουλεύει ακόμα στον πλανήτη, αλλά είναι θέμα χρόνου να φτάσει στην ισσοροπία (equilibrium). Και σήμερα η ισορροπία μπορεί να οδηγήσει μόνο σε ύφεση. Για μένα οι οικονομικοί κύκλοι είναι απλά ταλαντώσεις μεταξύ καταστάσεων δυναμικής και ισορροπίας. Και η μετάβαση από την ισορροπία στη δυναμική χρειάζεται ένα νέο ερέθισμα. Για πόσο όμως θα βρίσκουμε αυτό το νέο ερέθισμα την ώρα που το θέλουμε? Γι΄ αυτό έγραψα περί “αειφορίας”-sustainability, εννοώντας ένα σύστημα που θα επιτρέπει την οικονομική διαχείριση υφισταμένων πόρων, χωρίς δραματικές επιπτώσεις στην αγορά και το οποίο θα εντάσει ομαλά το όποιο “καινούργιο” εμφανίζεται. Δηλαδή θα μπορεί να ζει και χωρίς το καινούργιο, αλλά θα εκμεταλλεύεται το καινούργιο όταν αυτό εμφανίζεται με τρόπο ομαλό που δε θα δημιουργεί αναστατώσεις στην οικονομική ζωή.
Γιατί ξέρουμε όλοι πολύ καλά ότι όλες οι ιστορίες αναζήτησης του Far West κάποτε τελειώνουν, αν και όπως ευχήθηκα στο σχόλιο 20 και στο σχόλιο 22 πάντα κάπου κρύβεται το “καινούργιο” μέσα στο ανθρώπινο μυαλό.
Τώρα, τα περί “πτητικότητας” είναι παιχνίδια αδρεναλίνης του 1% του πληθυσμού της Γης. Εγώ νιώθω την υποχρέωση να σκεφτώ και να αναρωτηθώ για το υπόλοιπο 99%.
Ένας Οικονομολόγος : Ωστόσο, εγώ τονίζω το θέμα της ατομικής ευθύνης, που παρακάμπτει ο κ. Ανδριανόπουλος. Η ευθύνη και η απόφαση στο να πάρω εγώ δάνειο για να αγοράσω ένα υπερτιμημένο ακίνητο εν τέλει βαρύνει εμένα (ανεξάρτητα από τις στρεβλώσεις που δημιουγεί το κράτος). Δεν μπορεί λοιπόν εγώ να κατηγορώ το κράτος για τις στρεβλώσεις και τις παρεμβάσεις του, όταν θα έπρεπε ως “έξυπνος” και ¨ανεξάρτητος” παράγοντας της οικονομικής ζωής να τις είχα διαπιστώσει και να είχα αποφύγει τέτοιες κινήσεις. Αυτό εννοείται ότι ισχύει ακόμη περισσότερο για πιο σημαντικούς θεσμούς της ελεύθερης αγοράς, π.χ. τράπεζες, επενδυτικά ταμεία, κλπ…
In the above scenario, the subprime loan consumer is not irrational or irresponsible to himself. He puts down nothing towards “buying” the house, so he has little to loose. If someone offers me a loan with 2% down, and low, interest only payments)(low because the FED keeps interest rates low) then it is rational to view that as a great deal. The interest only payment was comparable (sometimes actually lower) than the rent I would have paid if I simply rented the same house. If the house appreciates (that is if the housing price bubble continues) I sell the house and make money. If housing prices decline, I walk away from the house and loose noting (walking away from a loan does not put one in bankruptcy). So why “θα έπρεπε ως “έξυπνος” και ¨ανεξάρτητος” παράγοντας της οικονομικής ζωής να τις είχα διαπιστώσει και να είχα αποφύγει τέτοιες κινήσεις”. I was only paying interest on my loan, put almost nothing down. The loan I got was essentially “renting with option to buy”. The FED, by forcing low interest rates on depositors was essentially forcing depositors to indirectly subsidize my loan. And the FDIC by guaranteeing the bank depositor’s money was placing the taxpayer on the line for potentially great losses, which, in this case, materialized.
About the role of FDIC insurance, the other major piece of this government market distortion I wrote here – see comment #4 where Mr. Adrianopoulos posted the same argument.
Για κάθε δάνειο που έδινε η κάθε τράπεζα κρατούσε προμήθεια, κατόπιν τα έκανε ομόλογα και τα πουλούσε κρατώντας και πάλι προμήθεια και χρεώνοντας τους κατόχους των ομολόγων για την εξυπηρέτηση των δανείων, μετά πουλούσε ασφάλεια σε άλλες τράπεζες που κατείχαν ομόλογα και έβγαζε προμήθεια και από εκεί, και πάει λέγοντας.
For every seller in the above sequence there is a buyer. Why is the buyer buying without understanding what he is buying? Or does the buyer actually understand but relies on the implicit government guarantees that cover a big part of the risk he is taking while he can keep the potentially disproportionate reward?
Intervention that changes the risk/reward ratio of markets can have immense consequences. As an exercise, immagine what would happen if a compassionate government/society started reimbursing 5% of gambling loses at casinos (hint: the expected value of gambling at roulette is only 3% of amount bet).
P.S. Sorry for writing in English. I understand the Greek being written but find it very difficult to write in Greek myself.
Sorry, the first part of the previous comment refers to ¨Ακραίος”
Or does the buyer actually understand but relies on the implicit government guarantees that cover a big part of the risk he is taking while he can keep the potentially disproportionate reward?
Και συ που το ξερεις?
@39
Συμφωνώ απόλυτα. Το όλο εγχείρημα έκρυβε ένα σχέδιο της διοίκησης για εξασφάλιση λαϊκής κατοικίας μέσα από τα κανάλια της χρηματαγοράς. Βέβαια τώρα διαπιστώνουμε ότι καλύτερα να τους είχαν χαρίσει τα σπίτια παρά να γίνει αυτό που έγινε.
Και μια παρατήρηση γενικά προς όλους: Δε μπορείς να δεις την οικονομία ξεκομμένη από την πολιτική. Από τη στιγμή που το κράτος είναι ο θεματοφύλακας (και μάλλον δε θα μπορούσε να είναι κανείς άλλος) είναι αδύνατο να μην υπεισέρχεται πολιτική στις αποφάσεις.
Όλος ο μηχανικός που αναφέρεται εν συντομία στο 35 έχει γραφτεί πολλές φορές…
Όσοι διαβάζουν τον ξέρουν στις λεπτομέρειές του…
Το κωμικό είναι οτι όλοι και λέω όλοι οι ειδήμονες (Ειδικοί οικονομολόγοι, Χρηματιστές και Τραπεζίτες) έκαναν την πάπια μέχρι που έσκασε η Lehman Brothers… (Υπερίσχυσε η Αγγλοσαξονική φράξια έναντι της Εβραϊκής…)
Μέχρι τότε παρίσταναν οτι δεν ξέρουν… Τραπεζική Μασονία στο καλύτερό της… Αλλα οι Μασονικές, ως βορβορώδεις κλίκες, έχουν τα όρια τους και οι μπαγλαμάδες που ειναι μέλη αυτών των ψευτοφιλοσοφικών εκτρωμάτων και καταληστεύουν τους αδαείς πρέπει να βρουν τον μάστορά τους κάποια στιγμή… Αλλωστε καλό θα τους κάνει… θα τους επαναφέρει εκεί απο όπου ξεκίνησαν… στα ντουβάρια…
Δεν θέλω να είμαι ο την κακία φέρον αλλά αν δείτε κάτι όπως η απανθρωπιά απέναντι στους Εβραίους (δεν εξετάζω εδώ το άδικο της υπόθεσης αλλα αναφέρω το γεγονός) μην παραξενευτείτε. Απλά το αμπαλάρισμα θα είναι διαφορετικό…
Ο λαὀς θα αντιδράσει διότι ο άνθρωπος είναι απο τη φύση του φιλελεύθερο ον και τα κρυψίνοα των κρυφολάγνων (Λέσχη Μπιλτερμβεργ και ποικίλες εκφράσεις Μασόνων, με τις χίλιες δυο ανόητες δικαιολογίες για την ύπαρξή τους) θα έχουν κακό τέλος…
δεν θα σχολιάσω το περιεχόμενο του σημειώματος του Ανδριανόπουλου με το οποίο μπορεί κανείς να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει, θα σταθώ όμως στην εντελώς λανθασμένη και αναιδή επιστημολογικά προσέγγισή του. Θεωρεί εαυτόν δικαιωμένο απλά και μόνο παραπέμποντας στα όσα υποστήριξαν 4-5 νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι, τους οποίους και αυθαίρετα προσδιορίζει στην αρχή του κειμένου του ως τη “διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα” (!). Προφανώς αδυνατεί (ή δεν θέλει) να καταλάβει ότι δεκάδες άλλοι κορυφαίοι ακαδημαϊκοί κλπ, τόσο απο την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό υποστηρίζουν με άλλες μελέτες τα ακριβώς αντίθετα. Το να επικαλείσαι 3 έρευνες και 2 άρθρα προκειμένου να αποφανθείς ότι όσα υποστηρίζεις αποτελούν την αλήθεια, υμνώντας μάλιστα εαυτόν ως τον μοναδικό που γνωρίζει τη πραγματικότητα, είναι τουλάχιστον γελοίο. Οι χαρακτηρισμοί περί “εκδίκησης”, “συμπλεγματικής άγνοιας”, “χρεοκοπημένους ακαδημαικά και ιδεολογικά”, “λείνοντας τα μάτια βέβαια στην πραγματικότητα”, “δικαιώνεται πάντα αυτός που μένει κοντά στην πραγματικότητα” επιτρέψτε μου να πω ότι του επιστρέφονται.
@Alex,
«…κορυφαίοι οικονομολόγοι στην Ελλάδα…»
Είναι το ποιο σύντομο ανέκδοτο…
Καλά με αυτή την εντύπωση για τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο πιστεύεις οτι μπορείς να πας μακριά;
Δηλαδή περισσότερες απο μερικές δεκάδες γυάρδες στην λεωφόρο της Οικονομικής θεώρησης;
Αμφιβάλω..
Εν τω μεταξύ, άνοιξε την ποιο λαϊκή βιβλιογραφία όλων, το Amazon.com και παράγγειλε και διάβασε…
Και αν δεν διαβάζεις αγγλικά άστο διότι η κουβέντα έχει τελειώσει πριν καν αρχίσει…
@Μπαζιωτόπουλο
κατ’ αρχήν με έκανες misquote…δεύτερον, μήπως με την ίδια λογική θα πρέπει να θεωρήσω ως “το πιο σύντομο ανέκδοτο” τις αναλύσεις όλων των νεοφιλελεύθερων (οικονομολόγων και μη) που εμφανίζονται στο ρούστερ, του ανδριανόπουλου συμπεριλαμβανομένου??? Λυπάμαι που το λέω αλλά και εσύ φαίνεται χαρακτηρίζεσαι απο την ίδια “αναίδεια” που διέκρινα και στο κείμενο του ανδριανόπουλου. Δεν απαντάς επί της ουσίας σε όσα έγραψα απλά μου “κουνάς το δάκτυλο”. Όσο για τα αγγλικά μου σε διαβεβαιώ είναι αριστα
@Alex,
τουλάχιστον ξεκινήσαμε καλά…
Απο τη στιγμή που κυνηγάς την Αγγλική βιβλιογραφία έχουμε τη βάση να παμε παραπέρα…
Οι οικονομολόγοι που εμπνέονται απο τον Φιλελευθερισμό (οχι νεοφιλελευθερισμό διότι τέτοιο πράγμα δεν υπάρχει…) ειναι υπερβολικά πολλοί…
Οι αρχές του όμως λίγες και συμμαζεμένες…
Ο φιλελεύθερος δεν διέπεται απο ασυδοσία όπως κακώς αναφέρεται για λόγους προπαγάντας… αλλα ούτε και απο κρατισμό…
Ο Φιλελευθερισμός δεν είναι ενάντιος αλλά υπέρ του ανθρώπου και των δυνατοτήτων που συχνά κρύβει…
Αυτο είναι και το πλεονέκτημά του έναντι του κομουνισμού που ναι μεν προάγει το ομαδικό πνεύμα αλλά μόνο στη θεωρία… διοτι η ανθρώπινη φύση είναι ενάντια στην συμμετοχική δημιουργία…
Θα πρέπει όμως να τονίσω οτι ποτέ δεν υπήρξε η μία ή η άλλη πολιτική θεώρηση σε εφαρμογή…
Όπως επανειλημμένα έχει πει και ο Ανδριανόπουλος, ούτε Κομμουνισμός υπήρξε ποτέ ούτε Φιλελευθερισμός.
Ακόμα και στις ΗΠΑ δεν υπήρξε φιλελευθερισμός… (εκεί τελευταία μαϊμούδισαν ιδέες του φιλελευθερισμού με καπιταλιστικές φόρμουλες και τον αχταρμά αυτόν ονόμασαν νεοφιλευθερισμό, μόνο και μόνο για να υποβιβάσουν τις αξίες του φιλελευθερισμού). Δεν θα επαναλάβω οτι η κρίση που διατρέχουμε ήταν αποτελέσματα κυρίως του κρατικού παρεμβατισμού (χάριν του Αυτοκρατορισμού των ΗΠΑ) αλλά και της ανθρώπινης ασυδοσίας στο επίπεδο του κλέφτη και του απατεώνα…
Ο φιλελευθερισμός είναι ο φάρος προς τον οποίο τείνει το ανθρώπινο πνεύμα που μόνο όταν ειναι ελεύθερο δημιουργεί… Είδαμε τις αηδίες της τέχνης επι Σοβιετισμού και φρίξαμε… Βέβαια η τεχνολογία είναι άλλο πράγμα που προοδεύει σε στιγμές κρίσεων διότι όλο το βάρος κατευθύνεται εκεί που σε μια ελεύθερη οικονομία κρίνεται ασύμφορο…
Τα περί παρεμβάσεων είναι πάντα εκ του πονηρού και γιαυτό ακριβώς οι μικρές πολιτικές φράξιες, τα πολιτικά γκρουπούσκουλα και οι λεγόμενες αριστερές εκφράσεις της πολιτικής τείνουν προς τον κρατισμό. Ο κρατισμός είναι η μόνη τους ελπίδα είτε για να επικρατήσουν τα ίδια είτε για να χαντακώσουν με επιχειρήματα τους αντιπάλους τους…
Αν θέλεις για τον ίδιο λόγο και οι ακραίοι της δεξιάς οι ναζιστές, οι φασίστες και γενικά οι ολιγαρχιστές τείνουν στην κατεύθυνση του κρατισμού…
Άρα συχνά τα δύο πολιτικά άκρα, παρά τις φαινομενικά πολιτικές τους διαφορές, μοιράζονται μια και μοναδική ιστορία, την ιστορία της δια της βίας επικράτησης…
Ο κομουνισμὀς παραμένει βέβαια ένα λαμπρό φως προς το οποίο τείνει η σκέψη και η συλλογιστική καλοπροαίρετων ανθρώπων… Όμως, ακόμα και απο αυτούς, ελάχιστοι εφαρμόζουν την θεώρησή τους στην πράξη διότι ο άνθρωπος διαμορφώνεται απο ένα πανίσχυρο ΕΓΩ, το ίδιο εγώ που τον οδηγεί σε πολέμους και φρικιαστικά εγκλήματα… αλλά και σε προστασία του εαυτού του και της οικογένειάς του που αποτελεί ως θεσμὀς (η οικογένεια) τον πυρήνα της κάθε κοινωνίας.
Προφανώς δεν θα ανοίξω εδώ μεγάλη συζήτηση για το θέμα…
Θα κλείσω λέγοντας ότι στην καθημερινή πρακτική πολιτική σκηνή, διακρίνουμε πάντα μια διαδικασία Stop-Go δηλαδή, μια κατάσταση φρέναρε-αμόλα, διότι ποτέ καμία οικονομία δεν μπόρεσε απο μόνη της να είναι φιλελεύθερη και επομένως αναγκάζεται να προσαρμόζεται με κρατικές και πολυποίκιλες παρεμβάσεις στις εκάστοτε ανάγκες…
Ο Φιλελευθερισμός όμως ενισχύει τις πηγές έμπνευσης και αυτό είναι που μετράει…